Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
10 erthygl ar y dudalen hon
Advertising
Y MAE I). LEWIS (EOS DYFED), <. M., Ystalyfera, via Swansea, Y Tano? loloist buddugol yn Eisteddfodau CoiiedLi.eth.ol Carnarfon, Caerdydd, ao Abertawe, Yc acoTo i i dderbyn engagements^ fel Tenor ° a beirniad eisteddf odol. ■ /n ngwyneb haul a llygad goleuni.' SARDIS, WAUNARLWYDD. CYNBY R Eisteddfod yn y lie uchod dydd u. v^oi-or y Groglith, Ebrill 7fed, 1882, pryd y gv obrwyir yr ymgeiswyr buddugol mewn cauiadaeth, &c. Beirpiad y canu,—Eos MORLAIS. Cyfeil- j,—-M J. HAYDN PARRY, Abertawy. Caniadaeth. Vr odr, heb fod dan 60 o rif, a gano yn -oreu Lift up your heads,' Messiah, Handel, ovrobr i' U' a Metronpme hardd i'r arweinydd I'r co t lieb fod dan 30 o rif, a gano yn orau Ar lan Iorddonen ddofn,' Dr. Parry, gwobr £ B. I'r lla.rti7 ddim dan 16 na thros 20 o rif, a gano vn oreu 'Come, bounteous May,' Spuffor^b, gwobr £1 5s. Programs i'w cael gan yr ysgrifenyddion am y pri.s arferol. Yega.—John Griffiths, Joiner, Waunar- Iwyud, a. Thomas J. Williams, Gorwydd IVrrace, Waunarlwydd, near Swansea. EISTEDDFOD DEWI SA.NT, ABEBDAB. Beiroia i,—MR JOHN THOMAS, Llanwrtyd. T'r odr ;oeb fod dan 100 mown nifer, a gai'.o yr oreu The Heavens are Telling,' vsrobt a X2 i'r arweinydd. I'r Our o r un gynulleidfa na enillodd S5 o'r hlaer so heb fod dan 30 mewn nifer, a gano -i oreu 'Pebyll yr Argiwydd," Dr. V&i't}. :j>->br £5, a £1 i'r arweinydd. -I'iT 20 a ganont yn oreu Come, boun- teous Ma;Spofforth, gwobr £3. J, "jVC. WILLIAMS, Ysgrifenydd, 78, Gadlys Road, Aberdare. y Neiiydd, Abei-dulais. QYsi&ir:it EISTEDDFOD yn y lie uchod dydd adwrn, Ionawr 21ain, 1882, pryd y gwor.v nr yr ymgeiswyr llwyddianus jaewa barddoniaeth, &c. Beiruiaid:—y canu, MR. JOHN ARNOLD, CasteVued<I; y farddoniaeth, MR. D. MicH i !T)ewi Afan), Cwmafon. Aw y yleithad goreu o'r gan fnddugol i 11 J. H. Xiitson, Ysw., i'w gweled yn y obr 5s. Am y Fa,rwnad oreu i'r diweddar Mrs. Ynysgerwn, dim dan 60 o linellau, gwobr £1 la. I'r cbi i ib fod o dan 25 o rif, a gano yn oreu lJ usalem fy Nghartref Gwiw," gwob: £1 JOs. Y cry, insoddiadau i fod y Haw y beirniad 1 kg. Enwau y cystadleuwyr i fod yn Ilaw i ysgrifenydd Ionawr 16eg. Ni ddorbviiir fugenwau anweddus. Y cyfan- soddicidK.a buddugol i fod yn eiddo y pwyll- gor, Y v.rograms yn barod, ac i'w cael am y pris arferol.—LLEWELLYN D. HOWELL, Ysgrifenydd. EDU CATION! EDUCATiON I Unity House School, if Monk Street, Aberdare. [ESTABLISHED 1865.] School duties began on Tuesday, 10th Ja-iioa-5-;j ,1.88,2. School room is in a healthy situation, 'n excellently suited to delicate children, Liberal, sound education. Cost moderate. J. JOSEPH GEORGE. Dan nawdd Duw a'i dangnef.' Duw a phob daioni.' Eisteddfod Gadeiriol Castellnedd, C'Y N:P.:ïLlh y chweched Eisteddfod flyn- vddol yn Neuadd y Dref, dydd Gwener y Groglith. Ebrill 7fed, 1882. Llywydi).—D. DA VIES, Ysw., Maer y DreL Arweinydd a beirniad y cyfansodd- iadau,—WrfTCYN WYN. Beirniad y canu,- Mlk. HVGF DAVIES (Pencerdd Maelor), A.C. I'r "">r a gano yn oreu The Heavens are Ts'liL; Novello's Edition, gwobr £18, sef Mo j'r > a X3 i'r arweinydd. I'r eÔ" .• un gynulleidfa a gano yn oreu 1. bwy jrthyn mawl,' Pencerdd Maelor, cwcbr i"> s., a baton i'r arweinydd. rr .t! a gano yn oreu 'Cydgan y C'hwiii v. nt.' Jenkins, gwobr X2 lOB. 1': hou ¡I. ganoyn oreu I Fiarwel M. W. GriiiVuh. gwobr 10s. 6c. Tt Teoor a gano yn oreu Mae 'Nghalon yi, Nghy.). u,' A. N. James, gwobr 10s. 6c. r); Lv r. i. gano yn oreu Y Dymhestl,' R. 0. Hi" »( es, gwobr 10s. 6c. 0 I'r a ganont yn oreu 'Awelon Eryri,' A .,br 12s. Ao. Bryddest Farwnadol oreu i'r diweri« tarch. John Matthews, Castell- uedd. ithiaH hanes ei fywyd i'w cael ga,n vr tfenydd. Gwobr JB3 as. a chadair vr )d. A- y.; y penill (8 llinell) cottadwxiaethol g,irc,,j. t'i: ,"Iiweddar Mr. David Jenkins, Ty- lIw-yl, biaanor parchus yn Bethlehem, Groeu, ue Ysgrifenydd Ysgolion Dosbarth C am lawer o flynyddau, gwobr Xi Is. Am y Traethawd goreu ar Abraham .J;;n:.t.i::3 Gat lield, ei nodweddion, a gwersi ei i;vy.gwobr 15s. I'oi i.lir: best Essay on The Blue Ribbon J\r>.oy as uhe means to enhance the Tem- > C .use,' prize 7s. 6d. Am y pedwar Englyn goreu ar Ymwel- iaJ i'y vreog a Thywysoges Cymru ag Absrtawc, Hydref 18.61,1 gwobr 6s. Am y j. V sgrif oreu, heb foddros6 tudalen Foolsscajar 'Y Fiwyddyn 1881,' gwobr 5s. i- HltW! ii adroddo yn oreu yr Enfys,' W. Wyn, gwobr 5s. For the best Freehand Pencil Drawing of any or omental outline. For conditions of the competition, see programme. Prize xy. IKI .• m '-rt A ntimacassar goreu. Beirniad,— Mr D. Tavies, Maer. Gwobr 7s. 6d. cyngerdd yn yr hwyr, pryd y ^was-k!irs,eiair gan Mis3 Sarah J. Morris, Jaiannlu; Miss Lizzie James, Mountain A ah; Miss Annie J ones (Blodwen My rddin); Pancerdd Maelor, ac ereill. Frogman: mes i'w cael am y pris arferol oddiwrth yr Ysgrifenydd,—E. WILLIAMS, 30, Brl: -a Ferry Road, Neath. FEL enghraifft o'r dosbarth o feddygin iaethau y carem argymhell i sylw y Cymry yn mhob man, dymunem gyfeirio at ddar- pariaeth ddiffuant, didwyll, ymddiriedol, a mwyaf gwerthfawr a Uesiol ag y gwyddom am dani, sef Quinine Bitters GWILYM EVANS, Yr hwn sydd yn fath o Tonic llysieuol, ac yn hollol yr hyn y gosodir allan—ei fod yn gyfansoddedig o lysiau wedi ei ddarparu mewn dull gwyddonol, a chyda'r gofal mwyaf sydd ddichonadwy er sicrhau ei lwyddiant. Y cylla yw peiriant mawr treuliawl y corff, ac o hono ef y gwasgerir yr holl ranau maethlonol trwy y cyfan- soddiad. Os na chedwir hwn mewn trefn, syrthia yr holl gorff i ddyryswch. Effaith ac amcan penaf y Quinine Bitters yw cadw y cylla yn iachus, a phob organ yn gweithio yn hwylus ac yn eu lie, a gellir yn deilwng ystyried y Bitters hyn y fedaygiuiaeth deuluaidd oreu y gwyddis am dani. Cy- meradwyir hi yn ddibetrus at annhreuhad yn ei gwahanol agweddau, ac afiechyd y ddwyfron a'r afu, yn nghydaganhwyiderau gewynol. Yr ydym am lawer o flynyddau wedi edrych gyda gradd helaeth o ddrwg- dybiaeth ar feddyginiaethau hysbysiedig, a thueddid ni i wneud hyny a'r feddygin- iaeth hon, sef Quinine Bitters Gwilym Evarfs, hyd nes y gwelsom y fath dystiol- iaethau pwysig a dylanwadol oddiwrth ddynion a wyddent mor dda, ac a wnaethant gymaint o ymchwiliad i'w hansoddion. Dymunem yn neilliuol rybuddio y cy- hoedd i fod yn ochelgar yn eu detiloliad o gyffeiriau, a dylent fod yn gwybod rhyw- beth am ansawdd y darpariadau meddygol a fwriadant gymeryd cyn eupwrcasu; ac os, wedi ymchwiliad, y boddlonir hwy am eu rhinweddau, dylent fod yn ewyiiysgar i dalu pris teg am y cyfryw, a rliodcli iddo brawl teg a pharhaol, a pheidio cymeryd L eu hudo i redeg a phwrcasu meddygin- iaethau iselbris, y rhai yn fynych a brofant, nid yn unig yn ddiwerth, ond yn dia niweidiol. Oddiwrth ein gwyboiaeth bersonol am y darparydd a'r perchenog, gwyddom ei fod yn ei broffeswriaeth wedi cyrhaead yr an. rhydedd uwchaf yn y gaugen fferyliol, ac ystyrir ef yn un o fiferyiiwyr mwyaf goleu. edig ac addawol y dydd. FFEITHIAU AM QUININE BITTERS GWILYM EVANS. Y maent yn cael eu cymeradwyo gan feddygon a fferyllwyr i'w eieilion ar ol i bob meddyginiaeth arall fethu. Y maent yn cael eu cymeryd gan hen ac iemanc, cyfoethog a'r tlawd, a chau ddynion yn mhob sefyllfa ac o dan bob amgylchiad. Nid yn unig yn Nghymru y maent yn adnabyddus, ond derbynir orders am dan- ynt o America, Canada, yr Aiffo, Cyprus, Awstralia, &c. Y mae pawb sydd wedi eu profi unwaith yn eu cymeradwyo i'w cyfeilliou, a thrwy hyn y mae y gofyn am danync yu cynydau yn helaeth o flwyddyn i flwyddyn. Y mae hyn yn brawf teg o'i helie;thioldeb, canys paham y prynai neb y feeidyginiaeth am yr ail a'r drydedd waith os ua fuasent yn derbyn budd a lleshad oddiwrfckynt-? MEDDYGINIAETH HYNOTAF YR OES BRESENOL YW Quinine Bitters GwilymlEvans I Y mae ynddynt gymysgedd cywrain— chwerw a melus-lysiau, wedi eu haddas gydgymysgu mewn modd newydd, hapus, a dirgel, gan y dyfeisydd, Mr. Gwilym Evans, F.C.S., M.P.S., fleryllydd, Llanelli. Y mae y gwahanol lysiau wedi eu cymysgu yn hynod o ffodus, a chynwysa y Quinine Bitters yn ddiamheuol y ddarpariaeth oreu er lies y corff dynol. Eu DEFNYDDIOLDEB YN UN GYMYSGEDD. Hawdd iawn fyddai i unrhyw un brynu y meddyginiaethau uchod ar wahan, a hawdd fyddai gwneud rhyw gymysgiad o honynt, ond anhawdd iawn fyddai cael yr holl lysiau uchod at eu gilydd am arian rhesymol, ac anmhosibl fyddai eu cymysg yn y modd cyfrwys a medrus y gwneir gan Mr. Gwilym Evans, a chanddo ef yn unig y mae y dirgelwch mawr o gymysgu y psthau hyn gyda y fath lwyddiant a'r fath affaith. Y maent wedi eu profi yn effeithiol i symud y doluriau a ganlyn :— DIFFYG TREULIAD A'l GANLYNIADAtJ. n Sef poen yn yr ystumog, gwyntogrwydd, trymder anarferol ar ol bwyta, gwaelder cyn bwyd, diffyg archwaeth, bias an. nymunol yn y genau, gwres mawr yn y cylla yn achosi y corff i rwymo, yr^anadl yn drwm, a'r genau yn sych, brathiadau poenus yn y frest a'r ochrau, a mynych bigiadau fel pe bae pryfedyn yn y cylla. Y mae un neu ychwaneg o'r poenau uchod yn arwydd o ddiffyg treuliad, a goreu pa gyntaf y dechreuir ar gymeryd Quinine Bitters Gwilym Evans. SYLWADAU CYFFREDINOL. Gallai rhai dybio ei bod yu anmhosibl i un feddyginiaeth effeithio ileshad mewn cynifer o wahanol ddoluriau. Y mae yr ateb yn syml a pharod, sef (1), bod tystiol- aethau pwysig i'w cael unrbyw amser; (2), fod y feddyginiaeth yn cyuwys cynifer o wahanol lysiau; (3), y mae y driniaeth yn un hollol resymol, sef symud achos y dolar yn gyntaf trwy gryfhau y cyfansoddiad, ac felly amddiffyn y rhanau gwanaf a mwyaf agored i afiechyd. Ar bob amgylchiad, doeth ydyw yn gyntaf chwilio achos pob dolur. Cyfarivyddiadau i w bivrcasu Gofyner yn eglur am Quinine Bitters Gwilym Evans. Ar ol ei gaoi, edrycher yn fanwl ar y label, a sylwer ar st.1mp y Llyw- odraeth sydd ar wddf y botel, a rnyner gweled yr enw Gwilym Evans, F.C.S., M.P.S., wedi ei ysgrifenu yn llawys^rii y perchenog. Gofaled pawb na chymeront eu twyUo, na derbyn cynghor i gymeryd unriiyvv foddion arall o dan yr hen esgus ei fo I yn llawn cystal ac yn rhatach. Esgus gwael a thwyllodrus yw hwna. Cofier bob amser fod efelychiadan lawer i bob peth da, ac y mae lluaws mawr o efelychiadau i feddyginiaeth arduerciio^ a dihafal Quinine Bitters G-wilym Evans, ":t Winning Numbers Art Union Mrs. Ann James, Gauncaegurwen. 460 432 388 JONAH EVANS. ART UNION PRIZE DRAWING. Y rhifnodau canlynol yw y rhai a enill- asantygwobrau yn Prize Drawing Festri Salem, Roberts' Town, Rhag. 24, 1881:— 617 1318 1497 252 1286 1168 155 T. REES, Ysgrifenydd. EISTEDDFOD SALEM, GWAELODYGARTH. BYDDED hysbys y gohirir yr Eisteddfod uchod hyd dydd Sadwrn, Chwefror 18fed, 1882. Rhoddir rhyddid yn herwydd hyn, i anfon cyfansoddiadau hyd Ionawr 24ain, a'r ffngenwau i'r ysgrifenydd hyd Chwef. 3ydd. Y PWYLLGOR. BWRDD Y GOLYGYDD. Wedi dyfod i law ac i ymddangos yn ein nesaf, Araeth Mabon yn Llanelli, gan Short Handman Ieuanc; Gurnos yn y Glorian. CORN Y SIMNEY.—Y mae yn ddrwg genym nad alIwn anturio rhoddi eich ysgrif i mewn; yr "ydyna yu hollol barod os byddwch chwi yn foddlawn sefyll y can- lyniadau os daw galw. Y mae yn d'od i hyn. CRAFFUS.—Daeth eich eiddo i law, ond heb ua enw priodol na chyfeiriad, ac o gan- lyuiad, nis gall gael ymddangos. Y mae pawb yn rhwym o ymddiried eu henwau cyhoeddus i ni, cyn gall eu cynyrchion ymddangos, ac os bydd amheuaeth ynom am ddilysrwydd y eyfryw,, bycldwa yn anfon i ymholi. PUM' PENILL MAESYDDOG.—Anfonasom y cyfryw i'n gol barddonol. PENRYN.—Gormod o gyfeiriadad personol uniongyrchol. Pob Gohebiaeth, Newydd, Beirniadaeth, &c., i'w cyfeirio at Editor, TAF.IAS Office, Aberdare. Pob Archebion, Taliadau, ac Hysbysiadau, i'.w lianion at MILLS & LYNCH, Aberdare,
MR GLADSTONE A LLWYDDIANT…
MR GLADSTONE A LLWYDD- IANT MASNAGH. Un o'r pethau mwyaf hynod mewn cysylltiad a Gweinyddiaeth Mr Glad- stone yw, fod masnach yn adfywio trwy yr holl wlad. Eglurodd Mr Gladstone hyn i raddau helaeth yn ei araeth, yr hon a draddod- odd efe i'w denantiaid yn Hawarden, yr wythnos ddiweddaf. Cyffyrddodd efe yn neillduol a'r hyn sydd yn llwydd- ianus yn amgylchiadau amaethwyr. Y mae ei denantiaid yn perthyn i'r dos- barth hwnw. Dywedodd eu bod hwy yn myned trwy amgylchiadau protedig- 0 tD aethus. Yr oedd efe yn edrych yn ol ddeugain mlynedd. Cofiai efe fod fferm- wyr mewn treialon mawrion y pryd hwnw. Oddeutu y pryd hwnw y pas- iwyd cyfreithiau Masnach Rydd. Yr I oedd y tymhorau wedi achosi prinder. Dilynwyd hyny gan bum' mlynedd ar hugain o lwyddiant ar amaethyddiaeth nabu braidd ei gyffelyb am amser maith yn ol. Aeth pob peth a gynyrchai am- aethwyr i fyny mewn prisoedd. Ni ddisgynodd pris gwenith ond ychydig. Aeth ydau ereill i tyny, barlys, ceirch, &c. Cyfododd prisoedd caws, ymenyn, gwlan, a chig. Ac er fod pethau yn wasgedig yn awr, gwyr pawb fod pris anifailiaid a phris eu cig, fel ymborth, yn llawer uwch nag yr oedd haner cant a thriugain mlynedd yn ol. Dengys hyn ynfydrwydd y rhai sydd yn ceisio cam- arwain amaethwyr yn ol at yr hyn a elwir Protection. 0 dan deyrnasiad Protection, ychydig o syllfcau yn rhagor y chwarter a geffid a in wenith. Ond er pan y mae Free Trade wedi bod yn teyrnasu y mae pob peth arall a gyn- yrchir gan yr amaethwr yn cyrhaedd uwch pris o lawer, yu raddol ac yn barhaol, nag yr oeddynt o d&u deyrnas- iad Protection. Y mae m3.snach wedi cynyddu bum' gwaith yn fwy nag yr oedd yu amser Protection. Y mae y boblogaeth wedi cynyddu mewn nifer ac mewn cyfoeth. Oblbgvd hyny y mae y boblogaeth yn gallu gwario mwy o arian ar gynyrchion ffei-mycdd. Gan fod mwy o fobl yn prynu nwyddau, a modd gan- ddynt i'w prynu, y mae eu prisoedd yn myned i fyny. Yn ngwyneb hyn ofer i neb ddysgwyl i bethau fod yn well wrth droi yn ol at Protection, Yr oedd y syniadau uchod o eiddo Mr Gladstone yn cario argyhoeddiad o'u cywirdeb i bob meddwl a ymostyngai i dderbyn tystiolaeth ffeithiau amlwg. Ond y mae cyfrifon y Board of Trade, lie y ceir ystedegau masnachol y deyrnas, yn dangos fod masnach o dan Weinyddiaeth Mr Gladstone, wedi llwyddo yn ddirfawr. Yn ol ystadegau y Llywo3raethau, trosglwyddwyd yn y. flwyddyn ddiweddaf o'r wlad hon i wledydd ereill, 2,338,000 tynellohaiarn, heblaw pig iron. Nifer y tynelli o haiarn a drosglwyddwyd i wledydd tramor o'r wlad hon y fiwyddyn o'r blaen, sef 1880, oedd 2,160,000. Felly nifer y tynelli y llynedl yn fwy na'r fl wyddyn o'r blaen oedd 178,000. Trosglwyddwyd yn 1881, 4,776 lni'.iwn o latheni o nwyddau cotwm. 4,495 miiiwn oedd y nifer yn 1880. Yn i > I, trosglwyddwyd 247t miiiwn o 1 at hon! o ddefnvddiau gwlan ac wsted Y" i 1880, y nifer oedd 240 miiiwn o K< b'T>i. Gwelir felly fod y cynydd wedi bod yn fawr y flwyddyn ddiweddaf mewn cydmariasth a'r fiwydd yn o'r blaen yn y trosglwyddiad o'r defnyddiau uchod i wledydd tramor. Ond y swm ychwanegol a gafwyd am bob math o nwyddau a anfonwyd i wledydd ereill y llynedd, mewn cydmar- iaeth a'r fiwyddyn o'r blaen, oedd 11,128,000 punt. Y mae y swm ych- wanegol hwn yn gymaint ag oddeutu un rhan o 26 o'r holl arian a dderbyniwyd y llynedd yn masnach tramor y deyrnas hon, ac y mae cymaint ag un rhan o wyth o gyllid blynyddoI y deyrnas. Y mae yn gynydd aruthrol mewn un flwyddyn. Haws deall maint y cynydd trwy gyfrif faint o dir a gyrhaeddai y nifer uchod o sovereigns aur a'u gosod yn ymyl eu gilydd. Cyrhaeddai y nifer dros yn agos 165 o filldiroedd. Dywenydd hefyd yw medru tj stio fod y cynydd wedi bod yn raddol o fis i fis y llynedd. Yn y misoedd cyntaf o'r fiwyddyn yr oedd y cynydd oddeutu haner miliwn o bunoedd. Yn y mis- oedd olaf yr oedd y cynydd wedi cyr- haedd i oddeutu dwy filiwn o bunoedd. Dylid ystyried hyn gyda golwg ar y cynydd uchod, na chymerodd le o her- wydd fod gwledydd tramor wedi mab- wysiadu Free Trade, ond o waethaf eu parhad yn glynu wrth Protection. Ac nid yn unig hyny, y maent yn y blyn- yddoedd diweddaraf wedi bod yn gosod mwy o dreth nag o'r blaen ar nwyddau Prydeinig, gan wneud ymdrech mawr i'w cau allan, er mwyn i'r trigolion brod- orol gael eu cyfyngu i brynu eu nwyddau cartrefol yn unig, ermantais i'w gwerth- wyr cartrefol. 0 waethaf y dull yma o weithredu yn erbyn y wlad hon, y mae ein masnach wedi cynyddu i'r graddau uchod y llynedd. Yn ychwanegol at hyn, dylid ystyried nad yw gwerth y n'vyddau a dros- glwyddir i wledydd ereill ddim ond oddeutu un rhan o bump ar hugain, o werth y nwyddau a ddefnyddir gan dri- golion ein gwlad ein hunain. Ac er fod Ffrainc wedi gwrthod gost- wng y trethi ar y nwyddau a dros- glwyddir o'r wlad hon, ni bydd y golled i ni yn gymaint ag un rhan o ddeg o'n 0 masnach ni a gwledydd tramor. Bydd y golled yn fawr i Efrainc, oblegyd bydd ein llongau ni yn myned i wledydd ereill, ac yn dwyn yn ol nwyddau y gwledydd hyny. Y mae tuedd yn y fas- nach forol i ddwyn adref nwyddau tramor o wledydd lie y ceir hwynt am y prisoedd iselaf. Y mae mantais pryn- wyr nwyddau yn y wlad hon oddiwrth hyn yn annrhaethol. Dywedir fod y fantais hon yn fwy nag a enillir trwy drosglwyddiad ein nwyddan ni i wled- ydd tramor. Yn y flwyddyn ddiweddaf I prjnasom werth 395,500,000 punt o nwyddau tramor. Yr oedd hyny yn llai o 15,500,000 punt nag a brynasom y fiwyddyn o'r blaen. Yr achos o hyn oedd ein bod ni yn fwy annibynol y llynedd ar wledydd ereill na'r fiwyddyn o'r blaen, am angenrheidiau bywyd, yd, pytatws, ychain, ymenyn, &c. Yr oedd pytatws, ychain, ymenyn, &c. Yr oedd ein gwlad ni yn gyfoethocach yn y pethau hyn y llynedd na'r fiwyddyn o'r blaen. Dywedir fod ystadegau yn profi fod mwy o lo wedi wedi cael ei anfon i Lun- dain o byllau glo Deheudir Cymru y llynedd, nag mewn un flwyddyn erioed o'r blaen. Ymddengys fod meddianwyr glo yn ei werthu i farsiandwyr, y rhai a feddant allu i reoleiddio y prisoedd a roddant am dano, yn enwedig o her- wydd fod llawer o lo yn cael ei anfon i Lundain heb fod orders am dano wedi cael eu derbyn yn gyntaf. Y mae y marsiandwyr yn Llundain yn gwneud eaillion mawrion wrth brynu y glo yn rhad, ac wrth ei werthu am bris uchel. Y mae siarad yn bod am gynllun new- ydd, sef fod meddianwyr glo yn cytuno â'u gilydd i werthu y glo yn Llundain, i'r bobl sydd yn defnyddio y glo, mewn modd uniongyrchol, er mwyn tafiu y marsiandwyr y naill ochr. Byddai hyny yn anfantais fawr i'r rhai sydd yn gwerthu y glo—sef meddianwyr y pyll- au ac i'r bobl sydd yn ei brynu i'w ddefnyddio yn Llundain. Trosglwyddir glo o Ddeheudir Cymru i Lundain gan mwyaf ar hyd rheilffordd y Graet Western. Cludwyd dros filiwn o dynelli y llynedd. Cludwyd cymaint a 121,893 tynell yn mis Rhagfyr di- weddaf. 0 y mae cwmai y London and North I Western Railway yn cludo llawer o 100: Ddeheudir Cymru i Lundain. Yn ngwyneb y llwyddiant mawr uchod ar fasnach, dylid ystyried llawer o bethau o bwys ymarferol. Yn un peth dylai moistri a gweithwyr baidio gad- ,a ael i'w dychymygion gobeithiol eu llyw- odraethu. Yr hyn a barodd i'r llwydd- iantychydig flynyddau yn ol roddi ffordd i aflwyddiant, oedd fod dynion wedi rhuthro i speculations mawrion fel pe byddai y cwbl yn sefydlog am õyth. 0 byddai y ewbl yn sefydlog am T>yth. Cymerodd golud ei aden, fel arferol, ac ehedodd ymaith. Bydded i bawb fod yn I araf, doeth, a chvnil. Ac er mwyn pob peth, bydded iddynt ymwrthod a segur- dod ac a chwerylon. Yr ellyllon hyn sydd wedi dinystrio gwledydd. Trwy hunan-lywodraeth, arafwch, cynildeb, ac ymddiried yn amynedd a daioui Llyw- odraethwr mawr y bydoedd, ac ufydd- dod i'w ddeddfau Ef y sicrheir llwydd- iant.
PENTRE YSTRAD.
PENTRE YSTRAD. Nos Iau, Iouawr 12fcd, cynaiiwyd cyfar- fod cystadlcuol yn nghapel y Bedyd'dwyr yn y lIe nchod, i'r dybeno anrhogu y brawd ieuanc Evau Griffiths ei lafur a'i ffydd- londeb yn y lie. Weili cael araeth fer a phwrpabol gan y liywyJd awd yu inlaen yn y drefn ganlynolCan agoriadol gan Mr J. Jenkins, Treherbert. Cyatadleuaeth i'r rhai dan 16 oed i ateb chwech o ofyniadau a roddwyd ar y pryd; rhanwyd y wobr rhwng D. Clement Davies a Margaret E. Evans. Deuawd gan Thomas Ashford a'i gyfaill, y rhai a ganasant yn'rhagoro], ac ystyried nad oedd yr hynaf uwchlaw pum' mlwydd oed. Darllen rhyddiaeth ar y pryd, ond y goreu o saith oedd S. Jones, Alma Place. Unawd gan Miss Mary Thomas, yn neilIduol dda. Beirniadaeth y Tyllau Bot- ymau, a rhanwyd y wobr rhwng E James a M. E. Evans. Canu Cwymp Llewelyn,' i rai dan 16 oed; 2 yn cynyg, a rhanwyd y wobr rhyngddynt. Dadl ddifyfyr pedwar pa,rtI yn cynyg, ond y goreu oeddynt Mr J. D. Jonkins a'i gyfaill. Y testyn ydoedd cPa un gwell y teiliwr neu'r crydd.' Yn awr at brif waith y cyfarfod, sef cyffwyno y dysteb. Galwyd y brawd D. James yn miaen, yr hwn a ddywedodd fod yn falch ganddogael yr anrhydedd o anrhegu y brawd E. Griffiths, o herwydd gwyddai ei fod yn berffaith deilwng o gydnabyddiaeth oddiwrth yr eglwys. Yna rhoddodd y cwd oedd yn cynwys swm o arian am wddf y brawd, a diolchodd yntau mewn modd teil- wng i'r eglwys a'r cyfeillion oeddynt wedi 10 0 cyfranu at yr achos. Teg ydyw hysbysu i'r cwd, yr hwn oedd yn dlws ac yn ddes- tlus, gael ei wneufchur gan Mrs Mary Jones, Alma Place. Yu nesaf, cafwyd uu- awd gan Mr J. Jenkins yn effeithiol iawn. Cystadlu ar adrodd yr 'Afon,' o Daftuiu Diffan; 2 yn cynyg, ond y goreu oedd H. Jenkins. Canu unrhyw hen don gynulleid- faol gau rai dros 40 oed 8 yn cynyg, oud y goreu oedd H. Ellis. Drama, Syrfchio i'r Rhwyd,' gan J. Jenkins a'i barti. Credwn na welwyd yr un darn yn ca.el ei weithio allan cystai dan yr amgylchiadau na'r un uchod. Cadeiriwyd yn fedrus gan E. H. Davies, Ysw., Brynhpulag. Boiruiaid v canu, Mr John Jenkins, Treliarne-street; yr adrodd a'r areithio, &c., Mr John Tre- harne, Ystrad Road. Cafwyd cyfarfod da, ac ymddangosai pawb wed-, eu llwyr fodd- loni.
ART UNION ABERDAR.
ART UNION ABERDAR. Gan fod adeg tyuiad yr uchod yn asjos- haa, y mae yn rhaidbrisio yn miaen i'eliy dymunwyf aiw sylw pawb sydd wedi pryim tocynau, ac hefyd y rhai hyny syrid" yn bwriadu prynu tocynau, yn nglivd b rliai sydd a llyfran gaii'ldyi.t i'w neu wedi eu gwerthu, am ofalu cadw rhif y liyfr oba un y byddant wedi prynn tocynan o hono. oblegyd bydd rhif pob llyfr a fydd wedi dyfod i law erbyn neu cyn y 9fed o Chwefror nesaf i ymddangos ar y DARIAN yr wythnos cyn bydd y drawing yn eymeryd lie. Gan hyny, gall pawb weled yn eglur fod yr hwn y byddant wedi prynu tocynau ganddo wedi anfon yr arian, yn nghyd a'r counterpartyn brydlawn i'r ysgrifenydd. Os dygwydd i rywrai o'r agents anghofio anfon yn amserol, ni fydd rhif ei lyfr ar y DARIAN i'w weled, ac o ganlyniad nis gellir gweled rhif y llyfr neu y llyfrau y byddant wedi prynu tocynan o honyrk ar y list, ac os na fydd rhif y llyfr ar y DARIAN, ni fydd rhif y tocyn ychwaith yn y drawing. Os bydd numbers yn eisieu, bydd yn well i'r rhai hyny sydd yn dal y cyfryw fyned at yr hwn y pwrcaswyd hwynt i ofyn yr arian yn ol, gan na fydd ant wedi dyfod i law yn am-erol. Yr ydym fel swyddo->ion yn ban derfyuol o gyflawni ein swyddau yn hollol onast a didderbynwyneb. Peidied neb a thramgwyddo wrthym am ein bod yn cy- hoeddi rhif y llyfrau cyn y tyniad.—THOS. WILLIAMS, Ysg.
CWMAFON—MAR WOLAETFL
CWMAFON—MAR WOLAETFL Boreu Sadwrn, y 7fed cylisol, b!l farw Miss Louisa Ann Thomas auwyl ferch y Parch W. Tnomas, Rock, Cwmafon. Dy- oddefodd boen dirfawr yn ei phen am tua pliythefnos, yr hwn a orpbenodd mewn en- yuiad. ar yr ymenydd, ac felly dariu pob gobaith am ei hadferiad, a bu farw yn hynod dawel a digyffro am dri o'r gloch y boreu .Y rhag-grybwyliedig, yn 20 mlwydd oed, Er na chafodd lawer o ddyddiau ar y ddaear, gadawodd argraffiadau ar ei hoi, a theiinlir fod rhyw wagder yn y cylchoedd yr arferai hi droi ynddynt hebddi." Un o'r ffyddion- iaid ydoedd, ac yn athrawes ymdrecbgar yn yr Ysgol Sabbothol. Cafodd y fraint aruchelo arddel y Gwareclwr yn dra ieuanc. Derbyuiwyd hi yn aelod cytlawn yn y Rock, Mawrth yr 29ain, 1872, gan ei hauwyl dad. Yr oedd yn feddianol ar gymsriad dysglaer, ac yn gyfeilles anwyl a ffy, tdioa, paiod i wneud daioni bob amser. Byddei marwol- aeth yn golled mewn llawer modd i'r crym- 11 ydogaeth. Prydnawn dydd Mercher^can- lyno. ymgasglodd tyrfa luosog yn nghyd i h-orw-ig ei gweddillicm i'r bedd yn myn- wjnt L aufihangel, Cwin:ifou. Darlletiwyd y 50 Saim yu y ty gan y Parch J. Grllfflths, ticer, Cwmafon. Gwaddiwyd gan y Parch J. Jones, Trefnewydd. Wedi cauu, awd i gapel y Rock. Dechreuwyd trwy ddarllen a gweddio gan y Parch J. Francis, Gideon, a phregethodd y Parchn A. Evaus, Pentre, acE Roberts. Cwmafon. Terfynwyd trwy weddi gan Mr Jones, Trefnewydd. Cyn cychwyu oddiwrth y capel rhoddwyd eiuyn a dau gaay Parch Mr Jenkins, curad, Cwm- afon, ac awd yn drefuus oddiyno tua'r gladdfa, y gweinidogion yn mlaeuaf, yna y cantoxion, a'r cynorthwywyr, &c., yn can- lyn. Wedi cyrhaedd lan y bedd cafwyd aoerchiadau gan y Parchn E. Roberts, J. Francis, T. M. Evans, Aborgwili, a J. Jones. Terfynwyd trwy weddi gan Mr Evans, Wedi caiii ymwasgarwyd. Yr oedd yn breseno: hefyd y Paralm D. Francis, Glyn- oorWÂ; J. E. Thomas, Sardinia; T. V iThomts, Tiibacb a J. Evans, s?- Trefiiwyd^r angladd gan Mr Evans- Heddwch i'wllweh byi y boreal i fyny ar ei newydd wedd.-F
. CADLE, FO^''
CADLE, FO^ Dydd Sul, Ysg.jl S abbot> yn nghyd* chwartt- y Cyf!" Da- C" f TJiomaa Hopkin. a Wl;; < Fforcst Fu.cu. AJruddw. dav-; vu San y brodyr ieuainc Daviu V IlÜ; ,Hi" ,¡" it& David Evans, Fforeet ¥acfc; Mxtken Samuel, Llanyrafon; David Per^gdi., lie# Ganol; William Hughes a Wiiii-vp. M^ia- waring, Mynydd Bacli. uiwvd. yn nghyfarfod yr hwyr „ D J'trfi liees* Raven Hill. Cafwyd cyiai >iv Id da w'unj.* darnau syml a phrydfc--f' boneddigaidd, a chynulliH iari ya enwedig yn yr hwyr. Carasen, pa ein hanwyl weinidog gart. cf Sui y H'ttic- I fodydd chwarterol, ond yr ax Yll,Wf- lad â-g Eglwys Talybont. Mat y-i genym allu hysbysu fod g wi, i->wy 'cHiisp ar achos Gwaredwr y byd n yr irdfti (,(;II. Dysgwylirybyddoddeutt-.w neu ar-hugain o leiaf yn ymgei vy! am gyftawis. aelodaeth yn yr eglwys ucb-->d y cyraiiads^t' nesaf. Ein dymuniad yw "Cerdd y'mlaeu, ne dac, Cymer yma feddiant /'an." E-F:^YUW&.
4. RYMNI.
4. RYMNI. NEUADD GYHOKDDUS.—Y 'ak yn debyg^f- ceir Neuadd Gyhoeddus h :> fod y; lur va y lie poblogaidd hwn. Nos Weceru galwyd pwyllgor cyffredj^oi o 'vauMto! ddosbarthiadau o'r He, o Ie; uchsf Bymnj, lawr i Bontlotyn, yn fes -a Bryahyfrvct^ ac ufyddhawyd i'r alwad ;yda hrw-'ifryd- edd neillduol. Ethoiwyd 'IF Jarred forgm and mill manager, yn gade: v dd, a cliafodtT wedi hyny ei ddewis yn ga i iry&d parad y symudiad. Etholwyd Jki. J. D. Tbow&s; o swyddfa y gwaith, yn ysg feuydd. Eg'rnjr- odd yr ysgrifenydd yr ar ^ylchiauii; daw y rhai y galwyd y cyfarfod • .I I^ghyd Tp.'+. darllenodd lythytau oddiv -oh D. Eva-as^ Ysw., prif ornchwyliwr y g, e td»: Wv Prr Is-, ard, Ysw., a'r Parch T. B.Edwards, yn datgan eu parodrwydd il wyrafi ;füQ,{i y symudiad, ac yn gotHi* fod --h v- anorfod rhyngddynt a h, i yn Yna sia-radofM y eadeirydd. ;m frwd dros y symudiad, a dywedai, yn ngbanolc?ti>er&.d.- wya;tl,. y I)ydcl haU yn R) ni:) i wired a'i, iod ef yn y gadah, Yr-a ar y personau canlynol i an ;rcli ,y eyf Parch E. Joues, Peuual; Twj-uog D Harris, Parch Mr Phillips, Be-d-.h; 8:. Gethin Lewis, D B. Evan?, D. a Mt Lloyd Marks. Pasiwyd p ndtrfyu s-d, yns nghanol cymeradwyaeth ishsi, fix: gael had ar unwaith, a dewifrv.yd vyiigar gweithiol i gario alian y gweitlirediadau p- mhellach. CAKSONWY YN Y RHWl'D.-O'r diwe'W vr#Za y bardd-bregethwr enwog ^vedi 6i d iai g-. rwydau euraidd serch. l'rjodwyd of yet Nhredegar dydd Mercher <iiweddaf a MMISS Harris, merch hynaf Mr iJ. Harris g01! uchwyliwr yn ngweithiau Ryom# Y lliae Miss Harris o deul7; T thynas agos i'r diweddai u llarrat, Mertbyr, o du ei thad, a ECt;Fügt.on Kirlc house, Cyfarthfa, o du ei mam yn feni!. rhinweddol ac intelligent, ac ( dffid.des Q- rengau y mil punau. Felly dyi a'r baisMIt mewn sefyllfa gysurus am ti >es, H JD. debyg o wneud mwy o ofid i-w la,A- -u, yddion eto ar y maes cystadk ac»i. iant iddo i ychwanegn at ei C iysau :b K»HO^» Gweinyddwyd y ddefod gan Dr Hw's. Abay- tawe, a'r Parch L. E. Edward* fl Aeth y parti i Lundain i drnulw en mm B mel 0, if
TREDEGAR—MARWOLAPTIf. 1
TREDEGAR—MARWOLAPTIf. 1 Ionawr 6ed, er galar mawr i w Ir-ula I eglwys y perthynai efe iddi. bo Mjt I Thomas Gabriel, Bridge str. ei, Txa< yn 65 mlwydd oed. Ni bu ei gyKwaid otax. barhad, end gorfu iddo d< y a<Idti Uawejc mewn ychydig amser, hyd nan y tros- glwyddwyd ei ran ysbrydo! ,ftil yr ydyra. yn hollol hyderus) i'r wlad I ho-'1;! lie na ddaw poen na gofid >v lu byili mwy. Yn marwolaeth ein l>anw> frawcS ymadawedig, cafodd ei briod a'i 1 >nii ualf golled fawr ar ei ol. Bu yn aeled lawn yn Eglwys Siloh am ti-Ai » flyn- yddan, ac yn ddiacon am a 24 u ftyu yddau, a gallwn sicrhau eir, i t xl [dl ogl wtss yn teimlo yn ddwys iawn a d ol NKF oedd angen un amser i an. -rv-yddhg a edrych beth oedd wedi dy o Thomfw^ Gabriel, canys nid oedd ei t „ yn Vi"R.1'{ yn yr addoliad ond pan b vo m neu amgylchiad gorfodol y. i rwy?t:V». Dydd Llun canlynol i'w fjii af.eth, yssv- gynullodd tyrfa luosog i wne -i y oiaf i'w ran farwol. Gwasan wyd nt yc achlysur gan y Parchn. K ai Geoq}f-j;, Argoed; B. D. Griffiths, Nev- Iic.lcgar;- a T. John, gweinidog Siloh. v.'aadwyd yn mynwent Cefngolau.-Ar JSGAH..
| PONTLOTTY .
PONTLOTTY Nos Fawrth, lonawr 10fe( '.in Da Aee.,4 Abertawe, yn darlithio yn areth ar 'Ddiwygiadau crc. idol r Cafwyd cynuliiad rhagorol, a'r yn wir deilwng o'r awdwr.. Vy%y.'Mwy.? gan y Parch. J. R. Williamv r Sd ).1: elw i gynorthwyobrawd ietia. y-^r'Aiyvtaiiifrr eglwys, sef Daniel Walters, -1.91 rhagbarotoawl i'r weinidoga L'ü.Ç{ W.
.-,',DOWLAIS.
DOWLAIS. GONESTSWYBD.—Dydd LL T Nadolig, collodd David Jamt aur yn ngorsaf y Great W,- Merthyr. Yn fforfcui»" i ddyn ieuanc r- Williaixus, Tf* yn ga--w]V bys y* Yr I (