Tarian Y Gweithiwr

YR HYN A GLYWAIS. A mi mewn rhywfan, tynwyd fy sylw at yi ymddyddan canlynol rhwng dau lowr. • P.—' Dyma dro blin, galarus, ddaeth i gwrdd a'r bacbgen yma.' G. i le'n wir, yr wyf yn teimlo dros ei rieni.' v'. P.—' Pa fodd y daeth iddo V G -'Y dwfr a ruthrodd allan o'r hen waithfelllew o'i ffau, gan daflu y glo o'i flaen.' • P. 'Rhaicliod yno lawer o.W onide ni fnasal yn gwthio y glo ymaith gyda'r fath, nerth.' 1 G.— Y mae yn amheus, non codasai y dwfr yn uwch nag wyth llath t'r talcen.1 P.—' A oedd yno dyllu ?' G.—' AmheniF hyny, a sicr yw nad trwy dwll tarad y daeth y dwfr allan, nea cawsai pawb oedd yno ddigon o amser i gilio am eu bywydau, neu buasent yn planjio y twll a atal i dd'od allan. P.Pa sawl un osdd ya gweithio yn y than hono o'r gwaith ?' G.—' Chwech, ond pump oedd yno pryd y torodd y dwfr allan! P.—'A fu ereill bron boddi heblaw y bachgen a nodwyd f G.—* Do, pedwar ereill, a gorfuwyd llusgo rhai o honyiit allan o'r dwfr, megys o safon angau.' P.—'A oedd y giffers a'r managsra yn hys- bys fod hen waith o'u blaenau. G.—'Dyleut fod yn gwybod, canys y maeat wedi croeu llawer heri waith yn flaen- orol.' V P.A gawsant ddyfroedd ynddynt cyn j hyn V G.—' Do lawer tro, a bu y gwaith yn segur nes cael trans specici i'w clirio. Hefyd y maent wedi taro allan i ddwfr wedi boddiad y bachgenyn.' P.—4 Os cawsant ddwfr cyn hyny, oni ddylasent fod yn ochelgar i dyllu yn mhcb talcen, gan na wyddent pa mor fuan ant i hen waith a dwfr ynddo.' G.—'Wrth gwrs, dylasai y gaffe a wneud eu dyledswydd. Y maent yn honi eu bod yn deall y gyfraith, ac y maent yn cael eu talu am ei chario all-n i'r lythyr^n.' P.—' Onid tebyg i hyny y bu yn y Porth, Cwm Rhondda r G.—1 Ie, mor bell ag wyf yn cofio, a chaf- odd y perchenogion a'r gaffera wybod hyny trwy brofiad.' P. Sut y trodd hi allan ar inquest y bachgen V G.—4 Clywais na ddarfu i'r rhai a ddylasai gael eu holi gael eu galw yn mlaen i roi tyst- iolaetbau. P. Paham ?' G.—'Dyna bwnc nas gallaf ei ateb,' P.—'Os bu esgeulusdod, oni ddylai y gyfraith gael iawn fel yn mnob man arall ?' G.—* Wrth gwrs os bu hyny. Ei harwydd- air yw, Y gwir, yr holl wir, a'r gwir i gyd, a dim ond y gwir.' Dywedir nad oedd y person a holwyd yn y talcen ar y pryd, a thystiolaetht'dd hyny yn nghlyw Uawer.' P;—'Paham na alwyd y rhai oedd yno ar y pryd pan y torodd y dwfr allan jl G.—Wn 1 ddim.' Clust.

Y DAITH I TEXAS. TREE PLATONIA. Deuddeg milldir o Schulembergh, ac oddeu- tu 110 o Houston, y mae tref ieuanc Platonia. Sylfaenwyd hi yn 1874, ac y mae felly yn rhyw bedair mlwydd oed*; ond mae y baban pedair oed Texaidd yn blentyn go dalgryf, ac nid yw y dref hon yn eithrtad i'r rheol. Y mae ynddi nifer o fasnachdai, un hotel, a banc. Yn Hydref a T^chwedd, 1877, anfon- wyd oddiyma 4,000 bales a gotwm, yn nghyd ag amrywiaeth mawr o nwyddan masnachol ereill. Ar ein gwaith yn symod yn mlaen oddima ar ein taith tua'r Gorllewin, awn heibio i fryn bychan a adnabyddir wrth yr enw

MYNYDD HAIARN. Y mae yn gyfacsoddedig agos o fwn haiarn pur, ac yn addaw dyfodol llwyddianus i'r wlad pan y byddo ei hadnoddau mwnawl wedi ymagor. Wedi i mi fod heibio, y mae un M'Teit, Albanwr, wedi darganfod glo o'r tu gorllewinol i hwn, a darfn iddo ef a rhai eyfeillion brynu y tir, ac y m'ient yn bresenol yn cyflenwi San Antonio a glo yn danwydd yn lie coed.

TKBF LULING. Y mae gorsaf y rheilffordd o fewn tri chwarter milldir i afon San Marco, ac nid yw y teithiwr sydd yn mynErl heibie i'r dref yn breuddwydio fawr fod y fath olygfeydd ardderchog yn gorwedd y tu allan iddi. Er nad yw y dref ond tair blwydd oed, eto, mae yno amryw o adeiladau gwychion, y rhai a orweddant yn ymyl y reilffordd, ac a am- gylchynir â thiroedd wedi eu gosod allsn yn y modd mwy if ysblenydd. Saith milldir o'r dref mae y Ffynon Su £ —ffyuoa y cyrchir iddi gan gleifion, yn fwyaf neillduol rhai yn dyoddef oddiwrth aelodau gweinion. Y mas dyffryn San Marco yn gynwysedig o diroedd gwaelod ail raddol o ddyfader mawr, ac yn bur gyfoethog. Ceir) ma olygfa fawreddog ,neillducl-rhyw un maes gwenith mawr di- dor, yn 15 milldir o hyd, ae yn saith o led, yn cael el berchenogi g m amryw bersonau; ond mor ball ag y gall y llygad ganfod y mae yn ddidor gan amgau neu nod o unrhyw ddesgrifiad. Y mae yr afon yn un o'r rhai mwyaf ardderchog yn Texas, yn rhedeg yn gyflym, ac mor loew a'r gtisi J. A rhagddi yn un ilinyn ar ei thaith, heb gael ei c^y* mysgu gan ffrydiau ereill ar y fforda. O fewn ychydig latheni i'r man ,y tardd ceir hi yn afon gref, a thybir fod iddi ryw gamlas tanddaearol o amryw filldiroedd o hyd.

N-IIY Y WISG YW Y B YN. -• Ar ddiwrnodgwresog yA yr ktff Tra/r awel iÍwyn yn cysgu. S Yr oodd hen wr a'i wisg yn wad Yn teithio'n flin dan chwysu; Yr oedd ei gliniau'n weiniaid iawSs J 4-'r fforda yn arw i'w cherddedi g O'r diwedd fe eisteddodd Iawr t "an -fethu'ja deg a myned. • Bbyw ddyn goludog yn y man c.; I Oedd yn marchogaeth heibio, Ag ar ei fyxiwes gadwen aur, A diiiaa am (Jano! Yn mlaen yr aeth neb »y\ O'r hen vrr gwan, blinedig, A phrofi wnaeth nad yw y wisg Yn gwneuthur gwr boneddit.. | Ond buan daeth rhyw ddyn tylawd Mevrn dillad pur gyflfredin, Ao at yr hen wr aeth yn lion, Ac idio ef wnaeth ojfyn— A gaf fii 'ch eynorthwvo chwil" Si radai eiriau cariaa, Mae gwisg yn gwneudy dyn yn hardd, | v Ond nid y dyn yw'r oillad. ? Ar ddiwrnod oer 'roedd gweddw.dla'wd Yn cerdded am elusen, I'w chadw hi a'i baban bach Bhag teimlo llyiader angea.; K Yn ei chyfarfod gwelai'n <rod Ryw ddyn mewn gwisg arudiel, ais Ac ato ef hi aeth &'i chwyn, Dan blygu iddolu isel r;T dyn a chaloh galed oed^'?*A" Heb feddu tyner deimlad, > -Nid oedd yn cofio'r amser gynt l 1 Pan wisgai garpiog ddillad; I ib,,ö 1: I fiwrdd yr aeth ag uchel nroen, "7; H^b sylw o'i deisyfiad, -f ffwelodd hithau y pryd hyn 4 Mai nid y dyn yw'r aiUao, ;f, .'•» 3 v Fel maey rhew a'r eira gwyjs 1 c; f^ Yn cuadio'r d»men aflan,"s 1J1, j it<d v 'Run fath gall gwisg o uchel bris [ ) Orchuddio'r dyn ei hunan; • "Nid gwng sin gwneud y dyn yn ddye, Ond gweithred a chymeriad, 0! cadwn hyn mewn cof o Uyd, 1 Mai nid y dyn yw'r dillad. Ebenstyirg, Pensylvania. Hugh J. Hughes.,

TAITH O GYMRIJ I PEBff. i ,G 0 PANAMA. ? < • Tnarr un amser ag oeddem if'yn ng^nau • ,fon Gufiyaguil ya yr ystorm « nodwyd, diagynodd gwliwog idd trymion yn Payti, ym fath na fn yn nghof neb o'r tirgolion, gan ,gloddio dan y seili in nes tynu yr adeil idau yn garneddau; hefyd i gycorthwyo y gwlaw ruthrodd yr oigion dros erchwynion ei ] wely fel pe byddai wedi,-cael brenddwyd! 2djfchrynllyd, gau wneud bafog al y lie, I Nid with ei big mae 'nabod cyffylog." Er tnai porthladd digon dinod yr olwg amo ydyw hwn, eto, y maa yma lawer o fasnach yn cael ei wneud. Allforie yma jn wythnosol gmoedd lawe? o ychaio, y rhai a ddygif dros y mynyddosdd am ganoodd o fillditoedd; cludir hwy o'r lan i ymyl y llong mewn math o craft, yr hwn a wneir i fyny o goed mawtion 15 nei 20 llath o hyd, y rhai a osodir calw yn ochf ar y dwfr, ac a sicvheir gan bren cryf yrt mhob pen, dyna y gwaelod hefyd v; isae iddo railings bychain o amgylch er at«t y brodyr coraiog i' dwco.' Wedi cael. yr anfeiliaid i'r craft, dechreuir tynnganhicer dwsin o't brodorion wrth rfcffaa, y rhai a sicrheir yn flaenorol wrth y pfethau mwyaf nianteisiol er tynu at y llong, ac wedi eu 4ael i ymyl y llestr, gosodir rhaff am gym yr eidionj a chodir ef i'r bw^dd gan y donkey engine. F^l yna codwyd tua 200 i fwrdd yr Oioy, ac a gludwyd i Callao ar yr un bwrid a'r so^owl class passengers. Cym- deitbion hyfryd, ouide 1 Wedi cael yr 011 iVbwrdd ag edd lie iddynt rywfodd, ym- adawsom a Payii yn gwmni lluosog ac an- rhydeddus am ddnu yn y prydnawn. Tebyg nad yw Mr. Jones yn effe thio ar ychain fel at ddynicn.; p3 felly, byddai gyda ni le dy- munol pe bai pob ych a'i coat of arms ya llawn fel y ihck passengers. Os na byddi grff, bydd gyfrwys,' medd yr hen ddiareb wiy o Payti i CaHao, bu raid i ni wneud &i Tgwion bach' drwy actio gwyr boneddig- ion tuag at y second class passengers; ond er ein holl tl:yfr wy s r,. ra, yr oeddem yn fynych ntewn dilema ihwng y cyrn. Dydd Ian.—Di wrnod lied dda, awel fech. jtnjiyfryd yn tymheru ychydig ar y gwree angherddol; goLygfa ardderchog o porpoise yn UiasH. unionsyth. bob tu i'r Oroya, can belled ag y gellid canfod, ya neidio fel bechgyn yn neidio clwydi mewn pus-me. Neidwyr cyffrsdin o ran uch&er oeddyot, ond medrent naidio yn gydym iawn, tua, deg,neu ddeuddeg milldiryr awr. xarhaodd yr am' tua ugain mynyd. Di^v^d Mr. Tawelfor, rhywfodd, tua chanol dydd., Diohon na cha-fodd giniaw wrtb ei fodd, ms gwyddom, canys ni roddai un cbeswm dros; ei ymddygiadau eofn ni wnai dim y tro f iddo ond bod yn deck p&tse*i$er* «• gwaethasf pawb, mynodd ei ffoadd ei nuni;: se nid digon hyny er ei foddloni cnwaith, canyarcwympai allan A phawb, neu ctvympai pawb.allan ag ef. Fodd bynag, mynodd y bwrdd ya glir iddo ei hun, gyda r eithtiae o'r cyfry-w oeddynt yn rhwym wrth y Ban- anas, ac slid hir y bu cyn gwneud. i r rhai hyny wylo ac ocha-n, a deisyf ya daer am, drugaiedd, ond mynodd efe baentio eu hwy- nebau.yn gyntaf, a gosod ei patevtf pu i weithiooddtfewn, nea ooddynt fel casgeni J llawnion wedi eu gollwng y ddau pen wedi :iddo gael ei foddloni Wr spree o godi rebellion,-rymadawodd felllawer un eyfrwys a.dtcheHg.a- a walwyd yn ngwahanol gylcai { oedd cymdeithas ddynol, neu fsl y milwr hwnw a ddywedai,— "Be that fights and run away ;Willlive to fight another day." Yr ydym yn breaenol wedi teithio neu nofio, befch ddywedaf, amrai ganoedd o filldiroedd gyda glenydd Peru, a hyny hab fod nepell </r lan, gan^ayllu yn fanwl ar y tiroedd pan mae goieuai dydd i'w ganfcd; cofiwch fod nos yma, a hwnw eyhyd ag un flynedd-ar- hugain o tra/nsporfati&n. Golwg foal, hagr, a diffrwyth siawn sydd ar y tiroedd gyda y glenydd, yr hyn a'i gwna felly, yn ddiau, ydyw y gwres ditfawra pharhaus sydd yma, a dim gwlaw ya disgyn o'rnaill fiWyddyn i'r Hall. Bydd amrai fiUdiroedd yn dywodog m&n a sych;; yna try yn greigiog amryliw am fiUdiroadd lawer, heb un blewyn o laswellt na dim arall i'w ganfod arno. Lie yn iawn i godi eglwys a moddi y nahrad' i fyw ar y degwm, onide-i Dydd Gwene?,C!hwef. laf.—Dyma y dydd hirddysgwyl4edig wedi gwawrio-dyddffar- welio A D. T. Jones—dydd ein rhyddhad o un o'i garchavau-dydd cael ein traed ar ddaear gadarn unwaith yn ychwaneg-dydd a gofic genym am dymor mixith-dydd anwyl fel dydd Juwbili caethion—ie, dydd y bu pryder dwys, ofnau poenua, ac amheuen blin yn gwau drwyyfynwesfelbyddinoodd rarfog, nes bron ein berswadio na chawsam byth ei weled, ei gyfarch, a'i fwynhau. Y mae rhyw gofnodau pwysig, dyddorol, ac adloniadol, onid oeg. yn hanes pob gwlad a chenedl, pob Uiw a llun, bach a mawr, hen ac ieuanc, gwladol a chrefyddol, lleol a chyffpedinol, unigol a ohymdeithasol, ag sydd yn rhoddi lift i ddyn ar ei daith drwy y byd helbulus a thrafierthua hwn; ac fel y dysgwylia teithiwr blin«>dig am y gareg Mldir, ac yn adaewyddu ei nerth wrth ddar- Ilen ei gwyneb serchog a flfyJidlawn, tebyg ydyw dylanwad y c/faodau sydd yn ngwa^ nanol gylchoedd y bywyd. Onid yw y Cwrdd Mawr yn gosod nerth, yni, a bywyd nawydd yn yr eglwys, y wledd yn y gym- deitbas ddyngarol yr un fathfelly hefyd y Nadolig, y Calan, y Groglith, neu ryw nod pwyaig arall mewn unigdlion? G illaf e ch sicrhau, gyfeillion, yn bjollol ddibrydctr iod angherdduddsb y gwrea dirfawr o St. Thomas hyd yma wedi crino fy esgyrn, wedi toddi >1y nghnawd, ac wedi liosgi fy ymysgaroedd. Car oedd pub peth wedi troi yn faieh trwm, melusder bywyd wedi troi yn ddiflas os nid yu.,chwerw gorweddwn hyd y deck erys dyddiau fel carcharor diobaith am unrhyw fwynhad. Gwir y medrwn ganfod U'm llyg- aid,;elywed A'm clustiau, atheimlo S'm dwy- lawtfel cynt, ond mae rhywbeth yn ychwan- egyn.angenrheidiol er mwynhauyrhyn a welir, a glywir, ac a deimlir, sef y gallu hwnw aydd yn sugno mwyniant O'r gwrth- ddrychaa ganfyddir, fel y sugna y wenynen y mil o>r blodeayn, gan ei drysori yny fynwes, iel y trysora hithau y mi yny owch; ood yr oedd y ffynonau wedi eu sychu, ac aid oedd yi oil osodid i fewn amgen gosod dwfr mewn gogr; rhywbeth fel hyn ydyw bywyd marw, onide 1 Dyma y cyflwr osddwn ynddo heddyw*r boreu, ond 'pan wenodd yr haul, gwelais rhywbeth newvdd yn ei w £ n a wnaeth i mi syllu yn graff, a phaa agorodd ei enau, clywais rhyw- beth a wnaeth i mi wrando yn aatud, a phan agorodd ei lygaiid perlawg uwchben un o glogwyni moel yr Andes, gwelais obaith megys ar aden gyflym y fellten chwim yn cyfeirio tuag atif gyda brys-genad gysurus a Wnaeth i'm caldnlwfe iawenhau, ac a ireidd- iodd fy ymysgarosdd nea iddynt ymagor fal y rkosyn a'r hh d in Bwysaji gwlith y boreu. Teimlwn fywyd newydd yn fy ngbyfansodd- iad, gwaed newydd yn fy ngwythienap, nerth ac yni newydd; mewn gair. yr oedd wn yn newydd i gyd. Rhyfedd ydyw pethau fel. hyn, ond fel hyn y mae pethaii, acertiad ellir eu hesbonio yn foddhool, nid gwiw eu gwada. Facts ace stubborn things." GwjII na'u gwada ydyw dweyd fel y Salmydd,- Rhyfedd ae ofnadwy y'm gwnaed." Diwrnod fel y dyddiau o'r blaenydyw hwn eto-yr haul coch yn poeri tAtl yn gawodydd didor am ein penm, ond ni thycia dim heddyw—heddyw ydyw dydd olaf y frwydr ar y dyfnder du a'i luoedd beiddgar, a phwy gymamt o Iwfrgi na safai ei dir yn nydd olaf y frwydr pan yn canfod buddagol- iaeth lwyr, sicr, a bnan. megys o hyd cyr- haedd-yr hafan ddymunol yn ymyl, a'r tir hirddysgwyliedig wrth law ? Erbyn tri o'r gloch yr oeddym wedi angori yn Callao, ac yn saethu o amgylch yr Oroya yr oedd bod au bycbain wrth y canoedd yn barod i'n cludo i dir, ac arweinydd na fedrai fwy o Saesneg nag a fedrem mnau o Yspaenaeg wedi dyfod i'r bwrdd i gymeryd ein gofal. (I'w barhau).

Y GOSTYNGIAD OYNYGIEDIG 0 DDEG Y CANT. The man that works in the coal pit ought, if justice was done, the best paid of men. Gladstone Anwyl Gydweithwyr,—Gelwir ein gwlad yn Gymru LAn; ond nid gan y dosbarth gweithiol, yn enweiig do&barth y glowyr, ond yn hytrach gan speculators, favourites, a m&n agents y gweithiau gift a haiarn. O medd ambeil critic, y jiiae llawer o lowyr yn ddynion cyfoethog, a pherchen da lawer. Gwir yw ond bethpe buasent yn cael eu taflu i'r glorian, hen glorian gwiriocedd) y mae arnaf oln y byddai eu tynged fel eiddo Belshassar gynt, "yn brin." Clywais yri ddiweddar am un o'r bodau hyn yn Nghwm Rhondda, yr hwn, er mwyn dangos ei gyf- oeth a'i dda, a dywedodd wrth ei gyfdil un gauaf, fod yr oemi mor annyoddefol nes yr oedd yn gorfod rhedeg i'r, ac o'r gwaith 1 enill ei wres, o herwydd ei gybydd-dra i brynu angenrheidiau cyne^rwydd, sef dillad; a phan y bydd y glowyr diwyd a gouest yn dadleu am eufhiawnddrau, dyma y bodau y mae ein meistri yn edliw eu da a'u tiroedd, fel eithrhd, i lowyr Cymru. Or.d o'r ochr arall, gall y glowyr edliw eu Iron Kings, eu Coil Dukes, a'u Mice Marquises, fel y cyf- ryw sydd weditasglu cyfoeth oddhr lafar a lludded ein cyndadau; ie, am y 30 mlyn- -edd diweddaf, ac wele y cyfryw yn gofyn mor eofn am ddeg y cant yn ychwaneg, er mwyn, moddant hwy, i'r gwaith dalu. Geilir ineddwl mai y glowyr sydd yn ,peru i'r gwaith beidio talu pan yn derbyn pris am eu gwarth ie, y fath btis, nes eugorfodi i weittlie deuddeg awr y dydd i enill 15s. yr wythnos i gadw eti teulucedd a'u hunain arhag newynu, pan y mae llawer, os nad yr ell o'r swyddogion yn gwatio mwy na hyny mewn blys ao oferedd. Heblaw hyny, y saaent yn cael eu taiyn ddidAI, eu gerddi, eu gweision cyflogedig, yn Dghyda llawer o fan bethau ereill, a'u cyflogau yn amrywio o lOOp. i l,OOOp. yn y flwyddyn. Nid rhyfedd i gyfarfod Marthyr yn ddiweddar beidio pasio penderfyniad yn erbyn y deg y cant a'r Bwtdd Cymodol. Y mae arnaf ofn bod ein meistri yn dal ar ein gostyngeiddrwydd, am fod ein tadau a ninau wedi, ac yn dangos cymaint o hono iddynt, pan mewn gwirionedd y mae ein brodyr o Ogledd Lloegr a Chymru, wrth ddangos ystyfnigrwydd, wedi cadw eu pris- oedd yn hwy o lawer nà ni ie, mWy o 30 y cant am yt un ysbaid o amser, sef y 30 mlynedd diweddaf. Ooid yw hyn yn an- nyoddefol, anwyl gydweithwyr 1 Yn Ue derbyn anrhydedd am ostyngeiddrwydd, wele ni ynnodsaethau, ao yn geryg rhwyatr- an i'n brodyr Ggleddol i gael eu prisoedd. Yn lie cael parch gan ein meistri, wele ni yri derbyn y tal iselaf am anturio ein bywydau, ac yn cael ain gwawdio gan fan swyddogion fel sothach cymdeithas, ac anwybodusioD, meddant, am ein teilyngdod. Gan hyny, lowyr Cymra, bydded i ni un ao oU ddangos ein bod yn meddu teilyngdod nas gall y byd ei ddwyn oddiamom, a'D bod yn dysgwyl til atebol amy teilyngdod ag y mae ein cyf- eillion y Saeson yn cidwbyn, so weditddetbyo pan oeddem ni yn aberthu ein llafur i gyf- oethogiein meistri,nes ymaenk yn ddiarheb- ol am eu cyfoeth a'u meddianau.. Bydded i chwi, ddarllenwyr y Dakian, beidio credu fy mod yn moddwi dangos ac smddiffyn ein hiawnderau yn y modd y mae y Saeson wedi dangos- yn ddiweddar, trwy nerth riots, nea rywbeth cyffelyb nage, ond trwy nerth ein teilyngdod, tarian cyfiarwn- der, ^cariad brawdol, undeb cyfeil'gar, rhesymeg pur, gwrhydri diysgog i hawlio am ein sefyllxa antuFiaethua, pMyglus a drud. Credaf, fy anwyl gydweithwyr, fod y cwestiynau canlynol yn gyfiawn i ni ofyn i'n meistri cyn derbyn y gostyngiad cynygiedig, sef:— Pahatn na all y gwaith dalu yn awr pan y mae y glo yn uwch o 2s. y dynell nag yn '69 ? Paham nas gall y gwaith dalu yn awr, pan gawsom ostyngiad o ddegy cant yn '73 amy dynell briodol, pan na chavraom godiad amy dynell anmhtiodol cyn '73; heblaw y ns&n bethau e?eiH, megys coed dwbl, cogs, props, gwaith hen,' Hatheni, &c., aaa y pump y cantp. gawsant fenthyg Paham y mae rhaid i ni, lowyr Cymru, weitbio am lai o 30 y cant na'r glowyr yn Ngngledd Lloegr a, Chymru? Aydymni ddim yn gyfartalmewn teilyngdod ? Ydym, debygem, pan yn gweithio mwy o orian am lai o aAl, &c. I Yn awr, credaf yn ngwyneb y pethau uchod, fed genym reaymau digonoi am god- ia4 pris yn ue gostyngiad. Ond, medd rhvw- un, pa Iwybr sydd i'w gymeryd yn lie strike 1 Y mae y meistri wedi gwrthod gwrando ar resymeg ein cynrychiolwyr cymodol, medd arall. Beth wyddost ti, gyfaill, a osododd aelodau y Bwrdd Cymodol y gofyniadau uchod o'u blaen 1 A sut gwyddost ti a oes gan y meistri ffydd yn yr aelodau presenol ai peidio ? A ydyw ein cynrychiolwyr wedi dadleu ein telyngdod yn yr amser a aeth heibio 1 Beth aydd i olygu wrth ddiddymu y Bwrdd os ydynt wedi gwneud eu rhan drosom? Dywedodd un perchenog wrthym nad oedd gan y meistri ddim ffydd yn yr aelodau kyn, ac y buasai yn well ganddynt wraudo a rhoddieucaisi'r gweithwyr, &c. Os felly, gadewch i ni ddal ar y cyfleu. Dichon y bydd hyn yn clwyfo teimlad ambell aelod o'r Bwrdd ond os oes rhai o hooynt yn amheu geirwireaclyr uchod, anfoned atif, a mi a enwaf y perchenog hwnw, yr hwn sydd yn aelod o Undeb y Meiatri. Darllenais lythyry cyfaill J. Lewis, Deri, yn y Dakian yr wythnos o'r blaen, yn mha un y mae yn ein cynghori ni fel glowyr i gymeryd pwyll, amynedd, ac ystyriaeth yn nghylch y gostyngiad presenol, <fcc. Dymun- af ofyn i J. L., neu rywnn araU, os mai geiriau fel yr uchod sydd i'n goleuo ni allan o'r caddug presenol ? Nag3, gyfaill, yr ydym wedi defnyddio amynedd, pwyll; gostyngeiddrwydd, ac ufydd-dod am y 30 mlynedd diweddaf,(ac wele ni eto mor ddwfn ,ac w ag et ioed. Yn ol fy warn i, nis gall dim llai na phenderfyniad wneud y tro, a dim llai i ni na's hen gytundeb cyntefig-cytundeb Powell a Coffin, os bydd y glo yn 8s. y dynell yn y farchnad, bod 2a. i'r glowyr am bob tynell, a 2c. yn ychwaneg am godiad o Is. yn y farchnad, yn He hen gytundeb hanerog Caeidydd, 1875, sef 11s. yn y farch- nad, a 2s. i'r glowr, a'- Ile. am bob is. ychwar.egol. Os bydd, i rywun ganfod eithafnod yn y rhesymau uchod, a dal y glowr Cymraig yn y glorian er mwyn canfod os bydd ganddo 3a. 6e. y dydd am ei lafur peryglus ac antur- iaethus, bydd gair yn foneddigaidd yn dderbyniol genyf, a chredaf, gan y Mri Gol., a glowyr Deneudir Cymru. Yr eiddocb, &c.,—James ROACH. Chapel House, Twyn Carno, Rymni.

BRASLUN 0 GYNSEILIAU RHEOLAU OWMNI YMFUDuL GWEITHWYR. I.-Fod y Gymdeithas hon yn cael ei galw yn Gymdeithas Ymfudol y Gweithwyr. 2.—»Fod y Gymdeithas yn cael ei ehyfan- eoddi o rif amahenddol o aelodau, gyda'r amcan o gynorthwyo eu gilydd t ymfudo a aefydlu fel amaethwy* yn y Talaethiau. "3.Fod y Gymdeithas yn cael ei chy- chwyn yn gyfrinfaoedd, i ateb cyflesuderau lleol; fod pob cyfrinfa yn ethol ei swydd- ogion ei hunan, fod 2" y cant, not 6c. y bunt o dderbyniadau pob cyfrinfa yn cael ei gadw mewn llaw gan drysorydd y gyfrinfa i dalu i'w swyddogion, a phob treuliau 110GI 4.—Fod pob cyfrinfa i ethol dirprwywr i fyned i gytarfodydd oyflPredinol o ddirprwy- etiiol llywydd, ysgrifenydd, a chyf- -mtoiijiQd gwelthredbl. [ d cyfarfod eyffredinol o'r t ddirpiwywyi i gael ei gynal bob oh mis i dfefnn materion y Gymdeithas, ao fod gan y llywydd neu'r ysgrifenydd hawl i alw cyf- arfod neillduol mewn amgylchiad pwysig. 6.Fod pob aelod i dalu swilt fel t&l am dderbyniad, ac fod yr arian gesglir felly i fynedatdreuliaurhagarweinLI (preliminary) y Gymdeithas, ao at ddarparu llyf rau rheolau a chyfrifol i bob aelod. 7.—Fod pob aelod i gyfranu punt at y Gymdeithaser ei Wneud yn gyflawn aelod, ao fod pob aelod i gael llog o 6c. y bunt or bob punt gyflawn fyddo wedi g/franu, yn flynyddol; y bunt i gael ei chyfranu, yn ot gallu y cyfryw tanysgrifiwr, a phob øwm fyddo wedi ei thanysgrifio o dan bunt i fod yn ddilog. Yn ol y rheol hon gall pob dyn ymuno a'r Gymdeithas, a chymeryd ei amser yn ol llaw, fal y byddo ei amgylcniadan yn cania- tao, i dalu ei ran yn llawn; ar yr un pryd byddai ei aaallu i gymeryd un than weith- redol yn y Gymdeithas, ao na cheid llog, yn symbyliad i wneud pob brys yn ei allu i wneud ei hun yn gyflawn aelod. 8.—Fod derbyniadau pob cyfrinfa i gael eu trosglwyddo i ryw fane cyfrifol a benodir gan y Gymdeithas, i aros yno ar log nes y byddo gaj^ain danynt at anghenion y Gym- deithas, ^4od adysgrif o gyfrifon pob cyf- ngfa i gaetfei throsglwyddo i brif ysgrifen- tfid y Gymdeithas, a'r pwyllgor gweithiol, i alluogi y cyfryw. i wneud cyfrifoa cyfanswm ,y Gymdeithas^' Gwelir wrtb y rheol hon na byddai modd i'r arian syrthio i ddwylaw un swyddog unigol, ac no fyddai achos i aeledau y cyfryw GyniCte&has fod mewn pryder fod yr atian yn c$el eu defnyddio at aaicanioa personol. 9.*—F-od y personau a anfonir allan i gael en dewis. wrth goelbren, neu eu tynu ar ddull Prize Drawing; fod cyfanswm arian y Gymdeithaa i gael ei gwneud i fyny, ao fod cyfrif 6 nifer y personau a fyddo yn dymuno ymfado, i gael ei anfon, eu cais a'a cymwysderaa, i'r lie apwyntiedig erbyn yr amser penodedig, er i'r tyniadau hyn gymeryd lie. Amean y rheol hon yw rhoddi yr un fan- tais i bob aelqd fyddo am fyn.-d allin,i gael bob chwateuteg, heb un ffafr tuag at un- rhyw berson neillduol. lo.-F,d i bob aelod, er gwneud ei hun yn ddewisadwy (eligible) i gael ei dynu, fod wedi cyflawn danysgrifio pum' rhan, neu 5p., a'i fod yn alluog i fyned dtwy arholiad thesymol mewn amaethyddiaeth. Wtth osod y 5p. yn gymwysder gorfodol, sicrheid llawer iawn yn ychwaneg o arian; byddai yn symbyliad i'r holl aelodau a bwriad i fyned allan i wneud eu goreu i dryfhau trysorfa y Gymdeithas, a dyogelid p i raddau pell rhag anturwyr difater; ^ydd ii hefyd yn ynfydrwydd i'r Gymdeithas acfon dynion hollol anwybodus o hwsmon- lieth, ac yn llawn cymaint o ynfydrwydd i jjtdyuidn felly fyned allan. '] 11.—Fod y Gymdeithas wario 150p. ar gyfer pob sefydlwr yn myned allan dan y Gymdeithas fel y canlynCludiad i ben y lie penodedig i sefydlu amo, hwthyn i fyw ynddo ar ol cyrhaedd yno, jwhydig anifeiliad ac offer amaethu i gy- chwyn yr anturiaetb. Byddai yn ddymunol i ddarllenwyr y Dariax gofio nad yw y bnalua hwn ond rhes o a^grymiad:iu, ac nad oes an amcm yn cael ei wneud i wneui y rheolau hyn yn berflaitb, nao yn derfyno), oad «vrth amcan- gyfrif gallwn dilyfd i'r penderfyniad y byddai 150p. yn swm rhesymol. Costau cludiad gwr a gwraig o Gaerdydd nea Liver- pool i Cheyenni City (lie cauolog rhwng Toyomeny, Talaethiu Gofllewiaol America) o leiaf 14p. yr un, a bwthyn o faintioli i deulu o ohwech 80p. byddai ya ngweddill taa 40p. i gael anifeiliaid ac offer, yn nghydag ychydig o 'ymborth hyd nes y byddent yn medru ciel o gynyrch eu tyddyaod ond pe byddai Cymdeithas felly wedi d/fod yn gryf ac yn nesthol, geilir gael y cladiad a'r tai lawer ya rhatach, drwy gael piisiau arbeaig gan gwmnioedd sgeslongau, reil- ffyrdd, ac adeiladwyr. 12.-Fod yr, ymtudwyr wedi myned all in, i dalu yn 61 fel y caulynY flwyddyu gyntaf o'u mynediai allan yn rhydd. ao atal- iad o 5p. yr ail flwyddyn, yn nghydi chod- i&d o 5p. bob blwyddyn hyd y ddegfed flwyddyn, pryd, yn nghyda llog o 5p. y cant yw talu yn gyflawn, nes byddai y deng mlyn- edd wedi eu gorpheu. V Byddai gan yr ymfudwyr 7p. 30a. i dalu y flwyddyn gyntaf o log, a 12p. lOd. yr ail flwyddyn yn rhan o'r cortf a'r llog, ac erbyn y byddent wedi codi 5 ar hyn am y deng mlynedd, byddent wedi tilu y corff 150p. yn ol, yu nghyda 150p, arall am eu benthyg, sef lOp. y cant y flwyddyn. Y mae cymaint a hynyna yn edrych ynhallt aryr olwg'gyntaf, ond pan edrycher yn llwyrach y mae yn dyfod yn fwy rhesymol. Y mae dau a haner y cant yn cael ei roddi am gasgin ya y man cyntaf, dan a haner arall i'r tanysgrifwyr, gwna hyny 5p. y cant, a bydd rhaid i'r treuliau i gyd, a chyflog^u swyddogion ddy- fod o'r 5p. y cant arall, a'r gweddill, os bydd path o'r fath i gael, geilir ei ranu rhwng yr aelodau fel bonus. 13.-Fod y Gymdeithas, mor fuan ag y byddo aicgylcbiaduu yn caniatau, yn danfon goruchwyliwr allan i arolygu tii a tyddynod perthynol i'r Gymdeithas, yn nghyda chasglu pob arian dyledus iddynt oddiwrth yr ymfudwyr, y cyfryw swyddogion i fod yn ddarostynged g i bwyllgor o sefydlwyr. Pe b'ai y Gymdeithas wedi enill digon o nerth, byddai swyddog felly yn hwylusdod mawr er darparu llefydd yn barod i'r ym- fudwyr, ac edrych ar el buddianuy Gym- deithas yn mysg y sefydlwyr. 14.—Fod cyfriflen i gael ei gwneud a'i throsglwyddo i bob aelod, ac fod cyfrif pum-mlwyddol i gaeløi ddarparu, a phob arian ddichon fod yn ngweddill i gael eu rhanu rhwng y tanysgrifiwyir mewn cyfartal- edd i'r aymiau fyddant wedi tanysgrifio. Pe b'ai Cymdeithas o'r fath wedi bod ar waith am amryw dymorau, gellid dysgwyl bonus lied bwysig, ond am ychydig flynydd- oedd ar y cyntaf, byddai yn llawn gymaint a fyddai bosibl i wneud i dalu ei gofynion. 15.-F04 yr holl danysgrifiwyr yn ym- gymeryd tfftu ymvsrymo i adael eu tanysgrif- iadau yn llaw y Gymdeithas am y pum' mlynedd cyntaf, ao yna, i roddi mis o rhybudd am bob 5p. fyddo ganddynt yn nwylaw y Gymdeithas. 16.—Fod i'r Gymdeithas hawl i dalu yn rhanol neu yn llawn ei holl danysgrifiwyf unwaith bob deg mlynedd. Yr hyn fyddai yn eu galluogi i ddirwyn eu hamgylehiadau i derfyniad ar ben bob deg mlynedd o» byddai ^«^«ifeif otihftelodau yn gweled. ayny ya ddymnnaU Nid yw yr ychydig reolaa hyn ond byr a brysiog, a'ramean wrtheu hysgafenuywdyf od o hyd i farn y cyhoedd ar Gymdeithas o'r natur hyn, ac ir dyben hyny byddai yn ddymunol iawn pa b'ai y cyfrfw o ddarllen- wyr y Dakian aydd yn teimlo dyddordeb yn y mudiad, yn anfon llinel neu ddwy i Olygwyr y papyr hwn. r

Y MUSaUIT PRAIRIE. Ar ein chwith yn esgyn o iseldiroedd yr afon deuwn ar draws math arall o brdirie, a elwir y Musguit Prairie, am ei fod yn cael ei orchuddis a llwyni o'r enw hyny. Hyd y 15 mlynedd diweddaf bu .y darn tir hwnyn fath o anialdir rhyfelg^t rhwng y eefydlwyr cyctaf a'r Coaaanche Indians, ae ar ol rbvyystro y gelynioa rhag cael cuddfaraa, byddai y ddwy cehr yu tynych yi, iloggi ys holl good prydf-)rth a'c llwyni heirdd. Daeth y wlad felly M-)wn ychydig an-mrynBych- dir ciffr^ryth, a chyfoawidiodd hyd yn nod y tymorau, aj ni syfthiai bad ychydig iawn o wlaw. Modd bynagj yn ystod y deng mlynedd diweddaf, _wedi i'r Comaucha Indians gael eu gyrn i fyay i'w tiriogaethau eu hunain, ac i'r wlad fyn,d o dan amddi- ffyniad yr Unol Dalaethaa, a bod y rhyfel- oadd wedi darf od ar tir, y mtoy Musguit wedi tyfu eto. ac yn ystod y naw. mlynedd diweddaf nid ydynt wedi goddef r dim yn herwydd prinder gwlaw, ac y aaao y prcirit hwn bellach yn rhoddi i Di un o'r golygfeydd prydferthaf dan y nef. Heblaw hyny, y mae caoghau y llwyni yn ymborth maeth- law- i'r anifeiliaid.

CANYSRTE KANCHE. Y mae yn wybyddus bellach mai iferm yw yr hyn y gel wit ranche arai yn Texas. Er fod y wlad yn ymddangos megys yn wastad hyd yma, eto yt ydym wedi bod ya,graddol godi er pa* yo y tr-ey, Y mae y 41a hwn yn 600 o droedfeddi yn^^ch na Houstwi, lie y oychwynaeom o hono rai wythnosiya yn ÐJ. Ychydig fisoedd sydiieto hefyd ar-psn oedd y rhan hon o'r wliad yn ddipa amgen na prairia gwyllt, ond erbyn' imddyw, drwy ymdrech a Ilafcr, a gosodj»eth cyfebf allan, y mae yma fferm o 2j)Q0 o «twi o dy i y rhaa helaeth o honi o dan w^tekhiad. Y mae yma dy pryd/erjih wedi^ei adeilgdu ftr | cynllun mwyaf jiewydd, a'r alwg, arno l8 debycach i hafdy bonedds?r nag i amaethdy gwladol. Un o adnod dau-y rhan-yma o't wlad ydyw purdeb yr awyrgylch geilir can-, fod gwrthddrychau a'u hadnabod mewn peU- der anghredadwy. Tra yn Texas, daeth i'm rhan i aros dros Sabboth yn y fan hon, a chan nad oedd yno gspelllae eglwys o un fath* gofynwyd i mi gan rai o'r trigolion i bregethu iddynt y Sab- both hwn; wedi cytuno i hyny, anfonwyd rhybudd o hyny o amgylch y lie, ac fr gwa- hanol ffermdai cymydogaethol, a boreu both daeth yn Dghyd rhyw 65 o wrandawyr j a chyd&'r cerbyd cysgu yn bwlpud, a'r or Bai yn lie eglwys. Pregethwyd y breath gyn- taf yn Conyerae, a ohyn diwedd y drddeef* ais wahoddiad ganddynt i ymsefy<flu JIlO, a cfcaaglwyd 260 o ddoleri yn y er cy> chwyn i adeiladu capel;digon tSbygstai yma, neu ryw fan cyfagos y gwelir fi eto ys treulio fy oes. I weithwyr amaethyddol, dichon mai nid aofuddiol fyddai i mi nodi yma yr hya ddeallais yn nghylch y drefn o dalu am was* anaeUi. Ni fydd yr amaethwyar yn cytOM &'u gweision am hyn a hyn o arian, ond yi cytuno am ryw ran neillduol o'r crop. Bydd efeyngofalu am fwyd i'r holl wasanaethdayn- ion, a phob offer at y gwaith, ac ar ddiwedd y cynhauaf byddaht yn rbanu y etoch yn ol y cytundeb. Y mae mor hawdd i ddyn I dd'od yn berehenog ar dyddin ei hun, fel nad oes neb yn earn y drychfeddwl <s fod ya was i arall ond mor lleiad ak y bytULmodd ac oni b'ai am y drefn bon o dalu- am late, byddai ami i amaethwr heb yr un' Uafanri ya fynych iawn, ac fe ddichon pan fyddo amojwyaf o'i angen.1

TEXAS-LLYTHYR I. Yn gymaint a bod cryn siarad ac ymholi yn bresenol yn cghylch ytrsfudi ieth i Texas, yr hon sydd yn un o Unol Daleithau Amer- ica, a bod cymdeithas hefyd wedi ei ffurflo yn y wlad hon, a'i hamcan at gefnogi a chynorthwyo tsuluoedd i ymfudo tua £ Dalaeth hono, meddyliais mai nid anfudd- iol fyddai ychydig o ysgrifau ar y cyfryw Dalaeth, yn gystal ag ar y Gymdeithas sydd wedi ei ffurflo a'i chyfreitnloni t gefnogi ymfudiaeth iddi. v Ei maint.—Texas ydyw y fwyaf o'r holl Dalaethau Americanaidd-yn fwy na New York, Pennsylvania, Ohio, Virginia, Mary- land, Delaware, a chwecn Ta aeth New England wedi eu rhoddi yn^ghyd. O fewn. ei therfynau hi y mae dros gant a phymtheg, a thriugain 0 flliynau o erwau o dir. neu, 274,366 o filldiroedd ysgwar. Amgylchii hi at y gogledd a'r gorllewin gan y diriogaeth

I <«<Penydaren, Brheudir Cymru..Genedig- v^loedd otlanelli, air Gaerfyrddiu; -.end, • vii y He ncbod y 4renliodd y rhan fwyal & Ba yn briod dros 51 o flynyddwdd, a-lfc iddyct sftith o blact, sef pedwar *tJ&ch2en a thair inerch, o'r rhai y siae ajttmpyu mynwent Hermen, Dowlais. frglfceth ef a'i briod a'i ddwy ferch a iliair o Ijiryrion, sef Ans'e^Pardoe a Margaret Jobv Tr wlad hon tnng 16 mlynedd yn ol i fcoad Top ondt renlins" t y man fwyaf oVhsmser yn'-NileB, Ohio. Ba agos yn ^dall ambedairOsl/nedd, ond yehydig o 0 d" wjtfavosau y ba yn gystaddiedig. Mawrth 27, yn Yojktown, ger Audea- Hied, ■peunsj-lvaoifl, o'r darfodedigaeth, yn-Sl mlw.vd' aei& mis oed, Mary Ann, spriod BtUijanim Lloyd, a merch Rees a Jkannsh Price. ilmfudhsa t i'r wlad hon -0 Dredegar, Dehendir Ojfmrn, ac ymsef- ydlasant jn Glyph ant, Pennsylvania. Wedi aro3 yno am dair bljnedd, symudas- at-t i Yo; ktown, o'r ile yr aeth ein chwaer i ffordd yr holl ddasar. Gwanaidd oedd i-mi hiecb^d er psn oedd yn bliod, yr byn a fa fiin4ua dwy flytedd ond gwasthygoad; lawer y flwyddyn ddiweddaf. Cafodd; llgysfcudd fcrvfm am aiary w iteoedd cyn iddi farw; <Iyodde!o?M y cwbl yn amyneddgu. Chwefior 27. yn Hyde PÙlk, Pennsyl- yn 71 oed, Mr. George Beach. Getedigoi oedd o Ferthyr, Dehendir <Oymra. Pan yn .27ain oed ymnnodd, mewn priodss a Mrs. Mary Thomas, yr ihoa sydd •:> ya fyw, er4newn gwendid s ,gaiar. Da th Mr Beack a'i deuio. i'r wlad •hon er ysV&Oain o flynyddau yn ol, ac ym- ;=aefyd'asatit vi) Havre -Straw, Now Jersey; raymudasint oddiyno i Ph^Boixvillo, Penn- sylvania, ac i Mlnersvillei Penn. dylvanio. Tnag-8 mlynedd yn ol daeth i £ jw i Hyde Fsik. Tea 3 Mlynedd yn ol 4afodd ergyd o'r. W-lys, yr iiwn ai hollol anallnogoad i ooilynei alwedigaeth. Ba oddiar hyny kyd y diwedd yn dihoeni. Claddwyd ef yu barchua.