Tarian Y Gweithiwr

ETHOLIAD MERTHYR AO ABERDAR. MRL Got.,—Heb droaeddu ar ofod Mr. Joseph Price, yr hwn a ystyiiwyf yn ddigon galluog i ateb drosto ei hun, carwn ofyn 1 r g wr John Prosser pa bryd y cymerodd y fath ohwildroad le yn ei galon nes achosi iddo deimlomor ddwyø yn bresenol, fel y pro- ffesa, dros lesiant ei gydweithwyr yn mhwno yr etholiadt Awgryma wrthym am gyd- maru bywyd rhywun yn y gorphenol ar hyn ydyw yn bresenol. Ai at y wfnewidiad mawr ynado ei hnn er y pryd y bn yn chwaren un o'i monkey whs & gweithwyr Aberaman y cyfeiria, tybed? Ai. gwir yw iddo, pan yn cael ei dain yn dda am ei was- anaetb, ein gwerthu fel gweithwyr yn Aber- aman? Y mae vnrhaid iddo ateb ygofyniad uchod cyn y gallwn ni ymddiried yn ei air UN O K P. D.'s a'igynghor.

LLITH YR HEN BLADURWR. MRi. Goii.,—Dyma fi eto yn rhuthro yn miaen yn yr hen style. Wedi cael digon o ameer i ripo, dymucaf daflu gair ar ei edge i chwi o barthed botel rtlm y Starving;" fod y darn tir yn rhy wlyb neu yn rhy bodh i mi anturio yn agos iddo: felly, gadawaf ef rhag ofn dystrywio'r Bladur. Aetbuin, yn ol fy addawid, mor belled a Rehearsal Rooms parti buddugolYstalyfera, a chafwyd cyfarfod hwyliog dros ben mewn Jss cyaylltiad & llongyfarch a chroesawi Mr. Morgars a'i barti ar eu buddugoliaeth an- rhydeddus yn Eisteddfi d Caexdydd. Ethil- wyd Adolphus i'r gad air lywyddol. Yr hen gyfaiil, mae'n debyg, ovdi prif ysgrifenydd y evfarfod. Wedi cael eg7arljad ar nstur y program ganddo, ac anerchial pwrpasol, galwodd ar Mr. Morgans Vi burti i gauu nil o ddatn au yr Eisteddfod, a chnfwyd datgariiad campus ganddynt o'r NOS-G&Q." Yna cod- odd are-it hi wr cyurfdeiriog ar ei draed i -n longvfa'-ch arwyr y cyfarfod, yn mhei s n Ap Stephen, a chreodd ddifytwch mawr yn y gwersyll. Wedi hyny gnrchymynodd Adt lphas i ollwng Llew Ystalyfera allan o'r cai o i ruo cladydd yrarwy-, yr hyn a wnaeth vn ei ddull arfevol—>n wir gmmobdwy. Wedi i raadtu'r Llew ddystewi, torwyd drachefn ar y dYttawrwydd gan Alaw Llyn- fell, a chafwyd &nerch;ad c«apns gan" Y' Alaw. Yna ymddnagcsod ) Eos Dyfed, gan gmu cAn Gymreig nea peri i'r hen Fladur yma ddawn^io ar fy ughefn. Dilynwyd yr Eos drachefn gan hen Dior tor Cwirtwrcb. Nid oedd anerchiad yr hen gyfaiU yn y cyf- arfod yma ond cadarnhau fy nbystiolaeth yn fy llith ddiwedd.if am dano. Y gwir am dani, yr oedd yn ddigon o grwth a thelyn" yn mhlith y fiawdoiiaeth. Bydd fy yatod yn rhy faith 0 lawer os af i helaethu ar bob un, felly cwt^gaf. Cawd anerchiadau llawn o din gun Mri. J -hn Dffrig Owen, John Thomas, Lamb Ian, Owmtwrch Joseph Re s, teiliwr; Ebenezsr Reea, a Maurice Price. Coifwyd cAn wreichionllyd, teilwng o hono ei hun, gan Astph Glan Dyfi, a chAn rigymol gan Glan Carnant—y cadeiriau, y byrddao, a'r holl gynulieidfa yn unoyny hyrdwn. Yna cafwyd anerchiadau gan y beirdd canlynol. Wele hwynt (caffeaam- ynedd y cysodydd ei phei ffaith waith):—

ANERCHIADAU BARDDONOL I barti Ystalyfera ar ei lwyddiant yn Eis- teddfod Caerdydd. Wel, hip hwre! a chlap i'r rhai'n,—arwyr 'Sta!yiera 'u. hunain; Bob dim bia'r bri, myn braip.-Inawr ninau A garwn gegau yr Enwog Ugain." Enwog Ugain 0 gegau—agorwyd I guro ugeiniau; Triniwyd hwy dan eu trwvnau, Heibio r aent a gwobr Away}* Away" furiodd i 'Stalyfera,—wr wib, Ac,hwre li dilyna A th;nc buddugoliaeth dda Ar adenydd drydana. B drydana drwy y dynion-deimlad Amlwg -i'n' cantorioh Gwyn oes 6 lwydd i Morgans Ion, A httiffych os heb arweinflFon. f Heb arweinffongwnai'rgwrongamp—odiaeth Wele wedlyn ailgamp Oes atgof am orchestgamp- Neu hanes dyn o'r un stamp, Stamp Morgana a'i swdl dan sel sydd,—ai ar- Gka-dda drwyy cymydd; £ ddull A'i eaw & ar gynydd, Ca air da yn nhre' Caerdydd. 0 Qaerdydd yn gewri da--dychweleot Qyda chalan yma; Tra air hyu tcrPA'r ha, ba I IT hwyl 1 fawrion 'Stal'fera» 'Stal'fera al style firain—eduaygwyd Megys byddin Llundain Eho^i envr mwy i'r dyn main* Oedd o herwydd eu harwain. Arwaln ef y rhai'n i fri^—yn «Wia| Genedlaethol barb 1 A thr*ir«PChw»^h coetiiirdaL JfrolherrtBryrl :i geir ar fyr-yn y lleddf ChweUr y gw^ch—wJte'r gwyrl A gladdant rwysg Qogleddwy*. 1 Qogleddwyr gwag 0 lwyddiant,—a byddin Drabaedda mewn Momiactj 1 Ond gwyr y Pe i gered &nt, r Ac emU fiordd y canant. Canant,—nes taniant ine.—do, cenaig I'w deg gini w h wythe Mae tywalit uwch Cwmtawe Rhydd pawb braidd hip, hip^hwrd i Gliras* Wnr. Ha I dyma ergyd i Morgan',—eivyd Y'newrgamp y Nos-g4n ;'r Ond er ei lwc-ergyd l'r lan-ydoedd O'r beldiroedd i breswyl y daran. All g6r dewr aeth i Gaerdydd—a'i awydd Rofn ryw foreuddydd; Ac fel cywiain arwemyda Ofnwyd ef cyn terfyn dydd. EW y Drel wedi d'od ^wan—yr oedd Haner bily Northman, A'u llefau tua'r llwyfan, (Barug wyr) er ceisio^r G^n." Ond ewinog lu y Gogledd—vma { A siomiwya yn rhyfeda: 'Rwan en cor s^n gorweda, A swn eu bass yn y bedd. Diau'r Deheu o'r diwedd Biau'r sai'g a bri y sedd Nid oes i'r Gogledd weddill,—na, Morgans T Deheu 'i htiD&n sy' wedi 'u henilit Ha! dyehwelodd gyda chaJon-iachu, Trechoddd ei eiynion; Come away "awayi walth hoil Yn ddirwystr aeth ei ddewrion! Pur selog doed preswylwyr—hyf, araul, Ystal'fera'n bybyr, 0 wir barch ynhir a byr -1 encoro'r congcwerwyr. NATHAJ TWBCR Wele gain odlig i anadlu—pardi Gwemp orchest cystadlu, Dihafal Olyuipia lu, Fywiog gyneddf y canw. 1 wyr Honher Y stalyfera-rhoed wy-r Yr anrhydedd mwjra', Dyogelant glod Gwafia, Awen deg a chanu da. Y melodedd mawladwy,—ac eniH Deg gini yn wobri^jr. Fenditnia'n gwlad glodadwy, A boddhad mawr heb ddw^d^towy. E geir heddyw gawr addas,—yn deih«ng 0 dalent meib barddas; 1 Gwron gwycb, gorenwog was O gffljddor teg ei urddas. Bhyw flandel dihefelydd—a esgyn 4 -i Hyuaur ysgol clodydd Yw Morgans hoff, mor gain sydd, A'i ogomant ar gynydd. Hwre lijawr i'n harwr ni,-ymladdodd Am lwyddiant ucbelfri, A'i barti braf, bertati bri D8. ganodd am y deg gini. 0 Gaerdydd y gwyr da-ddychwelodd Iach eilwaith—Hosa,Da Byddwch ben wyr trylen tra ..•> Style firain yn 'Sjal'fera. DBwl GLAlf TwBOB. Dylasem ddweyd hsfyd i Adolplxus wneud crybwylliad eu bod, fel ychyd'.goedm?gwvr Mr. Morgans a'i barti, we3i arfaethu cyf- lwvno anerchiad hirdd iddynt, ond fod ys- grifenydd yr anerchiad wedi methu ei gwbl han erbyn y nosou hono, ac o angemheid- rwydd yn gohiiio y cydwyniad (am y rheswm yna yn unht) hyd rhyw noson g>fl MIS eto. Wedi adeg eynalnd y cyf^rf.sd ncaod, daeth Brythonfryn bob cam dHear o Abordar i Ystalyfera gyda'r anerohiad, a chafwyd "noson gyfleus," fel yr awgryrm d 1 Adc lphi.s i'w gyflwyno, a noa Ita yr wythLOs /:di- waddaf, cyflwynwyl yr anerchiad i Mi. Morgans gan Adclphus, a derbyniodd yr Hen Bladurwr deleg,, am i bresenoli ei hnn at yr achlysor. Awd drwy y seremoni yn hwyliog iawn, yn ngwydd rhai o'r frawdol- iaeth, a therfynwyd y cyfarfod gyda dymuno hir oes i Mr. Morgans a'i barti i fwynhau yr anrhydedd a enillasant. Crrfais ar ddeall yno mai Brythonfryn, Aberdar, oedd wedi ysgrifenu yr anerchiad. Darllenais ef dipyn yn feirniadol wedi clyw- ed mai gwaith proffeswr oedd ei osod yn nghyd, a daeth yr Hen Bladurwr i'r pender- fyniad os nad oedd Bryth yn medru ysgrif- enu anerckiaoo., (am y f»thswm gogoneddus o arian) yn ddestlnsach na hwo, fod yn Uawn bryd iddo ddodi'r CI ffidl yn y to," a thol's job i un o hen chwalwyr ceryg tua phlwyf Aberdar yna. Ond dyna, Taw pia hi, boys." Beth gebyst yw'r ysfa ysgrifeniadol sydd ar y Napoleons barddol, medde ohi ? Ond fair play i Adsain a'r Lapstone, yn nghyda'r un sydd heb roi ei enw eto, y maent yn llygaid eu lie, yn ol barn yr Hen Bladurwr. Yn nghalon yr hen dad Abram mae'r drwg, cofier, am na all daflu ei syniadau yn rheol- aidd, a chymaiat o ddrwg a hyny, am wn i, yn nghalon y Gwyn o Estyll, am gefnogi a gwynu y fath galon ddu. Hefyd, y mae'r hen depyn a fu ar y Lapstone perthynol i esgidiau parotoad Efengyl Cwm Rhondda a Chrefydd Eryri ag eisiau ei forthwf lio yn ofnadwy. Pa farddoniaeth sydd mewn trwst geiriau cyhyd a stao pwll uchaf Nixon, Mountain Ash ? Dim yo y byd mawr, mwy nag sydd yn yr hen rip yma. Rhaid oy- mwyso fy nghefn, mae'r awoh yn myned yn lied flttntf a rhipif erbyn yr ystod nesaf. YB ELBN BLADUBWR.

YR ALCANWYR. MBI. GOL.,—Caniatewch, os gwelwch yn dda, gongl fechan yn y DARIAN i un nad yw erioed o'r blaein wedi mentro i drabthu gair yn y fath fodd, set trwy ysgrifenu. Mae wedi bod yn amser prysur ar yr alcanwyr yn yetod y tair blynedd diweddaf, ond yn y&tod y pedwar mis sydd wedi myned heibio y mae wedi bodyn fwy felly o lawer. Pan ddaeth y meistri a'r daften goch allan, a dweyd mai wrth hono yr oeddem i weithio a chaei ein talu o hyn allan, dyma gyfarfol>dd yn cael eu cynal yma thraw gerllaw y gweith- feydd, a phenodi cyfarfod mawr o gynrych- iolWfl o bob gwaitb, a phob doatmth o bob gwaith yn daufon eu dynion yno, sef i Aber- tawe, aoyno yr oeddent i siatad adadienyn erbyn y dafien. Wedi imirech galed, a phawb yn oydweithio yn unol a'u gilydd, llwyddwyd i dynu y dafien i ffwrdd. But y ba wecpyn a ddaifu neu a ydyw y cyfryw rai yn paxhau ya y un gwres o hyd ? O na, yt ydym wedi cad p^avif t^ylwyT i'r gwtth- wyneb, yn neilldnul gwyr y forges; y nhw oedd uca i eu sson a u cleber ary dechreu, ac yn awr lawer o honynt 'dofs na fciw na sv^n rw glywed yn eu ersjlJf *oodA Dyna wyr fare Laadwr, er engtuaifft i chwi, y nhw oedd fwyaf eu ffxdiu yn gwaeidu am undeb, ac yn d vi ey-A nad oedd mocU i ddul a gwrthseryll anghyfiiwnder a gorges y meiatnond trwy ymilo &'n gilydd mewn undeb gref a nerthoL Yn awr, wyn y furun ao oil, nid rhyw gyfran o honoch, ond pawb fel un gwr, mae y rheolau bron a bod yn barod. ac yn y oyfarfod dydd Sadwrn, Tach. y laf, byddant yu cael ea darllen ar g'oedd i bawb. Dywedwch chwi fynoch, y mae yta iyw gioffni yn perthyn i rai yn y lie a enwyd. Dyna y tn yna sydd yn gweithio yn yr Boma of Lo, ds, dau o ba rai oedd yn gynrychlolwyr yu y cyfarfod diwedd if yn Abeitawe, yn cefnogi 170 o flychiu yn yr wythnos, yn uno a'u gilydd i wneud 180. poi bursal am wyr Ty y Cyffredin, buasent wedi gwneud i fyny y rhit WtU done% wyr Ty y Cyffredin. mynwch ddangos eich bod yn dynion yn eich egwyddorion na Bhw. B^th all fod trachwant Wil ty Canol ? ^loft floiwg bell iawn arcat ti yn barod; ond «&UgAyfod am yra dy hun i'r pen peUaf i 1 unwaith; cs felly, goreu pa gyutaf y celt gwared o honot, a phawb o'th fath. A r ddau arall, Dai a Jade, bydded eich tynged chwithau yr ua modd, gan ddiwygio a gad- atiyr hea drachwant yna ar 01; dangoswoh fod tipyn bach o urddas yn perthyn i chwi. Chwaren teg i'r hen Dwaa Llan, y mae ynes- iampl i chwi gyd mewn cysylltiad a'r gwaith; parhaed felly. Maes rn dda genyf hysbysu fod holl weith- feydd Cwm Tawe wedi cjehwyn yr undeb jn anrhydeddus: ond uid ydynti wedi penodi r hyd eto. Clywais heddyw fod un tua W. remol, yr hwn oedd arwr yr undeb o'r blaen, yn dweyd yn gadarn na fydd iddo el ymuao a'r undeb mwyaeh; mwy na thebyg taáf yr achos yw, am nad yw yn debyg y bydd iddo ef gael swydd fel o'r blaen. Mae yn dra anhawdd genyf gredu hyny, o he?- wydd ei fed bob amser, oddiar yr adnabydd- meth gyntaf a gefais o hono, y dyn mwyaf gvyneb scored a welais erioed. Gwn hefyd ei fod wtmi tynu gwg llawer o'i gydweithwyr ay% hyn, trwy ddangos iddynt eu dull ofnus a gwasaidd. Oarwn ei weled yn dyfod allan ar dudsdenau y DABIA.N fel yr oedd gynt ar duddlenau y Otcladgarur a i Amddiffynydd. Y» awr am dani, gyfaiil; tyr*d allau u th lo- ches; ie, dangos dy hun.—Yr eiddoch, 6 CASWALLON.

UNDEB YR ALCANWYR. Nidoesdimsydd yn fwy smlwg na bod ftiuffta Undeb aruom fel alcanwyr; ond dylid gosod ei sylfaen ar sail anryfladwy. Yn ol y eynllun ftydd we$ti ei dori allan gan Lewys y mae yn ymddaugos i ni nas gall bar- hau ond ychydig iawn o amser. Yn wir, y mae yn amheua genym a ellir ei sefyalu o gwbl fel agi gynwys ys hyn a olygir wrth y ff^ir Undeb. Dichon y gellif cael j chymg o gybf&icixt penbdeth, penbwl i gymer .d yo y dull j^wrthun sydd gan L. A. 1 g«$l Unauu ^recli ei sefydlu, sef caisio dychrynu dyhioa i f od yjj. Sadebwyr, ac nid ceisio eu hen ill dfwy rsswfc1 Nis gallon lai nag edmygu gwrcldeb ^lyfalbaihad L. A. wrthyr achos alcanaidd, ond y mae yn amheus genym fed hynv yn t-trddu odliir yr egwydd. r s bnff-sir Ymddeagys i oi yn hytrarh e f -d yn ceifeio chwareu yr an gost i I n'll B >acons- field, ond mewn cylch llni. Dyw.ylir fo i hwnw wedi chw lren ph vn arwrei ffagchwedl Vivian Gre? yn ei beraon ei han, ac y ra-o L. A. wedi tyeu cynllua o ffagcbwedl haryd yn gysylitie lig a'r fasnach a!c in, ac i fo ei hun ydyw yr arwr ynddi. Y mae ya chwarou ei ron »'/ ilftby^on ynddi hefyd. Pri:di Ll hwn fuaa vi i ni fel ljanwyr i y>tyried yn bwyllog pln yn sefydlu U-id- b a ydyw yn debyg o sefyll. Un pt th eydd yn bwysig iawn i ni ei ystyriel ydyw y tahad. Y mae Uriahs yn dadiea dr s dalu 2s. yn y mis; ond, a ydyw yn debyg y bydd i un rhan o beclair o'r gweithwyr, chwaetbach yr oil o honynt, dalu y swm uchod ? Y mae arnom ofn fod yf arian yn rhy biin gan y lluaws i dalu cymaint. Ac i ba ddyben 1 Ai er mwyn i rywrai eu llogeilu, fol stdd wedi cael fi wneud cyn hyn ? Ymddengys i ni mai Undeb mewn cyd-ddealldwriaeth a chydweithrediad yw nod angen yr alcanwyr, ac nid Undeb i wastraffu arian. Yr v»yf yn galw arnoch fel cydweithwyr i ystyried y pwnc hwn yn ddifrifoJ, neD, ynte, ffarwel am Undeb, oblegyd gellwch fod yn sicr y bydd corff y g weithwyr yn gwrthod ymuno ao felly nis gall fod yn Undeb end mewn enw ya unig. Nid yw dweyd fod aelodau Undeb y peir- ianwy, yn talu y swm uchod ond prawf o anwybodaetb, o herwydd y mae Undob y peirianwyr wedi ei sefydlu aryr on egwydd- or a'n cymdeithasau dyngarol. Y mae yr aelodau yn derbyn tal pan yn glaf ac os bydd un o honynt allan o waith (YI hyn sydd yn dygwydd yn fynyoh gyda hwy), y mae yn derbyn t&l o'r Undeb. Nid oes angen y fath bethau a'r rhai uchod arnom ni. Yr ydym, fel rheol, yn talu clybiau er ein cynorthwyo pan mewn afiechyd, ao yrydym yn sefydlog yn ein gwaitb, gydag eithrio rhyw grwydriaid afreolus; ao nid fel y rhai a bertnynant i Undeb y peirianwyr, llawer o ba rai ydJnt yn gwelthio jobl, 80 ar ol en gorphen y maent allan o waith. Felly, ffwlbsi ydyw myned i gyferbynu yn yr yatyr hyn. Peth arall sydd yn bwysig ydyw, pwy sydd i fod yn Uywydd ? O'n rhan ni. yr ydym yn methu a gweled fod angen y fath swyddog o gwbl Yr hyn a ymddengys i nrsydd yn eisieu ydyw ethol nnifodyn ysgrifenydd cyffredinol 0 blith y gweithwyr, a hwnw i weithredu yn unol a chyfarwydd- iadu y pwyllgor gweithioL Os gosodir rhywan yn Ilywydd, y mae hyny ar unwaith yn ei osod mown awdnrdod i lywyddu ei hue, 80 nid i weithredu yn unol a chyfar- wyidiadau ereill. Hyderwn fod yr aleanwyr etbyn hyn wedi dyfod yn ddigon doeth i ystyried y pethau hyn yn bwyllog, ae y bydd y cynryehiolwyr yn ddigon dewr a gonest i gario eu cenadwri i'r oyfarfod nesaf yn Abertawe, yn unol a phenderfyijiacau y rhai a gynrychiolhr gan- ddynt. Yr eiddoch heb lid na malais,. TINOBB.

Y DDAFAD, (GAN JOHN GWABD NBWYDD JONES. B.B.D). Pob rhyw ddafad sydd yn pari Ar hyd y nog, Pedair orei a thrwy. sydd iddi Arhydvnos; } Cnwd o wlan sydi ar ^i-chefn Cvn ►;?. ch^eifio n ol y dfyfn, Wed'yn bydd yn od o Itfti-1 I %<I y noa. Dau 6 lygiid, clustiau hefyd, Ar hyd y nos, A bydd fyw D68 cyll ei bywyd Ar hyd y nos i Ar ei cbig ymbortha bagad Yn n hob man, ac yn LLmsamlad; Dyna ddiwedd ar y ddafad Ar hyd y nos [ D.S.-Dymuniv ar i bapyran Cymreig yr Aaierig godi yr uchod.

YSTRADGYNLAIS—ACHO& "Y TRI PHAR COED." MRL GOL. W fib daflu cipdrem yn OI dros dudalenau hauesyddiaeth, cawn hanes gwaithredoedd wedi en cyllawoi sydd wedi sicrhau poblogrwydd i enwau y rh i a fu a llaw ynddynt. ac nid y lieiaf poblopidd yn yr oesau a dd^l fydd hanes y prawf mewn cysylltiad a'r "Tri Phar Coed r aeil ei resu yn gytoohrog â phrawf yr hawlydd Tichborne, oblegyd cymerodd yn agos i fiflryddyn o amser cyu ei Jd wyn i derfflÜad. Bob amser lie bydJo pleidian y mae anghydweliad o angoolheidrwydd, ac y mae y pleidiau yn yr achos uchod wedi cael eu bodolaeth yn yr anghydweliad rhwng Mr. Foster, arolyg- ydd gwaith glo Ystradfawr.a Thomas Davies, glowr, yu y gwaith orybwylledig. Nid fy am- can wrth ymgymeryd a dwyn allan yr hanes ydyw ayfiawnhau un blaid a chondemnio y 11*11, ond yn unig dwyn allan y ffeithiau, a chaiff y darllenydd farnu pwy sydd i'w gyf- iawnhau a phwy sydd i'w gondemnio. Er gwneud chwareuteg &'jr achoe^rhaid arwuin meddwl y darllenydd yn ol mor bell a'r ped- werydd dydd 0 fis Tachwedd, 1878, ptfyd y eafodd Mr. Fi-star ei wyeio i ymddangos yn llys yr ynadon yn Ystradgynlaia gan Mr. Wales, aro'ygydd y mwngloddiau dan y goron, dan y cyhuddiad o esgeuluso dwyn i weithredkd yr hyn oedd y gyfraith yn ofyn er dyogelwch y gweithwyr, a chafwyd ef yn euog. Nos dranoeth, sef y 5ecL pan ar ben y pwll yn dychwelya odaiwrth en gorueh- wylion, derbyuiodd T. D., yn nghyda dan o'i feibion, rhybuddion i ymadael o'r gwaith yn mhen mis o'r dyddiad hwnw, wedi eu 1 law- nodi gan Mr. Foster. Y boren dydd Gwener canlynol, sf,f yr 8fed, aeth T. D., yn nghyda dan o'i gydweithwyr, at Mr. Foster er cael olywed ganddo beth oedd yr achos iddo ef a'i feibion dderbyn y rhybuddion. (Cofier fod y pedwar uchod yn troayr cretyaaoi, ac yn aelodau o'r un eglwýs). Wedi cael lie cyfleus i siarad, gofynodd T. D. i Mr. Foster yn nghlyw y ddau frawd, beth oedd ei t&nrm dros roddi rhybuddion iddo ef a'i feibion i ymadael â,'r gwaith, pryd yr atebodd yntau ei fod we^i gorfod talu gorrnod o ariau o'lacnos ef dydd LInn diweddaf yn llys y* yBaaon. Atebodd T. D. ei ?od yn hoUoljyJ4 2?^' wrth y fatb. gyhuddiad.^ Dywedodd T. D. wrth Mr. Fofcter y buasai yn yflgr^nn at y :s?mfi i ^neud yn bysbys iddynt 6i jm ddygiad oc v KivisSi yn myned at Mr. Wd'es i gliao eVg/msrfadT^n ngwyneb ei gyh«dd- iad. Ynn rt< V't.*yaf £ u ••.•d iddo berffaith r. esaw; et f-'d tedi cytr,, r rd y blaen amo. Heb gotti amser aeth T. D. taagAbertawe at Mr. Wales, a gwnaeth yn hyBbys iddo jr gy cd liad Mr. F^ste- yn ei erbyn, a gSfyn- odd i Mr. W»l:^s a fyddai aur giredig a thoddi liythyr id jt) i » ei gym^riad TO ngwyneb y fath gyhtidiiia j, a'r hyn y eye? synjoddyn ewyfiysgir, D «f>th y m's rhybudd i ben, ac ymaiawodd T. D. x'i feibion olir gwaith hob geirian ;roes rhvngddyntft M?. Foite^. Ya ngwyneb s-fyilf t pethauj gaa eu b vi u-;vy ya fr<»dyr o'r nn eglwysi g fynedd T. D. tHn rhai o ddynion m^«ya £ bheallaw yr eglwys, yn rghyd a barn Mis Robi!t/»( y gvvei ii g, ar yr aohes, pryd y dari'u iddynt ddymuno arno, er mwyn an- rhydedd crefydd, adael y peth i fyned heibio yn ddisylw, oblegyd y buasai dwyn gwarth it eglwys yn pert thwyg anocheladwy, Air hyn y cydsyniodd Yi. tau. Aeth pub petn yn mlaeu yn dawel, a'r d ;au frawd wedi cyd- eiat^dd mewn cyaundeb yn miioedd Tach- wedd a Rhagfyr; ond »r y 4ydd olonawt torodd aii- n yst. nn y "Tri PL A, Cced." Cwmgiedd. T. D. WILLTANS; O. Y.-Oil bydd rhywral yn ymgymeryd ftg ysgtifenu yn wrthwynebol i mi, bydded hys- bys iddynt na wnaf un sylw o honynt hyd nes y byddaf wedi gorphen dwyn yr hanea. allan, yna byddaf yn agored iddynt.-T. D, W. (l'w bar hau.)

SWYDDFA'R NEWYDDION. Yn atebiad i'r owestiwn," Pa le inas awen Gwent a Morganwg ?" derbyniasom y ddau ganlynol Pa le mae'r awen hoew 1 Lcew'i dawn, &c., A yw hi wedi marw ? Tebyg iawn; Mae bardd y gan a'r englyn, A'r arch gadeirfardd Scregyn, A bardd y brwyn a'r hedyn" O'i hoi yn tywalit deigrya Bob prydnawn.' Dyma farn y Hall-? Morganwg, b'le mae'th awen ? Wedi myn'd, &c.; 'Roedd rhywbeth yn ei helfeu :<f Hi Am fjrnd; Mi godaia fy Spiieinddrych, Ac wedi manwl edrych, Canfyddais hi'n yr entyrch Draw yn myn'd,— Diangodd i Sir Dinbych At ei fErynd (?) Wylwn 1 Wylwn!! Wylwn I'! Boys y West yna, ati ar f/ys yn aWr.spr eich awr chwi i farddoni, pan mae ami Gwent a Morganwg ar y tramp. Cftdtfn, Nathan Twrcb, Glan Carnant, Gwilym ^4 a holl waddod a thyrchod CwmtwPOhih Mynydd Da. Gwydderig, toroha dy le#j|| a gad heibio fyn'd i garu'' o hyn i'r NadttX Tithan, loan unig, tyr'd o'th guddfan; t/mk at y Llythyrydd Moesen am lwypT • stamps; dechreu weh at yr Awdl at oneo, Cly wed bardd yn canu fel y canlyn tiffA colli'r awen:— 4, Paham, paham, vr awen wir, '4 Na ddoed di'nol o'r estron air ? T" Can's hebot ti rwyln methu'n glir -A gwneuthur Pill nac Englyn f: Eheda eto dros y twyn, A dilya hefyd bwynt dy drwyn,— O! tyr'd yn ol, fy awen fwyn, I blith y "brwyn a'r rheidya; 0 Yr oedd ei oslef yn hynod doddedig tyr'd yn 'nol," a rhoddai bwyslais digamJ$k- iol ar y llinell olaf. Brysne^ee o'r brwyn a'r rhedynf a ddvwed fod ymysodiad bywiog a pfaybar we<ii cael ei wneud ar gaerfa y Gwrthryfel- wyr Barddol. T/biwyd unwaith y baaiiot yn Uwyddd i enUj. y gaet; ond p-iu yn alM- hau at y gwatchglawdd*5yntHd, a^rwyatfc» angeuol arnjnt; eto, ni fynai'r cen landers roi fyny, ond gwnaethant ail rowfit gyda biaen y bidog; ond wele dd wy gatsawi o'r Hyrddod Mynyddig yn ymosod hystlysaa, a goltyngwyd y fath •g4w«iA,1«' beleni o'r fagnblfa: nadynog," D88 gorfm i ffoi mewn annhrefn, wedi colli un oadDCM, clwyfo chwech 818111 yn drwm, a thuahsntv cant o fiiwyr, colli baner, a chwmbwlet! 0-' Clywed fod y Monmouthshire M&ltai wedi cael pAr 0 badolau newyddion, ai ^4 yn tminio yn ddyddiol rbwDg y George IBB a'r Arttoed. Look out, Black Beta Deallwn fod amryw o frain, jtehdavfa, M eryrod wedi bad yn office arweMihwr Mynwy yn edryoh am "blu" erbyn y Gwylftw. Cawsant dderbyniad oroesawas. Clywed fod"bido"uchelamy litest<4§K?i* ties, a'i fod yntau yn gwaeddi amy going," going onoe, twice, M myn d," gctkfL Shall I say another shilling ? IL veyommM donet Going once, tm«B,—i*gor.«tu ("fold again, and gotthemoney, Glywed fod brawd o Gymro yn cwyoQflpfe' < fod tipyn o ffrae ddiniwed yn cael ei ehm yn mlaen, ac yntau ei hun ar ises y f 1 er ys chwurter canrif yn ymladd a pMnrb ddeuai i'w ffordd, o'r Twrch i'r tad AtmlBt GWRANDA^W

DOETH EIRIAU. GAN TWBPAB. Nid oes yr un dyn yn rhy isfel nac yft il| ioll uchel, yn rhyfdch uw yn rhy fawr, i4 yw -<. yn alluog i roi a darbyncywwyna*. Mae Uawer o bethau sydd yn fachynd^nt en bunain yn fawr yn eu canlyniadau. Gall cwpanaid 0 ddwfr per mewn flftgni achub bywyd dyn. Mae rhai pethau yn fawr ynddynt ain, ond y mae y pris a roddir arnynvjm faeh, megys addysg gan athraw, cynalraKm gan rieni, neu feddyginiaeth gan feddy^ Mae rhai cymwynasau ydynt o bwys n»Wl i'i rheddwr, ao ereill o bwys neilldujfJ ft docbynyda. ,—. Mae rhai pethau i'w cael nas gallwifgyW hebddynt, pethau ereill ni ddylem fyw ddynt, a phethau ereill ni fynwn fyw he»- ddv-ik Yn mhlith. y dpsbarth evntaf gellferho'i crefyd^-yn yr ail rhyddid, yn y trydydd perthynasau a chyfeulion. Mae tri math o fendithion i'w CIteI. 11 angendheidiol, y buddiol, a'r hyfrydoL Mae rhai tadau i'w cael pa rai sydd y* ddyled«B i'w meibion atn eu safle yn y byd. Ni fuasem erioed wedi clywed gaii 0, AM am SophroniseuB, ohi bai ei fab Sootwe»| nac ychwaith am Ariito na Gryllus, oni bu eu meibion Xenopbon a Plato. Mai dwfdio dyn am wneud Uarnal day- ledswydd a pheidio diolch iddo pan JII, gwnecdmwyna'i ddyledasydd, yn anheg.. arigharedig.. Os myni rwystro chweal i emli tir, gaa iddi, os ai ogwcipas i-gtisio ei hstal fe sea > n gyflymach o lawer. Gwna lawer o' dda gyda cyn lleied b; th 0 drwst ag sydd yn bosifcl.

tny diwedd ar olthcddi ei fain am ornsodedd ?dau ddosbarth, eto anoga ni i bleidleisio dros Mr. Fothergill, yr hyn beth a gyfrifi, iddo yn anghyscndtb. Gwrthod y ddau fuasai yn unol a'i ddadl ef. Y mae ein cyfaill yn sicr o fed wedi anghefio ei hun pan yn dwyn y fath reswm plentynaidd yn erbyn Mr. James, am fod, medd efe, gynifer o gyf- reithwyr yno yn bared, a'r cyfiyw hyny yn cyfansoddi ein cyfreithiau yn y fath fodd fel nas gall yr un dewin eu deall. Caiwn yn y fan hon ofyn ai cyfreitliwyr yn unig sydd yn cynyg y gwahanol fesurau yn y Ty? Os felly, pa ddyfcen i ni aufon neb arall yno, gan E ad ydv nt yn dde winiaid ? By ddaf ddi- olcbgar iddo am fy bysbjsu yn mha iaith y, dygir y gwahanol fesorau allan, gan eu bid mor snhawdd eu deall. Ai nid ynom ni y mae'r diffyg yn bodoli, a hyty am nad ydym wedi cael manteision addysg er ein galluogi i'w deall? Ai dyma yr unig g&ngen o addyag nen gflfyddyd na fedrwn eu dealli Ond gwirionedd yw fed hyd yn nod ein dull cyff- redin ac ymarferol o gyfansiddi cyfreithiau eymdeithasol yn peii camddeall a dadlt-u mawr lawer pryd? Felly y mae hynyna i'w briodoli i ddiffyg yn yr iaith yn ami iawr, yn fvvy felly nag ar y cyf unsoddwr, a hyny am fod un gair yn cael ei ddefnyddio fel cyf- iwng i drosglwyddo rh>gor nag un meddwl; ac os oes amean ganddyut, yn ol ee bonis* d Joeepb, yf wyf yn ca: fod ar unwaith fod esiampl dda o undeb rhagorach niig sydd 1 hv ng gweithwyr Cyimn y dyddiau hyn. Carwn wybod a ydyv, fy rghyfteill yn deall cyfeaith Daw yn ei gwtihanol ddelweddau, obI, gyd nid yw y dfg gorchymyn ond sylfaen ar ba un 1 ffunjcyfreitbi u i gyfateb am- gy l jL i di.u gwahsnol a soedd y dcaear. Eto yiem gofio fod yna be iff. itkrwydd yn Nuw, tra mae dyn ar V &oreu yn as mhejffaitb. ■~Y mae fy n^hyfaill yu gofyn pwy fu yn brif achos i gael rhan o lo y llynges i Dde- htodir Cymrc, ac yn achos i leihau llawer o'r treuiiau yn ein Dot le Yards. Atebaf mai Mr. Vivian oedd y gwreiddipl yn hyn o beth et ys deng mlyiedd yn ol, 80Y mae Wedi par- han i weitbio byth oddiar hyny. Ond ar yr on pryd nid wyf am ddweyd nad cedd gan Mr. Fothergill law yn y gcrchwyl o'i enill yn ol y tro yma. Gin, hyuy, na rodder i Mr. Fothergill inwy o glod nag sydd ddyledus iddo. Car v n gael gwybo<?, gan fod cymaitt defnydd yn cael ei wneud o'r un weithred hon, pa faint o lo sydd yn myned i'rllynges bob blwyddyn o Ddeheudir Cymru, 8r pha ran o'r cyfaaswm sydd yn myned o fwrd^s- dvefi Merthj-r ao Aberd?* er m»yn i ni gael syiveddoU uchde?, dyfnd(>r, hyd, a lied y clod mae y Fothergiliaid yn chwytks dewy en hudgyin ar hyd a Had y bwrdeisdrefi, a ehawn wedi hyny gipolwg pa elw sydd yn d^illiaw i ni, fel glowyr yn nosharth Aberdat a Meithyi oddiwrth y weithred hon. Byddai hyny ya rhoddi mantai» i ni fturnu pa faint mwy oodd y golled, yi hwn y bu Mr. Fether- fl Sk llaw fawr yn yr achos o hono pan tllododd waatadhau y gwahaniaeth hyny eedd j n bodoli ihwng glawyr y glo ager a r glowyr oedd yn gweithio yn nglofeydd^.ber- nant, Plymouth, a manan ereill o'r gweltji* feydd haiarn, er eu bod yn mhell vn y Qel|f• lit Ba y gwrthodiad yn achos i noil lowyr y ILO agel 1 golli. chwe' cheiniog y bunt yn en cyflogaa, ergogod y meistri ar yr un safon yn y f&rcku*d a Mr. Fothergill, ao eieili 0'1 gyd hJarnfeistri, ("Facta ara stubborn I tbw I); ac eto i gydmyn rhai pobl ein 4ai- bwyU-> §ia bod yn ddigon g'wirion i gredu ei fod yn gystal meistr ag un o'r lleill. Barned y darllenydd. Ac am Mr. Fothergill fel meddion i leihau treuliau y Llywodtaeth yn y Yards, mae mwy o bwn yn Aberdar a Mertl^yr am y weithrea hon nag sydd yn un man arall. Yr wyf yn darllen y newydd- iwdurnn yn Ued gyson, ond tad yw fy nghof yn gall a fy arwam ar hyn o bryd fod dim un o'jr hyn a ddywedir wedi ei sylweddoli. Os ydywf yn anghywir, tebyg y bydd i'm cyfaill roddx tafUn yn y DAEIAN yr wythnoa nesif, er profi pa faint so, yn mha ffurf y dfirgwyd hyn oddiamgylch. Gofyns fy ngh) fAiU i,ijr ddiwedd ei lith pwy fu yn ihwyatr i gael rheilffordd arali i Fer- thyr, yai nghyd a lluaws o bethau addawol ereilL Gofyaaf i'r brawd a oes ihywbeth yn ddyeithr yn yr ymddygiad yma o eiddo Mr. JameB? Ai efe oedd yr unig un fu & llaw yn hvn? Ai nid doe Jhineb ynddo oedd gwnaud felly? Nid yw hyn ond path cyff- redin mewn cyeylitiad a chledrffyrdd. Ai nid: gwirionedd yw mai dyna un o gyfryngau melldithiul ein gwlad yw-gormod o gystadl enaeth I A' eff^ith o hyny yw fod cyfalaf ^yr a gw^ithwyr yn cael dyoddef o'r her- wydd. Os geliir profi nad oodd gwir angen amy gledrffordd hono, yr hon y gwneir bwgan o b --ni i darfu brain), ond yn niweid- iol i'r cied.ffyrdd ereill ag oedd yn yr ardal fa barod, y canlyniad fyddai fod y drwg a gynyrchir yn fwy na'r daioci. Ai nid felly yma gyda ni y glowyr yn bresenol? Dyma m^wn gwirionedd yw y dirgelwch mawr pa- hatny mae ein cyflogau mor isel yn yr adeg galed a gofidus hwn, ein bod yn ormod o rif. a dim digon o alwad am gynyrch ein gwud. EB mwyn cael gwelllant yn yr am- gylchiadau yma, yr ydym ni fel gweithwyr yn cymeradwyo ymfudiaeth i'r America a tnanau sreill. Gwyddam hefyd, pan fyddo gwrthw n'.biad gan uorhyw blaid i gledr ffordd, fed ymchwiliad manwl yn cael ei ^neud i gynoeFyd at yr amcan, ac i wirion- riddu tvstiolaetbau y blaid wrthwynebol gan foneddigion wedi eu hethol at y gwaith gan y Llywodraeth, ao ni fuasai Mr. James na neb arall yn It wyddo i'w rhwystro oni bae fod gan ido dystiokethau yn sylfaenedig ar Wirionedd didroi yn ol; felly gadawet i ffeithiau i siarad drostynt eu hunain, so am y lluawa bethau addawol ereill y sonir am daoynt, fe wel pawb, u'r plentyn pum' mlwydd o.d hyd yr hen wr 90, mai dychy- mygion ydyat oil heb on sylwedd iddynt, oiia^dr^g wrth y gwraidd. Ond am Mr. JrfOSaa, pa fwyaf yr ymdrafd^wch ag ef, mWyaf dysglaer y mae yn ymddangos o hyd, a byddai ya Hurbydedd i f wrdeisd, efi, Aber- dar a Merthyr giel y fath ddau foneddwf a Mti. Richard h James i eistadd yn gyfochrog, ac i gydweithredu mewn diwydrwyd^ a ffyddlondcb. Y mae y gwirionedd. mewn ysfcyr arall, yn dwyu ar gof i mi "Llaw y dÍiwyd t gyfoethogaf^lly gallaf ddweyd 4ad oes uH iid t )d gweithredoedd un yn cynydda heb fud yna ff/dol ndeb aayin- djok-.h vu cael eu gw^ituio all n, ac nfefcafew WIIIrédd n addewdlOiJ gwe-gion a disaiM||& feitlx f^dwlam eu c:, flawni, Gan hyny, aawyl gydweithwyr, agatjfi ddvmuno arnoch cyu tertynu am fod yn ddoe.th yn eich cenedlaeth, ac na chymerwch etch hudo gan bob awel ddysgeidiaeth a glyweh ar gonglau yr heolydd gt;n gau athrawon. Mynwch wybod y gwirionedd drosoch eich hunain. Profwch bob petb, a daliwch yr bin sydd dda, gan wybod fod y gyfnndrefn bresfn< l o bleidleisio yn eich dyogelu r hag syithio o dan balf yr arth nac i SAfn y llew. Gan hyny, gweitkredweh gydwybod bur a dihalog, yn cael ei hysgogi gan witionedd a gonestrwydd. Nantmelyn. JOHN PROSSER.