Tarian Y Gweithiwr

PENOD I. u Ar y 12fed o Fedi, 1771, croesa?s yr sdbn'Tifc^liainento, yn Sp?lemberg. Nete -is at g fiiriati T, c, Aitnaen g,da rhvw deiml- adau mebncholai'-Ld aaoesgrySadw, go ym'idar-gosii fel pe hriasax rhyw alln an- wele ;jg yn cew'o fy nbynu yn ol. Liefaj arnafyn barrens i ddycbwelyd. Mewn gwmot edd. aros^sddwywaith ar y ffordd, troiais fy rgwyt-eb tna'r Eidal, adymun- ais cdvehwebd yn oli Venice. Ond dyna, pan of/nwo i ty hnnan, 'I ba beth yr af yn ol ?' brysiwn yn mlaen tna'r myn- yddo dd duon, pi rai a ymgodent yn nchel i'r awvr o fy mlaen. Nid oedd genvf ond ychydig o arian yn fy Howell— dim ond pnn <1koni mi gyrbaedd Vienna, Trfultai4 fiUnyddcedd gorea fy mywyd y& yr Eiai, mewntrefn i ddiagn y gelfydd. yd o arlunio. Pan yn saitb ar-hugain oed, dealiais ra ddenwn bjtb yn alluoar i WDetid nti arlnn o ddim gwerth Teu wir fawr. Tafl dd hyn fi i ofi i a digalondid —ni ddymonwn am gyfoetb, ond gailo i fod yn arlnniwr da MeUdithiais yr amser a dreuliais yn ofer fel hyn, a dychwelais taa'r Ahaaea. Yr oedd genyf gyfeillion yno. Dymnnwn am gaelthywieomg, tawel i fyw-lle y gall wn gadw o'r-golwg. Heudvliwn, os jn bosibl, gael He i fyned y yn jsgolfeistr, nen ryw wasanaeth i gosbi fy ncheigais. Yr oedd y tywydd gwlyb werli parhau amr, W o ddyddiau, yr hyn a'm gwut-lai yn anghvsurus iawn. Daeth y meddwl ataf yn fyuych y bntssd marwul- aeth yn rhoddi-t rfyn ar fy annedwydd- wcb. D sgynai cawod arall o wlaw, a throais i cchr y ffordd i gysgodi o dan gangan prea mswr. Kiateddais ar gsreg, gan itafla fy meddwl ynol ar y cjIJHuriian oed- wn wedi en tynu, a'r eobeithion oeddwn wedi en cole Idi, ag oeddynterbyn hyn wedi eu dystrywio. Teimlwn fy hnnan yn nnig yn nghanol y mynyddoedd Disgynai y gwlaw cer yn llif. Yr oedd.'afon ddofn gerilnw i mi yn gweithio ei ffordd i !awr rhwng y creigiau. Wc-FCK dc,o^a- O- KA*_O. £ V NI'JD'I HJLI wrtb fy hnnan. E frjchais ar yr afon i weled os oedd yn ddigon dofn i'm boddi pe fcaflwr. fy hanan i fewn iddi. Gafidiwn yn awr na tuaswn wedi rhoddi terfyn ar fy n, oddefladan yn y Tagliamento. Yn sydyn tcimlwn j-hywbttb jn fy meddiann. Neidias i tyny, a rhedais yn mlaen trwy'r gwlaw fel pwbl7, swn am ddiancoddiamaf fy hnn. Yr oedd ei6yn hyn yn decKren hwyrhan. « Daethnm yn mlaen at dy yn sefyll yn unig wrtho ei hnD, heb fod yn mbell o Yensoni. Y tyw, llweh, y gwlaw parhaol, a'm biii deien inan, am cymheilodd i aros wrth yr adeilad bwn, uwebben pa un yr oedd arwydd fod yno le i drafaei wyr gael bwyd a llety. Pan jn myned i fewn trwy y drws, meddianiwyd fi gan ryw gryrded ac ofa arswydns, yn debyg i'r hyn oeddwii wedi ei deimlo pan yn eistedd ar y gareg yn y goedwig. Arosais am eil- iad neu ddwy wrth y dtws i íZymeryd fy anadJ, ocd adfeddianais fy bunaa ynfuan. Teimlwn fy hnnan yn gynesach ac yn ysgafnsch wedi myned i fewu i'r ystafell gyboedoiig Yn ddiau. teimlwn fod rhyw wendid corfforol wedi fy nghytseryd. ^'CroesaA >d fi yn galedg gan y cwtnni oedd yno, a thatllsfy mbecyn ai y bwrdd. Dangoswjd fi i ystafeli fechan lie,y gallwu newid fy nillad. Pan yn dadwisgo, clyw- ais rhywon yn esgyn y grishtn; agorwyd drws yr y stately ar y Haw arall i mi, a gof'jcwyd Mr .ff o gwestiynau yn frysiog am dap at fi, sef pa un a oeddwn i aros dros y res, a oeddun edi dyfod yno ar fy rbraed, ae a oedd pecyn bychan genyf, ac os m4 gwaJt gol-u oedd genyf, a llawfcr o ofyi ip-du o'r nn natar. Aeth y peiS'U) oe d n huh, maith; daeth yn ol drat befii, a go#yj odd lla s arall yr un gof; d;¡t.hn Nis gv yddwn yn y byd beth oedd hyn yn ei ol. gu. "Pan ddych welais i'r ystafeli gyhoeddns, yr oedrlpav. b a'n llygaid an ar. Eistedd- ais heb ddiuc^'s fy mod wedi sylwi ar ddi m. eto T cc Mnyr awyddus i ganfod beth otu.i j rfcpgwm fod neb wedi holi mor fanwl am dacaf. Arweiniais yr ymdd)ddan at y tyw)dd, o'r tywydd at y teithio be ar ol hvey, gofynais os oedd yno ra^ or o ddyeitnthid yn y ty. HIS. byswyd fi fod YLO deolu. nrddasol o'r Almaen, yn gyn^ysedig o hen foneddwr a boceo iii.es i^nanc brydferth, yr hon oedd yn glat, boneddiges oedrallnSJDleddyg, dan v\8S, a dwy for vyi>. Cyrhaeddoddy ewmni y ty odrienta haDPf ydd, a rhwystr- wyd hwy i fynfd yn mh-llacb, mewnrhan yn herwydd gerwinder5 r hin, ac mewn rhan yn herwjdd afi^chyd y foneddiges ienanc. "itysgatsynmbe!!ajb, fod y meddyg a'r hen foneddwr we n dyfod i mewn yn ftysiog, ac wedi bob am danaf fi. Yr Oedd y gwtstywr yt eicr fod y cwmni yn dda. Eifyniodd arnaf fyned i fyny, y buaswn yn Bier o gy far fod a chyfeillion, gan yr ymddsrgosai fddo ef eit bod yn fy nysgwyl. Siglais fy mben, a dywedais fy mod yn credu fod camsvt iad VD. bod nad oedd yr rn tenia cyfoethog o'r Almaen I vn gydnab?ddns a mi. Cyn bo hsr, daeth ben was i'r boneddwr i fewn eisteddodd i lawi wrth y bwrdd yn fy ymyt, a chan anerch y gwestywr yn yr XSidakeg, galw- odd am win. Pan anerchsis inau yntan Tn yr Elltnynaeg. yr osdd yn falch i glywed ei iaith ei hunan. Adroddodd y cwb! a wyddai am ei feistr. Y boneddwr ydoedd yr Ml Hormegg, H bwn a gy- merai ei ferch glaf gyd'ig ef i'r Eidal i newid awyr. "Po fwyaf a yfsi yr hen wr o win, mwyaf sia.ailns y deuti. Ar. y glasiad cjntaf, eisteddni yn dQwe1 wrth fy ochr; sr yr ail, anadlodd n fwy rhw dd. Pan ddywedais witho fy mod yn bwriadau m ned yn ol i'r Almaf ns rhlJddodd ocben aid drom, edrychodd tua'r nefoedd, a llan'iyd et 1-gaid a dsg"an. G4yn fyd na *11* n fyned gyda chwi, -0 I pe gallwn fyned g-d? chwi!' ebai, yn flin ei èÔn ac yn dyne; wrthyf. 'Nis gallaf &i oddef 'vn bwy. Credwyf yn siyr tod rhyw felliith M, gorphw s ar y teuln yma. Mae peth*u rhyffcdd yn dvgwydd yn en mJsg, Ni feiddiaf eu hadrodd wrth neb, a phe gwnawn hyny, pwy a'm credai. (J w harhmi.)

Y P A RCn: JOHN ELI AS. Yn ei draethawd ar Res^m, dywedodd Elias yn mhellacb,- pylem gT..du pob gwinonedd, er na allwn (te altei) ddeall cys jndeb pob gwir- ionedd a'n gilydd eto dylcm en credo, a chredn en bod yn gyson i'u gH, dd, er nad ydym ni yn gweled hyny yn awr. Fel na all gair Duw end bod yn wir, felly ni all hpll eirian Dnw ond bod yn gyson an gilydd. Y mae Dew yn gweled addas- rwydd pethan i'w gilydd pan Da welom ni hJDY. (Act 10. 13, 14.) Y mae rbai dynion ya caisio ymres- ymn i ddldlen dros beidio c edn y peth nad ydynt yn ewyliyaio ei fod yn wir, a chryfhau eu hnnain trw = gau ddadl mewn 2au bpiniwnan. Dyns yw egwyddorion phi cs pliy y i a u I Idyaol yn awr. Y mae dyn llygredig yn awyddns i geisio llanio rhvw gyfundraeth yn 01 e; duedd, a baera feod rheswm o'i tha, fel nad yw y profion amlycaf yn erbyn ei duedd yn ca» l en de*byn f-1 gwirionedd ganddo. if D)Iqi Rheswm ymostwnsr i Ddnw yr hwn a'i gwoaeth (Job 35 11.), a gochel rhag ymgodi yn ei erbya, na cheisio bod YIJ farnwr ar ei gynghor a'i air ef. Beth sydd gan y dyn ciyf f ei reswm ond a I dierbjniodd gan Ddnw? (1 Cor. 4. 7.) Pwy ..fw dvn i ddadlen yn erby n Daw ? (Rhnf. 9 20 ) Er bod rheswm wedi ei lygra trwy y ewymp, eto y mae ganddo le i f,,d yn ddefnyddiol mewn pethau crefydd. Y maeDuw yn galw arddynion i vmresjmu ag ef froiy 1. IS 5. 3; Luc 12 5 57.) Gallwn ymresymu mewn gwylde a. Unw mewn gweddi. (Job 23. 7 ) Ymae gan yr hwn s.dd yncredu yn Nghrist reswm i'w roddi am y gobaith sydd ynddo. (1 Pedr 3. 15) Y mae yn rhesymol addoli Duw, nfyddhan iddo, a'i wasan- aetho ef. (Rhuf. 12. 1.) Gall Rheswm we'ed bad nnw. (Rbnf. 1. 20) A gweled wrth brofi ^n amlwg bod y Beibl yn air Duw, ac am hyny y dylid ei gredu (heb ambeo) am bob peth Gellir defoyddio rheswm i ge s'o de»ll ystyr geiriau yn y Beibl SjiDtaidd, en perthynas 4'a gilydd, a'a cysondeb &¡j Eto y m&e perygl ceisio gosod rheswm ilygredigar fainc rhy nebel, a't roi mewn swydd a gwaith nad yw yn perthyn iddo Nid ei le yw barnn y Datgndthad dwyfol, nac amgyffred holl ganghenau athrawiaeth yr efengyl. Y mae pethan nwchlaw i reswm alln eu dirnad yn nghretydd nator; felly, er nad oes yn jr efengjl ddim yn erbyn gwir reswm, eto y mae ynddi wirioneddau nad yw rheswm yo eu dirnad nac yn eu canfod. Y mae egwyddorion yr efengyl uwchlaw rheswm, eto y mae Ily yn rbesymol credu y gwirioneddau a ddatgnddiodd Daw. Dywedodd Lord Bacon yn dda,—"Y mae awdurdod Dnw nwchlaw ein rheswm a'n hewyllys ni. Dylem ymwadu a ni ein hnnain, ac ymostwng i Dduw. Utyddhau i'w ddeddf ef pe byddai ein hewyllys yn ei herbyn. Credu ei air ef p, byddai ein rheswm yn gwithwyBebu. Pe Ciedem yn unig y pethan unol a'n xhessvm, credo v mater ae nid yr awdwr fvddai hyny. Y n:ae DnwinyQdiaeth wedi ei stilio ar eirian Duw nid o olenni catar na rheswm y tarddodd hi, (Esay, 8. 20.), 'At y gyf raith a'r dystiolaeth, oni ddywedant yn ol y gair hwn hyny sydd am nad oes oleuni yndd»ct. Ni aliasai rheswm, heb y Datguddiad dw fol gael allan bod Dnw yn bwriadu madden i un pechadur byth. Ac ni elltr, trwy olea y rheswm cryfaf, ond yn y Datgnddiad dwyfol, weled y ffordd rytedd a "doeth a drefnodd Dawi tadden pechod- au, ac nchfeb pechadcriaid. NIall rheswm beb olenni dwyfol ddiroad gogoniant mawr bwys. a gwerth egwyddorion etetigyl- aidd, ca chael golwg ar ras peuarglwydd- laetbol, a chariad grasol Dow at bechadnr- iaid enog. Nid all rheswm ddangos y ffordd i wneuthnr dyn yn ddedwydd byth, na chynal pechadnr yn ngolwg mawredd Dow, purdeb y gyfraitb, atgasrwydd pecbod, ac yn cgwyneb angen a barn, a myned i'r byd dyeithr anweledig. Ond y mae ffydd yn gweled yn y Datgnddiad dwyfol, yn efengyl Crist, ffordd i gael maddeuant pechodan, Bymud yr enog- rwydd, a bod yn bur ger broc gorsedd- fainc Dnw,' ffordd i'w hadferu i ddelw Dnw, a'u baddasn i fyw byth gydag pf Diolchwn fwy am ddatgnddiad o feidwl Dnw yn y Gair Santaidd. Ymostynged -in rheswm balch i eiriau Dnw, achfmer- wn y datgnddiad o feddwl Dnw am bo' peth yn ddigon o benderfyniad am y pets hyny. Y mae c sa&t Daw yn ymlynu wrth ei draed ef, a phob un yn derbyn o'i eiriau. (T>eut. 33. 3.) Gweddiwn am l'r Ysbryd Glan ein tywys i bob gwirionedd, a'n nertbu i gredu tystiolaeth Dnv, gan barchn ei wirionedd a'i awdnrdod Y mae Dnw trwy ei Ysbryd yn egluro i'w bobl 'y pethau na welodd llygad as na chiywodd clnst, ao na ddaeth igalon dyn.' (2 Cor. 2. 9, 10.) B wrier 4 dychymygion i lawr, a pbob uchder sydd yn ymajodi yn erbyn gwybod- aeth Duw, a chaeth\wer pob meddwl i ufydd dod Crist,' (2 Cor. 10. 5.) F; oPo, Awst, 21, 1840. JOHN ELIAS. O. Y.-Dadtened v rhai sydd yn dAsn yr iaith .Saesonaeg Wltsins on the Use and Abuse of Reason. J. ELIAS." Dyna grynodeb o olygiadan Elias ar Reswm ac y maent ya cytano yn hollol a baru y duwinyddion mw/af manwl dysgedig ac athronyddol. Oytanaot a rhai f >r. Hodge yn ei waith mawr duw- myddol. D wed Dr. Hodge, fod y rhai aosod- ant Reswai ar yr orsedd, ac a wrthodant y Beibl, yn gwadu y posiblrwydd o ddat- gn idiad goruwchnatjiriol." A dywed efe "fod v dynionhyn yn gwrthwyneba t'fst, iolaeth natnr foesol dyn. Y mae y natnr hon YD. peri x ni fod yn ymwybodol ein b>dbob amser yn ngwyddfoi Dnw, yr hwn scdd yn sylwi ar ein gweithredoedd, ya trefau ein hamgylchiadau, ac yn ym yra^th a ni yn barhaus mewn ffordd o gerydd nea amddiffyn. "Nid yw yn angenrheidiol er mwyn gwneud ein ffydd yn un rhesymo^ ein bod ni yn deall y gwirionedd a gielwa, Ni a gredwn dystiulaeth dynion. Ptham na chreown dystiolaeth Duw ? Y mae pawb yn credu fod llfSian yn tyfo, ond nis gwyddant pa fodd. Cydnabydda mawr- vgwyr rheswm dyn, y rhai a wrtiodant y Beibl, y gall yr hyn sydd yn anaugyffred adwy fod yn wir. Afresymol yv gasod rheswm dyn yn safon gwirionedd Ac os yw crefydd yn ymddibynu ar roethder -mresvmu, yna nid oe3 neb yn gretyddol ond athronwyr, am mai hwyyB tmig a allant ddefnyidio deddfan rhesymeg. Os yw deall ttwyadl o beth yn aihebgorol I tfyrld, rhaid i ni fod yn anneallos ac vD ddiffydd mewn cysylltiad a'r rhai, fwyaf o bethan." Fel y canlyn y mae geiriau Dr, Hodge mewn un rhan o'i waith :—- Tne senses canqct sit in judgment on rational truths. We cannot study logic with the m.croscop ? or scalps It is no less irrational to depend upon Reason, or demand rational or philosophical demon stration for troths which become the objects of knowledge only ag they are revealed. From the nature ^fithe case the troths concerning the creation, the probation, and apostiasy of man, the purpose and plan of redemption, the person of Christ, the state of the Soul in the future world, the relation of God to his creatures, &c., not depending on general principles of reuson, but in grett measure on the parposes of an iIteUigent personal Being, can be k own o^y so far as He chooses to reveal them, Aad must be received simply on his authority." Y mae llygredigaeth rheswQi, dyn yn wirionedd eglur i bawb. Y maeyn ddall. Nid yw yn dirnad y" pethaW sydd o Ysbryd Duw, canys ffolineb ydynt ganddo ef; ac nis gall eu gwybod obl^gyd yn ysbrydol y bernir hwynt." Y mae dynion wedi ymddyeithro oddi wrth fuchedd Duw trwy yr anwybodaetb s dd ynddlidt, trwy ddaliineb tti calon Y mae duw y byd hwn wedi dalitT me dylian y rhai digred." Nid oes neb yn deall, nid oes neb yn ceis o Dnw." Yr ych a edwvn ei fedd iaaydd, ia r asyn breseb ei -berchet;o,-r ont Israel iid eiwyn, fy f obi ni ddeall." "Y cicooia yn yr awvr a eiwyn ei dymoraa, y dnrtur I hefyd, a'r aran, a'r wenol, a gadwant amser eo dyfodiad eithr fy rnhobl i n wyddant farn yr Argiwydd." Os daw gog niant Orist i olwg y pechadur4 dywed y Gwarecwr, "nid cig a gwaedaddat- 55nddif.dd hyn i ti." Tvbia dynpeehadur- us f.» yr Artilwydd fel ef ei hnn, (Salm. 50 21.), Y mae ffordd sydd nniawn yn ngolwg dyn, ond eï diwedd hi yw ffyrdd ang*n." Ymddibynn ar reswm dyn llygredig fel arweinydd a a, weiniolcl ybydibngan-l iawth. Nid oedd gymeradwy gand iynt gadw Dnw yn nu gw.bodaeth." Hn a arweiniodd y bvd i Babyddiaetb. Llun- iodrtyPaban a'u dysgyblioti ddeddfan a rh^olau yn atfob i'w mympwy eu hunain ac at en dJbrmion eu hunain. Ymddiried- aSlint i'w doethineb en hnnain, a gadaw- sant air Duw naill ochr. Ac y mae E^lwys Loegr ao. Eglwygj Ym leilldaol wedi bod yn rby daeddol i "chwilio ailan lawer o ddychymygion" mewn ffordd o grefyddoIi y byd yn lie cadw at air Dnw.

TRAETHAWD AR ONESTRWYDD. Tri thraethawd dderb/niwyd, yn dwyn yr eawan Tatolog, Plentyn Llafur, ac Aberdarian. Y mae Tafolog yn dechren ei draetb- awd yn dda, ond yn canoli yn wael, ao yn diwedda yn waelach fy th. Dvg bobpeth braidd i fewn dan y pen Gonestrwydd. Dylid cofio mai nid ffrwyth anonestrwydd ydyw pob drwg. Y «ae i'r traethawd hwn dri phen—Gonestrwydd dyn ato ei nun-at ei gycl-ddyn-ac tit ei Dduw Wrth ontstrwfdd ato ei hnn y goi ga, "bod yn onest tuag at ei gorff, trwy wnenthur y defnydd priodol o'r ymbortb, dwfr, tad, ac ymarferiad alhnol yn yr awyr agored, a chael cyfansoddiad cryf i wasanaethn y med jwl," &i. We', y mae pethan fel hyn yn yr an bid a'r testjD debyg iawn, os nad ydyot yn agos ato. Gall y dyn mwtaf anonest dan haul "gryfhau ei gorff,* "astndio llyfrau," ac "eangii ei gynheddfau Boyn wir gwelir llawer o'r cymeriadan hyn o'n cwmpas bob dydd. D ywed hefyd y ugyrid dam weiniau o'n plith" pe b'ai pob dyn yn on,"st gyda'i wa:th. Y mae yn amheus genym mai diffyg gonestrwydd yw yr achos o wahanol ddamweinian ein gweith. feydd. Damwain yw damwain, a gall ddygwydd ar y mwyaf gonest o blant gwragedd yn gystd a'r dybiryn mwyaf diegwfddor. Ni chafodd un long erioed uei chwytbu i'r graig" o herwydd anonest- rwydd ei hadeiladwyr. Nid tfrwyth anooestrwvdd chw-iith ydyw "pob meth iant;" aefe ellir "cyflawui oimsyniadau trwy anwybodäeth" a bod yn onest hefyd Fed diweddglo i'r traethawd, ceir amg aethan i rieni i fod yn onest tuag at eu plarit, am na allant gynyddu yn god;forol na meddyliol heb fod yn onest i'w porthi a'n hadd-sgH yn egwyddorol." Yr ydym yn cydnsbod fod gonestrwydd yn rhin wedd ardderchog, ond Did yw yn iawn pnodoli pobpeth hyd yn nod i'r gras hwn. Plentyn Llafur.- Traethawd mewn ardduU hytraoh yn bregethwrol yw hwn. Oymer yr awdwr ormod o ryddid i groesi'r perthi i bob man, nes gwnead ei draeth- awd yn eiddil a gwasgarog trwy hyny. Dywed fod pob dyn "yn feddianol ar elfen at onestrwydd nen soonestf wydd." Y mae tueddfryd naturiol calon dyn yn ddrygion- cs, a gwaith gras yw troi y tueddfryd hwn i adael y drwg, ac ymest n at y da. Y inae y gydmariaeth o afon yn rhedeg i f ny o Gaerdvdd i Fiaen y Cwm, a Itongsu yn nofio o Boutypridd i Lantrisint, yn syrthio'n fyr o osod allan yr hyn a amcenir. Uywed nad yw y dyn gonest n Vgwel'd gwg ar wyneb neb ond yn nes yn mlaen, dywed fod gonestrwydd Esgob Farrar wedi twnu gwg a melldith y byd yn gawo i aniZenol ar ei ben. Ceir nn gair yn y traethawd hwn sydd yn taro yn chwithig iawn ar ein clost. sef "pob tragywyddol- deb." Gwir fod rhai dynion cyhoeddus yn euog o ddefnyddio'r gair, o d nid yw yn Hai gwrthnn er hyny. Pa sawl tragy- wydduldeb sirdd ? Biddai yn ntwo mor rhesymol dweyd tragywyddoldeb m, a dweyd "jpob tragyw_.ddoi,ieb i mae y gair yndoo ei hun yn cynwye ans/hyson- dtlb dybryd, obelegyd y mae "pob" yn awgrymu mwy Dag un. Felly rhaid i un tragywyddoldeb ddarfod, ac nn arall dde- chren. ac i hwnw ddarfod drachefn i roi lie » dragywyddoldeb-trydydd. Y mae y gyniad yn waljgofhs o nbl. Y madroddion annatariol yw rhai tel hyn befyd:— "Cef llysg digofaint Dnw yn gwlawio fel niwIJ" ''L idiawgrwydd Dnw yn disgyn fel oawo-iydd gwlaw." Ceir yma lawer iawn o walian mewn orgraft hefyd, megys mai yn lie mae, og yn lie ac, y'r yn He i'r, ari yn He a'u, a lluaws o waliau cyffelyb. Aberdarian.—Traethawd cymharol fyr, ond yn goeth, cryno, a synwyrol. Ei brif fai yw nai yw yn ymdrin digon a'r pwnc fel egwyddor. Y mae yn dweyd Ilawer am effeithian daionns gonestrwydd, a cban* lyniadau drygionus anonestrwydd o'r ochr arall; ond gormod o s?lw i'r ffrydian, a rhy fach i'r ffynon. Y mae yr awdwr 'ar y ffordd mae'n wir, ond y mae yn rhodio ei hymylon, ac nid ei chanol. Nid ydym yn hoffi ei leddargrafF i anonestrwydd, er ei fod yn cynwys gwirionodd. Oad wedi'r cwbl, y mae hwn yn draethawd baoh cymeradwy ddigon, ac yn trarhagori ar un o'r llellt. Aberdarian. TRAETHAWD AR "FARDDONIAETH Y BEIBL." Daetli i law- dri thraethawd ar y ttstyn dyddorol hwn, sef eiddo Ewald, Meddyl- iwr, a Thydain Tad Awen. Geilir dweyd yn ddibetrus iod y naill a'r liall o'r rhai hyn yn llawer mwy na gwerth y wobr. Yn wir, aohawdd genym gredn mai y wobr gvnvgieiig Bydd wedi tynu y tri wyr hyn i'r maes. Ewald.- Y mae gan Ewald draethawd da yn mhob ystyr. D,;mg-ys lawer o grander beirnia iol, a chwaith nchel yn ei ddetho iad o gynyrch awenau y beir id Ys- brydoledig. Nid yw yn manyla llawer, ond rhed yn gyflym dros y maes, gan gipio blodenyn yma, a blodeuyn draw, nes yw erbyn y diwedd yn feddianol ar gorou- bleth (jda. A yn mlaen yn ol y drefu Fyiblaidd, gan ddechreu gyda Moses, a gedw heibio i hoil brif fe-rdd yr hen fyd. Ond gan fod barddoniaetb y Beibl yn amryWiO mor fawr yn ei hansawdd a'i natur, bnddiol fyddai cael y gwahanol rywogsethaa o honi weii ei crynhoi bob un i'w ddosbarth ei hun, fel y gellid yn hawdd daro wrth y nadl a'r llall heb droi 4 chwilio lla we Y mae yn gadaelliawer, o feirdd ailraddol y Baibl yn ddisylw, ac yn cytyngu ei sylwadau yn benaf at y prif feirdd, gan deimlo fod y rhai lleiat yn ym^olli'n llwyr yn nysgleirdeb y rhai mwyaf. Med iyliwr.—Dyma draethawd da arall, we ii ei ddosbarthu yn drefnns. Y mae ei benod ar "Athroniaeth barddoniaeth y Beibl" yn 4WYU olton llafnr mawr ac astndiaeth ddofn. Rhydi lawer bonclnst diseremoriii "feirdd ydtnc" wrth tyned, heibio. Un, rhrnwedd amlwg iawn a wel yn meirdd y Beibl yw, nad oedd un o honynt yn euog o "ytn ar yr un meddyl ddryoh nes colli o hono ei bedolau." Y mae llawer y dyddiatf hyn, nid yn unig yn gyru ar yr un meddylddrych nes colli ei bedolau," ond nes colli ei wynt hetyd. Ceir penod faith ar Wasanaeth ac adnoddau barddoniaeth y Beibl." yn cynwys dyfyniadan amrywiol acfcwaethns iawn o'r farddoniaeth hono. Y mae y benod ar "Effeithiolrw/dd barddoniaeth y Beibl erdyogelu cyfanrwydi yr Ysgrythyr- IiÙ," a'j sJlwadáa ar":R!lgoriaeth bardd oniaeth y Baibl," yn-rhagorol o dda, cyn beiled- ag y maent yn myned. Hawdd fyddai iddo fanylu at lawer o'r pethau a adewir ganddo mewn cmgrym yn unig. Y mae yn gadael.,beirdd a barddoniaeth y Testament Newydd bron yn ddis-dw. Crelwn fod yn yr Efengylan, yr Epistolau, a'r Datguddiad lawer darn o farddoniaeth a ddeil i'w gystadlu ag amryw o'r eng- hreitftian a ddyfynir o'r Hen Destament Diau genym mai brys barodd i'r awdwr adael y rhai hyn yn ddisylw, oblegyd y mae olioa b ys mawr ar wyneb y traethawd. T.dain Tad Aw.en.-Traethawd ar uthrol o fawr—mwy na'r ddau ereill yn nghyd ac nid yn nnig mawr o ran eorff, ond gwir fawr o ran meddwl hefyd. Y mae ei ysgrifean yn unig yn llawn gwerth y wobr. Yn ei ratrymadrodd ceir sylwad- au rhagorol ar Both yw barddonilieth- b trddoniaeth a phr ydyddiaeth-cys y lltiad barddon aeth a cbaa." Y mae yn amlwg fod yr awdwr hwn yn feddianol ar "iygJid i weled aoian, calon i deimlo anian,. a dewrder faidd gydfyued ag anian." Cy- chwyna fel cawr o ddecoren Genesis, a chvda cham tywysogaidd, heb ddiffygio dim, a yn ei fiaen yn- llwyddianus hyd yn Ynys Patms. Y mae y penodau ar "Ffurfallaaol Barddoniaeth y Beibl," a Chyffelybiaethan barddoniaeth y Beibl," yn brawf o ymchwiliad a medr uwchlaw y cyffredm. Dan y pen "Rhywogaethaa barddoniaeth y Beib 1" ceir y proffwydol- iaethol, y dam^gol, y diarheb 1, yr arwr- gerdd, yr alarnad, y fugeiigerdd, a'r gan. Dyfyna hery,! eaghreithiau rhagorol o tarddoniaeth wasgaredig, a chrynoedig y Beibl o wa th beirdd a barddesau a the: fyna gyda phenod ar c Hagoriaethan barddoniaeth y Beibl." Er fod Ewald a Meddyliwr yn wir dda, y mae trethus- rwydd, manylder, cyfoetb, pn deb iaith, a gloewder nae idwl rylaia Tad Awen yn hawiio y fhenoriaeth a'r wobr hetyd. Ar air a chydwybod." Ebrill 10, 1879. DYFEDFAB. 4 —

Y GONGL -AMERICANAIDD. LLYTHYR 0 PATAGONIA. A gaulyn sydd ddvfyuial 0 lythyr a dderbyniwyd oidiwith Gwilvm o'r Myn- ydd o'r Wladfa Gynreig, ac a ysgrifen- wyd ddiweJd v flwyddyu ddiweddaf. Y mae y 1,200 t^n Ii gwenith agodwyd yma y Uyneii wedi rhodii ysfa dan ewirj- edd y (iwl ^dfawyr, fel y mae agos gymaint arall wedi ei hau eleol, a'r hen torwyn len- digedrg (f Gamvv) wrth ywddolenu trwy f dyffryn aUlFôr y w: erydd yn chwyddo yn tliwre idog, gan siarad yn ei hiaith, Daliwoh ar yr adeg, yr ydwyf fiat eich lli^w a'ch gwasanaeth, 80 yn ddigon ys- twytb i droi yma ao acw dros ddyffryn a dol, ond cael cymhelliad effeithiol a chy- morth eich Haw i symnd ambell i rwystr fydd ar fy ffordd." *Diimheu genyf pe treuliwn fy oes j bea i ge,iiio gosod allan y gwabaniaeth sydd rhwng y ddau d*y- mor diweddaf a'r ddan dymor cyntaf a welsom ar ddyffryn y Gamwy, na fyddai hyny ond owbl ofer; mewn gair, anmhosibl ydyw sylweddoli pethan heb eu gweled yn bersunol. Bn y tyttthorau anffrwythlon c/ntaf a gawsom yma br n a'n digalonf, ond bellach y mae y cywair wedi newid o'r lleddf i'r Ilon, a phob asgwrn a gewyn ar ei eithaf yn dsrparu enbyn y dyfodol, fel y mae rhyw ddwJ fil nea drosodd o erwau dan weoith, a ^ol/g swynol i'r by gad ar bob ilanerch o'n bam^ylch; ac os bydd i'r tymor dyfodol orphen gvstal ag y mae yn addaw yn awr, bydd yn ofynol cael oymhorth peirialdiu neu lawer mw? o bersonau nag sydd yma, Deu bydd Itawer yn debyg o ddifetha htrb fodd i'w grynh, ii. Bydded i chwi ymysg*ydVr llweh a'r ya 4ir Ilwah ar baw, a chwiliwoh am laiuerek iefehan ienill eich bywioliaeth, a hviay y ddaear, gan adael hIhu y mwg nVbaddygl i blatt y tall, os hoffi t byny, v>yddai yn lies nid b,}chan i' pobl t-u^iiiu i fed'iwl a chwilio am y rb; LI SU h oy o'r ddaear sydd heb ei phobic eto gnu jj«b, lie mae y glaswellt yn t/fu a m rrw b-b tod o-les i neb, dyn nac anirait. Vahatn y mae pobl mor dawel gyrbg ymfudheth. oblegyd credwn fod pob rban o'r ddanar i'w phobl- ogi, so ya gahv yn d- i y fa! .,tn hyny. Os ydyw ychydig arose, botou ues dyn yn rhy yfyseisredig ya -ei ol -vg j.irj ei d,eulio er sicrbaa cartref dedwydd erb^n prydnawn b; wyd a thrigta wýeh i w bblt ar ei ol, sicr yw fod terfyno a pob dyn yn rhy werth-awr i'w h;.ngiaa mewn tylodi a nychdad, a'i letha i'r bdd vu anamserol, < gan adael ei fwth'^n !n angh«isarus i'w ■ olynwyr ag y dymuuai Satan iddo tod. 'f Codwch ati, fechgyn Oymra, ac ymwrol- woh, canys mae it, ^e a wogledd America ddigon o le i chwi I waeud cartr^fi ded- wydd a chysnrns, h b fod dao rachaaueb o denla gormes ac hoff^yr y serl w teddiged- ig a flinodd lawer o honom n Nghymru. Gwir nad oes gan y Gwiad'awyr ddaeth yma 13 mlynedd yn ol rhyw gvdaid mawr o arian wrth ei hochrau, o::d y. müe gan y Gwladfawyr hen a diweddaf yma fywiol- iaeth a chartref sicr am en hoes, beb achos pryderu llawer yn ngwyseb tymhorau anwyddianas a methiaritus fel htynydd- au 1875 ac 1876 Nid oes gymaint perygl y gwel y Wladia dymboraa tel yna eto; y mae y llafur caled sydd wedi ei roddi yn y ffosydd y pedair bl uedd diweddaf yn sicr 0 daln yn y tymnorau prin a ddaw yn well na'r blynyddoedd llwyddianus hyn. Ond yn gorou ar bob p^tb, y mae yr awyr iach yr ydym yn ei anailn vn rhoddi nerth a bywiogrwydd yn ein cyfausod fiaiau, a rhwng hyny a'r dr-ch'eddwl ein bod wedi dyfod uwchlaw pr.der am gyndiaeth, a chynydd parhans yn y dyfodol, a bod yr hyn a wiiawn yn hollol i ni ein hunain, bydded ychydig neu lawer, y mae yr an- turiaetho ddyfod i'r Wiadfa wedi,talu e'sota i ami un o honom; a diau y talai hefYtl i lawer un fel tinan sydd a'i olwgyn llwyd. ei galon yn ddolurns, a'i natur yn llesg i ymbriodi a'r Wjadfa. a dytod i fyw i ddyffrvn y Gamwy i ddechreu oyfnod no wydd ar eif, wyd a i detinladau. Tair blynedd o brofiad a'm dysgodd i siarad fel hyn.

MARWOLAETHAU CYMRY. M-4wrth 27, 1879, yn Yorktown, ger Andeuried, Pennsylvania, o'r oarfodedig- •^eth, yn 21 mlwydd so wyth mis oed, Mary Ano, priod Mr. Ba< j itnin Lloyd, a merch Rees a Hainah Price. Ymfudasant i'r wlad bono Dredegar, Deheudir Cymrn, saith mlynedd yn ol, au yms f,dlasant yn Olyphant, Pennsylvania. Wedi aros yno am dair blynedd symudasant i Yorktown, O'L- lie yr aeth ein chwaer i ffordd yr boll ddaear. Gwanaidd oedd ei hieobyd er pan oed4 yn briod, yr hyn fu tua dWt flynedd; ond gwaethygodd lawer y flw/ddyn ddi- weddaf. Tichwedd 15. 1878, ya Spring Brook, Penusylvania, yn 78 mlwvdd oed, Mary, anwyl briod Mr. James Davies. Y r oedd vr ymadawedig yn enedigeJ o RIsen Poirth, Sir Abarteifij e'thr symadodd y tenia i'r wlad bon yn mis Medi, 1854, gan ym- 8^fydln yn Scrauton, Peni s ivania, lie y tiealiasant flynyddau hwei. Oddiyno aethant i Spring Brook, lie y bnont fyw yn gysuras ? eg y rhwygwyd y tectia gan elyn dynolryw. Ganwyd iddyut b^dwar o blant, dan o'r rhai sydd wedi rha flaenn en mam o fyd y gorthryoaderau; eithr gidawodd briod hoff a dan fab, Sff Evaft. a Joho, i alarn ar ei hoi. Mawrth 26, 1879, pan tua 46 mlwydd oed, John Powed, Hangarv C e. k, awydd Siskiyou, Clllifornja-o ba glefyd hi wydd- om, na pha hyd y bn vn glar. G nedigol oedd o Lanelli, Brychein.ng; ond ymfud- odd i Amark-a pan yn ienanc, a bn yn aros peth. amser yn New Philadelphia, ac wedi hyny yn Ta nsqa, Peansylvan- ia, o'r hwn le yr ym/uiodd i yc3L fornia yn 1856. B n yn area rhai Mynydd- an ar Humbug Creek; seth oddiyno i Dalaeth Oregon, a tbrachefn i Diriogaeth Idaho a Washington. Dycbwelodd i Cali- fornia tua thair ml yneddyn ol, ac wedi ymdroi yeh-di, ymi. thraw gwnaeth ei arosiad ar Huagary Creek. He y terfyn- odd ei vrfa ddaearol. Mae yn debyg y gall ei berthynasiU gael hanes manylach am dano trwy ohebu a HaL!h Pagh, Hungary Creek, Henley P.O., Siskiyou County, California.

PETakU DEODFYDDOL. Deddf y S ibboth.—Y mae cwmni pys- godlyn Brighton "wedi cael en dirwyo o JB200 am agor en sefydliad ar y Sabboth. PETHAU MEDDYGOL. Cyfeiliotn tdau yn nghyhh iechyd.- Camsyniad mawr medd y Sanitary Record) vw i ddynion feddwl mai po mwyaf a fwytao dyn, mwyaf i gyd fydd ei iechyd

BEIRNIADAET H CYF ANSODDIAD- AU EISTEDDFOD SILOAM, GYFEILLION. n^ £ r — ? CYFIEITHIAD, "ORDER THE FOUNDATION OP SOCIAL GOOD." De» byniwyd 2u o gyfieitbiadau. Afreid- iol tyddai gwuend svlwaiau mauwl ar bob an o honynt. Y mae y mwyafrif wedi oyfieithu yn deb¡g iawn i'w gilydd. Y mae amryw wedi amcanu cyfieithu yn llythyrenol, a thrwy hyny y mae eu cyf. ieithiadau vn anystwyth a chlogvrnog. Nis gall cyfieithiad lai na bod yn stiff os dilynir y gwreiddiol yn fauwl bob gair a llythyren. Nid yw pawb wedi cyfieithu'r testyn yr un fath. Cvfieithwyd ef gan y mwyafrif—"Trefn yn sylfaen daioni cym- deithaso)." Gan ereill-h TreJn yn syl faen daioni cyftillgar." Gan atall eto —' Trefn vn syltaen daioni buddiant cymdeithasol." Tra y ceir ef. gan ddau nen dri yn "lies cymdeithasol." Y mae yn amlwg mai "trefn yn sylfaen daiom cmdeith^sol" ywy goreu o'r rhai hyn o lawer. Y mae Cymro i'r Cam, Nestor, Excelsior. T;o cyntaf, Orio;i, Hafodtab, G weithiwr caled, Y lleiaf o'r oil, Interpret, Da M.P. o'm traed i'm pen, a Nuturiol, yr oil o'r rhai hyn Bsill ai yn defnyddio geiriau nad ydynt yn hollol briodol i ddangos ymeddwl, neuynteyn ychwanego geiriau o'r eiddynt en huoain at y gwreidd- iol. Byddai sylwi ar, ac eglaro gwall pcb an yn ormod p dret t ar amynedd. Y mae Brittwn, Llencyn, Ap Burke, L'ngnist, Eiuion, a Translator wedi owrdd a chraig rwystr yn un o'r brawddegai canlynol:—" The body of the people must not find the principles of natural subordination by art roote-i out of the.r minds." Etc :—"And when they find, as they commonly do, the success dispropor- t'oned to the endeavour, they must be tanght their consolations in the fioal pro- portions of eternal jastice." Y gorenon ydynt Tafolog, Aubrey, a Jeremy Taylor. Ceir ambell air gan y oaill a'r llall o'r tri wyr hyn ag y gallesid cael eu gwell ond ar y cyfan, a chymeryd pobp ith i ystyriaetb, credwn mai y goreu yw Jeremy Taylor.