Tarian Y Gweithiwr

MR. GLADSTONE AR Y QTF LLIDEB DORIAIDD. Fel y mae haul Toriaeth yn oyflymo tuag at ei fachlndiad, y mae hanl Mr. Gladstone a Rhyddtrydigrwydd gwladwr- iaethel yn cyfodi uwchlaw y mvnyddoead yn y dwyrain. Ni allasai y eawr pchtio- aidd Mr. Gladstone gael gwell maotais i ddwyu allan ragoriaeth anfesurol ei dalent- au ef ar dalentau y Toriaid, yr oil o honyiit yn grynswth gyda'u gilydd, nag yn y ddadi fawr, yr hon a ddibdnodd nos Lun wyth- nos i'r diweddaf, ar Gyllideb y Weinydd ia^th Doriaidd Areithiodd MI. Henry Riohard yn or- gampos yn y ddadl. Dynoethodd weith rediadau y Toriaid yn eu hagrwydd oyn- henid, mewn iaith nerthol droa ben, mewn ffiyyrau darluniadol, ao mewn ymresym iadau y rhai oeddynt yn ysgubo y owbl o'n blaecau fel lliieiriant anwrthwynebol. Ymosodoid Mr. Gosoben yr; flaenorolar amddiff>nteydd y Toriaid gyda'r fath nerth caewiu ffeithian ac ymresymiadan nes yr oedd b'on yn cteu tostari tuag at y troeiniaid Toriaidd, y rhai a vmddang- osent fel ieir ar ddfwrnod gvlawog-en., boll blu yn yr anrhefn a'r pickle mwyat isel. Cjfododd un o honyiit i geisio ateb Mr, GCSCHEN ond JR oedd y storm WEAI efleithio arno gjmaint, fel ha allai gofio yr araeth a barotodd efe at yr aohlysur. yr araeth a barotodd efe at yr aohlysur. Bo dan orfod i'w darllen hi; yr hyn of,,d(,l yn beth anarferol iawn yn y Ty. Os dy wedodd ele jcbydig bethau i knw i fyny heblaw )r byn a ddarllenodd, yn yr hyn a ddaillenodd efe yr cedd y tipyn vmgais a wnaeth i yniresymu. Sjr H. Ibbetson R* enw y gwr. Ojlouodd Mr. Gladstone ar ei ol ef. Llanwodd y T, hjd y gallai ddal yn mhob congl i'w wrando ef. Yr eedd yiao amryw o aelodan Tv yr Arglwyddi. YRNDDAN^OSA y Ty vn debyg i'r beosmser, pan y byddai Mr, G\adstone yn atfer swyno y ddau dy &'i araethar ei gyllideb ei hun, fel CanaheUydd y Trtsorlya. Fel y geUlid dysgwyl dyrnodd yn ddipiau yr hyn a ddy wedodd Syr Ibbetson, yr hwn a dda llenoid ei araeth. Yr oedd gan Mr. Gladstone faterion mwy pwysig i'w trin na'r byn a ddarllenodd y gwr hwaw, er iddo ymresymn hwnw i ddifodiant. Dechrenodd yr areithiwr mawr trwy ddweyd ei fod wecii bod yn dra dystaw am dair blynedd ar faterion arianol y deyrnas, ond nad oedd yn cydwedda Ni ddyled- swydd ef i fod yn ddtstew yn awr. Byddai gosod o flaen ein darllenwyr y owbl a ddywedodd efe vn llawer helaethach nag y goddefa ein gofod. Rhoddwa gynwys- iad ei araeth mor gryno a chyflawn ag y medrwTu Yn ol yr hyn a ddywedodd efe, y cwesti *n yw, pa un a ydyw y symiau arnthrol svdd yn cael eu treulio gan y llywodraetb-tu hwnt i siamplau blaenorol -yn ffrwvtb cyDlluniau Gweinyddiaeth Doriaidd Beaoon&fieid ai peidio. Amlwg yw fod yr asob yngadarahsol. Eflaith cynlioiiiau y Toriaid yw eu gwaith yn tafia y wlad hon i ddrled anferth, yn yehwanegoI at y ddyled fawr o yn agos i wyth can' miliwn o banau sydd arm eisioes. Y mae yn fater pwysig fod gan y llyw- odraeth gymaint o arian ag sydd yn ddi- go- ol i gyfarfod a'r gofynion a esyd arni ei hun. Yr etifeddiaeth a ddaeth i Weinvdd- iaetb Mr. Gladstone yn 1868, oddiwrth eu blaer.afi*id Toriaidd, oedd dyled o 14,300, Ooop., yr hon a dYDwyd ar y wlad gan y Toriaid. Ond yr etifeddiaeth a ddaeth i taw y Weinvddiaeth Doriaidd yn 1874, o ddwylaw Gweinyddiaeth Mr. Gladstone, oedd 6,000,000p. o arian yn fwy na'r gofynion. Nid yw amcan-gyfrif y gyllideb eleni rn siorhau dim beth fydd y awm fydd yn angenrheidiol i gyfarfbd A'r treuliau yn vghorft y flwyddyn. Nid yw Mr. Glad. stone yn baron fod sefyllfa y byd yn gofyn oynUnnian o weithredu, sydd wedi ei wnend y-u be4h anghenrheidiol i osod trethi ychwanegol ar drigolioc y wlad hon, i gyfarfod a'rCMtan a lynoir gan y cyn Ucuuaa hyny. Drygedd y oynHaBian aydd wedi aohosi y costau. Treuliau y wlad hon yn y flwyddyn yn mha un y terfynodd Gweioyddiaeth Mr. Gladstone oedd 73, 259,000p. Treuliau y wlad o dan y Weinyddiaeth Doriaidd yn y flwyddyn sydd yn yn awr fw 85„407,000p. 1 Y. mae hyn yn gynydd o 12,000, OOOp. ar gostaa y weinyddiaeth mewn pum' mlyn- edd, Er y cwbl y mae Canghellydd y Trysor 111, yn ngwyneb fod yr etholiad oyflrettinol ;;uor agos, yn oynyg Heihau y treuliau yn y flwyddyn bon t Ymddengys hyn fel edifeirwek ar wely angea. Ond y mae y lieihad bwriadol ya ee5]Te3j^ ar~T>iH9io talu costan wrth fyned yn mlsen I Costiodd nerth milwrol y deyrnas yn mlwydden gyntaf y Weinyddiaeth Doriaidd 25 903, QOOp. CostiDdd yn ei phurned flwyddyn 32,195,000^, sef (J,292,OOOp o gynydd. Beth sydd wedi aohosi, hyn ? Gwnawd y peth lffill-ffol yn ol barn Mr. Gladstone, fel politician-o brynu Camlas So z Chwanegwyd ynysoedd Fjji at ein tiriog- aeih. Uymerwyd rhyw fath o feddiant o Cyprus. Gorysj* t nwyd Affghanistan mewn modd milwrol. Cymerwyd tiriogaeth yn Affrica sydd wedi dwyn canlyniadau an- ffodns. A geliir dweyd am y Toriaid yn hyn fel y dywedwyd gan y proffwyd Esay ix, 3 Amlheaist y genhedlaeth, ond ni chwanegaist lawenydd." Nid yw y Tori- aid wedi gwella ein sefyllfa ni tuag at drigolion un wlad ar y ddaear, er eu bod yn proffesn fod y costau mawr wedi cael eu iyna o bwrpas i wneud y gwelliant hwnw. Nid oedd eisien y gweliiant hwnw Tystiodd Iarll Derby yn 1874, pan y daeth y Wemyddiaeth Doriaidd i awdurdod, ao efe yn weinidog tramor ynddi, fod sefylifa y wlad hon tuag at wledydd eretll yn berffaitfa ddymunol. Y mae y treuliau mawr wedi gwaethygu ein sefyllfa. Y mae Canghellydd y .Trysorlys wedi gwyro oddiwrth egwyddorion dyogel cyfrifon arianol. Geøyd efe ddiff g y cytlid yn y deuddeng mis diweddaf, fel un yn dyfod i fyny i'r swm o 2,291,000p Ond nid yw y swm hwn yn gosjd allao boll doiffyg gwirioneddol y flwyddyn. Nid yw ete yn cyfrif y 2,750,000p. a'r Exchequer bonds y rhai a addawodd efe en talu, ond ni thalodd. Gwna hyn y diffyg yn 6.000,000p. Taflodd y Toriaid y wlad yn wirfoddol i rytel Affghani- stan. 1 fyny at y cyntaf o E brill, y mae hwnw wedi costio 2,000,OOOp. JSid ydynt wedi rhoddi y swm hwnw i mewn yn y diffygion, er fod yn rhaid i'r wlad hon ei dalu. Proffesant roddi bentbyg y swm i India ar ol ei fenthyca eu hunuin, heb godi Hog am y swm. Ond y mae India yn rhy dlawd i dalu y swm yn ol. Yn ngwyneb yr holl ddiffygion hyn, proffesa y Toriaid fod ganddynt £1,900, 000 o arian yn ngweddill I Pa fodd y mae hwn ? Ateb. dyma uu peth, nid yw Canghellydd y Trysotlys yii ii amcatigyr- rif wedi rhoddi ceiniog lawT at gostau rhvfel yn Neheudii Affrica I Ei esgus am hyny ywo ha Wyf efe faint & gosfca y rhjfel yu Affrica. Yn ol atfer Cangheil- wyr y Tryserlys o'r blaen, ei ddyledfcwydd ef oedd rhoddi amcangyfrif am y costan mor agos ag y gallai at yr hyn a fyddai. With beidio gwneud hyny, sc wrth beidio rhoddi treth i dalu costan y rbyfel sydd wedi myned yn mlaen, y mae yn gallu dallu llyglaid y Toriaid i fedddwl fod £1, 900,000 yn ngweddill, pan nad ees ceiniog a weddill ond dyled fawr, oni bai pender- fynilad y swyddog i ohiiio ei thalu 1 Pa werth sydd ynngoaodiad y cyfrifon oftaen y wlad gan y Canahellydd, heb fod y owbl yn cael eu dwyn i'r golwg ? Yn ol dully Weinyddiaeth brasenol o weithreda, nid yw rhoddi Cs-frif blynvddol i'r Senedd, ond fforf wag heb sylwedd, oblegyd gofyn- ir am arian yn ystod y flwyddyn, wedi h my, na wyr y Senoid yn y byd snt y mae pethau yn sefyll, nabeth fydd y treul- iau yn y diwedd Y cone costau y rhyfel yn Affrica yn debyg 0 fod yn llawer o fil- iynau o bunau, ya ol amcangyfrif papyrau newydd Deheadir Affrica. Gwnaeth y Weinyddiaeth Doriaidd amcangyfrif yn 1868 o draul y rhyfel yn Abyssinia. Yn ol v cyfrif hwnw yr oedd i fod ya agos £5000.000. Ond erbyn i'r Weinyddiaetb Ryddfrydig ddyfod i aw- dardod, ba raid iddi dalu £9,000,000 at y rhyfei hwnw Ao efaUai y tymr £9, 000,000 arall o ddylel at y rhyfel a'r Zllla- iaid. ao y trosglwyddir hwnw yn faich ar y Weinyddiaeth fyd 1 mewn awdurdod ar ol yr ethoUad oyffredmol nesaf. Nid oedd Gweiayddiaeth Mr. Gladstone yn tynu mwy o ddyled na'r amoangyfrif yn y gylhdeb o fwy ua £300,000 un amssr at bethau nas gelhd ei rhagweled. Ond yr oedd y gyilideb gyntaf a roddodd y Toriaid yn 1874, )n llai yn ei hamcan- gyfrif nag a dreul wyd erbyn diwedd y fiwyddyn o £1,016,000; yn yr ail ftwydd- yn o £ 1,209,000 :\n y drydydd o j61, 127.000 Yllyloelwarydd o < £ 0,875/000 ac yn y bumed o zC3 622,000. Effaith hyn yw tod y Soneddyn colli ei hawdurdod gyfraithlon ar arian y wlad, a bod y llywoiraeth yn dilen ei chyfrifoldeb i'r Senedd yn nghylch y modd y treulia hi yr arian, ao angholir oidw y cyfrifon a'r taliadau i ateb i'w gilydd. Dywed y ily wodraeth nas gall osod trethi newydd, am na wyr faint o arian fydd eisien so yn niwedd y flwyddyn, dywed ei bod yn rhy ddiweddar i osod trethi newyddion ar y trigolion! Dinystr sefylifa arianol y deyrnas yw hyn. Dywed Canghellydd v Trysorlys nad yw diffyg y wlad i dalu ei ffordd yn flynyddol yn ddim; ao nad oes eisieu defnyddio meddion i gyfarfod a'r diftyg hwn mewn ffordd o dreth 1 Ei athrawiaeth yw, y geslwch gyd-bwyso y diffyg a'r arian pan y bydd gweddili 1 A phan y bydd gwedd- ill nad yw yn iawn ei roddi at ysgafnhan beichiau, oud ei gadw mewn llaw a'i dreul- io i gyd ar ryw gynlluniau afradlon I Dyna gyuwysiad ymresymiadau Mr. Gladstone. A byddai yn anmhosibl dir- nad yr effeithiau y maent wedi gynyrchu ar yr holl deyrnas. Edryoha y /Standard, papyr newydd y Toriaid, ar ei araeth, fel Manifesto blaenor y blaid Hyddfrydol. Bydd-mdsaachwyr yr holl deyrnas yn edrycb atni fel tywyniad goleuni mawr ar y ffordd iawn i ddiano o afaelion y pla angeuol sydd ar fasuach. Pe caffai rhes- wm. ly %odjyiej<hu^ oy t'odai yr holl wlad i t?ny lei uilgwf, i olyn i'r Seneld a'r or- sedd i yru y Toriaid oddiar feinoiau y Trysorlys. Y mse Mr. Gladstoae wedi gwneud gwasanaeth mawr i'w wlad trwy draddodi y fath araetn alluog yn y Senedd. Uylanwadodd ar 230 o Ryddfrydwyr i bleidleisio gydag ef. Oafodd y Toriaid 803 i'w pleidio hwy. Ond yr oedd y mwyafrif o 73 yn llawer llai nag arferol. Profodd fod dydd teyrnasiad Toriaeth yn c flymu i'w dertyn. Pleidleisiodd 17 o'r aeiodau dros Gymru gyda Mr. Gladstone, a 10 o honyiat--yn, oynwys jr aelodan dros Fynwy—yn ei erbyn. Pe buasai Cymru wedi cael ei ffordd buasai oes Tori- aeth ar ben. Ond diau fod Rhagluniaeth wedi eyfodi Toriaeth i awdurdod tel Nebuchodonosor gynt i ateb rhyw bwrpas mawr. Rheol Duw yw, daioni a ahj fi wnder yn ei Rag- lnniaeth. Em rheol ni yw y ddeddf foesol.

FPURFIO Y RHENGAU. Y mae Sir Fynwy wedi bod er cof braidd yn cchain o dan balfau yr eirth Toriaidd, ond da genyf weled pleidwyr rhyddid yn dechreu ymysgwyd o'r Uwch i gyfarfod a, gelyn ar ei dir ei hun yn yr etholiad nesaf. Y mae catrawd nerthol wedi ei ffarfio dan yr enw Cymdeith .8 Rhydif rydig Tredegar a Sirhowy, a chyfarfodydd dylanwadol yn cael en cynal yn burhaua i hogi yr arfau. Oynal- iwyd un o'r cyfryw yn Nouadd y Dref nos Fawrth diweddaf, ac ymgynullodd lluaw8 yn nghyd. Cafwyd aianth danllyd gan Mr. M. Lew^s, yr h-wn sydd bob amser yn wresog bleidiwr i bob snudiad^Jlesiol, Ir fod rai pobi sell ar ei wddf, y mae,y teiliwr yn yr araeth dan sylw wedi profi fod gandde dalent nad gwiw i erthylod geisio ei diffodd. Beth bynag yw diffygion y teiliwr, y maeynddo ragwri-m hrfyd,a dylatyr hynsydd dda yn mhawb gapl cefnogaeth. Crybwyllai Mr. Lewis ei fod ynddyleiswydd arbenigar bawb yn ddiwahamaeth i deimlo dyddoideb yn egwyddorion 1.1Iwodraethol. y wlad, acna ddylai egwyddorion ryddf.ydiaeth gael eu cyfyngu i'r rhai hyny sydd ag hawl pleidlais yn unig, ond y dylasid teenu yr had yn mhlith y werin yn gyflredinol; ac er cyr- haedd yr amean hwnw, dylai y cyfarfodydd hyn gael eu cypal ar raddfa eangach. Mae y cyTdeithtsm hyn yn eiel ea Pefydlu yn ngwihan >1 birfehia y sir; leilychwi welweh na ch *iff yr etholiai n^stf iyned heibia Keb foi ym irech galed yn cael et gwneud fosod Rhyd \fry iwr ar y ;-¡ed.i. Hyderwn na Wna y rhai Sydd weoli d.,tireii lassu dwfykiw o hytt i ade^ y? ornest. Crid <vn wrth arwydd- iou yr amserau toi yrym lecii wfthj^ wws.

y rt T-,l -,T -k I -kR,.T. y sefyllfa y gwa thwyfrhttid^yii$M- hau yn hel i î wn yni.. IST.d pw y felin fu ca,al g«e thio haner a' h i aser, a thrwyjiyny maa y dosb trth hwa o wei?,hwXr wadigweled caledi mawr yn yst) (y biyny.id <.u diwedd^ ao nid oes arg^eii u am adfyWrad chwaifh. Nid yw y creife vyr hefyd ya egiel gweithio ond pe iw<M' diwruod yr wytsiU'?i'^a MMBOI, fel, ruwug pob perh. y m:;o s^fjlifa masnach yn parhau^-n ddigaloa yma. y gipwyrsydd- yn gweithio fwydf cyson yn ^'wr/.ae-tttae I dref yn yaiddibyn-u yn iSvyaf-n^ilddwl ar y dosbartli hwno d y suae r-is'y^-sibfwd ar led.fud ne^m *ytUder yn eu pljtii li^ynt, ac ofnir y bydd hyny dori dim tuewn gwedA annyoiuoui. Gob^ichin y goml f^c na fydd iddynt lamu i'r tywyiiwea. fod pob dyn ystyriol we ii -i lwyr arTyha^ddi o'r ni- weid iu cy^yl tiedig a s Bydded ftl hen bdaiii anfirw<>l,— '0 paid gormescfr gweifcaiwr tlawd,<fecc., i adsaia ya ng)llustia!1 mel-'t.-i e n gwladU,

FFRWGJVD Y PYLLAU NE^Dl>I0]St' Wrth d oi fy mlii ? i'r ovfeir>^d uchod^ deallais f ni Cecilia Bek a Plitebe weal b>d ya paffio tipyn, a chaf 'id Cecuii dalu 6c. a'r c«MStf.au "a>n y tr cV6n-i ni choilodd w. belt er hyny; yUeHi >2' yn'metna gweJen yn egiur i lawr i r ^f.rth Ai hyn, ond y mois ihips co'iiel y 'C,j.Ili: ya add.iW dyfod & thipyu o newyddin « LK-uO a: fyr; fèll, gwell i Ceciii i-gofir> ,ria, V nbO yn wisgo, rhag ¡ddl ^^al e- xi ^iun ,i 'ei-dyau mewn gwedd aa^g'nac^ na r* tl4 ivi *n. Y.mae pethau ereili f t-- -o^iea eu codi i'r gwyut iieiyd A.oi-» <x > on awmdt, Y l ■ GWYNT.

AB£r;.T AWR. Y mae cyma. ut wyddion lleol yma y dyddi^u hin <>:«_% y rmodol yt wythnosau hIS, ,"s 3::dl out mathwedi bod r» d 1 fdodail yr wytbu s d iiwi'da i -» Jo'a ar- ferul swyddo-^aetii yr ^c: ,1 beth y gillir cyfrif am Lyn 1 wybod- os nad o herwydd f< d B ^ir yn cael ei gynil ynd-ii, o dan d et < 4i Ifoiloi wa- hauoi i'r hyn a-fend-Li -o> wanwyo gael ei g, nal yhia W pan wiiawd y draf ya un o'r tref/ad i vadfi. Offe- wysai y llys piesemtt ^arch^ri m (Jaer^r- ddin, Penfro, Aberte'tli, Br«;i^K! i Maes> yfed, 08 y byddai .gSnddfuG -i'#, Mcofi, Chwech ca chifor oe(i*ilv t)ttit y Barnwr G ove i f-iwrt Mdde gloch dydd M < c er. Agoro d yiiys.tu union, ae yna i'r Egiwys. ac i'w iety. Boreu dranoeth declKeuidd at 4 «^h'» ac erbyn yr hwyr yr oedd wedi 6%or|ih £ 'i: Wrth gyf- arch yr UcheireithWyr-%w>4 -i miai gwaith dwyawr a hanei, aconi bui sat un ach >s, Masai y gv*aicfe yn CkffB drosodl mewn un dyd.j, a'i-" hya -aefcosoddft frawdlys gymeryd y mg un dydd yma oedd y ffurfiau a'r 'sereui^ni u sydd „ n rhaid myned drwyd lytt c?u <Aefshreii jul waltti priodol y dydi. oO d -Afh >, aoth y cwbl drosodd cyn i'<-d un v ddag o drigolion y lie yn gwybod iOd y bam*^ yma, t;a (diarchy orion i gael eu proti. >? iwr y w y cyfnewid- iad sydd yn awr yn "-Ngnymru er yr amser gynt pan oedd cei ay i.>u yn r ^de^; yr heol- ydd. Y pryd hwsw-tr>««M^y trz-lf wyr allan o'a tai, nes ilineHu yr heol o Crastallnedd i Abertawii er .cael gWQied v ¡,¡tdlje yn dyfod i fewo. Synai a ciirvnii paw], weth ei weled yn a yfoe,, yu cael aftg^ichynu gan weision y Sirydd yn ea gwlsgoeda swyddogoL a't coed hir:on yn eu dwyiaw—y cwbl yn dwyn gwedd ddifritddwys. LTn «ai th yn y fl .vyddyn y byddai hyny, ac .is coljid yr oiwg arno un flivyddyn, byddai dim belaeth o oes dyn wedi myned heibh ixiWn^ y tro ei g wel wyd o'r blaeu a:r presen a bvddai siarad sobr am y cafcharorton drn •'•in yn gorfod gwynebu y fainc nm a wnaethniu; ond mae y cynefin- dra presenol—pedair trwa^h yn v flwyddyn- —yn tyhu jr awch M«di ,r y cifrifoldeb, fel nad yw pobi ieiiainc y dref a'r wiad ya meddwl iawf am yniweiiad y B rnwr ymà, chwa^th icri hen bool. i\ith arttii sydd rhwng y presenol a'r goipieuai, id pe fey^dai yna daolen yn ei&ie y pryd hwnw nid oed3 un cyfrwijg y gall isa; y verin 2"el gwybod. dim o'r haujggt ond ti-wy o:r c^rchar-. orion a'r t oseddau a gyav -ddir ar ol agor y Ilys, ac a wefchir ar hyd y dref gau y gwarth- wyr baled tU,;ac t-rgrailial arall ar derfyn gwaith y lij-s pi oyawy:, yu ych nanegol gosp- au pob un. Yr uectd y nev» vd iia luron y pryd hwnw yn anami, tawn ao yn ddradl Nid oedd un yn by-w yn hir das; 5a, ond y rhan fwyaf u>vchla, Eyhy, ac ar adegiu felly yt oedd yn dda yt &gtw- wyr a'r baledwyr. ,oc;! fa 4wr ceir yr holl, hanes yn y newydd:iuuron.

G ANI'j [j V. KT. -■ Mai 1, 1879, priod Mr. Daniel Morgaa,- §roter £ Cwmtwrch, ar ferch, a gelwir-.ei>hemv jTt Siarah. Nos Sadwrn, y, 26alll cyMsoi, yn Seymour-^ street, Aberdar, priod iir. i'iic.mas Davies' engineer glofa Abercwiiiboy, ar fab, yr hwn fa elwir Sidney. Cara pobl eu trysorau A'n iioii irld, Car rhieni'r trysor penaf Yn y byd; 0 hoff faban, wyt yn auwyl lawn i ni, Cysur penaf dy rieni Ydwyc ti. • -Na fydded it', 0! fahan lion, Byth deimlo gofid dan dy fron. Ebrill 28ain, priod Mr. J. H. Jones, Glamorgan*? street, Aberaman, ai fab, a gelwir ei enw yn uagw Ebrill 24ain,priod Mr. Caslet Ooslet (Carnelian^ ar fab, a gelwir ei enw yn Cc-slet. Y mae yr tNtt- bach a'r fain yn dyfod yn nihyan cystal ag a Tdymuno. Ha dyma un blodeuyn liardd Yn chwane,, eio i Coslet fardd, A'i wridgocb wedd fel rhosyn gardd Sy,V liawn tlysineb gwiwfoes. Hir oes a fo i'w dad a'i fam, Ae Fr un bach na ddoed un cam, Ond byd o fdl yn lion dinam, A hedd yn ngwynfa breswyl. Mw PRIODWYD. Mai 3, o flaen y cofrestirdd yn Mhontwd^g Mr. L. W. Rowlands a Miss M. A PtwdHT ddau o Gwmtwrch.

LLYFR GALARNAD YR HEN" BROFF- WYD CYMREIG DAFYDD AP HUW. Dechreuir oyhoeddi y Uyfr uchod ya y DARIAN mewn ychydig wythnosau. Haw allan yn y ffurf o benodau ac adnodau. Cyhoeddir penod yn wythnos^l. Cynwysa y Hyfr awgrymiadau yn nghyloh g\V1 tho giliad galaras Oymru mewn crefydd ys- brydol. Gan y bydd y llytr uchod yn debyg o ychwanegu niter darllenwyr y DARIAN, dymunir ar" y dosbarthwyr i anion i'r swyddfa yn ddioed y nifer ychwane^ol a geisiant.

Y LIBEL CASK. Yn ol ein haddewid yr wykhnoa ddiweddaf, ac er rhoddi tawelwch i'r ymyrwyr hyny sydd yn taenu rhyw haner chwedl am yr helynt, yr ydym yn rhoddi hanes y Libel a roddwyd arnom gan Dawi Wyn o Bssyilt. Yn mis Iouawr di- weddaf cyhoeddwyd yn ein eolofnau ohebiaeth dan y penawd Ein Barddfeiruiaid Cymreig,' yn yr hon y mae yn rhaid addef yr oedd iaith gref. Credodd y cyfaill Dewi yn mai efe oedd n6d y saethau, ac ynlle torchi ei lewis fel arfer, rhoddodd yr ysgrif TO llaw cyfreithiwr. Der- hyniasom lythyr oddiwrth r cyfryw yn gofyn am enw yr awdwr—gan fedawl cael ceiliog cryf i'w blufo ond gan i ni droi y glust fyddar (fel arfer i geisiadau o'r fath) derbyniasom writ o nn o lysoedd y Brif Ddinas. Erbyn hyn, deall- asom fod Dewi o ddifrif, ae wedi dechreu gweithredu mewn dall oofttua. Aethom A'r writ i'n eyfreithiwr, yr hwn gyda throad y post a atebodd aiD bod yn bared i fyned i brawf ar y pwna. Wedi dystawrwydd byr, drachefn, der- byaiodd ein cyfreithiwr yr adranau hyny o'r ysgrif ar ba rai y bwriadent aeilio y cyhuddiad o libel, a bod Dewi Wyn yn gofyn iawn o 50Qp. Rhoddwyd yn ddiymaros y lir amddifiynol, y rhai a anfonwyd i'r lie priodel; (md yn yr adeg hon, derbyniasom nodyn oddiwrth ein cyWU s'n ewyllysiwr da, Dewi Alaw, Pontypridd, yr hwn a'n hysby&odd ei fod wedi bod yn ymddyddan A Dein Wyn yn nghylch y libel oedd rhyngom, r] a bod Dewi yn foddion gwaeud i fyny hebfyn'd # i'r Sesiwn, ar y tir ein bod rn talu y costau oedd wedi myned allan. Gan fod y plufyn gwyn wedi t ei arddangos gan y bbud ymoeodol, nid aethom i'w ddiystyru, yn enwedig trwy ein bod yn gwybod y buasem yn golleawyr o gan' punt o leiaf pe yn eniUwy* yn y prawi Buom yn siarad & Dewi Wyn, a diawsoia d yn barod i dynu yn ol ond i ni flDI4 at ei gyfrathiwr a thalu i hwnw y coafcau ceddynt wedi myned. Gwelsom y boneddwr hwnwjjjha gorfu arnom roddi cheque iddo o 10p. fel y mae cyfraith y libel a roddwyd arnom gan Dewi Wyn wedi costio i ni o leiaf 20p. Wet, medd y awilenydd, Paham y cyhoeddasoeh yagnf mor gref ei hiaith ac mor bellgvrhaeddol a henarniadau, os oedd- ^■h yn meddwl fod awgsymiadau at Dewi ynddi. Yr unig, «ioWa yw. em bod yn adwaen Dewi Wyn er's ugain mlynedd, M yn gwybod nad oedd neb wedi ysgrifenu mor gryl yn erbyn yr hyn a ystyriai yn feius gyda goTwg ar feirniaid, ac nad oeddym yn meddwl y boaaai hen chamr- pion, nad yw braidd wedi gwiflgo ei got ert cymaint o flynyddoedd, jn ei rhoddi am daso mor ddiseremoni, gan wthio ei ddwylaw i logell- au ei dtroueeraf gan redeg ar ei anion i swyddfa ygyfraith.

BWRDD Y GOLYAYDD. Wedi en derbyn yn rhy ddiweddar i'r xhifjm hwn, —Breuddwyd Barddonol Shon Shot am Ystranc- iau Missing Links Treboeth. Adroddiad yr Uwch Demi, Gweliiant Glofa Trimsaran, Pethau Chwithyg Treorci, Awdl ar Umgeda Eurfryn, Teymasiad personol Crist, &e.. Rhyw un neu ddau o bethau heb enw priodol wrthynt weii mvned yn ddisylw fel arfer. SPIWB.—Nid oes dim yn neillduol yn eieh trioedd yn gofyn am ofod.

0 BEN CLOCK MAWR TREDEGAR. Y mae amaf brun ofn dweyd wrth ddar- llenwyr y DifeiAN sut dywydd oedd hi yma yr wythnos daiwetidaf, rhag iddynt gredu fy mod yn cellwair, ond dyna, gwyddant yn burion fy mod yn ffrynd neillduol i'r hen arwyddair, Y gwir yn elbyn y byd." Yr oedd yr hin ddt-chreu yr wythnos yn lied ddymunol, ond cyn y diwedd daeth cyfnewid- iad mawr, fel ar y laf o Fai yr oedd yr eira yn disgyn ya ddyful, a min yr awel mor awchus ag el yn, a daeth i'm cof yr englyn a ganlyn :— J Ow! eira yn Mai yrwyd,a gwenau Y Gwanwyn anharddwyd Trwy'r dydd 'r oedd lluoedd yn llwyd,, v Ar rynu gan yr anwyd. Credwyf fod eyf ne idiad trylwyrwedt cy- meryd lie yn awr, ac nafvdd angan grwg- nach yn yohwaneg i'r cyfeiriad yna am dymjr.

AT RIN DARLLENWYR. Y NOVBL. i Fe wel y darUenydd fod ein Navel yn awr ar ben, yr hon sydd wedi derbyn oymeradwyaeth mawr. Yn ein nesaf, dechreuir ar Novel New?dd, o dan y penawd "Y DD8.u FTWTD."