Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
9 erthygl ar y dudalen hon
ARGLWYDD BUTE, Y PABYDD, YN…
ARGLWYDD BUTE, Y PABYDD, YN CEFNOGI ADDYSG. Un o'r pethau hynotaf yn hanes y byd yw gweled Pabyddion yn cefnogi addysg, gan ei fod yn ddeddf arbenig yn hanfod Pabyddiaeth i gefnogi anwybod- aeth. Hen arwyddair Pabyddiaeth yw, mai mamaeth duwioldeb yw anwybod- aeth." Y mae y Pabyddion trwy yr oesoedd yn cadw y Beibl o ddwylaw y werin, dan y pie eu bod yn rhy a.nwyb- odus i'w ddefnyddio..Nid oes un pie a all fod yn fwy ynfyd. Y mae pob dyn yn anwybodus o bob peth nes iddo gael ei ddysgu. Trwy chwilio a dysgu y mae pawb yn dyfod yn alluog i ddeall pethau. Ond nid yw y Babaeth am i'J werin ddysgu pethau o honynt eu hun- ) ain, na barnu dim am unrhyw fater c wybodaoth, heb iddynt gael eu cyfar wyddo gan yr orfeiriaid Pabaidd. Ym 1 ddyga yr oifoiiiaii tuag at bawb 0'1 dysgyb'ion fel pe byddaut yn fabano( I hyd ddiwedd eu hoes, i Hynod gan hyny, tu hwnt ifesur, fol ¡, Arglwydd Bute, ac efe yn Babydd, wedi cynyg rhoddi deng mil o bunau at Brif Ysgol yn Nghymru. Y mae hyn yn hynod dros ben, yn ngwyneb ei fod wedi gwrthod rhoddi tir yn Nghaer- dydd, i'r Bwrdd Ysgol osod ysgoldai arno. Bu y Bwrdd Ysgol dan rwymau i'w orfodi ef trwy gyfraith i roddi tir at adeiladu ysgoldai arno. Felly y tyst- iodd Mr Lewis William, gwr parchus yn Nghaerdydd, wrth y pwyllgor a apwyntiwyd i wneud ymchwiliadau yn nghyleh Addysg Uwchraddol yn Nghymru, cadeirydd pa un yw Arglwydd Aberdar. Yn ngwyneb y fath ffaith onid yw yn achos syndod nid bychan fod Arglwydd Bute wedi addaw rhoddi deng mil o bunau at goleg i oleuo y werin yn Nghymru ? Hynotach fyth yw hyn pan yr ystyr- iom fod pwyllyor Arglwydd Aberdar yn cynghori na byddo crefydd yn cael eu ddysgu yn y coleg. Gwyr pawb sydd yn deall pethau yn hanes yr Iwerddon, fod yr offeiriaid Pabaidd yno wedi bod yn melldithio colegau o'r fath fel rhai didduw, a hyny am flynyddau lawer. Os yw y fath golegau yn felldigedig yn yr Iwerddon, sut y gall coleg o'r un rhyw fod yn fendigedig yn Nghaerdydd, neu ryw fan arall yn Nghymru ? A ydyw Pabyddiaeth wedi newid ei hegwyddorion ? A yw yr hyn a arferai fod yn felldith wedi troi yn fendith ? Neu a ydyw Arglwydd Bute wedi ym- adael a Phabyddiaeth ? Neu a ydyw efe wedi edifathau ei fod wedi gwrthod rhoddi tir at adeiladu ysgoldai arno? A ydyw efe wedi cael ei ofidio gymaint trwy gael ei orfodi i roddi tir at adeiladu ysgoldai arno, fel y mae yn penderfynu o hyn allan i fod yn gyfeillgar a phleid- wyr addysg yn Nghaerdydd ? Nid ydym yn meddwl y gellir ateb y cwestiynau uchod yn gadarnhaol. Rhaid i ni gael esboniad ar addewid Arglwydd Bute o ryw gyfeiriad arall. Y mae ei Arglwydd- iaeth, efallai, wedi rhoddi ffordd i'w deimladau dyngarol heb ymgynghori a'r awdurdodau Pabaidd. Dywedir ei fod yn fonecldwr o deimladau tyner. Pwy wyr na adawodd efe i'w deimladau yn y diwedd drechu egwyddorion Pabydd- iaeth a dderbynia efe yn y gwersi a roddir iddo gan awdurdodau y Fatican ? Gellid meddwl fod rhyw beth tebyg i hyn wedi bod, oblegyd cyhoeddwyd un diwrnod mewn llythyrenau mawrion, ei fod wedi addaw deng mil o bunau at y Goieg, ond anfonwyd llythyr erbyn y diwrnod wedi hyny, yr hwn a ymddang- osodd yn y papyr, oddiwrth Mr W. T. Lewis, o swyddfa y Bute Mineral Estate Aberdar, yn datgan mai rhan o'r deng mil punoedd oedd i gael ei roddi at yr adeilad, bod rhan i gael ei roddi at ysgoloriaethau; a bod Arglwydd Bute yn myned i ystyried beth a wnae efe yn y mater hwn yn ngwyneb y cyn- llun a fyddai yn cael ei wneud gan y Senedd i reoieiddio y Coleg. Gellid meddwl wrth hyn fod ei Arglwyddiaeth wedi gweled rhai o awdurdodau y Bab- aeth wedi i'w deimladau haelfrydig dori allan y diwrnod blaenorol, a bod yr aw- durdodau hyny wedi ei addysgu i am- gylchu ei rodd a thelerau ffafriol i'r grefydd Babaidd. Neu efallai fod yr aw,lardodau hyny wedi rhoddi ar ddeall iddo cyn iddo gynyg rhoddi deng mil o bunoedd at yr adeilad, fod pwyllgor Arglwydd Aberdar wedi cynghori yn y llyfr glas, fod y Bwrdd a fyddai yn cael ei ffurfio i lywodraethu y Colegau yn Nghymru, i gynwys personau i gynrych- ioli y Goron, o' herwydd y byddant yn cael eu cynal ag arian y wlad. A chan fod y Llywodraeth bresenol wedi gosod Arglwydd Ripon, yr hwn sydd yn Bab- ydd, yn Is-lywydd yn India, y byddai cyfle i Babydd enwog, ac efallai Argl- 0 ;o wydd Bute ei hun, i fod yn un o lywvdd- ion y Coleg yn sir Forganwg, ond iddo ef roddi swm mawr o arian tuag at ei osod i fyny. Felllywydd y Coleg byddai ganddo gyfle i osod Pabyddion dysgedig 0 0 yn broffeswriaid i roddi addysg i'r ysgol- hei^ion, ac i wneud trefniadau a allent fod yn fanteisiol i Babyddiaeth. Ac er fod y Coleg yn un heb addysg grefyddol, ac y byddai yn briodol galw y fath Goleg yn yr Iwerddon yn un di-dduw, lie y mae y m wyafrif yn Babyddion, eto yn Nghymru, lie y mae Pabyddiaeth yn isel, y gellir nswid y gan, ac ymostwng i ddefnyddio Coleg heb grefydd ynddo, dan yr amgylchiadau, i ateb pwrpas y Pabyddion yn y pen draw. Y mae yn un o gynlluniau arbenig y Babaeth i wneud yr abwydyn i ateb i liw y dwfr. Cuddia ei hamcanion mewn cydffurf- iaeth allanol a'r hyn sydd yn boblog- aidd mewn ardal neu wlad, er mwvn arwain dynion i feddwi yn dda am dani, fel y gallo hi yn y diwedd wthio ei goods eilunaddolgar ar y boblogaeth. Ond rhag na fydd y Senedd yn derbyn y cynllun a gynygia pwyllgor Arglwydd Aberdar, a rhag y bydd y Bwrdd i lyw- odraethu y Coleg yn un a etholir gan y trethdalwyr, heb fod neb ynddo fel aelod yn cynrychioli y Goron, a rhas hefyd y bydd trefniadau yn cael eu gwn- eud gan y Senedit yn y gyfraith i lyw- odraethu y Coleg. na byddant yn gymer- adwy gan y Babaeth, y mae Arglwydc Bute wedi gosod yr amod fod yn rhak iddo ef weled y cynllun a fabwysiedi cyn v penderfyna efe pa fodd y gwna i rhaiD. o'r swm a addawodd efe. Aeth pwyllgor Arglwydd Aberdar allai L o'i ffordd i g vnghori fod y cnrychiolydd [ Goron yn aeh4 o'r Bwrdd i ly wodraethi y Coleg, o hovwydd fod yr arian at c i gynal mewn rhan yn cael eu derbyn Drysorlys y wlad. Nid oes un yn cys- rychioli y Goron mewn un Bwrdd Ysgol na Bwrdd Guardians y plwyf, er mai arian y wlad a drafodir gan y byrddau hyn. Paham na byddai yn ddigon at bwrpas y Goron, fod Inspector ac Auditor o dan awdurdod y Goron, yn cael eu hapwyntio i edr^ch ar ol Bwrdd y Coleg yn ei weithrediadau, fel y gwneir a Byrddau Ysgol ac a Byrddau ereill ? Ni bydd pobl Cymru yn dawel i'w Coleg hwy gael ei lywodraethu ond gan Fwrdd a etholir ganddynt hwy. Ac y mae yn keth diamheuol y byddai gwaith y Pabyddion trwy ddylanwad Arglwydd Bute, yn ymyraeth a llywodr- aethiad y Coleg, yjq sicr o wneud y Coleg. yn un anmhoblogaidd yn mhlith y Cymry. Gwyr pawb fod pobl Cymry yn wrthwynebol iawn i Pabyddiaeth. A gall pobl Caerdydd, y rhai ydynt wedi llawenhau fod Arglwydd Bute wedi rhoddi addewid i gyfranu deng mil o bunoedd at y Coleg, fod yn sicr mai un or pethau mwyaf anffodus a allasai gymeryd Ile i wneud y Coleg yn boblogaidd yn mhlith pobl Cymru, oedd, fod Arglwydd Bute wedi addaw rhoddi ceiniog tuag ato gan y bydd pawb yn credu na buasai efe byth yn addaw ceiniog heb fod ganddo dybiaeth y gallai y Coleg fod yn bwrpasol i ledu Pabydd- iaeth yn Nghymru. Yr ydym wedi rhy- buddio ein cydwladwyr yn nghyleh y Babaeth rhag iddynt syrthio i fagl.
MAERDY, GEU FERNDALE.
MAERDY, GEU FERNDALE. Cynaliodd eglwys Annjbynol Si:oa y lie uchod ei chyfarfodydd haner-blynyddol dydd Sul, Ionawr 29ain, pryd y pregethwyd yn y drefn g i nlynol:-Am 10.30, y Parch J. Rees, Cwmliynfeii; am 2, y Parchn J. Rees, a J. Evans, Bodringallt; am 6, y Parch J. s 11 Rees. Cafwyd cyfarfodydd rhagorol, aphre- gethau grymus a nerthoi, y rhai nad ant yn angliof yn fuau. Gwuawd casgiiadau yn mhobun o'r cyi'arfodydd at y ddyled. Gwn y teimla eglwys ieuanc Siloa, yn wir ddiolch- gar i bawb am eu cylraniadau, ac hefyd am eu preseaoldeb ya v cyfaciodydd. DARLITH.-Nos Lun canlyuol, yn yr uu lie, traddododd y Parch J. Roes ei ddarJith banigamp ar'Frawd yr Afradlon.' Sicr yw fod Mr Rees yn deall ei destyn yn drvvvadl. Rhoddodd ddarluniad perffaith o'r afradIon a'i (iylwyth, y rhai a broswyliant y ddaear heddyw. Os bydd rhyw ddyn neu ddynes yu teimlo dipyn yn bruddglwyfus pan y bydd Mr Rees yn traddodi ei ddarlith yn y cylch, gwnaed pob ymdrech i'w glywed, a Sicrhaf na fyddant yn hir cyn aughofio eu dolur, a theimlo yn bur LLAW»-n a chysurus. Llywyddwyd i lo.ldlonrwydd gan Mr Jen- kin Meredith, Ferndale, boneddwr sydd yn barod bob amser i roddi cynorthwy er hyr- wyddo pob achos da yn y biaen. Cafwyd cynulliad lluosog. Yr oedd y mynediad i mewn trwy docynau swllt yr un. CYFARFOD ADLONIADOL.-Nos Fercher, y laf eyfisol, cynaliwyd cyfarfod o'r natur uchod yn y Siloa Hail. Llywyddwyd gan Mr T. Evaos, /arrMrGiofa'r Maerdy. Wedi cael ychydig eiriau pwrpasol ganddo, awd trwy y rhaglen ganlynol:—Unawd ar yr harmonium gan Perdonydd Dar. Canu Rhwyfa dy gweh dy hun gan Eos Dar. Darlleuiad, D.Jones. Can, Master T Jo- seph James. Deuawd, Farewell, Mother,' Miss M. A. Cheimy a'i chyfeilles. Darllen- iad, Mr James John. Can GAN Eos Glan Teiti. a bu raid iddo ail g-anu. Adrodd y V Fawr,' Master John Thomas. Deuawd, Y ddau Hen Lane,' W. J. Price a William Gwynne, yn wir dderbvniol. Darlleniad, 'What will become of our boys' Master Waiter Phillips. Can, Ivlereh Megan,' Mr Richards (Cwrndar gynt). ya swynol. Deu- awd, 'Y Gwcw,' Miss E. Ann a Master T. Joseph James, yn ardderchog, Darllen corddoriaefch ar y pryd dau liarti yu ym. -goreu, W. J. Price ac Eos Glan Teiri. Can gan Eos Glan Toifi. Araeth Jdifyfyr, testyn, Ceinion0 ymgeisydd- goreu, D. Jones ac Eos Giau Teili. Can, The Anchor's Weigh d," Eos Dar, yn rha.g- orol. Deuawd, • The home over tliern,' Miss E. Ann a Master T. Joseph James. Yua, talwyd diolcbgarwch i'r liywydd a chan wyd Hou Wiad fy Nhatlau' i ddi- weddu. Bydd gwobr yn cael ei rhoddi yn y cyfarfod nesat", Chwefror 17eg, am ganu p yr Wyddi'a,' DAR Ilea cerddor- iaeth ar y pryd, dadieu ar destyn rhodd- edig, a cliystadieuac th ar adrodd Y Glo (Alraanac y Miioedd). Pob itwyddiant yw dymuniad—RISIABT.
TREHERBERT.
TREHERBERT. Caniat»ewcli i ni gyfrau f<;cha-n o'ch new- JIL:LIA<IUR yr wythnus hoa i alw syiw eich Hnosog ddarilenwvr at (IY.NGHKRDD FLYKYDDOL yr YSGOT Frycanaidd a gynolir yn y Nenadd Gyuo-addus, nos Iau a. nos SADWN>. yr 16eg A R 18fed o'r mii hwn. Ni raid Ond braidd oryVvvyl. am y cyngherddau hyn er sicrhau I'tonM y Neuadd o wrandswyR. Buont yn Hwy.ldianus noillduol y hlyriydian a bas- i«>dd, ac eleci eto galiwn sicrhau pawb y bydd yn werth dytod o bell ac agos i gael ciywed y trett hwn gan y r I-W plant. Y mao yma harotoi mawr ar JRVFER gwnead y cyngherddau yn deilwng o'r enw maent 1 I eisio.>S wedi ei euill. Hefyd, v mae'r TitSHERBtKT CHOKaT, SOCIETY 1 yn PRYSNR barotoi THE Heavens are tell. IRIIJ' ar gyter Eisteddfod. HOWI Sant. Da l iawn yenym weled y fath undeb a bxawd- l GAVWCIJ yn ffynu yn ixhtith cantorioa y lie; ni- a hyuerwn y parha felly. Yn eu practice urydllawn Silt diweddai, arweiniwyd gan 7 Mr D. Davies, a phau hysbyswyd yr am- 1 gylchiad pruddaidd am farwolaeth tad S Mr Joues, eu harweinydd, cod odd yr hoi <16r tna 200 mown rhif) ar eu traed, a ch?.n A-A it yr hen ddu ar y geirian, 'Bydd my rd< o ryfoddodau,' gyda dylanwad a llerM mawr, fel arwydd o barcb aehydym&eimla* | Ll bar^veiuydd.
1' BRITON FERRY,
1' BRITON FERRY, A ¡ Byudaf yn dra TLIO^CHJFAR i cLwi os bydd I chwi F'XL mor ^ARE-DIG a chaniatau i n YCHYDIG rmdhn. hyn ? G»Y} yuiddangos y ERA T'XUIAN yr wythnos l?.on, a hyny T IR.WYN DANG->8 i'r cyhovdu CU-imiadauy rha | luosocaf O drigolion Ferrv tuaf T) 21 ein ieuanc, MR Wlliam Thomas O Ac yr WJ; yn heiddio DWEY mai nid rhyw fath o Eos yw Mr Thomas* ond yn meddu ar lais a medr cerddorol, fel y gall, yn ddiameu, sefyll ochr yn ochr a- Eosiaid penaf Gwlad y Gan. Heblaw hyay, y mae yn meddu ar gydymdeimlad a phar- odrwydd bob amser i gynorthwyo pawb a, cl ofynant ganddo, o'r uchelaf hyd yr iseiaf radd. Rhoddodd brawf o hyny yn y lie hwn (fel ilawer lie arall) pan oedd gweith- 'Vyir y gwaith atcan yn selyJl am lawaderatt y flwyddyn o'r blaen. Gwuawd yma gyngherdd i'w cynorthwyo, ae yr oedd Mr Thomas o hyd braich a chaion yn y gorehwyl, ac fe wnaoth lawt-r iawn o ddaioniyn y cyfeiriad hwn. Felly, fel cyd- nabyddiaeth am ei barodrwydtl, yr ydynai ninau am ddangos ein teirnladau tuag ata yntauymdmewngair yn unig, ond hefyd mewn gweithred, sef, trwy wneud cy- ngher.dd iddo y mis hwn, Chwefror lleg, yn yr Assembly Room, Briton Ferry; ac nid rhyw fath o gyngherdd, ond un teilwag o'r Eos, o honom ein hunain, ac o'r lie. Bydd yn gwasanaethu yn y gyngherdd hoa y personau canlynol :-Hattie Davies Edwards, Hannah H. Thomas, D. Samieti Thomasr Eos Wenallt, J. Lake, Aberdar; W. Williams, Baglan P i-reanan, String Band, a Proff. A. N. Jarned. Gobeithie y gwelir parch yn cael ei duangoa lie mae yn wir ddyledus trwy waled cajs- oedd o bell ac agos yn rhoddi eu presen'ol- debyn y gyngherdd.—UN 0'1 GYVKILUON.
ABERAMaJS—IUaa w u TH.
ABERAMaJS—IUaa w u TH. Dydd Llun, Ionawr 31ain, yn 80 mlwyddJ oed, o enynfa yr ysgy faint, Mr. Rager Pros- ser, Cardiff Road, Aberaman, Aberdar. Yr oedd ein hanwyl gyfaill ymadawedig yn briod tyner, yn dad gofalus, ac yn ddyu geirwir, gonest, a pharchus iawn. Brodor oedd o Sir Frycheiniog. Cyn dyfod i Aber- dar, bu yn byw mewn hermdy o'r enw Troedyrhiw, Llangamarch. Dydd lav canlynol i'w farwoiaeth, hebryngwyd ei weddillion marwol i giaddfa gyhoeddas Aberdar gan lnaws aiiwr o bertiiynasau, cyfeillion, a chymydogion. G>vasanaetit- wyd yn y gwasanaeth angladdol gan y Parch. R. Rowlands, (A), Saron, Aberaman; Parch. R. E. Williams, Ynyslwyd, a'r Parch. T. Davies, Gwawr, Aberaman. Fe dderbynir yma weithiau Lythyr o eithafoedd byd, Yn rhoi hanes rhyw hen gyfaili, A'i helyntion oil i gyd; Ond o ddystaw fro m&rwolaeth Ni ddaw hanes o un rhyw, Nid oes modd i anion llyiiiyr O'r bedd oer i dir y byw. Yn mhlith y byw ni welir mwy Ein cyfaill siriol wedd, I bawb fo'n holi yn ei gylcb, Rhaid dyweyd, mae yn ci fedd, Mae'n awr mewn lie y byddwn ui Fel yntau cyn bo hir, Rhaid my'ùd i'r bedd oiblith y byw, Rhaid ini fyn'd, 0 rhaid yn wir. Aberdar. R. E. WILLIAMS (Twrf&bJ*.
CILEY.
CILEY. Cynaliwyd cyfarfod yn nghapel y Bed- yddwr yn y lie uchod nos Fercher, y laf o'r mis presenol. Cafwyd cynuiiiad lluosog. Dechreuwyd trwy ddarllen a gweddio gan Mr David Evans, Dyfmnt, commercial traveller, a phregethwr cynorSb wyol gyda'r Annibynwyr. Uadeiriwy" gan y Parch Mr Jones, gweinidog y Wesleyaid yn Ysgety. Anerchwyd y cyfarfod gan Mr T. Roberta, ysgolfeistr, Brynhyfryd; T. Freeman, Ysw., un o aelodan Cynghor Trefol Aber- tawe ( £ s. & d. man). Yna daeth Mr H. Davies, forge manager, Landore, yr hwn foneddwr sydd yn lluwn deg-ar-hugain oed fel dirwestwr,yn mlaen i anerch y cyfarfod". Pwnc ei araeth oedd Dyianwad yfed ar amgylchiadau y rhai a y sty riant eu hunain: yu yfwyr cymedrol hebfyned allan o gylch ac adnabyddiaech bersonol eu hunain.* Dilynwyd ef gan Mr Wm. Williams, Lan- dore, diacon yn Siloh. ;ADW3ENWN Mr Williams er ys amryw iiyny.-kiau fel areitb- iwr dirwestol, nad oedd y sel wedi oeri na'r galiu wedi ilejhau, ond teimlam ya flin nad oedd yr amser yn caniafeau iddo ddyfod fel yn y dyddia,11 gynt. Yna cododd y Parch L. Davies, Ysgety, ar ei draed, & gwnaeth grynhoad hynod ffodus nid yn unig o gynwys y cyfarfod. ond o sefyllfa yr acbos dirwestol oddiar y cychwyniad pre- senol yn yr ardal. Tyuwyd y rhwyd i dirr a chafwyd ynddi 92 o bysgod. Ua iawn genym gyhoeddi fod y Parch Wm. Davies, gweiuidog y Bedyd-iwyr, wedi gadael llwybrau cymedrolwyr A- IVYRYIIAVRTHOD- iad, or ei fod ya addurn i g^iideithas, Llwyddiant nefoi fy> > ar ei yTud.:cehion, o blaid dirwest a pbob d,'D«>M. BACHGEN O'E W«I}SWEIT.
SEION, ABE 11' • AR.
SEION, ABE 11' • AR. Cynaliwyd cyfarfod hwyl^s jic adeilado^ yn y lie uchod nos Lun, Touxwr y dan lywyddiaeth y Parol: J. Owon. Yr oedd blaenoriaid a phregethv r y GW&haa&L gapelau trwy-y gylchdajth, a. 5lawer ereill.. wedi ymgvnull yno i ddysgwyi sc i erfya am dywadltiad belaetb o'r Y GLILA k. danio ein calonau, ac i agor em llygaid ec gweled ein dyledswy-Jd ?.uag as Seioa dyddiau marwaadd hyn. Wedi i r liywydd roddi penill allan i'w gar,u, ^.iienwyd jliau o'r ysgrythyran sant;:idd gan y Parcht- J. Pritchard, a gwedriiv»\-d yn ataeigar acj eiteiihiol gan Mr J. Worthington, Mounfe^ ain Ash, ac anorchwy;! a gvi't-ddiwyd ya it eyfai fo 1 gan y personau -j'lalvooi;—Mmi W. Rodrick, D. Watkins, B. BncneET SL Morgan, F. Jones, J. Edward; W. Jonqs^, T. Man:lù1. T. J. Hov/ells, a'n jarchu^ weinidou'ioc, J. M. O a J. Pritchard. Cawsomo^fartod bendigetlig, t>,c arwyddien amlwg Duw yu agos stoin, ac yn eJ8 bendit\»T-'>. natu? YU'inan eto.—MORGKUUVN yo BfiYK-
| PONTLOTYN.
| PONTLOTYN. 1 I DIHWE -T—Nos Fawrthj y Blain cynjxse!* j traddodwyii <iwv araeth rymns ar y J nchod yn N.izareth. capel yr Annibynwyr, • gan Mrs Dnrrant a Mr, Payne, Llscdaiia, y a rhai t 3-u gwaf-'&uaetbu drosGJwdOithaff Diirwestol Su Fyuwy. Llywvddwyd y. ddehenig gan y brawx: gweithgar W. Wil- liams, Rpaiway Shop. Yr oedd y lie ya j liawn, a pbawb yn gwrandaw yn astod. 'r Ardystiodd 7B o'r n-wydd, ac arwisgod^ n Mrs Payme hwynt o!i a fiaiiio n?ban glis yat 'r y man. Hyderwyf y byddant yn true blitm. n Rra byth. Ar ol myue i trwy y seremonUH* it arferol o ddiolcli, arweiiiiwyti y cyfarfod I u s derfyr) trwy eraefch for a |/iiwrpasoi gaa 11 rd PMch W. Uowen,—P. ii.
Advertising
FEL enghraifft o'r dosbarth o feddygin- iaethau y carem argymhell i sylw y Cymry yn mhob man, dymunem gyfeirio at ddar- pariaeth ddifiuant, didwyll, ymddiriedol, a mwyaf gwerthfawr a llesiol ag y gwyddom am dani, sef Quinine Bitters GWILYM EVANS, Yr hwn sydd yn fath o Tonic llysieuol, ac yn hollol yr hyn y gosodir allan-ei fod yn tgyfansoddedig o lysiau wedi ei ddarparu mewn dull gwyddonol, a chyda'r gofal mwyaf sydd ddichonadwy er sicrhau ei lwyddiant. Y cylla yw peiriant mawi treuliawl y corff, ac o hono ef y gwasgerir yr holl ranau maethlonol trwy y cyian- soddiad. Os na chedwir hwn mewn trefn, syrthia yr holl gorff i ddyryswch. Effaith ac amcan penaf y Quinine Bitters yw cadw y cylla yn iachus, a phob organ yn gweithio yn hwylUS ac yn eu lie, a gellir yn deilwng ystyried y Bitters hyn y feddyginiaeth deuiuaidd oreu y gwyddis am dani. Cy- meradwyir hi vn ddibetrus at annhreuliad yn &i gWbou. agweddau, ac anechyd y ddwyfron a'r afu, yn nghydag anhwyiaerau gewynol. Yr ydym am lawer o liynyddau wedi edrych gyda gradd belaetb o ddrwg- dybiaeth ar ieddyginiaetbau hysbysiedig, a thueddid ni i wneud hyny a'r feddygin- iaeth hon, sef Quinine Bitters Gwilym Evans, hyd nes y gwelsom y fath dystiol- iaethau pwysig a dylanwadol oddiwrth ddynion a wyddent mor dda, ac a wnaethant gymaint o ymchwiiiad i'w hansoddion. Dymunem yn neilliuol rybuddio y cy- hoedd i fod yn ochelgar yn eu dethohad o gyffeiriau, a dylent tod yn gwybod rhyw- beth am ansawdd y darpanadau meddygol a fwriadant gymeryd cyn eu pwrcasu; ac os, wedi ymchwiliaa, y ooddlonir hwy am eu rbiriweddau, dylent lod ya ewyllysgar i dalu pris teg am y eyiryw, a rhoddi iddo brawt teg a pbarbaol, a pbeidio cymeryd eu hudo i redeg a phwrcasu meddygin- iaethau iselbris, y rbaxyn fynych a broiant, nid yn unig yn ddiwerth, ond yn dra niweidiol. Oddiwrtb ein gwybodaetb bersonol am y darparydd a'r percnenog, gwyddom ei fod yn ei broffeswriaetb wedi cyrnaedd yr an- rhydedd uwchaf yn y gangen fteryliol, ac ystyrir ef yn un o iferyiiwyr mwyaf goleu- edig ac addawol y dydd. FFEITHIAU AM QUININE BITTERS GWILYM EVANS. Y maent yn cael eu cymeradwyo gan leddygon a tferyllwyr i'w cleifion ar ol i bob meddyginiaeth arall fethu. Y maent yn cael eu cymeryd gan hen ac ieiaanc, cyfoetbog a'r tlawd, a chan ddynion yn mhob sefyllfa ac o dan bob amgylchiad. Nid yn unig yn Nghymru y maent yn adnabyddus, ond derbynir orders am dan. ynt o America, Canada, yr Aifft, Cyprus, Awstralia, &c. „ Y mae pawb sydd wedi eu profi. unwaith yn eu cymeradwyo i'w cyfeillion, a thrwy hyn y mae y gofyn am danynt yn cynyddu yn helaeth o flwyddyn i flwyddyn. Y mae hyn yn brawf teg o'l hetteithioldeb, canys paham y prynai neb y feddyginiaeth am yr ail a'r drydedd waith os na fuasent yn derbyn budd a lleshad oddiwrtbynt ? MEDDYGINIAETH HYNOTAF YR OES BRESENOL YW Quinine Bitters GwilymJEvans I Y mae ynddynt gymysgedd cywrain— chwerw a melus.lysiau, wedi eu haddas gydgymysgu mewn modd newydd, hapus, a dirgel, gan y dyfeisydd, Mr. Gwilym Evans, F.C.S., M.P.S., fferyllydd, Llanelli, Y mae y gwahanol lysiau wedi eu cymysgu yn hynod o ffodus, a chynwysa y Qainine Bitters yn ddiamheuol y ddarpariaeth oreu er lies y corff dynol. Eu DEFNYDDIOLDEB YN UN GYMYSGEDD. Hawdd iawn fyddai i unrhyw un brynu y meddyginiaethau uchod ar wahan, a hawdd fyddai gwneud rhyw gymysgiad o honynt, ond anbaiwdd iawn fyddai cael yr holl lysiau uchod at eu gilydd am arian rhesymol, ac anmhosibl fyddai eu cymysg yn y moddcyfrwys a medrus y gwneir gan Mr. Gwilym Evans, a chanddo ef yn unig y mae y dirgelwcb mawr o gymysgu y pethau hyn gyda y fath lwyddiant a'r fath Qifaith. Y maent wedi eti profi yn effeithiol i symud y doluriau a ganlyn: DIFFYG TREULIAD A'I GANLYNIADAU. Sef poen yn yr ystumog, gwyntogrwydd, trymder anarferol ar ol bwyta, gwaelder cyn bwyd, diffyg archwaeth, bias an. nymunol yn y genau, gwres mawr yn y cylla yn achosi y corff i rwymo, yr anadl yn drwm, a'r genau yn sych, brathiadau poenus yn y frest a'r ochrau, a mynych bigiadau fel pe bae pryfedyn yn y oylla. Y mae un neu ychwaneg o'r poenau uchod yn arwydd o ddiffyg treuliad, a goreu pa gyntaf y dechreuir ar gymeryd Quinine Bitters Gwilym Evans. SYLWADAU CYFFREDINOL. Gallai rhai dybio ei bod yn anmhosibl i un feddyginiaeth effeithio lleshad mewn cynifer o wahanol ddoluriau. Y mae yr ateb yn syml a pharod, set (1), bod tystiol- aethau pwysig i'w cael unrhyw amser; (2), fod y feddyginiaeth yn cynwys cynifer o wahanol lysiau; (3), y mae y driniaeth yn un hollol resymol, sef symud achos y dolar yn gyntaf trwy gryfhau y cyfansoddiad, ac felly amddiffyn y rhanau gwanaf a mwyaf agored i afiechyd. Ar bob amgylchiad, doeth ydyw yn gyntaf chwilio achos pob dolur. Cyfarwyddiadau i'w bwrcasu Gofyner yn eglur am Quinine Bitters Gwilym Evans. Ar ol ei gael, edrycher yn fanwl ar y label, a sylwer ar stamp y Llyw- odraeth sydd ar wddf y botel, a myner gweled yr enw Gwilym Evans, F.C.S., M.P.S., wedi ei ysgrifenu yn llawysgrif y perchenog. Gofaled pawb na ohymeront eu twyllo, na derbyn cynghor i gymeryd unrhyw foddion arall o dan yr hen esgus ei fod yn llawn cystal ac yn rhatach. Epgus gwael a thwyllodrus yw hwna. Cofier bob amser fod efelychiadau lawei i bob peth da, ac y mae lluaws mawr < efelychiadau i feddyginiaeth ardderchog t dihafal Quinine Bitters Gwilym Evans. «M6r o G&n yw Cymru gyd.' SALEM, LLANGENECH. CYNELIR EISTEDDFOD GADEIRIOL yn y lie uchod dydd Llun Sulgwyn, Mai 29ain, 1882. Prif Destynau. Caniadaeth—I'r cdr heb fod dan 50 o rif, a gano yn oreu 'There is beauty on the mountain,' by Sir John Goss, published by Novello, gwobr X12 a chadair dderw i'r arweinydd. Barddoniaeth-Am y Bryddest oreu ar Drugaredd,' 200 o lineilau, gwobr Xi Is. Beirniaid: y traethodau, barddoniaeth, &c., Parch. B. Thomas (Myfyr Emiyn); caniadaeth, Eos Morlais. Bydd y programs yn barod yn fuan, yn cynwys rhestr gyliawn o'r testynau, ac i'w cael am 19. yr un trwy y post, lie., gan yr ysgrifenyddion,—David Bevan Ironmonger, John Tnomas, Cornhwrdd, Llangenech, R.S.O. 'Dan nawdd Duw a'i dangnef.' Duw a phob daioni.' Eisteddfod Gadeiriol Castellnedd, C^iYNEJLIK y cbwecbed Eisteddfod tlyn. yddol yn Facbnadle y Dref, Gwener y Groglith, Ebrill 7fed, 1882. Liywydd,—D. DAVIES, Ysw., Maer y Drei. Arweinydd a beirniad y cytansodd. iadau,—WATOYN WYN. Beirniad y canu,— MR. HUGH DAVIES (Pencerdd Maeior), A.C. I'r cor a gano yn oreu Tne Heavens are Telling,' Novelio's Edition, gwobr X23, sef J615 i'r c6r, a M i'r arweinydd. I'r c6r o'r un gynulleidfa a gano yn oreu 11 bwy y perthyn mawi,' Pencerdd Maelor, gwobr Jdd ös., a baton i'r arweinydd. I'r parti a gano yn oreu Cydgan y Chwarelwyr,' Jenkins, gwobr X2 lOs. I'r hon a gano yn oreu Fiarwel,' M. W. Griffiths, gwobr 10s. 6c. I'r Tenor a gano yn oreu I Mae 'Nghalon yn Nghymru,' A. N. James, gwobr lua. 6c. l'r nwn a gano yn oreu X DymiiestJ, R. S. Hughes, gwobr 10s. 6c. I'r ddau a ganont yn oreu I Awelon Eryri,' gwobr 12s. Am y Bryddest Farwnadol oreu i'r diweddar Barch. John Matthews, Castell- nedd. Ffeitbiau hanes ei fywyd i'w cael gan yr ysgrifenydd. Gwobr H6 '&». a ctiadair yr eisteddfod.. Am yr 8 penill (8 llinell) coffadwriaethol goreu i'r diweddar Mr. David Jenkins, iy- iiwyd, blaenor parchus yn Betmenem, Green, ac Ysgrifenydd Ysgolion DosbarCh Castellnedd am lawer o liynyddau, gwobr £1 Is. Am y Traethawd goreu ar 'Abraham James Garbeld, ei nodweddion, a gwersi ei fywyd,' gwobr 15s. For the best Essay on I The Blue Ribbon Army as the means to enhance tne Tem- perance Cause,' prize 7s. 6d. Am y pedwar Engiyn goreu ar I Ymwel. iad Tywysog a Tnywysoges Cymru ag Abertawe, liydref 18dl,* gwobr 6s. Am yr ercnygi oreu ar unrhyw Hen Gymeriad Cymreig; gwobr, cyiroi u Gyfaoli yr Aelwyd, cyfres 1, wedi ei riiwymo, pris 6s. 6c. Cyhoeddir y buddugol yn J.M ghytaill yr Aelwyd. Am y traethawd goreu ar Wragedd yr Efengylau" (nodiadau byrion a cnynwys- fawr ar bob un a ddysgwyiir). Gwoor, cyfrol o'r Frythones wedi ei rhwymo, pris 3s.6c. r I'r sawl a adroddo yn oreu yr Enfys, W. Wyn, gwobr 5s. For the best Freehand Pencil Drawing of any ornamental outline. For conditions of the competition, see programme. Prize 10s. 6d. Am yr Antimacassar goreu. Beirniad,- Mrs. D. Davies, Maer. Gwobr 7s. 6d. Cynelir cyngerdd yn yr hwyr, pryd y gwasanaethir gan Miss fearab. J. Morris, Llanelli; Miss Lizzie James, Mountain Ash; Miss Annie Jones (Blodwen Myrddin); Pencerdd Maelor, ac ereill. Programmes i'w cael am y pris arferol oddiwrth yr Ysgrifenydd,—E. WILLIAMS, 20, Briton Ferry Road, Neath. TRYDYDD EISTEDDFOD FLYN- YDDOL GLYN NEDD. /^YNELIR YR EISTEDDFOD uchod U dan nawdd Cyirinia y 'Gwir Frodyr,' yn yr Ysgoldy Brytanaidd dydd Gwener y Groglith, 1882, pryd y gwourwyir yr ym- geiswyr llwyddianus mewn caniadaetli, barddoniaeth, &c. Beirniad y canu,—Mr. M. O. Jones, Tre- herbert. Beirniad y iarddoma.eth,—Mr. G. philips, B.B.D., Board School, St. Clears. Caniadaeth. I'r cor heb fod dan 30 mewn rhif, a gano yn oreu 'Their Sound is gone out- o'r Messiah (Handel), gwobr £ 4. I'r cor x) blant beb tod dan 2o mewn rhif, na thros 15 oed, a gano yn oreu 'lesu o Nazareth. sy'n myn'd beibio, o Swn y Juwbili, gwobr 15s., a 5s. i'r arweinydd. Caniateir chwech mewn oed i gynorthwyo. I:ly I'r parti o 12 a gano yn oreu Awn tua'r Cadfaes,' gan H. Davies (Pexicerdc Maelor), A.C., gwobr 12s. Am y chwech penill goreu ar 'Cydym- deimlad,' gwobr 10s. Rhoddir testynau ychwanegol yr wyth- nos nesaf. Bydd y programs yn barod yn fuan. Dros y pwyllgor, MORGAN WILLIAMS, Ysg., Ivorites' Row, Glyn Neath. Yn ngwyneb haul a llygad goleuni.' SARDIS, WAUNARLWYDD. CYNELIR Eisteddfod yn y lie uchod dydd Gwener y Groglith, Ebrill 7fed, 1882, pryd y gwobrwyir yr ymgeiswyr buddugol mewn caniadaeth, &c. Beirniad y canu,—Eos MORLAIS. Cyfeil. ydd,-MR. J. HAYDN PARRY, Abertawy. Caniadaeth. I'r c6r, heb fod dan 60 o rif, a gano yn oreu I Lift up your heads,' Messiah, Hundel, gwobr jei2 a Metronome hardd i'r arweuiyd.l I'r côr, heb fod dan 30 o rif, a. gano yu orea I Ar laB lerddonen ddofn,' Dr. Parry, gwobr J63. I'r parti, ddim dan 16 na thros 20 o rif, a gano yn oreu 'Come, bounteous May, Spofforth, gwobr XI 5s. Programs i'w cael gan yr ysgrifenyddior ■ am y pris arferol. j Ysgn., John Griffiths, Joiner, Wauriar t Iwydd, a Thomas J. Williams, Gorwyd( Terrace, Waunarlwydd, near Swansea. Assembly Rooms, Briton Ferry. UNDER DISTINGUISHED PATRONAGE. EOS WENALLT'S GRAND BENEFIT CONCERT Will be given at the above rooms, on Satur- day, February 11th, 1882, when the following artistes will take part: Soprano: MADAM HATTIE DAVIES EDWARDS, U.C.W (Pencerddes y De). Contralto: MADAM HANNAH H. THOMAS (Ceridwen). Tenors: MR. D. SAMLET THOMAS and Eos WENALLT. Baritone: MR. J. LAKE (Gwawr Morlais), Aberaman. Bass: MR. W. WILLIAMS. Serio-Comic: MR. P. BRENNAN. Assisted by a String Band. Piano: Miss Lizzie Lovering, Miss Mary Davies, Miss Rosy Nathan, Mr. WiUie Davies, Mr. Alfred Nathan. Accompanist: PROF. A. N. JAMES, R A.M. Doors open at 7, to commence at 7.30 p.m. Admission: Reserved Seats, 2s.; Unreserved Seats, Is. GADLYS, ABERDAR. TRADDODIR DARLITH WYDDONOL yn y capel uchod nos Fawrth, Chwef. 28ain, 1882, gan y PARCH. T. T. JONES, F.C.S., Rhymni. Testyn: 'Tanchwaoedd Tanddaearol.' Braslun: Natur a phriodoleddau nwyon —Oxygen —Hydrogen—Nicrogen- Car bonic Oxide neu y Damp Wen—Carbonic Acid neu y Damp Ddu—Fire-damp neu y Llosg- nwy-Athroniaeth, defnyddioldeb, a cham- arferiad y gwahanoi lampau-Dargealydd. iad T. T. Jones, &c., &c. Eglurir y ddarlith ag ymbrawfion (experi- ments) yn Saesneg a Ciiymraeg. Cymerir y gadair am haner awr wedi saith o'r gloch, gan D. DAVIS, Ysw., Y.H., Maesyffynon. Tocynau: Blaenseddau, Is.; rhanau ereill y capel, 6c. Yr elw at drysorfa y capel. HOREB, LEW YDCOED. | CYNELIR EISTEDDFOD yn y capel V ucbod dydd Llun y Pasc, Eur ill lOfed, 1882, dan nawdd Cymdeithas 'Rose of Llwydcoed,' a gynelir yn y Red Cow Inn, Llwydcoed. Beirniad: y cam, Mr Richard Morris, Hirwaun; y cyfansoddiadau a'r adroddiad- au, Mr Howel Evans (Hywel Morganwg), 127, Heolgeryg, Mertbyr Tydfil. Llywydd: D. A. Thomas, Ysw., Ysgubor- wen. Arweinydd y dydd: Parch. W. S. Davies, (A.), Llwydcoed. Prif ddarn-I'r c6r ddim dan 30 mewn rhif a gano yn oreu 'Mi a Godaf,' Dr Parry, gwobr 13 10s. a 10s. i'r arweinydd. Am y Cywydd goreu i'r ctifaeddar S. Thomas, Ysw, Ysguborwen, gwobr 7s 6c. Am fanylion peliach gwel y program, yr hwn a elbr ei gael am y pris arleroi gan yr Ysg., DAN EVANS, 44, Windsor Street, Tre- cynon, Aberdar. EIN LIBEL CASES. Nid oes geuym ond hysbysu y cyfeillion hyny a ymboiant, nad ydym byd yma wedi derbyn dim oddiwrtb y cyfaill Dewi Wyn o Essyllt, ond yr hyn a weisant hwythau. Us eir yn mlaen, nid oes ond ei ymladd allan, a hyny i'r pen. Yr ydym yn dioicti i'r cyfeillion sydd wedi addaw ein cynorthwyo, gan eu sicrhau bwy ac ereill, y rhoddir cyfle iddynt i ddangos eu cydymdeimlad yn sylweddol, gan y bydd i'r prawf gostio ugeiniau lawer o bunau i'r liaill ochr a'r llall, pa f odd by nag y-try, os a yn mlaen. Nid oes cywilydd arnom ddweyd nad oes genym yr arian gofyuol, canys yr ydym wedi, ac yn bwriadu talu ugain swllt y bunt i bawb, a sicr yw, nad oes gan neb sydd wedi, ac yn bwriadu gwnoud hyny, arian i wario ar libels y dyddiau hyn. Yr ydym yn gydwybodol ddweyd nad oes genym ni deimlad drwg tuag at neb, ond yn barod. bob amser, i roddi unrhyw gy northwy yn ein gallu i ddatguddio twyll, os bydd i'w gael, yn mhob cylch. Am wirionedd, nid yw hwn yn waeth er ei chwilio, canys daw allan fel yr aur o bob prawf a wneir arno. Am libel case Mr Morgan John, nid ydym wedi elywed dim ar ol i ni, trwy ein cyf- reitbiwr, ateb ein bod yn barod i'w gyf arfod mewn unrhyw lys, a hyny am ein bod yn sicr na ddyweclwyd arc nad am. canwyd dweyd dim am dano a niweidiai ei gymeriad. Pob Gohebiaeth, Newydd, Beimiadaeth. &.c., i'w cyfeirio at Editor, TARIAN Office, Aberda.re. Pób Archebion, Taiiadau. ac Hysbysiadau, i'w hanion dot MILLS & LiNCH. Aberdare,