Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
13 erthygl ar y dudalen hon
0 BEN 'CLOCK MAWR' TREDEGAR.
0 BEN 'CLOCK MAWR' TREDEGAR. Cafwyd tywydd gwlyb ac afrywiog yma yr wytbnos ddiweddaf, end erbyn hyn y mae brenin y dydd' yn ymddangos mewn ys- plender gwanwynol, ac yn taenu ei belydrau cliiar ar fy nghrryn, ac ar goryn pawb arall am hyny, fel pe byddai am wneud i fyny am ei apsenoldeb birfaith. Y mae iddo gyflawn roesaw, hen pyfaill anwyl ydyw, a bydd-yn fwy gweithfawr yn fy ngolwg nac erioed, wedi y gauaf gerwin a maith sydd wedi ein gadael yn El wil kobeitbio-gauaf na phrofais ei awchlymachor pan cymerais fy safle ar y yr ucholdor hwn. Dyn cato pawb, paham mae!t bobl yn holi cymaint pwy ydyw'r Co-liog I Nid wyf fel Llwynog ynymguddio yn ogofeydd a chudd- gelloedd y ddaear, neu ambell Eryr ysglyf aethus yn ffoi i gilfachau y creigiau yegyth- rog, ond byddaf yma ddydd a nos yn amlwg i bawb fy ngweled. Trowch eich golvgon i fyny a gwelwch V. Cofiwch mai nid y V sydd yn ypgrifenu Tfioedd Tredegar a olygwyf. Gwell i'r gwr hwnw gadw ar ei diriogaeth ei Gwell i'r gwr hwnw gadw ar ei diriogaeth ei hnn, neu mi gymeraf afael yn ei sawdl a fy mhig, a throaf ef wyneb i waered, a ch'eir gweled nad oes dim jrnddo ef mwy nag sydd yn ei enw ond gwagle—M Dim o dy 11, dyma dy lun—A-" Bhaid i mi beidio ymdroi fel yma, felly dechreuaf ar fy ngwaith.
PRUDD-LEN.
PRUDD-LEN. Ie, ddarllenydd, y mae yr hen fyd yma yn gymysglyd iawn. Wrth fod amser yn troi dalenau hen lyfr rhagluniaeth, deuir ardraws y melus a'r chwerw, y Hon a'r lleddf, y difyr a'r prndd; ac nis galiwn ymgadw heb dd'od i gyfatfyddiad a'r na. II mwy nVrllall o hon- ynt. Cofus i mi yn ddiweddar grybwyllam y danchwa yn mhyllau BedweUtYt pryd y llosgodd tri i farwolaeth, a derbyniodd tri arall gymaint niwaid fel na choleddid ond gobaith g» an iawu am eu hadferiad. Buont yn ymboeni droa amser, a'r wythnos ddi- weddaf bu farw yr olaf o'r tri hyny, ef Mr. Jwhn "Evins, taawr. Nid oas yn am ar ol un o'r anffodusion i adrodd yr hanes. Yr wythnos ddiweddaf hefyd, oyfarfyddodd un Thomas Brown a damwain ddiffifolynmhwll y mynydd ti wy i'r nenfwd syrtaioarno. Bich- genyn o Wyddeleto o'r enw; John Brian, 15 oed,a syrthiodd odanolwynionunjo beirianau gwaith Si, howy. Maluriwyd ei goes mor arswydus fel y bu raid ei chymeryd ymaith. Clywsom heddyw (dydd LIun), ei fod wedi marw. Dyma wers eto i fechgynos beidio cellwair a pheryglon pan nad oes galw ar- nynt i fyned i'w gafael.
GOOD BYE LASSES.
GOOD BYE LASSES. Ymadawodd- y merched ieuainc Misses Haywood a Barber, perthynol i's Salvation Army" a'r dref hon ddydd Iau, am North Shields, lie y bwriadant lafurio gyda yr un amcanion ag y buont yma. Buont yn dra llw yddianus yma, a pharhaodd eu pnblog rwydd h d eu hymadawiad, a diau fad y frawdoliueth yn teimlo hiraeth ar eu hoi. Y mae dwy arall wedi eu hanfon yma o'r he-d quarter* yn Llundain i lanw en lie. Clywsom f</d gwidw fach o- Sirhowy, o'i enw Mrs. Griffiths, wedi cymeryd gafael yn awenau liyvvodraethol y fyddin nos -Wener yn ab- senoldeb y ddwy ddyeithr, a'i bod wedi cyf- lawni ei thasg kyda diheurwydd neillduol.
DOCTOR DAN.
DOCTOR DAN. Yn mhob gwlad y megir glew;" ac nid .y lleiaf yu mhlith plant dyijion ydyw Doctor D t^, fel y tJ sti i ei faledau afrifed, pa rai sydd yn ilghornel llogelLu pob dyn o chwa^th. (?) yn y cwm. Y mae y Doctor yn treddu ar lygad i g mfod dygwyddiad, calon i a^imio dygwyddiad, a gwroldeb a faidd gydfyned a dygwyddiad. Y mae yn medrn t flu ei er aid awenyddol i mewn i galedi yr •-mser pyesenol, pe i gromb 1 tanchwaoedd dinystriol. Y mae ei farwnadau hefyd yn lliv-.n o'r Ie pth marw II hwuw sydd yn an- hebgorol angenrheidiol i gjffwrdd a chalon- au y gahlrwyr. Os oes rbywun yn amheu hyn, (tyma btawf, fade are elubbom things, I ok at the donkey.
A S. AR Y TWYN.
A S. AR Y TWYN. Deallwyf fod Mr. Maitland, A.S. dros sir Frycheiniog, wedi taJu ymweliad yn ddi- weddar a'i etholwyr ar y Twyn. Ni chlyw- som iddo anerch ei etholwyr yn gyhoeddus yn un man, os na wnaeth hyny yn iaproom "tafarn y twmp." Bu gwyr y Twyn yn ffydd- Ion iddo adeg yr etholiad, a'r peth lleiaf a ellid ddysstwyl oddiwrth,, gan iddo ddyfod i'r lie, fyddai rhoddt cyfrif oi oruchwyliaeth. Clywsom nad oedd amser ganddo y tro hwn; ond y mae yn syndod genym na fyddai wedi cael hyny o. amdden yn ystod y pedair neu bum' mlynedd er panei etholwyd. Yr oedd yn gallu fforddio amser cyn cael y pleidleis- iau y pryd hwnw. Dywed bechgyn cornel y "Cam" fod y chaps fu yn ei gwmoi y di- wrnod yr oedd ar y Twyn yn edrych yn ilon- ach nag arlerol y noson hono. Beth oedd y stimulant, ioyo? Claret, &c.? Pop, ehl
Advertising
ABERDARE BURIAL BOARD. To CONTRACTORS & 02UBRS. NOTICE is hereby given, that the Board invite, apd are prepared to accept Tenderu for digging Graves and Vaultain their Cemetery for Twelve Months, from the 15th day of May, 1879. Sealed Tended, prepa d and endorsed "Tender for Digging Graves," to be sent to me, at or before 10 o'clock, on Wednesday, the 7th day of May next. The Board do not bind themselves to accept the lowest or any Tender. By Order, H. P. LINTON; Clerk to the Board. 4, Canon-st., Aterdart), 3rd Ap il, 1879. London & County Provident Institution, Assurance. A GENTS YN VUlATJ trwy Ogledd a £ 1- Beheu'h'r Cymrn. Rhoodir teleraa da i oruchwylwyr diwyd ao ymddisiedol. Yawirir nrrhyw aymjau am daMadM blynyddol sen fiaol. Coftett- ir pe s r.6u iachus o 118 i 84 oad. Cyfeirior s)m oylerBu fc^octs a prospeotusea at Mr. Wii>tkirs, Di?t ict Manager, Bracoh Offices, Merthyr Tydfil. EISTEDDFOD GADEIRIOL PONT- YPRIDD, DYDD MAWRTH Y SULGWYN, Pair DESTYHAU. 1. I'r cor heb fod dan 50 mewn nifer a gano yn oreu yr (Hallelnjah CbzcW (Messiah). if A baton i'r arweinydd gwerth i 9 2. I'r 20 gwryw a ganont yn ocea Glee e Little Church.' g 0 0 3. Am y bryddest oreu ar' Y GWMV- wyn.' ft » • 4. Am y 12 penill goreu ar *Y Ddamwain ddiweddar ar y Rheilffordi yn Mhontypridd.' 01 I Am yr ail oreu M 1 Beirniaid—Glanffrwd, ac Eos EbrilL Programs 0 neillduol ddyddorol yn awr yn bared. ae i'w md am y pris arferol gan J. T. Evans (Oenin 19 Berw Road, Pontypridd. D. LEYSHON, Cadeirydd. OENIN, A. A MO LUOAS, V Yega. H. W. HUGHBS, pro* ten* ART UNION TON, YSTRAD. RHYBUDD. Yr ydym yn dymuno hysbysn y cyhoedd a'r cyfeillion hyny sydd wedi cymerya tocyn- au i werthu, em bod wedi gweled yn ddoeth i ohirio y Drawing hyd Meh. 7fed. Byddwch cystal a danfon yr arian i'r pwyllgor ar neu cyn Mai 31ain. Bydd i'r Winning Numbera ymddangos yn y DARIAN. Yr eiddoch,— JOHN JENKINS, 10, David Morgan Row. Ton, Ystrad. SPRING AND SUMMER NOVELTIES FOR 1879. H. LEWIS'S SHOW-ROOMS Will be RE-OPENED on Tuesday next, April the 29th, and following days. Great Bargains in Millinery, Mantles, Silks tpncy- Dress Materials, Umbrellas, Gloves,* Hosiery, Carpets, Lace, Curtains, &c. 11, Commercial-place, Aberdare. YMFUDIAETH YMFUDIAETHir YMFUDIAETH 1 11 jjfc^Gorudiwyliaeth Ymfudol Trwyddedig. TJYMUNA J. D. PIERCE (Clwsdlaao) ■y hysbyro yceji- p.b h sbysiwydd am hwyliad Age longau a r prlsiau, 1 QutbeoL ^X' Ba timore, New York, Boston, Philadelphia, Texws, neu unrhyw ran or America, Awstralia, New Zealand. » phob parth o r byd, t~w^ ymofyn to el thyr yn eyewjs Btamrs iihoddir mordaith gyooithwvol (assisted passages) hefyd yn wytbnctol gyda« Aeer« ^ongan a-dderehog YRAIIAS LIKE or ROYAL MAil STBAJCSRS 1 bwb oy mhwi's a ymfudent i Canada, am ,£4 158:, An J. D. PIERCE, Emig^tio AgeL., 17, DUKE ST., LIVERPOOL. Sriw.—Y ffcrdd > siorhaa cyfar* yn Livei poo', a II4 i'„ cmr? syda'a gilydd yay Ikgw, y^yw s?,fan i'r cyfeir- iad nch d; J. D. Pierce, v? hwn sydd °?*sl y Wcrvdd aTaryw weithisu. teitHio lUwer y0 Amenos, a chael pra^ halaeth yn y f%B»ach ymfndcl. COFIER Y CYFEIRIAD UCHOD. MEHTHYR TYDFIL Art Union, Prize Drawing, In aid of ° The Building Fund of EIlON CHAPEL. GEORGETOWN. TAB wlJ1 akw Piftce on Thursday, Saltern bar 25 tfc, 1879, at tie TFMPBBANCT UAX.1^ aader the distuag«iehed patron ge and euper- Wiiliame Es>a.. fflgh Qaaatobie; W. Harris, K*q W. Jones *Eea Woi^8; B* dtq Llwynoeiyn J. Jaakina, Esq., «Ld J. E. D&viefl, Epq. The followteg Tahiabie Frizes will be draws foi i; [ FIRST PIUZE, Any article or artioiee to be selected by t »• aoaocaafal win ner to the valne oi £50. 2. A brilliaai-tonid Pianoforte in walnut 25 0 < 3. A handsome Pony 16 0 0 4. A handsome pair of Chlrnàciierp., with #Mir tiacketa in each 12 0 0 Chambers Eno>o!upedia. published at 10 10 0 8. Aa eiffht-day Cli ck ..880 A BBvw Lever Wutoh ..660 8. A haadsome Bioycle .660 Steger*a beautilul Sewing Machine 6 0 0 10. A wry btaatifai Chest of Drawers 6 60 .11. superior Suit of ClutLea 4 4 a 12. A rich PaJawley Shawl 4 0 A 18. A beaatlfnl Mahogany Conch 3 5 0 it. A highly kkotro-plated Tea & Coffee Serrioe 2 2 0 lfc A fab oi pood Blankets 1 15 8 l& A beantftal Set ef School Books „ 1 10 0 17. A beantitul Welsh Fiann-l Drtsa 169 15. A Bowwood W- iting Desk, with brass .118 Vk A Laoiee' Rosewood Wri.iog Desk 1 1 Q 34. A handMrneC: net etMd complete u 1 I 21. An elexuat Saing Lockiug Ujain I10 82. A beaatifal Time* Piece I10 13. A Ladies' Dressing Case 1 1 0 24. A Gentleman's Dreesicg Case 1 l o Ifc A heawtiftil Aeoordian lis' 2& A bsutiklSdtofTrays I10 A Silk Umbrella 1 1 0 28. A Set of Fire-Irona ..110 29. A handsome Picture .110 8c» A beautiful Etgrtving .1 1 1 9 31. A iioh Table-Cover .110 a A Waier- proof Overcoat 1 1 0 jl* edditioB to the ebove, there vill be given awav Mowa Two budied Valual le Prizrs, oomprisioff Tiaae-pieeee, Engiavfog*, Woollen Shawls! and Tarnovara, Flannel Shir to and FJ nnel Apmn. CUldna's Boats and St ckings, Ties and Linen Ccdlara, Pocket Handkercbiefc, Prime Welsh Bama ft Caerphilly Cheese, togethu with other ornamental acd asefnl articles. Tieksta, 6d. each, or a Book of Twelve Tiekets for 58. Tfce Drawing will te on the principle of the Art Vaioa, and the cncoeasfal numbers will be published in the • Mertbjr Express,' I Sc-utb Wales Daily News,' 'Banner ac Amsereu Cymru,' 'Seren Cymru; and4 Tnrian y Oweithiwr.' A list of winning num- bers will be forwarded to any ptrson who will a stamped addressed envelope tot the same. Tr -asorer, B. B. Evans, Esq Brecon Old Bank AadHera, Meaars. J. Vanvh&n and W. Williams; Hon. Secretary, D. Diviee, Esq., 3, Glebeland: Corresponding Secretaries, Mr. T. Tho»as, 88: Breoon-road, Mertoyr Tydfll, and Mr. R. Llewellyn. 14 Cyfsrthfa Lane, Merthyr Tjdfll. JQ Eig-idiati! Esgidiau!! EsgidiauM Y SHOP I BBYNU Esgidiau Rhad a Da o bob math YDYW SHOP >, J. G. CHU«CHfLL,- Saddler ac Esgidiau Werthwr, 39, HIGH ST., ABERDAR, Rhoddwch brawf ar ei Esgidiau Gwaith "o wnenthnriad caitrefol, a'r goreu yn y dref. Ymgymerir a gwella pob Esgidiau, a hyny ar y rhybudd byraf, a'r pris iselaf. 63 BOAR. YSTALYPEITA, ART UNION. THE DRAWING wilt ttike place on A. Monday, September 1st, 1879, iI:, Soar Sohool-room, in the prese-les of a number of raflnentidl gentl< men of the place. 100 Prizaa will be drawn for, including:- 1. American Organ, value. 24 Guineas, 2. Treadle Sewing Machine, Polished Walnut Case £ 7 10 0 3. Gentleman's Silver Watch 6100 4. Famil Bibie (Handsomely Bound) 3 50 o. Musial Box 3 30 6. Heir-seatel Coach.. 2 10 0 7. Eight-day Time-piece 2 10 0 8. Field Telesoope 2 5 0. 9. Pair of Blankets 1 16 0 10. El*gant S«t of Tea Serv'ce 1 15 0 11. Fox's B >k oi Mart/is, profusely filustratel ,100 12. Organ Concertin-a 0 10 6 Tiokets, 6d. eioh, by pest, 6id.; or a book of 21 for 9a. from tbe S^cetsnsB. D. DAVIES, Oid Post OMOO, Hou Treasnrer. M. EYAN8, Golden Key, JOHNDA VIES, Stores, Secretaries. Duplicates 5n4 paymorts to be in band on or before August b, 1879. Wincing numben will be published in the IDASIAIP. ABERTAWE A'R CYLCHOEDD. COFFINIAU RHAD I Y MA- W. LEWIS (Lewys Afar) wedi ^mgymeryd i ddarbod pob math o Goffiniao, a hyny am y prisoedd selaf y mae 5n bosibl. Mae y f&ntitis greolawa y mae uaws yn ei gymeryd ar- deuiuoedd mswn goftd wedi erhosi fod ilower wedi taer ddy- IDUDO arnaf dtlu., bod pib math o Goffiniao am bHsoacd rbes mol, r- hyi>, wedi llawer o ohebn a chynHuuiè, sydd yn awr wedi ei gwhlhau, a iteliir oael oddwrthyf bob math.
[No title]
Aau fwyaf o honynt yn dlodion, a thrwy %yny mae y lie TO cael ei gadw dipyn dan 4baed; ond y fara fwyaf gyffredin yw, y irydd un o'r lleoedd mwyai blodenog yn CJolerado. Gallaf ddweya hefyd fod yma b math o demtasiynau. Y mae yn ofynol I ddyn fod wedi ei lanw a gris cyn y gall 4idal yn erbyn yr holl demtasiynan mell- 4!gedig syda i'w gweled yma bob dydd. Kid oes wythnos braidd yn myned heibio -teb fod rhywun yn colli ei fywyd trwy .a4ith y gambling a'r diodydd meddwol. Yr oeddwa yn llygad-dyst o un dyn a ga(odd saethu ar ganol yr ystryd gan ei gyfaill. a'r tteiriau diweddaf a dywedodd oedd, "By 1- that shot on' kill me, but if she will, XU b* in h 1a phan orphenoddy geiriau yna, bu farw, ac y mae yn eithaf teltyg iddo W"' myned i'r He anredwjdd yr oedd yo son tuoa dtlne. Os oes eisiau cenedon efengyl yn rbywle. y mae eu heisiau yn Colorado: herwyda dyma y dilaeth fwyaf annuwiol It weiais yn fy mywyd; nid rhyfedd fyddai SWeled yr Hollalluog yn dial ei lid ar y tt&lneth hon a'i dinystrio fel y dinystrodd Boiiom a Gomorrah, a'i phuro trwy d&n. Wei, y mae yn rhaid gad sel pechod, a myned "rhywbeth aiall, sefddyfFryuoedd Colorado. f a. ae y dyffrynoedd yma yn ardderchog; y ffia-nt yn sefyll rhwng y mynyddau. Un o tfr thai mwyaf ydyw y Wet Mountain Valley; jnllir sefyll ar ganol y dyffryn yma a gweled TOg roiiltir a'r ugain bob ffordd. Hefyd, y tDM y dyffryn hwn wedi ei gauad i mewn gan ffermwyr, ac wedi adeiladu outac arno rhan fwyaf o honynt yn Eilmyniaid tch), a'r than arall yn Gymry, ac yn ol y |beth yr wyf wedi glywsd, y maent yn gwneu- »tir yn dda dros ben. Trwy ganol y dyffryn ,"t, y mae afon risialog o ddwfr yn rhedeg, ttrwy hyny maent yn gallu dyfrhap eu ttroedd, a'u gwneuthur yn dir ffrwgthlon. ¥ mat yma lawer o ddyffrynoedd ereill, ond ^ytua un o'r rhai mwyaf ardderchog o limyut oil, a thrwy hyny gadawaf hwynt Y laie y wlad yma wedi ei gorlenwi gan ^dyiiion o herwydd yr excitement mawr sydd ya Leadville a'r lie hwa yn ystod y chwe lus thweddai. Y mae poblogaeth Leadville Wedi cyaydda i ddeunaw mil, y rhai sydd Wedi dyiod o bob ewe o'r byd. Y mae yno JE&ucedd yn marw am nad oes yno Ie cyfleos ladyfc fwyta a chysgu; gellir en gweled yn gel&in yn y boranau ar ganol yr ystryd. Nid 4m liai nag ugiin yn cael eu claddn bob *yddyn Leadville. _,Ckaawaf y wlad hon, a deuaf yn ol fr oR. WIad. Dwndwrmawr sydd gan Gymry y^fad hon yn bresenol am fod ein pen ftmpwr, Eos Morlais, yn dyfod i feirniadu f Eisteddfod Wilkesbarre, Pennsylvania. m,e yn lied debyg y bydd y llith hwn yn M baaio ar y cefn'or mawr. JNid oea eisian iEoi Morlais brisio am on Yankee, nag eryr ychwaith. Y mae rhywun yn ceisio gwnend mai Gogleddwr yw'r Ets, a hyny yn JBdsdderbyn-wyneb o flaen y cyhoedcl Bydd- Od i bob un gadw ar dir ei hun, rhag ofa i J&ywun ei ddal a'i dodi yn y carchar am &ispasau. Y mae parotoadau mawrion yn vad -;a gwneud erbya amser ei ddyfodiad, a ■%jydd yu sicr o enill anrhydedd mawr cyn y Sdbwyna yn ol tua Gwalia gwlady gin. 3Dj;thio y caf yr anrhydedd o ddychwelyd tewaith eto i Gymru cyn fy marw. Wrth wrfvna, byddea i bawb o'm hen gyfeUlian Maftdteg derbyn fy serch gWTesocaf, yn I .^fcwedig fy anwyl deulu. Eluodyw gadael r.Jt; ¡anu pwt o gftn fel hyn c Gadewais hen gyfeilliOD Ar 01 ya Nghymru draw, r, r t rhai a wnaeth fy Ya friw wrth ysgwyd llaw j, Qobeithio caf eu gweled Unwaith ar dir y byw, Oyu croesi yr lorddonen, I fyuwea bur fy Nuw. ,'v Mae hirae th ar fy Am weled tir fy ngwiad, Lie treullais lawer blwyddya Yn nghwmni mam a thad; Nid oes oad Un aU ddwedyd Pa bnrd gwna'r olwyn drof, A'm taflu'n ol i Gymru, Gwna'r holl ofi&u!i ffol. Hen Gymru fendigedig. Mae*th enw fel y mil; Er pelled 'rwyf oddiwrthyt, Mi'th garax doed ft ddel; 4 Er teithio rirlad estronol, Er crwyaro o fan i fan, Fy meddwl sfa ehedeg Trwy Gymru i bob man. E. EVANS (EOS RHTDO-DIB).
.YR ALCANWYR.
YR ALCANWYR. t^orfodwyd gweithwvr Melingriffith i Jyned i weithio ar delerau en cyflagwyr. tjk'fvs am lythyr oddiwrth gyfaill o blith yr *kat wyr i'w ddarllen yn nghyfarfod Aber- yddS-idwrnynmhaunylywed:- Hen Gymru fendigedig. Mae*th enw fel y mil; Er pelled 'rwyf oddiwrthyt, Mi'th garax doed ft ddel; 4 Er teithio rirlad estronol, Er crwyaro o fan i fan, Fy meddwl sfa ehedeg Trwy Gymru i bob mas. E. EVANS (EOS RHTDO-DIB). YR ALCANWYR. t^orfodwyd gweithwvr Melingriffith i Jyned i weithio ar delerau en cyflagwyr. tjk'fvs am lythyr oddiwrth gyfaill o blith yr *kat wyr i'w ddarllen yn nghyfarfod Aber- dydd S idwrn, yn mha nn y iywed :— Gwyddoch erbyn hyn fod gwyr Melin- wedi myned i weithio ar delerau y «rflo^wyr, Y mae y bai am hyn iywle. IVy sydd i'w beio t Y thai a ymlaadent dro'it^'Qt eu hunain a ninau, gyda chybyrdd- M g^eigion—ea plant jn Herein am far a, a bws than heb ddim i'w roddi lddynt, ai ni sydd yn gweithio ein 45 a 50 o flychan yn y twrr, ac yn gwsenthnr pobymdrech aailwn i gadw y farchnadoedd yn 11awn, ac yn rid io dcuofon ein cynorthwy mewn pryd. ni, fel y mae lie i oini ? O! frodyr, ^wilyddiwn." Tiriinlai pawb yn y cyfarfpd rym eerydd -%tn c^faill; ond rhywfud(f, y mae yn an- ifitjoxbl eich dyhuuo at eich ayledawydd fel <80rff o weithwyr. Y mae rhai yn ein beio m gvhoeddi haues y cyfa* fodydd, tra mai Jgorclivinyn y rhai sydd yn cyfarfcd i ni ■gyhotiddi gweithtedrediadan y cyfarfodvdd •yo. Felly, chwi welwch mai cyfyug ydyw %rai ta o'r ddaotu. Ein teimladau ni ein kroain ydyw mae goreu oil po fwyaf gwyneb- y Dyddwch chwi ach c>flogwyr yn <fynal eich cyfarfodydd; ac yr oedd yn dda iawu genym gael y f ath adroddi^d boddhaol y °3nrychiolwyr hycy a lu yn ymweled ax oyiiogwyr. Arwydd wael iawn yw bod ST8itli#yr yn ofni myned at ea cyflogwyr. eg J un nad dyma y bobl ydynt fwy»f eu aVer yn erbyn y cyflegwyr pau fyddo pob feth yu dda yn mhlith y gweithwyr. Da %hwi, weithwyr, meddi mwth eich huuaiD wa ysCyriwch eich gweithreduedd y dyddiau byn. Y mae i'r rhai na fu gyda'u c>flogwyr «fle eto i fyned yn ngboiff y mis dyfodol, a oysg^vylir iddynt ddytcd a'u hadroadiadau ftcyf.rfoda gynelir yn yr un lie ddydd •Sad n, Mai 24ain, ac a gynelir wedi hyny yn fisoj. Barawyd ei fed yn dJyleJswydd ar bawb « bon >ch i gyfranu at y rhâ hyny sydd wedi ga t ael allan yn Vspyty a Melingr.ffydd; oa >wyn bosibl i chwi allu cael gwaith iddynt, goreu oil yw hyny. Picklers ac Anealers yw y rhai sydd yn segur yn Yspyty, a Tinmen a Washmen yr jdym yn credu yw y rhai sydd allan yn Melingroffydd. Nid oes dim yn newydd i'w gyhoeddi am y ftisnach yr wythnos hon, thagor na bod y cyflogwyr yn dal yn benderfynol i leibau y gwnenthuriad eto cyn y bydd iddynt gymer- yd goetyrglad arall. Byddai yn ddymunol pe gallech chwithau eu cynoithwyo drwy beidio gweitbio gormod. Y mae y galw yn parbau yr un am y llafnau, a dysgwyl y mle pawb am weled y spring orders. Cawn fod y Mri. Chivers a Bright, yn Cinderford, yn prysur adeiladu melin arall; a thebyg yw, fod cyfnewidiad yn bed yn mhlith perchen- ogion y Vernon, Llacsamlet. Adnabyddiry firm houo o hyn allan wrth yr enw Dd. Morris & Co., Iron and Tin Plate Manu- facturers." Parhan yn helbulus y mae pethau jn Ngogledd Lloegr a manau ereill. Y mae Uawer o'r ffwrneisiau gwynt yn Cleveland yn cael eu diffodd; y mae Mri. Samuelson a Chyf. wedi atal pump; Stephens a Jacques, yr hoi I o'r eiddynt hw y; a Bolckow Vaughan wedi atil wyth; a dysgwylir y bydd i gwmniau ereill gael eu feorfodi i ddiffodd yr eiddynt hwythau os na ddaw y glowyr a'u cyflogwyr i ddealltwriaeth a'u gilydd yr wythnos hon. Y mae y grinders yn Sheffield, gwneuthnr- wyr hoelion pedolau yn Staffordshire, y 8sirianwyr yn Llundain, a'r melinwy yn rosbridge, Ysgotland, yn sefyll am swllt y blwch yn y felin; a melinwyr WorkiDgton yn erbyn rhoddi 116 o lafnau yn y blwch felly, chwi welwch mae crochan bak-wedig yw y peth tebygaf i sefyllfa maenach yr wythnos hon eto. Yr ydym mewn gwirinn- edd yn synn na byddai y'wlad yn codi o g,vr bwy gilydd, gan gynal cyfarfodydd a phasio penderfyniadau yn demandio y Llywodraeth bresenol i rcddi yrawen-iu i fyny i ddwylav.- dynion a fedrant enill ymddiried perehenog- ion cyfoeth yn y gwah-jnol gwledydd, nes tynu eu cyfoeth allan i rodai bywyd newydd mewn masnach. Cofier, nid ydym yn dy- muno oodi terfysg yn erbyn ein llywiawdwyr, ond galw yr ydym am lais y bobl yn erbyn y gotmeavryr hyn. Onid yw yn bosibl dechreu yn Nghymru ? Gwyddom fod yma filoedd yn ddyoddef angen bara, paham, gan hyny, y goddefwn yn hwy, tra y mae y feddyginiaeth yn ein meddiant ni ein hue- ainf Y mae rhyw ysfa rhyfeddol gnn y Llywodraeth a'r Iarll De la Warr am baeio gwelliant ar y Gyfraith lawnol. Gwyr ein darlleowyr yn dda mai A. Macdonald, Yaw., yr aelod anrhydeddus dros Stafford, yw yr un sydd wedi ceisio blwyddyn ar ol blwyddyn i wella'r gyfraith hon, a thebyg fod1' bobl fawr Toriaidd yn meddwl am gael yr enw o'i phasio yn gyfraith. Syn- wyd ni yn fawr pan gawsom lythyr y dydd o'r blaen oddiwrth Mr. W. Evans, Llundain, gynt o Gwmafon, ac yn awr yu ysgrif 'nydd Cymdeithas Undebol Gweision y Rheil- ffyrdd, yn gofyn ein help o bis id mesur Da la Warr. O, na,' parch i'r hwn y ma e parch yn ddyledus.' Dylai gweithwyr y Deyrnas Gyfunol ddanfon deisebau i bleidio Mpc- donald. Jodd bynag, yn Nhy yr Arglwyddi dydd Gwener, yr 28ain o Fawrth, cycygiodd yr Iarll am ail ddarlleniad y mesur, pun yr atebwyd ef gan yr Arglwydd Ganghellydd mai dymoniad mwyaf difrifol y Weinydd- iaoh ydoedd gduu dwyn mesur boddhaol i'r wlad ar yr achos yma, felly gohiriwyd y ddadl ar y mesur hyd hyny. Y mae mesur yr Iarll yn debyg i hyn yn darllen :— "Fod, wedi pasio y gyfraith hon i Diwed a achosir drwy ddiffyg mewn gwaith, peirianau, &c., pertbynol i'w srflogwr, neu yn achos esgeulusdod un- mrw berson yn ngwaeanaeth ei gyflogwr ag a qrddo ft gofal y cyfiyw wedi ei ymddiried idat% neu drwy esgeolnsdod unrhyw berson y byddo yr hwn a dderbyn niwed yn rhwym iddo dan ei gyflogwr, neu drwy fod unrhyw berson ynngwasanaeth y cyflogwryhanghoflo neu beidio gwneud yn unoi A rheolau lieol y cyflogwr, neu wrth nfyddhau i gyfarw ddyd a roddir gan unrhyw un wedi ei awdurdodi gandda caiff y gwas neu weithiwr, ei wraig Deu ei blant, neu unrhyw berthynas cyfreith lawn arall dderbyn iawn gan y cyflog-vr fel pe na byddai yn was neu weithiwr iddo, nac wedi ei gyflogi yn ei waith, os n-id ellir prufi fod bai o du y gwas neu y gweithiwr. Ie Fod i bob cynghaws a ddygir yn erbyn cyflogwr am iawn dan y gyfraith hon lie byddo y swm heb fod dros 22000 yn cael eu gofJIl i w dwyn drwy lys y man ddyledion. At brawf o gynghaws o'r natur yma yn y Uys uchod) gall un neu ddau o borsonau gael en penodi i wneud ymchwiliad i faint y niwed a dderbyniwyd, a awm yr iawn i'w roddi, ac er iheoleiddiad yr amodau a'r modd i ddewis y cyfryw bersocau, yn nghyd i'r swm fydd i dalu iddynt, gellir gwneud rheolau, gan eu cyfoewid o bryd i bryd fel y byddo gaiw am hyny, yr un modd ag y Swneiv & materion ereill peithynol i'r lly* wn. 3. Caiff llys y mAn ddyledion yn Ysgotland aefyll am lys y sirydd, ac yn yr Iwerddon 118 y gyfraith. 4. Gellir galw y gyfraith bon yn Gyfraith Iawnol i'r Gweithwyr am 1879." LEWYS AFAN.
TWYLLO Y CYHOEDD.
TWYLLO Y CYHOEDD. MBI. GOL.—Ymddengys nai oes dim pen draw ar dwyfi a hocedfrhai dynion diegwydd- or. Nid oes dim yn mryd thai ond cya- llunio ffordd i dwyllo arian trwy gyfrwysdra, ac yn en mysg ceirirywddyrnaid oblaat sn- mhrofiadol tua chymydogaeth Pontargcthi, ymgasglu at eu gilydd er ffurfio yn bwyllgor i gael cynai eisteddfod. Anfonwyd hysbys- ladau ir K Gwladgarwr a'r WelsLm m fod cant punt yn cael eu roddi allan yn wobrwyen, a bod yr hysbysleni i'w c cl am y pris arferol. Ar ol anfon y p is arferol, d ieth yr hysbysleni i law, ac wedi sylwi yn fanol, canfyddais mai ryw dipyn o gyfufcd cys- tadleuol sydd i gymeryd 114 yno ar yr 22 in o Fai, a chylch y gystadleuaeth gora 1 yn ddim ond tair milldir lp. 53. am y Bryctd esit, a chadw 5a. yn ol o'r wobr os na bydd y bndiugwyryn bresenol; lp. am Draethawd. a chadw 5s. yn ol oa na bydd y buddugwyr yn bresencl! Yn wir, y mae peth fel hyn yn rhy d.,irw,, i'woddef yn yr oes oleu hon. Gofynaf yn ddifrifol, a ellir dim cymery-i y pwylJgor hwn i fyny am geisto swindlo y cyhoedd drwy hyabysisdau o'r fath ? Gair o eglurhad oddiwrth y pwyllgor neu atall a rydd fodd- lonrwydd l Dyffirl ict yr Annen. TOGARMAH.
TYSTEB LEWYS AFAN.
TYSTEB LEWYS AFAN. MRL GOL.Fel un o gyfeillion mynwesol ein cyfaill hoff a'n cyfantyddwr didwyll a gonest fet alcanwyr, Lewys Afan, yr wyf yn teimlo yn falch o'm calon fod mudiad ar droed i gyflwyno tysteb iddo. Y mae yn fy mryd er's tro i anfon gair ar y pen hwn i'ch TARIAN llachar, er cynyg cynllun gwell na'r Art Union, ond gan fod pethau wedi myned mor bell yn y cyfeiriad hwn, ymataliwn. Ein hamcan yn byn o linellau ydyw hyr- wyddo y mudiad yn mlacn. Anwyl Gydweithwyr, chwi welwch fod y gwaith wedi ei ddecbreu; gadewch i ninau un ac oil o honom, wneud ein g ^reu drosti. Os bydd i bob alcanwr (a phawb ereill am hyny) edrych ar ein brawd hoff, ond alltud- iol a gorthrymiedig Lewys Afan, yn yr un goleu ftg ysgrifeeydd hyn o linellau, byddant yn sicr o ymdrechu drcslwyddiallt ei dysteb. Pyma o'n blaenau 'fertbyr' i'n hegwyddor- ion fel alcanwyr; oni b'ai fod ein brawd wedi abe'thu ei amser a'i Jafur drosom ni, ni fyddai arno fel y mae. GaUasaref y dydd hwn, fel ninau, fod gyda'i ddiwrnod gwaith ya hapus a diofal o ran ei hunan, ond y mae wedi aberthu ei sefyllfa gysurus gvntefig ar ran ein hachos fel alcanwyr. Nid yw ond ofer i ni geisio canmol ein cyfaill hoff, o herwy dd y mae ei ymdrech diflino, a'i wasn anaeth i ni, yn galw arnom i'w gynorthwyo yn ei dywydd garw presenol. Nid wyf yn gwybod fod dim tocynau wedi dyfod i ardal Aberavan yma, gan h^ny, anfoner rbai yn ddioed, sicrha^n ein cyfaill y gwerthir hwy yn rhwyd^f Ati un ac oil frodyr, o ddifrif. Ein cofion at Lewys. AB GWILYM,
- LIVERPOOL.
LIVERPOOL. (ODDIWRTH EIN GOHEBYDD NEILLDUOL.) Er fed ychydig o adfywiad mewn gwaith mewn rhai manau y a, eto mae cryn nifer o ddynion i'w gweled yn segur o eisiau rhyw- bsth i'w wneud ond gresyn, er mor wael yw yr amser, fod cymaint i'w gweled o dan effeithiau yr John Heidden, tra y mae angen yr arian a weri? yn ofer am ddiodydd ar eu gwragedd a'u plalt. Beth mae y rhai sydd yn gwerthu yn hidio am hyny, ond iddynt hwy gael elw ? Gymry, cymerwch ddalen o lyfr y tafarnwr, meisdiwoh eich No. 1, ac ni fydd genych ddim i'w gwario yn ofer. Nid er mwyn y cyhoedd mae neb o'r tafarnwyr yn cadw eu tai, gan eu galw yn dai cyhoeddus, ond er mwyn eu hnnain. Cyfiawnder 4 ni ein hunain yn gyntaf, fechgyn. .&L-Ao rhai yma wedi dysgu un wers beth bynag oddiwrth amgylchiadau yrwythnosau aeth heibio. Cynaliwyd cyfirfod Iluosog neithiwr er pasio rheolau undeb newydd gweithwyr y dociaa. Yr cedd rhai o aelodau y cynghor trefol yn bresenol, ac etholwyd un o htnynt yn drysorydd. Dywedir fod y gweithwyr wedi pendeifyi u y mynant fwy o degwch yn y dyfodol, ac y maent yn gweled ii £ .s gellir cael hyny heb undeb. Mae thai canoedd e:sioes wedi ymuno 4'r undeb hwn, a chredir y bydd iddynt cyn hir rhifo tua ugain tbil. Mae adeg y rhybudd i fyny ddechreu mis Mai gydar adeiladjKy* a'r niddwyr ceryg (.ione masone); ofnit y bydd i strike gymeryd lle. Gwnaeth ustusiaid Bitkeniead dro call iawn y dydd o'r blaen trwy wrthod trwydded i un oedd eisioes yn dal trwydded yn Livbr- pool. Dywedodd Mr. Daibyshire, y cadeir ydd, fod ynadon Birkelihead wedi pender- fynu na fydd iddynt hwy roddi trwydded i i neb a fydd eisioes yn dal un—fod un yn ddigon i bob un. D iawn, galLsent ych- wanegu fod eisioes ormod o drwyddbdau yn ein gwlad i werthu yr hyn sydd ya feUdith cenedlaethol. Gwyn fyd na fyddai ynadon Liverpool yr un fath. Mae un cyn faer yma yn be,, chen 46 o d farndai. Mae cjfraith wedi ei phasio yn nyddiau y brenin Sior II., yr hon a adaabyddir wrth yr enw M Tippling Act" (24 GtO. IL, cap. 40, see. 12). Dydd LlUn diweddaf, dygwyd tafarnwr o'r euw John Duggan, 7, Hanover Street, o flaen yr ynadon o dan yr hen gyfraith uchod, am dderbyn gwystl yn an- nghyfreithiawn, Aeth morwr yn nghwmni dau neu dri ereill i mewn i'r ty dywededig, a rhoddwyd hagin (coat) y murwr i wraig y ty am ddiod a gwsant, hyd nes y cint atian i dalu iddi. Er fod cyfreithiwr y diffynydd wedi rhoddi ei holl allu ar waith i gel y tifarnwr yn rbydd, dywedodd Syr Tllomaa Earle, un o'r ynadon, ei fod yn gweled mai y ddirwy am y drosead yn ol y gyfraith oedd X2, haner pa un sydd yo myntd i'r sawl a roddo hysbysrwydd, a'r ha-ier arall i drysorfa tlodion y plwyf. Byddai yn well i'r tafarnwyr fod yn twy gofalus yn y dyfod 1, gat y bydd yn sicr ddigon o hysbyswyr i'w c iel ar y telerau yna. Nid oedd un amheu- aeth nad oedd y diffynydd wedi (iex byn yr hugan yn ol ystyr y gyfraith. Buasai yu ada ganddynt, fel ynadon, gyneryd yr olwg a todd di Mr. Bartlett, cyfie thiwr y diffyu- ydd, ond yr oeddynt yn rhwym o weinyddu y gyfraith fel y mae yn sefyll; rhaid oedd dirwyo y diffynydd i £ 2 a'r custao. Wedj ychydig eiriau yn ojhellach g^n Mr. Muxwell, ynid arall, a Mr. Gill, yr eriynyad, f. d lie 1 gredu fud yr arferiad o gymeryd nwyddau fel gwystl am ddiod yn beth cyffrddin yn- Liverpool, ac yr hyderyd y by., dai i'r achos hwn fod yn eaiatnpl i ere 11 rhag gwneud y fath beth yn y dyfcdoJ, talwya y ddirwy. Aeth y tafa-n wr udraf yu wagacli' ei logtli, ond yn doethach ei ban, nag y dasth i'r llys. Cynaliwyd cyngherdd ardderchog nos Lun diweddaf jn ngh.pal y WealHyai t yn Bouu- dary-street, Eut. DOlJiau cal trefol oedd yno g.n mwyaf, yn cad eu cyno t->wyo gnn yr Evertou C imbr an Choral S),-litty a'r Eve:- tou Glee Union. Khodciod i Miss Jennie Owen, Treffyiion, yr hon sydd e; eth ieuanc addawol, foadlonrv.ydd mawr. V may M?ta Owen erbyn hy; yn favourite mewn ihA cy- ngherddau yma. Cafwyd cyi ghetda dda, cynulliad liuosug, a'r elw yn myued atdrys oifa yr Y sgol Subbuthol yn y lie. Bu J. B. €i-uu^.h, y {jenarei^hjdd dirwestoV yma nos Faicue^ a nos hu diwoddaf, oflaen dwy g>nulleiufa fai,.r yn yr Htmgelus Ciicud. Deil yr adeiiad h-n tua phum' tuil, ac yr o ;cd wedi ei orlenwi y odwy ui>soo, vr ioay taliadau 1 twl t i haner gini. Tra yn cyd- nab, d plei .laus-ddioick iodo ef a'r eadeirl dti, Mr. S,L;,uel Smith, dywedodd Mr. Gough n.Ad oedd t-r hyn o b-yd am ddv^ey i ffarwel, er mai bvvn oedd y cyfarfi d oiaf iddo yn L'erpwl, fel yr bysia; ond pa bryu bynag y byudai yn h %,k 3,lLo am garc ef yn mid Gor- pheubf neu mis M* di, byudai y n tsicr o hwyiio o'L'erpwl, ac oiid i bwyligorofoneddigion sicrhau adeil&d eang y Uucus, neu ryw adeilad arall, a'i lanw & chynulleidfa o rai yn ddarostyegedig i'r ddiod feddwol, caiff ei an. erchiad ymadawol fod i'r oyfryw, a hyny gyda hyfrydwch, yn rhad ac am ddim. Nid gorchwyl atthawdd yw llenwi llawer adeilad eang yma gyda y cyfryw gymeriadau, ysy- waeth; y mae gormod o honynt i'w cael. Hyderir y bydd i gynygiad teg Mr. Gough gael ei dderbyn, ac y gwelir ffrwyth lawer oddiwrtho o rai a fydd eto yn aidutn i gym- deithas. Cynaliwyd cyfarfod yn Ysgoldy Wilton- street, nos Wener, i gyflwyno anerchiad a thysteb i'r Parch. J. Rees Jenkins ar ei ym- adawiad oddiyma i Abergafeni. Y mae Mr. Jenkins wedi bed yma yn gweinidogaethu yn eglwys Saesneg yr Holy Trinity Church, St. Ann's-street, am chwe' mlynedd a haner, ac y mae yn gadael yma & theimliadau cyohes ei eglwys a Uu mawr o gyfeillion. Digon tebyg y bydd iddo ef a Mrs. Jenkins, yr hon hefyd sydd mewn parch mawr, gael eu der- byn yn en cartief newydd gyda yr un teimlad Cristiongol. Yn mhlith y rhai a laniodd yma yr wyth- nos ddiweddof y mae ei Ardderchawgrwydd Chen Lan-Pin, y cenhadwr Chiniaidd yn Washington, a'i swyddogion. Daethant yma ddydd Sadwm yn yr agerlong Britaanic, llinell y White Star. Dydd LIun hefyd glan- iodd yma o'r agerlong Casysian, perthynol i linell yt Allan Mail Steamers, yr Anrhyd- eddus H. L. Langerin, Postfeistr Cyffredinol Canada; yr Anrhydeddus J. J. U. Abbott, Q.C., Montreal; a Mr. F. J. Mackay, ys- grifeliydd y P ^tfeistr Cyffredinfl, yn ddir- prwyaeth at Y sgrifenydd y Trefedigaethan yn ngweinydd'aeth ei M-twrhydi y Frenhines ar achos neillduol mewn cysylltiad S,'r Llyw- odraeth yn Canada. Yn mhlith y rhai a hwyliodd oddiyma yn y City of Chester, llinell yr Inman, ddydd Mawrth, yr oedd ROil Morlais. Gwelwyd yr" os gan raiofeib y ân yma y noson cyn iddo hwylio, a darfu iddynt ganu'yn iach iddo. Y mae pawb yn y "Metropolis of Wales," (chwedl Mr. John Bright), yn ogystal a thrigolion y Dywysog- aeth, yn dymuno pob llwyddiant i Eos Mor- lais. Bydd yn sicr o dderbyniad gwresog gan Gymry yr Unol Dalaethau, ac hyderir y bydd iddo gael iecbyd a phob rhwyddiseb i gycrychioli yn bdodol y wlad a'i magodd tra ar ei daith yn y Garllewin.
MARWNAD
MARWNAD I gant ac tin o aelodau capel Pant y Bedd- au, a fuont feirw o 18-0 hyd 18-. Do, bu farw Cath'rin Francis, Thomas Brown, a Jenny Rhys, William Samuel, Dafydd Jervis, Lucy Jenes, a Morgan Prys. Edward Davies, John SalathieJ. Mari Price a Betsi Puw, Lewis Parry, Gruflydd Daniel, Wedi manrn ffaelu byw.* Credwn fod hyn a yn Hawn ddigon i ar- gyhoeddi pawb o alluoedd yr awdwr. Gwel- wch mor gywrain y mae yn eymblethu yr enwau cymyegryw, ac yn diweddu ei benill gyda drychfeddwl sydd yn ddigon i beri i archfarwnadwyr yr oes i ddawnaioi wallgof- rwydd; felly dyweded yr hell bobl, Dca y'mlaen, Doctor."
. HYSBYSIAD.
HYSBYSIAD. To appear shortly, a new drama, entitled "Bricks -and Rabies, or Is. 6d. a Week." This drama is founded upon facts, and will give the re (der a graphic view of the tricks of an ola dodger unlikely to be surpassed in the nineteenth centuary. Apply to Y CELLIQQ GWYNT