Tarian Y Gweithiwr

MR. BRIGHT YN MANCHESTER. Y mae yn eithaf eglur fod ein gwlad ni, mewn yetirr bolitioaidd, yn cyflymu tuag at ryw gy&od chwildroadol. Y mae y cymjlan duon yn orynhoi at eu gilydd gyda chyflymdra cynyddol, fel pe bae ystorom yr ETHOLIAD CYFFBEDIHOL ar ymrw-go a hyrddio ei gynwysiad trwy kwyrgyloh cymdeithas. Oyn y bydd y llinellau hyn wedi ymddangos yn y DAB- IAN, efaUai y bydd taranau yr Etholiad wedi deohreu swnio yn yr entrych. Sut bynag^ y mae y maesydd trwy y wlad yn wynion i gynauaf yr Ethohad. Tmddengys tngolion y deyrnas o bob plaid, yn addfed at ddangoB pa ochr a gymeraat, yn erbyn neu o blaid gwahaaol b/noiau a chynllnnian sydd wedi oynhyifti y wlad drwyddi oil am amser maith. Nid yw pethau yn ffafrio y Toriaid fel y go- beithient. Y mae eu rhagolygen yn myned yn fwy^ pruddglwyfus bob dydd. Ar y Haw arall y inae Rhyddfrydwyr yn cynyddu mewn gwroldeb, beiddgarwch, hyder, a dylanwad. Y mae yr enwog John Bright wedi dyfod allan yn ei hen arfogaeth. Areith- iodd i ddegan o filoedd o'i hen edmygwyr yn Manchester, yehydig ddjddian yn ol, gan felltenu a tharann fel cynt, nes yr oedd dynoliaeth trwy y wlad yn cael ei gwefreiddio at ei sodlau. Ganol dydd Sadwrn, y 25 in o Hydref, yn Manchester, yr oedd miloedd ar filoedd yn cyflymu ar hyd heolydd y ddinas i glywed y gwleidiadwr tWJmgalon, gonest, yn dwyn allan hyawdledd, yr hwn sydd yn anghydmarol yn yr oes hon, fel areithiwr Seneddol. Wrth weled y tyrfaoedd yn brysio o ganol y ddinas, gall-sid meddwJ, fel y dywedodd gohebydd un o bapyrau Llundain, fod pla wedi tori allan yn y ddinas, a bod y bobl yn ffoi rhagddo. Ond brysio yr oeddynt i glywed Bright. Ac yr oedd Hartington, blaenor yr OP- POSITION yn y Senedd, gyda Bright. Pan y cyfododd Bright i anerch y dorf yr oedd oddeutu erw jsgwar o benglogau o'i flaen. Yr oedd banlletau croes&wol y dorf yn fyddarol. Codasant ar eu traed. Yr oedd ganddynt seindorf o berorwyr, y rhai a chwareuasant "The fine old English Gentleman." Ymunodd y dorf anferth a mintai y perorwyr a ddefoyddient offer cerdd. Banllefas!int drachefn wedi i'r offer ddystewi. Troent en hetiau, chwyf- iant au napcynan, eu shawls, umbrellas, neu unrhyw beth i ddangos llonder eu teimladau. Gostyngai Mr. Bright ei ben yn dysgwyl i storom y oroesawiad ddibenu, ond dangosai, yn nghryndod ei law, ei fod yn ei deimlo i waelodion ei natnr. Gallai llawer o'r dynion cyhoeddus hyny sydd yn ceisio sicrhau poblogrwydd trwy ffarfiau o weithredu, fel" Shon bob ochr," weled, yn rohoblogrwydd mawr John Bright, werth arghydmarol bjwjd gonest, unionsyth, yn ol deddf cydw)bod, "trwy barch ao anmharcb." Y mae gelynion dyn cydwybodol yn talu parch idio tra yn ei wrthwynebn. Ar ol i'r banllefau ddystewi dechreuodd Mr. Bright ar ei araeth. Nis gallwn roddi ond crynodeb byr o'i ohynwysiad. Dywedodd, "Yr wyf yn teimlo fel o dan faich trwm, wrtb edrych ar y dorf ddigyffelyb hon o fy mlaen; sef, yr wyf yn teimlo pwysig- rwydd yr amgylchiadau y rh&i sytfd wedi ein dwyn at ein gilydd. Hyny yw yr ydym yn nesau at yr Etboliad Cyffredinol, pan y bydd ar law etbolwyr i benderfynu yr hyn a wneir & chwestiynau, nad oes dim mor bwysig, braidd, a hwynt, wedi bod erioed yn cael eu setlo gan farn pobl y wlad hon. Nid yw y Weinyddiaeth Doriaidd am dori i fyny y Sonedd bre- senol. Olna apelio at y bobl. Nid rhyfedd y w hyny, gan fod oydwjbod yn gwneud oowardiaid o honom oil. Er en holl hyawdledd ymff osfcgar, ni ch) tnna en oydwybodau & hwynt. (Llefau nid oes ganddynt gydwybodau). Llys nwchaf y deyrnas yw yr Etholiad Cyffredinol, A hwn yw y cwestiwn a ddaw o'i naen,—a ydym ni yn foddlon i'r wlad hon gael ei llywodraethn yn ddiderfyn, fel y mae wedi cael ei llywodraethu am y pump neu chwe' blynedd diweddaf? Ar yr ateb a rydd yr etholwyr yr ymddibyna diolohgarwch neu gondemniad cenhedlaethau dyfodol tuag at genhedlaeth jr oes hon. Y mae y Toriaid wedi oeisio dangos yn ddiweddar eu bod yn ddoeth. Ond nid ydynt wedi profi en bod yn ddigon doeth i ni ymddir- ied ynddynt. Rhyfedd cedd genyf fod Chamber of Commerce Manchester wedi mentro ihoddi oyfarohiad i Ardalydd Salisbury. Ac nid oeddwn yn rhyfeddH Uai tod yr Ardalydd wedi medda digon o hyfdra i dderbyn y cyfarchiad. Beiodd Fasnach Rydd, yr hon a gawsom trwy ymdrechion boneddwr anrhydeddns, marw- olaeth pa un a fu yn golled i'r wlad—sef Syr Robert Peel. Gwithwynebwyd ef gan y dyn, i ba nn y mae Ardalydd Salis- bury wedi darostwng ei alluoedd deallo), o dan ddylanwad y gobaith o fod yn olyn- ydd iddo, yr hyn efallai na ddaw bytb. Gwnaeth y dyn hwnw, sef Mr. Disraeli, bob peth i ddifetha nodwedd a defnydd ioldeb Sjr Robert PeeL Gwnaeth ei oren hefyd i rwystro gwneuthuriad oytnndeb masnachol rhwng y wlad hon A Pfraine, yn 1860. Pe llwyddaaai, Ili faasai y oy- tundeb yn cael ei wneud-oytnndeb sjdd wedi oadw oyfeillgarwoh mewn bod rhwsg j wlad bon & Ffrainc. Y mae y Toriaid am gael Protection yn ol. Ona ni allan); ei gael byth. Dywedodd un o honynt nad oedd efe am JBroteetion ond Recipro- city. Ond y mae hyny yn debyg i ddyn a ddywedai, 'Na siaradwch ddim am y nos, ond gellwch siarad faint a fynoch chwi am dywyllwch,' oblegyd yr un peth yw Reciprocity a ^Protection, sef gosod duty ar nwyddau tramor a ddeuant yma, i ateb i'r duty a rydd gwledydd tramor ar ein nwyddau ni; ao felly terfynn Free Trade. Dywedait wrthym fod gwledydd ereill wedi dilyn ein hesiampl ni yn y penny postage a'r rheilffyrda, ond nid mewn Free Trade, Eithr dylent gofio mai nid rhe swm tramq1 a barodd i ni gael Masnach Rydd, ond y newyn yn yr Iwei ddon a dorodd aagwrn cefh yr hen Protection Toriaidd. Hyd nes y daeth hWBW, nid oedd y Toriaid yn aylwi ar ein rhesymau. Bydded i ni edryoh ar asfyli- fe pethan cyn oael Fres Trade yn y wlad hon, a gwneler oydmariaeth k*r hyn sydd yn awr. Swm gwerth ein nwyddau dad- forol aoallforolmynlWOjCynJVefl Trade, oedd J6l72,000y000, yn y flwyddyn. Y flwyddyn ddiwedda^ lief 1878, er ei bod yn flwyddyn isel iawn ar fasnach, a phawb yn barod i achwyn fod maanach wedi myned bron i'r dim, yr oedd gwerth ein J nwyddau dadforol tie allforol yn £618,000, 000, sef yn dair gwaith a haner yn fwy nag yn 1840, ac yn £439,000,000 yn fwy na'r swm uwchaf a gafwyd am nwyddau allforol a dadforol yn flynyddol am gan- rifoedd, cyu 1840. Ond awn at yr Ethol- iad Cyffredin 1. Bu mwyafrif mawr gan Mr. Gladstone yn Nhy y CyffrediD, oDd nid yn Nhy yr Arglwyjdi. Pan y daeth Mr. Disraeli i'w Ie ef yr oedd ganddo ef fwyafrif yn y ddan dy. Ond er ei anfan- tais cydmarol dadsefydlodd Mr. Gladstone yr Eglwys Wyddelig; gwnaeth ddeddfau gyda golwg ar diroedd yr Iwerddon, er budd i'r trigolior.; Dasiodd fesur addysg yn y wlad hon; a phssiodd fesur y Balot. Y mae y mf sar hwnw wedi gwneud ein hetholiadau ni yn rhai heddychol. Yr oedd llywodraeth Mr. Gladstone yn astudio cynildeb yn nhrafodaeth arian y wlad. Yr oedd yn Jleihan swm y taliadau a threth- oedd y wlad. Yr oedd hefyd yn cadw Prydain mewn heddwch A'r holl fyd tra- mor. Ood dywed y Toriaid, fod y Wein- yddiaeth Ryddfrydol weii suddo y wlad hon i iselder mawr yn Ewrop, am nad oedd yn gosod ein byddinoedd i frwydro a gwledydd ereill, fel y maent hwy wedi gwneud. Edrycher beth y mae y Wein- yddiaeth Doriaidd wedi ei wneud heblaw oweryla a gwledydd ereill." Yna dangosodd Mr. Bright, mewn iaith gref glnhyrfus, pa mot ynfyd y mae Gweinyddiaeth y Toriaid wedi bod yn en gweithrediadau tuag at Twrci, Rwsip, Groeg, pobl Affghanistan. y Zuluiaid, &c. Yr oedd yn rhoddi ergyd ar ben yr hoelen yn mhob brawddeg. Stripiodd y Toriaid o bob cadach a feddant i guddio en dull gwaithns o lywodraethu y wlad. Dangos- odd y tyrfacedd eu bod yn gweithfawrogi pob gair a ddywedai Mr. Bright. Cy- hoeddwyd ei araeth gampus trwy yr holl deyrnas hon, a gwledydd- ereill. Y mae ei ddedfryd gondemniol ef ar Weinydd- iaeth y Toriaid wedi suddo yn ddwfn i ystyriaethau tyrfaoedd etholwyr Prydain. A beth bynsg a wida y Toriaid, mewn ffordd o ddangos diystyrwch o'r hyn a ddywedodd efe, nis gallant lai na chredu ei 'od wedi gwneud eu diBjstr yn fwy sicr nag erioed.

YSTRAD RHONDDA. SWPEB ANRHYDEDDUS STAFF BODRING- ALLT.-Ar nos Calangauaf, cyfranogodd swyddogion y lofa uchod o wledd ardderchog yn awyddfa y gwaith, yr hon a barotoasid §tn Mrs. Edwards, Bodriugallt Cottage. weinyddwyd wrth y byrdaau gan Miss Edwards, Mrs. Istance, Mrs. Jones, a Miss Llywelyn. Wedi i bawb-17 mewn nüer- wneud cyfiiwnder ar y danteithion datpar- edig, symudwyd y llieiniau, ac etholwyd Mr. Edwards, y prif oruchwyliwr, i'r gadair lywyddol, a Mr. D S. Istance, yr axianwr, i'r Darparwyd y program gan Mr. N. Llyw- elyn, clerc, ac aedyn mlaenyn y drefn a gan- lyn :—Auerchiad byr a phwrpasjl, yn ei ddull ueillduol ei hun, gan y llywydd. C&n agoriadx 1 gan Mr D. Evans. Rhoddwyd y llwncdestyn, "Llwyddiant i Mri. Davies a 'Wamer, gan y llywydd. ao atebwyd iddo gan Mr. R. Llywelyn (Maelog). C&n gan W. C. Beddae, Ysw., yn ddomol dros TOD. Anerchiadau b irddonol gan Maelog, Nathan Wyn, a T. Williams. C&n gan Mr. D. S. Istance, yn ihagorol. Rhoddwyd y Uwnc- destyn, "Llwyddiant y fasnach lo yn y dyffryn," gan yr is-gadeirydd, ac atebwyd gan Nathan Wyn. CAn gan Mr. D. Evans, yn wit dda. Mr. W. Jones, pwyswr, a an- erchodd y cyfarfod yn neeaf, yn fyr ac i'r pwynt. C&n gan Mr; M. Davies. Yna oaf- wyd anerchiadau coetha deheuig gan W. C. Beddop, Yaw., ya Gymraeg, a Mr. G. Edwards, yn Saesuig. Datganiad chwaethus gan Mr. D. S. Istance. Auerchiad byr gan Mr. Thos. Williams, pwyswr. C&n gan \V. C. Beddo«, Ysw. Fel un nad oedd yn parthyn i'r staff, cynygiodd Mr. D Evans y llwncde»tyti, '"Staff B.dringallt," i'r hwn yr atebidd y llywydd. Teimlai piwb yu flin iawn o herwydd abseaoldeb D. Evans, Yaw., Mining Inee Engineer, a phrif oruchwyliwr Jim enwog D. Davis & S JUS. Siaradaiy frawdjliaeth yn uchel iawn am dano fel meistr, a rhoddwyd tair banllef wresog o gymeiadwyaeth iddo. Yn nesaf, cynygiodd N »than Wyn bleidlais o ddiolchgarwch mwyaf diffaant y cyfarfod i'r honeddigesau faont yn coginio y swper, ac yn gweinyddu wrth y byrddau, ic eiliwyd ef gan Maelog. Y mae clod dauddyblygyn ddyledus i Mr. Edwards a'i staff am y dull deheuig agofalus y dygir ygwaith yn mlaen. 1 mae yn ffaith deilwng o sylw, er fod tua phedwar cant o ddynion yn gweithio yma yn gyson, nad oes yr un ddamwain angeuol wedi dygwydd yn y pwll erioed er pan agorwyd y lofa, bedair-blynedd-ar-ddeg yn ol! Hir, hii y parhao fell/.—GOHBBTDD.

PETHAU CHWITHIG LLANGENECH. Peth ohwithig iawn yn y lie hwn yw nad oes yr un heddgeidwad yn oartrefl mewn lie y mae oymaint o'i wir angen. Peth chwithig yw gweled menywodyn chwenych eiddo en cymydogion, ac yn chwythu fel gwyddan moixa'i plwyf wrth ddwyn en hysglyfaeth. Peth chwithig yw gweled rhai o ferehed y llafoan alcan yn mynychu gwesty y Boot, ao yn dangos y fath gyfeillganrch i Syr John Heiddyn. Peth chwithig anghyffiredln yw gweled gwragedd ieuaino a hen yn erlid en gwyv yn y tafarndai ar nos y pay, a hwjthau yn gomedd rhoddi olust o wrandawiad iddynt. Peth ohwithig fod Dai Eitha Da yn stopio gweithwyr nad yw ef yn deilwng i ddatod serai eu hesgidiau, ac yntau yn 8el rhy- budd i ymadael ei hun. Peth ohwithig yw clywed fod un yn ddon- iol a Uywodraethol yn nghyfarfodydd ctef- yddol, a'i weithredoedd a'i eltian yn sawri o angnyfiawnder a chelwydd i firoenau si gydweithwyr. Y fath foesan yn U Peth chwithig clywed offebiad dysgedig yehydig amser yn ol yn dweyd mat nervous- ness oedd y swmbl hwnw eedd yn nghnawd yr Apostol Paul, yr hwn a ddymuaai yn lawr gael ei wared. Peth chwithig yw gwelsd aelodan eglwys Dduw yn m/ny jha y tafarndai wedl gadael y capel ar D08 Sabboth, ac ya eyduno a rhai digrefydd i chwa eu drfis. Pa lwyddiaut ellir dysgwyl ar grttfydd yr Oea pan y mae personau fel hpn. yn ddugelaidd, yn ceisio diff jdd dyiariwadau yr Yebryd G an. LLANFAB.

ALLTWEN. Nos Im, y 30 lin cynfisol, cynaliwyd cyngherdd rsgorol yn righapol y He uchod, er cynorthwyo y dyn huanc John Thoma&L Rhos, yn ngwyueb ei fod wedi newydd gau ei droed ymaith. Llywyddwyd yn ddeheuig gan Dr. Griffiths, Pontardawe. Y datganwyr oeddynt—Sopranos: Mrs. Price, Eos Meu- dwy, ac Eos Rhydyfro. Contralto; Miss C. Davies, Clydach.. Tenors: Mr. B. Lewis ac Eos Dyfed. Bassos: Mr. W. Lewis no Asaph Godreu'r Gr.ig. Cynorthwywyd hefyd gan Barti Alltwen. Cyfeihwyd yn ganmoladwy gan Miss Smith, Mount Pleasant House. Yr oedd y rhaglen yn un chwaethus ac amryw- iaethol, y canu, yn enwedig y rhan olaf o'r gynghardd, yn fywiog a dymunol, a'r gwran- dawiad yn siriol ac astud. Ni chlywsomyn gywir faint oedd y cynyrch, ond gellir dweyd yn ddibetrus ei f d wedi troi allan yn wir Iwyddianus, gan fod y capel sing yn orlawn. —GOHEBYDD.

LLWYNPIA. Y BEIBL.—Dyna destyn darlith y Parch. E. Gurnos Jones yn Jerusalem, nos Fawrth diweddaf, a darlith o'r iawn ryw ydoedd am oleuni i ddeall yr Ysgrythyrau. Yr oedd y cynulliad yn rhagorol. Cymerwyd y gadair, yn absenoldeb y Parch. W. Lewis, Ficar, gan Mr. W. Williams, Wrexham House. Ar gais cyfeillion. mae Gurnos wedi addaw darlith eto yn fnan ar "Ddynion Od." Yr,elwoddi- wrth y ddaxlith tuag at ysgol ddyddiol Ton- ypandy.—COFJS 03YDD. .t

ABERTAWE-BUDD GYNGHERDD. Cynaliwyd cyngherdd yn y lie hwn noa Iau diweddaf er budd Mr. Thomas Johns yn ei afiechyd. Canodd amryw o amateurs y lie, yn nghyda pharti o feibion nasgwyddam o le. Cinasant y "Zuyder Zae" yn dlws dros ben. Canodd Mr. Theophilua Phillips "lama Roamer" yn neillduol o dda. Caw* som y pleser o glywed, am y tro oyntaf, y "donawd ffasiwn newydd fel y clywais ai enwi. Yr oeddwn yn methu dyfalu beth allasai fod, ond cefaiB nad oedd amgen na dwy song yn caelel1 cano, penill un yn ateb penill y 11*11. Y ddwy song oeddynt "Wtt ti'n C^fio'r Lloer" (R S. Hnghes), a "'Rwyf ya Cofio'r Lloer" (Seth P. Jones). Oanodd Mr. Abraham Jenkins y cyntaf, a Mi8ø Fanny Edwards yr olaf. Dichonmal dyma y peth goren a aeth drwy y gyngherdd. Teg yw dweyd fod clod yn ddyledus i'r cyfeillion caredig wnaeth y gyngherdd i be-NOD mor deilwng a Mr. Johnea Clywsom fod elw da i'w ddysgwyl oddiwrtho —TBEFWB,

DOWLAtS. DAMjTH.—Noa FawrtL, Hydref 28, tra- dS^dwyd durlith yn Nglupel Herman (M.C.I gan y Parch. Owen Thomas, D.D., LerpwL 1 gynulleidfa luosog ac astui; y testyn oedd "Hen Bregethwyr Cymru." Cymerwyd y gidair gan y boneddwr bd;ch g G. T. darker Ysw., yr hwn, ar ol ey neryd agos i haner awr o'r fimser iddo ei hnn, a raw le i'r areithydd dys^wyliedig. Er fod y testyn mor eaog, an (i bob med'¡wl di-agfarn) yn cymeryd i mewa bob erwad yn ddiwaha^i- iaeth, ni weljdd y darlithydd parchus yn dda ond sylwi ar rai o brif g-dyrn y pwlprjd Methodisti id, sef Dat iel Rowlands, Uan- goitho; Robert Robert?, Clyn^g: a John Elias o Fôn. Ai tybed i-in fn yn Nehymru rai mor ddysglaer eu tuent, mor eSeithipI eu pregethau, ac morddylanwadol eugwem- idogaeth, yn perthyn i'r enwadau crelyddol ereill A'r rhai nchod t Do, a gwyr y Dr. hynyyn eithaf da; ond ydrwg yw, ni wel rhai pobl (er eu cyfrif yn gall) ond yn nmg drwy spectol rhagfam a chulni sectoL fi oedd cynrychiolwyr i bob en wad yn gwrando ar y ddarlith yn Hermon, a rhyfedd, yn ddiau, oedd ganddynt glywed na feddent hwy neb a deilynga gael ei alw yn nn o "Hen Bregethwyr Cymro." Yr oedd y ddarlith yn ddarlith dda i'r en wad y per-" thyna y darlithydd iddo, a chynghorwn ef y tro nesaf i newid y testyn, er mwyn bod yn gydweddol A'r pwno, a'i galw dan y teitl o Hen Bregethwyr Methodistiaid Cymru." Y CYKDDAU GWEDDI UNDEBOL.-Er J8 tua phedwar mis neu ragor yn ol, cychn^n- wyd y symudiai gwir deilwng uchod ogynal cyfarfodydd gweddi undebol yn y gwahanol addoldai, bob un yn ei dro, i ddymunou Dduw am dywalltiad mwy nerthol o'i ysbryd ar y dref yn gyffredinoL Yr oedd amryw o weinidcgion y dref a'u hysgwyddau dan j mudiad, a rho'ent bregeth i r cyfeiriad w- waith yn yr wythnes. Mae liawer un yn moddn ^gof melus am ambell i gwrad bendigedig a gafwyd yn nglyn a'r undeb hwn, pryd y gellid dweyd yn dditatraa nad oedd yr Arglwydd yn mhell oddiWith y bobl Bendithiwyd y cyfarfodydd ft dycb- weliad lluaws o wrandawyr a gwttheUwn w dro i dro, er fod tipyn o amser wedi Wallo ymaith oddiar pan ddaliwyd y pysgodn olaf. Fel y mae gyda phobpeth newyAL tyfodd poblogrwydd y cyradau hyn fu cicaion Jonah, sen; fal mushroom, m^wn noswaith, itaintioS anghyffrediD, a phanw- odd frfly am ysbaid mis neu ohwech wyS- nos; ond blinodd y mwyafrif yn futtfe a Uithrasant yn oL un ar ol y Hall, gan adM o'r diwedd ond yehydig iawn o we&wB. Daliodd rhai yn ffyddlon hyd y diwedk^ya dystion o'r bias a'r hyffrydwch nefol a deimlai eu heneidiaftt yn y cyfarfodydd. Boreu Sadwm diwedd afgohiiiwyd 11. flna y gauaf hyd ddechren mis Ebrill, pryd j bwriedir eu hail-gychwyn eto, a'u dwyn jp mlaen drwy ystod misoadd yr haf. Bryafld y dydd, mead—MOELYN.

GADLYS, ABBRDAR. Dydd SuI, Tach. yr SSI, cynaliodd Ysgol Jkk- bothol T Ue uchod es.chyfarfod chwarterol, OJM J lywrddiaeth y gweinidog, y Pardh. B. Mas (Twynfab). Adroddwyd a chanwyd yn rhwrntl iawn gan amryw o ddeiliaid yr ysgdL Gwas- anaethwyd hefyd yn ystod y dydd gan aittrar • barties dan arweiniad Mri. DL Jones, T. KMS, ac Alfred Thomas. Canodd y cdr bach o dab ar- weiniad Mr. A. Thomas, a'r cdr mawr o daa ax* weiniad Mr.T. Rees, yn wir ganmolwlwy. Y mae dod ym ddyledus i'r Parch. B. Evans, a Mr. Wm. James, am en hymdrechion gyda'r m dysgn iddynt hanesion Beiblaidd bob boreu Mh bow am naw. Llwyddiant iddynt yw dymtnjad UK oug mk*.