Tarian Y Gweithiwr

1 1 f AT LLAIS Y CYHOEDD. Ya y DAMON am Hydref y 29ain, 1879, .IPWWM yagnf yn dwyn y ffogenw uchod, fn «ofyn pwy roddodd hawl i'r brawd John -Jenkins i gynrychioU Qwaith Hancaiach yn Maesycwmwr ar yr SMn o Hydref. Er 3»Wjm dy foddloni, mewn eyfarfod a gynal- ^iwyd yti y Kelson Ion, Hydref y 29ain. neill- 4awydp wuohonomgauYcYfarfodhwnw toddi ein pwnan yn nghyd i dreio rhoddi itebiad boddhaol i ti beth bynag, ac 08 na ^ddi yr atebiad yn foddhaol, tyred i'r cyfar [ ^rodydd dy haaan er mwyn bod yn llygad- 4yet o'r cwbl, so nid holi a hela ar fies «Hryddiadar, a hyny yn bar debyg gyda'r o roddi rhyw slur at garictor yr hen fawd Jet-kina. Wel, at y pwnc. Mewn cyfarf c»d a gynal- iwyd yn y Nelson Inn, Hydref 13 jg, 1879, Sm y ddau waith a elwir yu Llancaiach a | Geliigaer, ueilldnwyd ef i gynrychioli y 1 ddau, fel y darfu i ni neillduo y brawd Thcmas Edwards cyn hyny. Hyderwn y bydd hyn yn ddigon i Lais y Cyhoedd er bod yn ddystaw o hyn allan. Ydym. drcs y ddau waith. W. PHILLIPS, J. MORGAN, J. TUDOR, J. DA VIES.

TYSTEB Y PARCH. D. YOUNG. MEI. GOL.,—Bom yn meddwl p8idio gwceud sylw o nodyn Un o'r Brodyr" ar y mater uchod, a ynoddaDgosodd yn y DARIAN Hydref 24ain, a cbymhellais amrci o'm cyfeillicn yn rgbylchdaith Aberdar, i ymddwyn tnag ati gyda'r dystawrwydd di- nodol a haeddasai; a phe bnasai y DARIAN yn gyfyDgedig yn Aterdar a'r cylchoedd, felly y busswn yn gwneud; ond pan fod ei gylchrediad mor eang, ac fcd "Un o'r Brodyr" heb rhoddi ei enw priodoi wrth ei ysgrif, dichon fod gair yn angenrheidiol. Gyda golwg ar gychwyniad y dysteb, ffurfiad y pwyilgcr, y swyddogior, y cyfran. wyr, a'r modd a fabwysiadwyd er eicihai cyfraniadau, &c., ni pherthyn i mi i ymholi yn bresenol; mae fod y trefnisdau yn nwv- law Mri Delta Davies, F.A,PH.S, W. Instance, D. Watkins, A F. Roberts, ac amrai eteill o'r dynion goren fedd y gyloh- daith, yn ddigon o wystl i mi ac i'r cyboedd fod pethau yn cael eu cario yn mlaen yn y modd goreu oedd yn bosibl. Sonia "Un o'r Brodyr" am bersonau yn gweithledn fel tools; os tools, yn dwylaw pwy y gweithredent 1 Dy wedaf yn bendant, a byry beb ofni gwrth-ddywediad yn awr na byth, nad oes un dyn byw na marw, eg yr awgrymais air wrtho, mewn unrhyw fodd yn union nac yn annnioDgyrchol am dysteb, pwyllgor, swyddogion, La dim arall yn eu cbylch. Gwyr y personau hyny fu yn ei dwyn yn mlaen, ca siaradais a hwynt air yn ei cbylch hyd nes y gt fyrwyd i mi pa beth a hoffwn gael, tua phythefnos cyn i mi symud o Aberdar. Ceisia awgrymu nad oedd y gylchdaith wedi gwnend fawr tuag at y dysteb. Nis gwn faint, oblegyd ni welais y list; ond gwn hyn, faint bynag a anfonwyd i law y trysor- ydd, nad oes fawr o aelodau na gwrandawyr drwy y gylchdaith, ac yn neillduol felly yn Aberdar, nad oeddwn wedi cael fy ngor. gymhell ganddynt i gymeryd rhywbeCb i gofio am danynt ar wahan i'r dysteb— Eethau, pe wedi eu casglu at eu gilydd, gyr- aeddai swm mwy na holl werth y dysteb. Sonia hefyd am bwffyddiaeth a hunan- glod, &c. Pa ley cafodd sail i'r insinuation? Gadawaf i "Un O'I Bredyr" holi ei gyd- wybod am eoghraifft, neu holed aelodan* a gwrandawyr cylchdaith Aberdar. Anfonodd rhywnn hanes y'cyfarfod i'r Ouyliedydd, ond nis gwn pwy; ond gwn nad awgrymais iddo, pwy bynag ydyw, am wneud. Yr oedd un o berchenogion y DAEIAN yn y eyfarfod, a diau lmai efe a'i cyhoeddodd yn y papyr hwnw. Pe bnasai Un o'r Brodyr" wedi craffu ar yr hysbysiad a wnaeth y cadeirydd yn y eyfarfod cyhoeddus, bnasai yn arbed tra- fferth iddo ofidio gyda golwg ar werth yr oriadur. Nid dweyd fod y pwyllgor wedi talu .£25 am dam wnaeth efe, ond dweyd ei bod wedi ei phrisio yn hyny, gan awgrymu pe y buasai wedi ei phrynu mewn retail,hop y buasai yn werth hyny. 0 wirioneddol- rwydd hyny, gallaf ddwyn tystiolaeth. Cyd- marwyd hi gydag un arall] yn Liverpoo), a farciwyd yno yn .£27 10a., yr hon oedd vn hytrach yn ysgafnach. A jjhe bnasai "Un o'» Brodyr" yn myned i brynu un gyffelyb— 18 carat gold, f plate, jewelled in 10 holes, akron. bal., size 14,—cawsai fantais i weled y buasai yn anhawdd iddo ei chael dan hyny, heb ei chael dntJ ffafe 0" firm a'igwnaeth. Pan yn derbyn y dysteb nid oeddwn yn gwybod pwy oedd y cyfranwyr tuag ati, a phwy a'i cychwynodd, ac eto nid wyf yn gwybod hyny, ac ni welais list y cyfranwyr; ond yr wyf wedi derbyn degau o lythyrau, os nid ugeiniau, er ymddangosiad nodyn Un o'r Btodyr" oddiwrth gyfeillioo yn y gylchdaith yna, a chylchdeithiau o amgylch, ac amrai ddirwestwyr yn dweyd eu bod hwy wedi rhoi tuag ati,ac yn dymuuo arnaf beidio a gofidio dim o herwydd llythyr "Un o'r Bradyr." Bydd i mi ddweyd fod yr anerchiad wedi ei wneud a'i signo gan Mri. Delta Davies, W. Istanca, goruchwylwyr y gylchdaith; D. Watkins ac A. J. Roberts, gomchwylwyr eglwys Aberdar, yn ddigon o wystl i'r cy- hoedd am reality yr oil a wnaed; ac yn mhellach sicrheir fi fod yr oil o'r pethau wedi talu'amdanynt,acfedd wedytrpoiryddfod ganddo weddiii mewn Uaw. Goddefer air wrth derfynu. Credwyf fod ya lrhaid cael dynion sydd yn proffesu egwydaoriod uchel, a bod yo oyaclan cym- deithas i fod yn Eo!i^ rydd eddiwrth gen- figen a malais, ac ystyfnigrw^d yetoriyddol cyn y gellir dysgwyl unrhyw fatrl o lwydd- iant ar achos y Gwaredwr. Y gair olaf Hi y mater drwy gyfrwng y wasg. D. YOUNG.

L&YTHYR4U YR HEN WEILLIWB. LLYTHYR I. RHAGOLYGON DYFODOL LuNELLI-JOBN JONES JINKINS, Ysw., FBI. YMGEISYDD SENEDDOIU MEI. GOL.Y mae arwyddion yr AUSERAU yn darogan gyda graddau o sicrwydd pen- derfynol fod dyfodol gwell yn ein haros, ac nid yn mhell. Y mae haul II wyddia nt masnachol a thrafoidiol yn sef)ll tip-tje, ar flaenau traei, ac yn edrych gyda llygaid olir, eglur, a llawn o oleuni, dros fynydd- oeid tywylL gwrthwynsbos, ac herfeiddiog aaturiajth ddiyni a diymadferth; ymldir- iedaeth gyd-gyfnewidiol yn cyflym ymad- adnewyddu; a chyn hir iawn, bydd y wlid yngyffredinol wedi cael llonydd gan ysbryd- ion drwg anhwylusdod a marweidd-dra masnachol; ac olwyn mewn olwyn yn oyd- droiyn gyfonol ac esmwyth er efflenwad digonedd a chyfoeth eymdeithasol yn y tir. Mae yu dda genym alia hysbysu fod ttef Llanelli a'r cymydogaethau cylchynol yn deohreu cyfranogi yn yr adfywiad masnachol sydd fel angel gwyn, yn staf ymsyaiud yma a thraw ar hyd wyneb y dyfnder, ac yn cyohyrfu y llyn. Mae hoenusrwydd a ILiwenydd yn ytnorseddu eisoes ar wyneb .u y trigolion, a'r naill yn ysgwyd dwylaw a'r llall mewn gorfoledd iim fod y wuwr we >i tori, a rhigolygon y dyfodol mor obeithiol a disglaer. Mae cyflwr adfy wiad pethau yn y lie yn bresenol yn ddyledus yu beuaf i gysylltiad hapns a Uwyddiaous Juhn Jones Jtnkuis, Ysw., &'r gweithiao blcanaidd. Daeth y boneddwr hvn i Lanelli tua phum' Klynedd yn ol, i arolygu y Sovih Woles Iron and Twi plate Works, go y mae yn fwy na thebyg, ond buasai ei dddrdlad yma i'r p» trte»eJiip yn y gwaith a Mr. Morewood, y bussai y boneddwr olaf, er cyfoetboced yw, wedi ei ytbeilio yn "wholesale, a'r gwaith yn sefyll yn segnr mewn csclynisd i wastraff a mismanagement fFog-lywrdraethwyr angbyf- arwydd ac anwybodts yn y fafDach alean- aidd. Gallnogo^d profiad maith ac aptitude maenachol Mr. Jones Jenkins ef i gacfod yr imposition; yn fut-n iawn gvafgarwyd yr inpo-ittirs, un i'w fees EC arall i'w fasrech ei hun, gan nad oeddent wedi enill iddynt en huciain yn yr arbtawf. na rhan na chyfran yn maes na mpsnach yr alcanwyr. Nid oedd yr amser Itwnw rnd pedwar o felinan yn perthyn i'r gwsitb, ond yn bresenol y mae yma wyth o felinau yn gweithio mewn llawn hwyl, a'r nawfed a'r ddegfed yn ngos a bod yn bared i droi, heblaw y forge sydd yma tuag at wceutbnr yr iron ba"B 8" gyfer y ilafnpu alcan, ac helaetbiad cyfptebol yn y Tinhcuse. Mae yn peitbyn i'r gweithiati hyn, yn ychwanegol at hyn, weithfa dtir yn agog a bod yn barod i gt; cb wyn. trvy ymthech, dyfalbaihad, ac sntrriaetb Mr. Jet kitts. Telir o arien, yr flFcrf cyflf>pan, yn y pwaith hwn yn awr, tua £40,000 yn flynyddol, ac erbyn bydd yr boll ychwaneg- iadan mewn llawn gwaith, bydd £10.000 yn rhagor yn caelentt!t] i veiihwvr, y cwbl yn gwneud y swm o £ 50,000 yn fljnyddol; ar oil yn cael eu gwario yn mwrdeisdref Lirnelly. Yn ddiweddaf oil, y mae Mr. Jenkirs a'i Gyf. ar gymerrd y MatthfieJd hon fy Tin- plate Works mewn lIaw i'w hsil-eychwyn. Mae y gwa'th cjfleus ac efieithiol hvn wedi bod yn sefyll am drcs ddwy flynedd o amser, ac y mae rhagolygon em ei grebwyniad buan eto, yn meddiant ac yn ngofal bonedd- wr mor fedrcs a pallccg, yn sicihau y bydd iddo fyned yn mlaen yn hwyluø ac effeith- iol y bydd maenach eto yn flodeurg a Uwyddianus yn y lie, a bendithion dyoddef- wyr tlodi EC angen fel coron aur ar ei ben, ac fel enaitit gwerthfawr yn perarogli ei enw a'i goffadwriaeth yn y dyfodol. T i fssnachol a gweitbfaol fel Llanelli fed yn anciolchgsr a diystyr o gy- maint dyddordeb ac egnion boneddwr mor weithgar ac haelfryd'g yn Jlwyddiant y lie. "One good turn deserves another." Nid yw yn bosibl cario yr egwyddov hon allan yn fwy effeithiol ac anrhyaeddus na thrwy roddi gwahoddiad i Mr. Jerkins i ddyfod iy^geieydd seneddol fel cynrychiol- Bwrdeisdrefi Unol Llanelli a Cbaer- fyrddin yn yr etholiad neeaf. Prydnawn yr 28ain cyfisol, cynaliwyd cyf- fod rhagbarotoawl i'r amean hwn yn y Step- ney Arms Hotel, pryd y cyflwynwyd i Jar. Jenkins y .tst of Requisition, jn cynwys enwau rhwng pedwar a phum' cant o fas- nachwyr a gweithwyr y lie. Cafwyd an- erchiad alluog a tharawiadol o'r gadair gan Mr. Bevan. Yna galwodd ar Mr. John Jones Jenkins, Ysw., i anerch yr etholwyr, ae mewn araeth gynwysfawr cawsom eglur- had boddhaol cyffredinol ar ei opyniynau politicaidd. Yr oedd y eyfarfod yn un dy- lanwadol a gobeithioi am ddychweliad yr ymgeisydd newydd. Y mae Mr. Jenkins yn Khyddfrydwr ac Anghydffarfiwr goleuedig ac yuilynol, a dim ond i weithwyr Llanelli gadw golwg ar interest personol eu hunain, a lies y He yn gyffreuinol, bydd ei sedd fel ein cynrychiolydd yn Senedd Prydain Fawr yn yr etholiad cyffredinol nesaf yn sicr a pbenderfynol. Gan fod fy llythyr cyntaf hwn wedi myned eisioes yn faith, oaf bellach alw sylw neill- auoletholwyr Llanelli aty pwnc yny nesaf. Llanelli. HEN WEITHIWR.

EISTEDDFOD PLYNYDDOL OARMEL, TREHERBERT. AT Y RHAI SYDD YN HOLI. Dymuna'r Pwyllgor hysbysu eu bod yn caoiatau i wyth mewn oed i gydganu a'r plant, a gwneir pob ymdrech i gael y brif gystadleuaeth gorawl, a chyatadleuaeth cor- aa y plant mewn amser i chwi i fyned i'r lie arall a uodwch yn brydlon, i ddal y brif gystadleuaeth yno.—Yr eidducb, &c. RHYS.

EISTEDDFOD GADEIRIOL DEHEU- DIR CYMRU. Yn nghyfarfod Pwyllgor yr Eisteddfod uchod, dydd Sadwrn diweddaf, Tach. laf, pasiwyd fod yr elw deilliedig eddiwrth yr Eistedufod ddiweddaf i'w osod, yn enw tri ymddiriedolwr, set Mri. George Thomas, Caerdydd; D. Rosser, Pontypridd; ac A. H, Thomas (Crumluu), LIansamlet, yo y Na- tional Bank of Wales, ar gyfer yr Eiatedd fod dilynol.

EISTEDDFOD TREHERBERT, NADOLIG, 1879. Derbynlw>;d cyfansoddiadaa yrymgeiswyr caniynol yn ddyopl Awdl U Y Diaear."—Llywaich Hen, La Terre, Cnvier, Ifor, a Pererin. "Casgliad o ffraetheblon barddonol," <fec.— Y dryw bach o dwir baw, Vplcan, Awen- yddwr, Arthur, Caradog ap Arthur, Twm o'r Nant yr aiL a Nenog Wyn. Y Coffee Tavern. —Semper-paiatus, Carwr ei wiad, Progress, Daniel O'Connell, Waetb Pwy, a Temperance. Cyfalaf a Llafur, &c.—Ffederio, S Jopis, Philologas, Justice, ac Aberdarian. Yr Areithfa."—Assur Goch, Edenwyaon, Eiddilyc, Uthrol, Ethelred, Pregethwr, Peurr, Brawd. Brawd i frawd, Cyfaill bardd, John Knox, Patr, Areithiwr yr ail, Caleb, Llasatnwr, Diocleciaa, Llais Awen, Uu hoff o'r Areithfa, Lief o'r dorf, Ap Petr, Heber, Rhys Glynbrun, Cicero, Is el, Un hoff o bregeth. Corsea Yaig, ac Herbert Yr eiddoch,—RHYDDKRCH AB MORGAN. Tach. 3ydd, 1879.

EISTEDDFOD BETHEL, ABERNANT, ABERDAR. Derbyniwyd y cyfans-ddiadau caniynol, pa rai sydd wedi eu trosglwyddo i'r beirn- iaid Peniliion i VIra. R ;berts.Deigryn Maia, Galirwr Prydurus, Ergydlyn, Awen Brudd,-4. Peniliion i "Mrs. WUliams "—Deigryn ar ei badd, Llefhhaeth, Tvner, Gwyddon Gan- hebJD, Awenydd P-nddglwyfus, Marah, Oche. ai< Deigryn, Deigryn Galaf,-g. Englyninn i'r h Arisndy.Ala,eh Oynon, Maia, Galirwr Prydurus, Ergydlyn, Awen Brndd,—4. Peniliion i "Mrs. WUliams "—Deigryn ar ei badd, Lief hhaeth, Tvner, Gwyddon Gan- hebjn, Awenydd P-nddglwyfus, Marah, Oche. ai< Deigryn, Deigryn Galar,—9. Englyninn i'r Ariandy."—Alarch Oynon, Publican, Harri ap Gwilym, Amieus,—4 Englynion i "Cetewayo."—Nid Milwr, Garibaldi, Milwr, Gifford, A Welsh Style but English Stuff.—5. Llytbyr Carn.-Cadwaladr, Cariadfab, Gwilym A mac, Iago Bach, Nid hen fab, Harri ap Gwilym, Meurig, Amoret,-8. Ypsrrifenu y Salm loo -Liai na'r lleiaf, Die Tnrpin, Cetewayo, Ecs G wens lit. Daf- Tdd, Liarc a Aberrant, Dafydd Bsch, Tubal, 'Ble'r wyt ti. Collier Boy, John Bach, Per erin, Ap Dafydd, Pbillip.-14. Traetbawd ar Hanes Bethel.Un a wel- odd lawer blwyddyn, Aelod o Bethel,—2. Traetbswd ar y Gersedi Inddewig," &c., —Ezra, Jehoiekim,—2. "Freehand Drawer g."—Otigina!, Blue- ther, Morgan Bach, Un o'r Lle,-4

BLAENAU. MA SNACH.—Mae y gweithiau yma wedi bod YD" gweithio yn fvy cyson nag y maent wedi bod er ysblyryddau; er bjny, mor llawn fel rad yw enillion y g•weithwyr ond bychain iawn, gan gadw eu ban gylcbiadan yn isel a cbjfyrg, yn n\hpl1 o fod mor gystrus a'r hyn ddylent fod. Ond i fwybaD ein cyfyngder, y mae yr ben arafwch ar fasnech wedi talu ymweliad a ni eto. Yr wythnos ddiweddaf ni chawsrm weitbio rrd rbyw filth o dri di- wmnd, a charoedd o waeeni llawnion yn sefyll yma bpddyw (dydd SadwrD), feI mai tywyIl ac anffafriol ydyw y gobaith am )r wytbncs nesaf, ond gobeithio y try allan yn well cag yr vrnddEBgMa. Er y cyfan, maey newyddion ffafriol sydd am famtJch y dydd- iau byn, yn rghyd a'r rhagolygon ereill sydd yr> y gymydrg eth hen, yn calonogi a gwroli ilawer ar y gweithwyr, a'D gwneud i obeithio yn ffyddiog am ddyfodol gwell bob fod yn faith; felly yn dyoddef y caledi a'r gwasg- faroin yn ftry tewel a brddlorgar o Jawer. Mae y gymydogaeth hon wedi dyoddef ei rhan o'r marweidd-dra masnach yn ystod y blynyddau diweddaf—yr holl weithiau hai- flirn a sawn wedi IIwyr sefyll, a glofeydd Nantyglo a Chendl hefyd, gydag yehydig eithriadau, a'r Hafod yn llwyr. Syn yw meddwl pa le y mae holl weithwyr y gweith- iau eang hyn wpdi cael He i enill rhyw fath o gynaliaetb. Y ffaith yw, y mae llawer o honynt wedi dyoddef caledi angherddoL Ond diolch, mae gwawr Ilwyddiant masnach wedi tsflu ychydjg belydrau dysglaer a dy- munol dros y rhanbarth hwn, gan loni ein byabrydoedd nee anghofio ein calodi i raddau pell. Y mae morthwylfa y Blaenau wedi ei chvmeryd gan berchenogien gwaith alcan Abertileri, ac yn brysur rarotoi a threfnu er gweithio alcan. Dywedir y bydd mewn llawn waith dechreu y flwyddyu nesaf. Y ffwrneisi tawdd gan gwmni arall, ac y maent wedi cyflogi rhai er parotoi i gychwyny cyf- ryw; ond credwyf nas gallant en cychwyn fis neu ddau, beth bynag am ychwaneg. MI. Stone, perchenog y North Blaina Col- liery, (neu yn fwy adnabyddns PwH y Sun), wedi adeiladu peiriandy a gosod peiriant newydd with bwll isaf yjr Hen Waith, ac yn bwriadu dechreu ei lydanu dydd Mawrth. Bwriada ei suddo yn is cyn dechreu gweithio silo yma. Y mae Mri. Barnes a Morgans, Coalbro k Vale. wedi bron gorphen y peir- iandy, y peiriant, a'r coedwaith wrth BwU y Rhaff, Nantyglo, a dechreuir agor at y glo yno, ond dywedii fod llawer o waith gan- ddynt eys et gyrbaedd. Felly maey gweith- wyr yma, er yn isel eu hamgylehiadau, wedi sirioli llaver yn ddiweddar, a gwenau byw wedi bwrw vmaith i raddau pelt y tristweh fu ya argraffedig ar eu gwynelbau y blynydd- au marwaidd sydd yn brysur myned heibio. Y maent yn edrych yn mlaen gydag hyder am ddyfodiad gwell a mwy dymunol, a phrysured y cyfryw, fel y gallwn godi ychydig uwchlaw cyfyngder. PALKENWS.

MOUNTAIN ASH A'R ETHOLIAD. Ychydig iawn o dwrw sydd yma yn nghylch yr etholiad hyd yn hyn, ond pan y daw, bydd yma gymaint o fywyd ag a welir mewn un rhan o'r fwrdeisdrei. Myn rhai gredn mai ychydig o bleidleisiaua roddir yma i Mr. Fothergill, ond gallaf sicrhau mai cam- synied mawr ydyw hyny. Yr ydwyf yn byw yn y lie, ac yn dyfod i gysylltiad a'm cyd- weithwyr mor ami a neb pwy bynag, ac oddi wrth yr hyn a glywaf, gellir penderfynu mai ychydig iawn sydd yma yn credu. yn Dafydd Morgan, John Piosser, a'u llithiau, am y gwyddis na wna y rhai hyny end ychydig am ddim, ac nad ydynt ond Balaamiaid eyf- logedig. Y mae rhywbeth yn dehyg iawn }'n mhobl Mountain Ash i'r hyn gymerodd e mewn plwyf amaethyddol, ychydig flyn- yddau yn ol, ar adeg eraioHad aelod ;dros y Sir. Yr oedd yn frwydr boeth iawn. Cynelid cyfarfodydd cyhoeddus gan y ddwy blaid, ond ni welwyd ond ychydig iawn ceir amaeth- wyr yn y cyfarfodydd hyny. Yvoeddperchen y rhan fwyaf o'r tiroedd mewn an rhan o'r plwyf wedi bod heibio i'w deoantiaid, a'i oruchwyliwr aloI hyny, yn gwasgu ar bob un y pwys o bleidleieio dros y Ceidwsdwr; ond pan ddaeth ys amser i benderfynu pa un o'r ddau ymgeisydd oedd i gael ei gefnogi, dangosaaant pan yn y bocik mai eu heiddo hwy oodd y bleidlais, ac nid eiddo y meistr tir Da'i oruchwyliwr, a'r canlyniad fu i'r Rhyddfrydwr gael ei ddychwelyd gyda mwyafrif mawr. Nid ydyw gweithwyr Mountain Ash yn llai eu deall na'u doebarth trwy y fwrdeisdref. Gwyddant pa un o'r ymgeiswyr sydd wedi gwneud fwyaf dros- tynt'yn y gorphenol, ac hefyd mai yr hyn a wnaed yn y gorphenol yw ernes y dyfodol. A gaf fi ofyn y cwostiwn a ofynir genym fel doabatth, Pa ddau o'r tri wna fwyaf drosom ni fel collie*e 1 Hyny yw y pwnc. Y mae y gallu yn gwbl yn ein dwylaw ni fel glowyr, a gwnawn yr hyn a ddylem. trwy ddydiwelydy ddau a wna fwyaf drosom fel y cyfryw.—Yr eidd- och, COLLIER.

"Y^N EISIAU yn ddioed, dynion pirchus. dlwyd, a sobr, i gynrychioHy "Mutaal Prov dent Alliance" mewn gwahanol raeau o Deheiidir Cymru. Anfoner llythyrnod 10. am yr holl fanylion i SUPBBIKTENDENT, Hafod, Pontypridd. THE BURTON HOUSE, Temple Bar, Aberdare. I' or. W". p R I S BEGS to thank his many old friends and cus- JL) tomers, and to accquaint them that he has opened the above house, where all goods sold shall be of gcod age, so that quality is guaranteed. A Large Stock of Hennessey's and Martill's # Brandies. Allsopp's &.Bass's Ales, and Guinness's Stout bottled on the premises. 183 R W. MORRIS, Manager New Grocery & Provision Shop, BY THE OLD TOWN HALL, ABERDAR. D YMTJN A WM. CHARLES, TRECYNON, Hysbysu trigolion Aberdar a'r gymydogaeth, y bydd yn agor y eiop uchod dydd Sadwm neeaf, gyda'r nwyddau goreu am y Frisoic'd fse/cf sydd hosibl J Furniture! Harmoniums!! Pianos! TWENTY ElfeBT DAYS' SALE. IN conEeqtifiice (f building new work- f-bopi,, B. H. PHILLIPS will offer his EXTENSIVE STOCK OF FUBNITUBE, HABMONIUMS, PIANOS, AND CHEFFIOKEBE OEGANS. 3 Ðez. H, me-Irsde Chest of Drawers, Mahogany, FuJ] Cdiimn, Routd Frcnt, the very best, st S4 10s. Couches in RBir- setting S] ring Stat, at £ 2 10s. Easy Chairs in Hair-se; tir>g Spline Se; t, at £ 1 12s. Scfas from £1 10s. to £3 12s. 6d. Walnut Suites in Rep, corsistirg vi Conch, Lady's and Gert's Easy Chairs, t nd 6 Six,all Chairs, at X7. Ditto, in CM kett's Leather, Brass Studs, 111 O&k or Mahogany, f-t £10 10s. Cfceffionere?, Wardrobe. Loo Tables, and Chairs of all descriptions. Sideboards with Plate Glass, Feathers, Millpnff. Ticks and Palliasses, Iron and Wood Bedsteads, French & Balf-Testers. Toilet and Pier Glasses, Harmoniums. Pianos. Cheffionere Organs, Violins, &c., to be SOLD AT COST PRICE. Every article is warranted to be of well-seasoned materials, and best workmanship. Purchasers are invited to give an early call to inspect and judge for themselves. B. H. PHIL LIPS, 5, Canon-st., and 6 & 7 Gadlys-rd., ABERDARE. IECBTD I GLEIFION I WILLIAMS S COMPOUND PILLS. • (Substitute for Castor Oil.) YR unig ffordd i iechyd naturiol yw trwy gymeryd 'Williams 'Compound Pfflo.' Y maent yn cael eu gwneud o'r lTyseriyn Castor, yn gynwysedig o'r prif lysiau a gydnabyddir y feddyginiaeth oreu i buro y gwaedj feHy y mae y releni hyn yn tra rhagori ar ddim a geir o'r Hysieuyn Castor ei hunan. Y maent y feddyginiaeth oreu allan, nid yn nnig i buro y gwaed, ond hefyd er dadwreiadio pob math o gomwydion, clwyfau, ac ysfa yn y cnawd. Y maent vn feddyginiaeth ragorol hefyd i leddfa anhwylderau yr afu, llosgfa yn y cyUa, (UUiousness), cur yn y pen, ac i symud ymaitn wynt, chwyddiadau, curiad y galon. y piles a'r gravel, y dropsy, poen yn y cetn, awfr-ataliad, bias annymunol yn y genau, a theimlad o orlawnder ar ol bwyta. Y maent yn feddyginiaeth anmhrisiadwy i fenywod, gMi eu bod yr un vn eu heffeithiau a Chastor Oil, ond yn tra rnagori arno, ac yn (Hawer hawddach i'w cymeryd. Y maent yn gweith- redu mor esmwyth a diboen, fel y gellir eu cymeryd gyda dyogelwch gan bawo. Drwy hyny, gellir eu hyBtyried, md yn unig y fedd- yginiaeth oreu at yr anhwylderau uchod, ond yn gaffaeliad anmhrisiadwy i'r cyhoedd. Gan fod rhai yn teimlo cryn anhawsdra i lyncn Peleni, y mae Williams wedi darganfod ffordd i'w gorchuddio a gwisg, yr hyn a'u gwnant yn hollol rwydd i'w cymeryd gan y mwyaf tyner eu harchwaeth. TYSTIOLAETH PWYSIG ODDIWRTH FBDDYO. Hyn sydd i ardystio fy mod wedi archwilio Peleni Compound Williams, ac yn cael eu bod yn cynwys y prif lysieuau at y doluriau hyny y maent wedi eu hamcanu. Dylasent gael cefnogaeth gan bob teulu yn gyffredinoL. DB. BLAKE. Army and Naxy Hospital, Scutari. ETO O'R AMERICA. Dyoddefais yn fawr oddiwrth y dropsy, Siles, a'r gravel am fisoedd. Aethum o r iwedd yn anaHuog i ddyfod o'r gwely gan maint y chwydd a'r poen. Gallaf sicrhan fod yr hofl anhwylderau uchod wedi fy Uwyr adael, ac oddiar amryw ynyr ardal hon, trwy cymeryd eich Compound Pills. Yr eiddoch yn dra diolchgar, MARY JANS DAVIES. v Youngstown, Ohio. I GWELLHAD ODDIWRTH Y PILES A'R GRAVEL Drwy gymeryd eich Compound Pills, cefais wellhad buan. Yr oeddwn yn methu cerdded cam braidd, ac yn methu eistedd o herwydd y Piles, a phoen yn rhan iselaf y cefh, cur yn y pen. a'r cluniau yn wan. Hefyd trwy gymerya yr un Pills cef- ais lwyr wellhad oddiwrth y Gravel, yr hwn oedd yn fy mlino yn barhaus. Dylai pawb [ wybod am y feddyginiaeth hon. Trecynon. MRS. THOMAS. Er Dyogelwch, cofiwch ofyn yn eglur am Beleni Compound WUliams, a gofalwch fod stamp y Llywodraeth ar bob blychaid o honynt; heb hyn nid oes un yn gywir. SYLWCH.—Conor fod arbediad wrth brynu y blychau mwyaf, sef 9s. 9c. Y maent yn cynwys tri o'r rhai Is. lie. Ar werth mewn blychau Is. lie. a 2s. 9c. yr an, gan bob Fferyllydd, neu trwy'r Post oddiwrth y perchenog, am 16 neu 34 o stamps.. i Perchenog-D. T. WILLIAMS, Medical Drug Hall Gadlys, and at Whitcombe St. (opposite Queen's Hotel), Aberdare. BETHLEHEM, TREALAW. CYNELIR AIL EISTEDDFOD FLYN- YDDOL y Capel uchod dydd Gwener y Groglith, 1880. Ceir yr holl fanylion mewn amser pr; dion. Dr< s y pwyllgoj,— D. THOMAS, Grocer, Tor jpandy. DRAPERY! H. LEWIS'S SHOW-ROOMS Will be RIE. OPENED on SATURDAY NEXT, the 26TH IHSTANT. 11, COMMERCIAL PLACE, ABERDABE. D ING-DONG-BELL. GEORGE'S CAMBRIAN VOICE LOZENGES. A Letter from Eos MORLAIS. DEAR Sm, I am very much pleased with the effect which your Lozenges have upon the voice. They are far superior to any. tfcirg I h&ve been able to procure. Singers will find these Lozecges a great acquisition. Tbey are deserving of all the commendation that I can bestow upon them, and I shall have great pleasure in reccrciceiidirg them to all my friends who take an interest in vocaJ music. I am yours, &c., Eos MOBLAIS. PROPRIETOR J. E. GEORGE, M.R.P.S HIRWAIN, GLAMORGANSHIRE. Oydar Poet 4c, 8c, It a 2c. Yn awr yn barod, pris 4c., drwy'r poet 4ic.. CANIEDYDD Y PLANT, YN CYNWYS TONAU NEWYDDION YN Y TONIC SOL-FFA, Iw gael gan D. L. JONES (Cynalaw), argraff- ydd, Briton Ferry. "M6r o G&n yw Cjmru i cyd." BETHANIA, CAPEL Y BEDYDDWYR. RESOLVEN. C YNELIR EISTEDDFOD yn y capel uchod, Nadolig, Khagfyr 25ain, 1879, pryd y gwobtwyir yr jmgeitwyr Uwyddianus as y gwahanol destynau. Beirniad y Cann, MR.J. VAuGigz; Merthyir Tydfil. Beirniad y Rhyddiaeth, y Farddon- iaeth. <fec., y PARCH. W. ROSSER JONES* Resolven. Llywydd y dydd, E. Gethin. Ysw., Aberdulais. v PRIP DDARNAU CORAWL. V I'r c6r, beb fod o dan 40 o nifer, a pano yn oren "Molwch yr Arglwydd" (J. T ho teas, Llanwityd). Gwobr, £ 8 a chad air i'r Arweinydd, I'r c8r a gano yn oreu y d6n "Glan Bhcndda" (Ychwanegiad Ieuan Gwyllt), ar y geirian Wrth gofio'i reddfanau'n yr Gwobr, Zi. Yprogrammes yn barod, yn cynwys yr holl fanylion, 80 i'w cael am y pris arferol gan J. B. DAYIES, Yeg., 8, Cory Street, Resolvent SALEM, PORTH. CyneHr EISTEDDFOD yn y lIe uchod, y dydd NADOLIG, 1879, pryd y gwobrwy- ir y bnddugwyr ar y testynau can!yDoi :— ri cÔr heb fod dan 50 mewn rhif, a ddat- jgno yn oreu Clyw o Dduw fv Llefain.^ (D. Jenkins, TrecasteU). Gwobr, £ 10., a medal gwerth £ 1 i'r arweinydd. I'r c5ir a ddatgano yn OTSU, Let the Hilla- Resound." (Brinly Richards). Gwobr, £ 4, a baton gwerth £ 1 I'r arveinydd. I'r c6r o blant. beb fed dan 30 mewn thif, na thros 16 oed), a gano yn oreu MBechaduv tro dy lygad," o Ganenon y Gvynfydau, ran D. Emlyn Evans, gwobr £ l 10s. Canitti rair i 8 mewn oed i ganu gyda'r plant. I'r Paiti (Male Voicet) beb fod den lg-tf nifer, a gano yn oren "Myfanwy—Arabella," gHn Joseph Parry, gwobr ii loo. Am y traethawd goreu ar "NeiUduolidny Genedl Gymraeg." Gwobr, SI. Am y farwnad oreu, heb fod dros 100 o linellau, i Mrs. Dr. H. Davies, [Porth. Gwobr, Zi. Am y Cywydd goreu heb fod droa 40 llinell i'r diweddar Mr. Job Griffiths, 15s. Beirniad y Cyfaneoddiadau, yr AreithiOi a', Adroddiadau,—Parch. E. Gurnos Jones,, Williams' Town, Dinss, Pontypridd. Beirniad y Gerddoriaetht-Mr. D. T. Prosser (Eos Cynlais), Treorci. Beirniyd y Llawysgrif,—Mr. J. Thomas, Ysgoifeistr, Porth. Llywydd. -J. Griffiths, Y sw., Porth House. Arweinydd,—Parch, G. Thomas, Porth. Pianist,—Mv. W. H. Mills (Ap T&vonwy). Pontypridd. Y programme yn barod, ao i'w cael gan yt Ysgrifenydd am y pris arferol.—HENRY ABRAHAM, Manager, Hafod Coiiuuy, Eirw, Pontypridd. 14s TABERNACL, MAESTEC. CYNELIR EISTEDDFOD yn y Capel v uchod dydd Nadolig, 1879, pryd y gwobrwyir y bnddugwyr mewn CanR, Traethodau, Barddoniaeth, ac Adroddiadau. Beirniad y Canu—MR. D. EVANS (Eo*- DAR), Ferndale. Bellniady Farddoniaeth,- MR. JOSEPH RODERICK, 42, Grove Street, Maesteg. Beirniad y Traethawd a'r Adrodd- iadau,—MR. JENKIN EVANS Golden Terrace, > Maesteg. PRIF DDARNAU. I', COr o'r un gynulleidfa a gano yn ovea "Gwalia Wen" (D. Jenkins, TrecasteU). gwobr B6. l'ir Cdr o'r un gynnlleidfa a gano yn even "Stamford," e Lyfr Tonau Ieuan Gwyllt.. gwobrjBl. I'r Cdr o blant, dim dan 30 mewn rhif, a Sno yn oreu "Awn ninau i'r nefoedd, a- elyn yr Ysgol Snl, gan Dr. Parry, gwobr Jli. Caniateir i wyth mewn oed i gann Ifda'. plant. Y program yn barod, ac i'w gael ami, geiniog, trwy y post, ceiniog a dimai, <nz^ yr Ysgrif anydd, HENRY JOSEPH, 21, Ivor STL, Maesteg. BETHEL, ABERNANT, ABERDAR*, T> YDDED hysbys y cynelir yr eilfed Ms- teddfod flynyddol yn y capel uchod prydnawn dydd Linn, Tach. lOfed, 117^ pryd y gwobrwyir yr ymgeiswyr baddtlgdK mewn Rhyddiaeth, Barddoniaeth, Canljil aeth, &c. Llywydd, PARCH. J. MILLS. Beirniad Canu, Eos DAR. Beirniad y Farddoniaetlit. die., MORPAB. PRIP DDABir. I'r c6r heb fod dan 30 o rf, a gane ys oreu "Ar ian Iorddonen ddofn." gan JjtM Parry, gwobr £ 1 10s., a llyfr (Oratoiid| gweith 3s. 6ch. ir Arweinydd. Y program yn awr yn barod, prii 1b^ tvwy y post, lie., ac i'w gael gan Joi$ir POWHLL, Ysg., 2, Engineers' Row, Akenuort« Aberdar. P.S I'r Parti beb fid dan 12 mewn nifar a mm ■■ ya t rca "Come Away," so Lid i r Pertt heb fod difi .> 12 mown nifer, fel eydd w di ei argnffU er 3 program mewn eamejitud. 'e',

mmummt 008 neb yn cael ei draws-blanu i VlUtt&wys gogoniant ond o fagwrfa gras. GWAS da yw arian, ond meistr drwg. Oa mynu gadw vhag pechodau mawr, paid "ih ag agor drws dy galon i bechodau bach. Mewn amgylcbiadau cyfyng a phwysig y erefydd werthfawrocaf. Mfte cryn wahaniaeth rhwng gostwng y Ittich a'i wnend yn ostyngedig. Barawn bob peth, ond na chredwn bob %dth a glywom, na dweyd pob peth a tjyddom, ond gwnawn bob peth da a allom. Rhyw ddoethineb crwca yw cyfrwysdra. Hid oes dim yn ivy niweidiol ra bod dyn- ÎÕb cyfrwys yn cael eu cymeryd fel dynion doeth. Qfna yt byn ath neweidia, a bydded lllweidiau dynion ereill yn rhybudd i ti. Y peth da nefaf at drysori gwybodaeth ydjrw gwybod sut i'w gyfranu. Dy wed odd Dr. Johnson fed cardiau yn ttagiod o deganaa iddo pan oedd yn ddwys, jrn bethaxi rby bmt pen cedd yn llaweD. Nid yw ymfconiad ond rhyw gyny? t'lawd ^alddo t'lodi i ymddargoe yn gyfcethog. Mte'r byd yn edrych ar grefyddwyr allan i>\ capel er mwyn cael gwybcd beth oeddynt |TA tB feddwl pan yn y capel. »