Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
13 erthygl ar y dudalen hon
A.CHOS E. G. WALL, TREORCI,…
A.CHOS E. G. WALL, TREORCI, A CHYFRAITH CYFRIFOLDEB Y MEIS. TRI. Diau ein bod wediclywed y diweddaf am yr achos hwn bellach, gan fod y barnwr, B. T. Williams, Ysw., wedi gwtthod gwrandaw yr achos yr ail waith. Gan fod hwn yr achos cyntaf yn y rhanbarth hon o'r wlad i gael ei ddwyn ger bron y barnwr o dan y gyfraith newydd, a'i fod wedi dal y prawf, ac wedi dwyn barn i fuddugoliaeth drwy goabi y droseddwr a dwyn iawn i'r dyodd. ifydd, nid anmhriodol fyddai ailadrodd yehydig o'r ffeithiau yn nglyn ag ef. Cawn fod y bachgen Wall yn drwao ar drift y obwech yn nglofa Abercoroi. Yr oedd puddol gyda'r gorchwyl o agor a thaoao y dmth hefyd i own an b&r o boints, y rhai a orweddent ryw 30 o latbeni yr ochr isaf i'r drws. Myntumiai ef a'i gyd dystion fod y drws wedi ei sefydlu mewn pant, a bod y rhaff, drwy offerynol- l iaeth yr hon y tynai yr engine ar ben y pwll y trams i fyny drwy y drift, wedi gweithio ei He yn ngwaelod y drws mewn amryw fanau, a phan ddygwyddai i'r rhaff fyned i un o'r agenau hyn, fod braidd yu anmhosibl i neb allu ei agor. Ar y 4ydd o Fai, 1881, tua haner dydd, eawn i'r bach- gen, wedi i'r swrneu drams fyned heibio tuag i waered, gau y drws, a rhedeg i lawr ar eu holau i edryoh y points. Tra fu efe yn gwneud hyny, yr oedd y swrneu lawn wedi cychwyn tuag i fyny. Darfu iddo yntau frysio yn ei flaen, a gwthio y drws yn gul agored, a myned i'r tu arall iddo ond er ei ofid, cafodd fod y rhaff wedi myned i un o'r agenau yn ei waelod. Wedi gwaeddi ar y rider, a gofyn iddo neidio i lawr ac arwyddo am atal y swrneu, neid- iodd yn ei ol mor bell ag y caniat&ai ochr yn llawn o rubbish iddo wneud, oblegyd gwelai fod y swrneu yn parhau i ddyfod tuag i fyny, ond yn mron cyn iddo gael amser i droi, taflodd y rhaff y drws oddiar ei echlau, yr hwn a darawodd y bachgen ar ei ben, nes y syrthiodd yntau i'r llawr, ac o dan y wageni. Yn wyrthiol megys, er fod ei fraich ddehau wedi agos ei thori yn rhydd oddiwrth ei gorff, bachodd a'r Hall am yr hook. oedd rhwng y ddwy ddram flaenaf yn y swrneu, a llusgwyd ef i fyny o dan y drams am tua deugain llath. Dy. wedai ef, ac ereill a. fuont wrth y drws o'i flaen ef, fod y rhaff wedi taflu y drws oddi- ar ei echlau droion cyn hyny, a bod hyny yn hysbys i'r gwxLhanol swyddogiou. Felly, dyma ydoedd dwy ran y charge yn erbyu y swyddogiou, set fod y drws wedi ei hongian mewn lie a dull anmhriodol, a bod hyny yn hysbys i'r swyddogion, gwaith y rhai ydoedd gweled fod y cyfnewidiad angen- rheidiol yn cael ei wneud. Cymerodd dosbarth Undebol glowyr y Rhoudda yr achos i fyny, a rhoudasant i dad y bachgen y cynorthwy arianol angen- rheidiol i'w gychwyn yn gyfreithiol. Caf wyd hefyd gynorthwy sylweddol mewn arian at heimlad gan weithwyr yr Ocean. Rhodd- wyd y mater i ofal Mr Wm. Abraham (Mabon) i'w weithio i fyny, a chyflogwyd Mr W. H. Morgan, cyfreithiwr, Pontypridd, i ddwyn yr achos i'r Uys, a gofalu am dano yno. Treuliwyd cryn amser cyn ei gael yn barod i'r llys, ac wedi ei gael, treuliwyd dau ddiwrnod llawn yn y gwrandawiad o hopo. Modd bynag, enillwyd ef, a dyfarn. odd y barnwr fod 109p. 4s., o iawn yn ddy- ledus i'r bachgen, a'r treuliau i'w talu hefyd. Wedi hyny, gorfu i Mr Simmons, o Ferthyr, cyfreithiwr y cwmni, ofyn am gael ail wrandawiad ar yr achos, ar y plea fod y swyddogion wedi darganfad rhan isaf y drws, ac nad oedd yn ngwaelod hwnw un olion fod y rhaff erioed wedi rhwbio ynddo. Hwn, cofier, ydoedd rhan o'r un drws ag y dywedid ar y treial cyntaf fod y drams wedi fhedeg ar wyllt i lawr i'r drift, ao wedi ei ddryllio yn yfllon; ond er mwyn cael perffaith foddlonrwydd ar y mater, gofynodd y barnwr am gael gweled y darn drws darganfyddedig, a chytunodd vtr Simmons fyned ag ef i Bontypridd. Felly y bu, aethpwyd a darno ddrws, wedi ei osod yn ofalus mewn case. Cariwyd ef ar ysgwyddau pedwar o ddynion-dau lowr o Dreorci—un o borters y station, a bwm. Wedi ei gael i ystafell y barnwr, ni fuwyd yn hir cyn penderfynu pa un ai darn o'r drws gwreiddiol ai ynte darn o ryw ddrws arall ydoedd. Wedi i'r gwylwyr ddangos y twyll, a myned o'r gorymdeith- wyr i'r Ilys, ac i'r barnwr gymery d ei sedd, dywedodd nad oedd y peth humw a ddygasid yno yn cyfateb i ddesgrifiad un o'r ddwy blaid o'r drws a achosodd y ddamwain. Dydd Mawrth, y 4ydd cyfisol, cyhoedd odd ei farn ar yr achos yr ail waith. Gwrthododd dreial newydd, a dyfarnodd fod y cwmni i dalu y costau yn nglyn a'r apel, yn ychwacegol at y costau cyntaf. Y mae yr achos hwn wedi costio llawer o arian, yn ddiau, hyd yn nod i'r enillwyr. Ond gellir yn ddibetrus ddwoyd fod yr enill yn llawer mwy na'r golled. Y mae enill dyogelwch, gofal, yn lie annyogelwch ac esgeulusdra mewn gwaitb, yn fwy nag y gellir gosod gwerth arianol aino. Y mae yr achos hwn hefyd wedi taflu goleuni ar rai manau tywyll yn y gyfraith newydd, ac wedi profi ei bod yn fwy o werth nag y meddyliodd llawer ei bod ar y dechreu.
EISTEDDFOD BETHLEHEM, TRE-ALAW.
EISTEDDFOD BETHLEHEM, TRE- ALAW. Dydd Gwener diweddaf, sef dydd Gwener y Groglith, cynaliwyd yr eisteddfod hon, yr hon sydd yn eisteddfod hynod boblog. aidd Llywydd y dydd oedd Mr M. R. Rowlands, Tanygraig House, Trewilliam Beirniad y gerddoriaeth, Mr Rhys Evans, Aberdar; y farddoniaeth, &c., y Parch J. C. Williams (Ceulanydd), Maesteg, ac ar weinydd y dydd oedd y Parch J. W.Lewis, gweinidog y capel Y berdonyddes oedd Miss Bessie Price, Post Offioe% Penygraig, a chyflawnodd y swyddogaeth yn rhagorol. Wedi cael anerchiad gan y Ilywydd, ac an- erchiadau hefyd gan amryw feirdd, dech- reuwyd ar waith cystadleuol y dydd. Canu yr unawd • Ye men of Gaza gwobr haner gini, a enillwyd gan Miss Parker, Heolfach, yr hon a dderbyniodd ganmoliaeth uchel gan y beirniad. Cystadleuaeth gorawl ar gana Fy Ngwlad gwobr deg gini, a chadair dderw i'r arweinydd. Cystadleu- odd pump o gorau, sef Bryncelyn, Peny- graig, dan arweiniad Mr J. Davies Bod. ringallt, dan arweiniad Mr W. Williams; Pentre Ystrad, dan arweiniad Eos Dyfod- wg; Porth, dan arweiniad Mr O. Lewis, a Ffrwdamws, d&a arweifiiad Mr John Pa- vies. Yr oedd hon yn gystadleuaeth bwysig, a theimlid dyddordeb mawr ynddi. Ded. frydodd y beirniad galluog y wobr i Mr Owen Lewis a chor y Porth, yr hwn dynged a dderbyniwyd ag uchel gymeradwyaeth. Deallwn fod y "cerddor ieuanc, gobeithiol, a llwyddianus hwn yn frawd i'r cerddor adnabyddus, Mr W. D. Lewis. A.C., Bryn- aman,R.SO. Yn y prydnawn, ca-fwyd beirniadaeth y traethodau ar 'Resymoldeb cadwraeth y Sabboth ar wahan i'r Beibl;' gwobr 15s. Derbyniwyd pump o draethodau, a barn- wyd eiddo Leonidas yn oreu, ond ni chaf- wyd ei enw priodol. Cystadleuaeth corau y plant ar 4 Rebin Goch;' gwobr 25s. Cystadleuodd pedwar o gorau, ond y goreu oedd cor y Gilfach Goch, dan arweiniad John Rowlands, yr hwn a dderbyniodd y tlws arian. Enillwyd y wobr am ganu y Cawell' gan Mr W. Howells, Ystrad. Yr unawd i denor, I Bradwriaeth. y Don.' Cystadleuodd saith, a rhanwyd y wobr rhwng Mr D. Davies a W. Hopkins. Enill- wyd ar yr englyn i'r llywydd gan Mr Thos. Davies, Cwm Clydach. Unawd ar y ber- doneg, Lily Davies, Ynyscynon Hotel Ad- roddiad, Hopkin Rowlands. Cystadleuaeth y seindorf, 4 Hallelujah Chorus;' gwobr pum' gini, yr hon a enillwyd gan seindorf y Porth, dan arweiniad James Prestwood. Cystadleuaeth corau o ieuenctyd. Cystadl- euodd tri o gorau, a'r buddugol oedd cor Cwm Clydach, dan arweiniad Mr Thomas Phillips, yr hwn a dderbyniodd lJqton fel arweinydd. Cystadleuaeth mewn adrodd, yn yr hwn y cymerodd bachgen dall ran, a chasglwyd iddo gan y gynulleidfa 21s Ysgrifenydd yr eisteddfod oedd Mr Daniel Thomas, Liverpool House, ac yr oedd yr holl drefniadau yn rhagorol Yn yr bwyr cynaliwyd cyngerdd, yn yr hon y cymerwyd rhan gan Madam Hattie Davies, U.C.W., ac amryw enwogion ereill, Bu yr oil, fel arfer, yn lwyddiant mawr.
AT Y PARCH. B. EVANS, GADLYS.
AT Y PARCH. B. EVANS, GADLYS. SYR,—Gan eich bod yn aelod o Fwrdd Ysgol Aberdar, erfyniaf arnoch i ateb y gofyniadau canlynol:— 1. A ydyw yn ddyledewydd ar yr ysgol- feistr, yn unol a gofynion Deddf Addysg, i addysgu yr oil o'r pupil teachers yn ddi- wahaniaeth ? 2. A oes hawl ganddo i neillduo dwy noson (mwy neu lai fel yr ewyllysio) i addysgu rhai o'r pupil teachers, tra yn taflu pob diystyrwch ar y lleill ? 3. A oes hawl gan y cyfryw fyddo yn cael ei esgeuluso i apelio at y Bwrdd heb ofni cael ei niweidio gan yr ysgolfeistr ar ol hyny ? 4. A oes hawl gan ysgolfeistr i basio (neu arholi) plentyn ddwy waith yn yr un Standard er mwyn elw personol ? Yr eiddoch, yn dysgwyl atebiad buan, TWM O'R NANT.
I EISTEDDFOD SARDIS, WAUNAR…
EISTEDDFOD SARDIS, WAUNAR LWYDD. Cynaliwyd eisteddfod yn y lie uchod Gwener y Groglith diweddaf. Llywydd y dydd-J. Powell, Ysw, Waunarlwydd House. Arweinydd-y Parch J. Bevan, gweinidog y lie. Beirniaid—Eos Morlais, a'r Parch W. Davies, Waunarlwydd. Cyfeillydd-Mr Fricker, Abertawe. Awd yn mlaen fel y canlyn :—Canu y deuawd, I Hywel, be ti'n geisio yma dau barti yn cystadlu—goreu, Mr Gilmore, a Miss M. A. Morris, Llanelli. Canu 4 Arm, arm ye brave;' pedwar yn cynyg—goreu, Mr Joseph Davies, Llanelli. Canu y triawd I Winds gently whisper un parti yn cynyg, ac yn deilwng o'r wobr, sef Mr Gilmore a'i barti, Llanelli. Ysgrif- enu seiniau cerddorol a genid gan y beirn- iad ar y pryd; goreu o saith, Mr John Wil- liams, Waunarlwydd. Adrodd Pedr yn rhodio ar y m6r naw yn cystadlu—goreu, Mr T. Thomas, Cadle. Canu I Thou shalt break them" 12 yn cynyg-cipiwyd y wobr gan Mr D. Evans (Eos Rhidian), Crwys. Well done, Rhidian. Araeth ar y pryd; goreu, Dewi Fychan, Waunarlwydd. Canu yr anthem Ar lan Iorddonen ddofn tri ch6r yn cystadlu, sef corau Plasmarl, Raven Hill, a Bethesda, Abertawe. Rhan- wyd j wobr rhwng y cyntaf a'r olaf. Canu Y Gardotes Fach tair yn cystadlu- goreu, Miss Charles, Pentre Estyll, Aber- tawe. Hefyd, teg yw hysbysu i'r beirniad, Eos Morlais, roddi haner coron o wobr i Miss M. A. Morris, Llanelli, am ei datgan- iad rhagorol. Dadl ar y pryd; goreu, D £ wi Fychan, Waunarlwydd, a'i gyfaill. Canu y prif ddarn, 1 Lift up your heads gwobr X12 a metronome i'r arweinydd. Un cor ddaeth i'r maes ar y chorus beautiful hwn, sef cor Hermon, Plasmarl, Glandwr, dan arweiniad medrus Mr Jones, argraffydd, Glandwr, a barnwyd ef yn wir deilwng o'r wobr. Cynaliwyd cyngerdd ardderchog yn yr hwyr, pryd y cymerwyd rhan gan yr enwog- ion canlynol:—Eos Morlais, Miss H. M. Jones, Miss Williams, a Miss Lindsey, Abertawe Miss Thomas, Waunarlwydd Eos Rhidian, Eos Elli, Mr R. Bodycombe a'i barti, a'r Three Crosses Male Party, dan arweiniad y cerddor medrus, Mr Seth P. Jones. Digon yw dweyd eu bod oil yn eu hwyliau goreu, yn neillduol yr Eosiaid. Cafwyd tywydd rhagorol, cynulliad tu bwnt i'n dysgwyliad, a da genym allu hys- bysu fod y cyfan wedi troi allan yn llwydd- ianus yn mhob ystyr. Derbynied pawb ag osdd yn bresenol ein diolchgarwch gwres- ocaf. Dros y pwyllgor, ERYR ARLWYDD, Ysg.
AT GERDDORION ABERAMAN A'R…
AT GERDDORION ABERAMAN A'R CYLCHOEDD. MRI GOL.Dymunaf i'r ychydig linellau hyn gael ymddangas yn eich newyddiadur clodwiw. Llawer o siarad ac ysgrifenu sydd y dyddiau hyn am wneud cydnabydd- iaeth i ryw frawd neu frodyr am eu llafur a'u gweitbgarwch yn y cylch y maent yn troi ynddo. Nid o anmarch i'r brawd yr wyf yn ysgrifenu hyn na, pob parch iddo a llwyddiant i'r par ieuanc yn y dyfodol. Ond dymunwyf alw sylw at bethau sydd yn deilwng. Y mae yma fudion, cloffion, deill- ion, a gweddwon sydd yn galw am ein eyd. ymdeimlad yr un cystal a'r cerddorion. Y mae yr hwn sydd yn llafurio o'i fodd yn cael can' cymaint yn y byd hwn, ac yn y addawedig o fywyd tragywyddol. Ond, gyf- eillion, beth am y dall, y mud, a'r cloff, y rhai sydd wedi eu harnddifadu o'u llygaid, fcafod, a thraed ? Onid ydyw y rhai hyn yn galw yn fwy neillduol am ein cydymdeimlad na'r rhai sydd a gallu ynddynt i weled, siarad, a rhodio ? Gobeithio y bydd i bob cymdeithae wneud sylw o hyn.-D.
HYN A'R LLALL A'R TRYDYDD.
HYN A'R LLALL A'R TRYDYDD. Tri phen yn gyffredin sydd gan bregeth. wyr mawr, a thci phen yn gyffredin fydd gen inau, a byny dan y penawd 11 Hyn a'r Llall a'r Trydydd. Yn laf,
MARWOLAETH LONGFELLOW.
MARWOLAETH LONGFELLOW. Ni fyddai o'r braidd yn briodol i ni beidio gwneud sylw yr wythnos hon mewn cy- sylltiad a marwolaeth Henry Wadsworth Longfellow, y bardd Americanaidd enwog, gweithiau yr hwn sydd mor adnabyddus yn y wlad hon. Bu farw ar y 24ain o'r mis diweddaf, yn 75 oed. Yr oedd yn ddiwedd. ar wedi bod yn dyoddef oddiwrth amryw anhwylderau, ond yr hyn a brofodd yn angeuol iddo oedd I peritonitis.' Mab yd- oedd i'r Anrhydeddus Stephen Longfellow, Portland, talaeth Maine, Unol Dalaethiau, a ganwyd ef yn y ddinas hono, Chwefror 27ain, 1807. Derbyniodd ei addysg yn ngholeg Bowdoin, a bu wedi hyny am beth amser yn swyddfa gyfreithiol ei dad, ond trwy iddo dderbyn cynygiad o proffeswr- iaeth yn y coleg y dygwyd ef i fyny, paro. todd ar gyfer y cyfryw, a chyflawnodd y swydd am rai blynyddoedd. Yn 1835, apwyntiwyd ef yn broffeswr iaithoedd yn ngholeg Harvard, a rhoddodd ei swydd i fyny yn ngholeg Bowdoin, ac a ymbarototid am yr apwyntiad arall yn Cambridge, Unol Dalaethiau, lie y preswyliodd byth wedi hyny. Yn 1854 rhoddodd ei swydd fel Proffeswr colegawl i fyny, yr hon a lanwyd ar ei ol ef gan Mr. James Russell Lowell. llysgenadydd presenol yr Unol Dalaethiau yn y wlad hon. Yr oedd y trancedig yn hynod am fywyd o ymneilldu- aeth, fel yr oedd bob amser yn anhawdd dyfod o hyd iddo.
2 AFON DANDDAEAROL.
2 AFON DANDDAEAROL. Dyna beth rhyfedd y juae dyn o'r enw Mete Green wedi ei ddarganfod pan allan ar ei fferm y dydd o'r blaen yn Jacho. Pan yn marchogaeth un boreu ar y terfyuau rhwng Indian Creek a'r Snake River, neid- iodd ei geffyl y naill ochr yn ddisymwth fel wedi gweled neu glywed rhywbeth rhyfedd Wedi i'r marchogwr haner-cysg- lyd gael ei ddeffro, ac edrych o gwmpas, gwelai dwll yn y ddaear. Pan y disgynodd, aeth at ymyl y twll, yn ngwaelod yr hwn yr oedd craig holltiedig, ac o'r hon y rhuthrai dwfr taranllyd allan, a hyny yn y fath gyflawnder a chyflymder fel y crynai yr holl le o gwmpas. Pa mor belled i lawr yr oedd y dwfr nis gallai Mete ddweyd, a hyny yn benaf am nad aeth efe yn agos i'r ymyl.
[No title]
hefyd y mae y Parch Wm Rees, D D (Hiraetbog), wedi ei trefnogi yn wresog Y Daae Dr Rees, Abertawe, a gweinidogion ereill yn Llnndnin wedi cefnogi yr apfel Gobeithio y bvdd calonau cyfoethogion yn dyfod i'r golwg mewn haelioni mewn atebiad i'r apel hwn
-,Y WASG.
Y WASG. AWDL CARIAD. Gan Tafolog. Treffynon: Argraffwyd gan P. M. Evans & Son. Pris chwecheiniog. YSTYRIR Tafolog yn un o'r beirdd Cymreig' goreu. Y mae amryw o'i awdlau wedi eu cyhoeddi o bryd i bryd, y rhai a ystyrir gan ein beirniaid gallnocaf yn rhai o dei- lyngdod uwchraddol. Y mae Tafolog wedi bodyn ymgeisydd ami am y gadair Oenedl- aethol, ond hyd yma wedi bod yn aflwydd- ianus. Y mae wedi bod wrth sawdl y baddugol amryw weithiau; a barna rhai mai efe a ddylasai fod yn eistedd yn nghadair Birkenhead. Anaml iawn y gwelir Tafolog yn cynyg yn is na chadair Daleithiol neu Genedlaethol. Y mae efe a Hwfa Mon yn eithriadau gogoneddus ar y pen hwn. Oud beth am yr awdl? Cyhoeddir hi heb gymaint a rhagyraadrodd na chynwys- iad. Ni aw^rytuir iddi fod yn nghystadleu- aeth Merthyr. Oud y mae genym sail dda i gredn mai yr awdl hon a ystyrid yn drydedd yn yr ymgyrch hono. Wedi darllen awdl Dyfed ar y testyn, y mae yn naturiol fod hono o flaen ein llygaid Wrth ddarllen yr awdl hon. Rliywfoad, Bid yw yr awdl hon yn gafaelu ynom fel yr eiddo Dyfed. Yfttyriwn nad yw hon wedi ei gweitliio wrth gynllnn mor hapus ag eiddo Dyfed. Nil yw yr awdwr yn ein harwttin mor ratiiriol o'r naill beth i'r llall —o fach i fawr, ac o fawr i fwy, nes y byddora yn gweled pa fodd, ac i ba Ie, y luae y bardd yn myned â. ni, a hyny cyn y byddom weJi teithio ond cyfran fechan o'r Uwybr. Dyna y diffyg a deimlasom wrth ddarllen yr awdl hon, ond nis gwyddom a fydi i bawb deimlo yr un peth. Ceir yn yr awdl gyfoeth o farddoniaeth wedi ei phlothu mewn cynghaneddion cedyrn. Ond y mae yn yr awdl ddarnau fel pe bai yr awdwr wedi cael trafferth wrth eu cyfan. teoddi. Teimlir, wrth ddarllen ambell ddar-. fod y meddwl i raddau yn aneglur. Del: .L draws rhai o'r natur hyn yn y ran gyntai. Y mae yr awdwr yn y ran hon ■"wedi gwneud peth cam ag ef ei hun trwy < 1 fod y testyn mor athronyddol. Teimlir < hyny ei fod yn dyn wrth ei bwnc o'r de- i -eu i'r diwedd. .Vedi rhoi trem gyffredinol ar gariad, d wed:— 0 fy 16r I rho ddiferion-dy gariad I gyweirio'm calon, Er odli yn hyfrydlon—ddylanwad, 0 dan y teimlad o'i wenau twymlon. Gwefreiddiol gyfareddiad—o ystyr Fy nhestyn, arwy'm teimlad Lifeirio, gan hael ferwad-meddvliau I fath y geiriau'n gyfoeth o gariad." Dywed am gariad Daw cyn creu y nef- oedd a'r ddaear :— Llawn o wres cyn llunio'r haul Oedd, yn 16r, ei ddawn araul: i { Cernfor cariad rhad yr Idn, Yn 'stor ei fynwes dirion. Ydoedd fwynhad o ddwfn hedd '7' I fwriadau haelfrydedd, Cyn can a dorau un dydd Y dw'r yn nghryd y Werydd. Cynhyrfai aig hen Arfaeth-mewn awydd Am newid ei for-draeth; CHan drech na gwaole yn draeth I ddal ei ymchwydd helaeth." Cariad yn amlwg yn mhob peth yn y greadigaeth:— Heulog oriel i gariad-yw adail Odidog y cread; Hoff deml yn gorff i deimlad, Eilunio twym galon Tad. Y ser yn deuluoedd sydd Ar lydain wybr aelwydydd Ac heuliau yn eu coledd, A'u gwawl yn dadol eu gwedd; Is Hwythau fel brawdoliaeth fwyn, Yn dyddorol gydddirwyn Pellenau blynyddau'r nen Ar ebrwydd droellau'r wybren; A phob seren yn gwenu—anwyldeb Aildeg ar ei theulu Y naill geir yn rhoi Haw gu I'w chwaer fel pe'n ei charu." Yn nes yn mlaen cyfeirir at gariad greddfol—yn yr anifail a'r aderyn :— fI Aerwyir mewn sicr ieuad-deimladau Milodawl ymserchiad; Er hoff amddiffyn yr had—tra'n wein- Unwyd y galon & dyogeliad. [ion £ O'i oriel graig yr eryr,—yn rhinwedd Rhieiniol serch natur, Oddefa'r drafterth ddifyr-o gludo Nifer ei gywion i frig awyr. I'w dysgu er gallu'r gwynt I chware gyda chorwynt; A cha 'i rai bach ddechreu byd Ar yrfa yr awyrfyd. Yn nawdd asgell gastellog, Yn eitha' cryf o'i nerth crog, Ar doniad yr adenydd Hardd sel caredigrwydd sydd." Deadellau da eu dullwedd, Lie mae llechwedd llwm i'w llochi, •Geir yn doau gw&r un dnedd, Mewn hynawsedd mwyn yn oesi; Brefa'r ddafad odlau cariad- Ma yw'r ganiad, mor gu ini I I'w serch odliad Ma 'n atebiad Yw cynaniad eu oen heini' (Pw barlutu),
YR ORYMDAITH.
YR ORYMDAITH. Dywedir, fel yr oedd yr orymdaith bruddglwyfus yn dychwelyd o'r llys a'r darn drws mewn coffin pren ar eu hys. gwyddau, iddynt, ar ben y rhiw sydd yn arwain i'r station, gyfarfod a'r cyfaill Mabon, yr hwu, naill ai yn ol ei arfer fel arweinydd canu y Methodistiaid, neu o gydymdeimlad a chaethgludwyr y gaeth- glud, a awgrymodd y buasai y baich yn ysgafnach pe y cenid emyn. Ond ymatal- lodd y gorymdeithwyr, naill ai am eu bod yn barnu na ddylasai Mabon aros gyda'r gorchymyn i ganu, ond y dylasai ganu hefyd, neu fod y ffordd yn fyr, ac y buasai y mesur o angenrheidrwydd fod mor fyr fel na chaniateid scope digonol i'r lleisiau son- iarus i syrthio yn fanteisiol ar glustiau y gwyddfodolion
3. GWENWYNIAD SOCRATES.
3. GWENWYNIAD SOCRATES. Y mae y llysieuyn a adnabyddir wrth yr enw Cegid, neu Hemlock y Saeson, yn meddu dyddordeb hanesyddol y tu hwnt i lysiau yn gyffredin, am max ei nodd ef a ddefnyddid yn Athen gynt i wenwyno y rhai a roddid i farwolaeth gan y liywodr. aeth, ac mai trwyddo ef y bu farw yr enwog Socrates. Y mae hanes mynydau olaf yr hen atbronydd hwn, fel ei cofnodwyd gan ei gyfaill a'i ddysgybl, Plato, yn werth ei gofnodi a'i "ddarllen gan ddarllenwyr y DARIAN 44 A Crito, wedi cly wed hyny, a roddodd arwydd i'r bacbgen a safai yn ymyl. Y bachgen wedi bod ymaith am ychydig, a ddychwelodd, a chydag ef y dyn oedd i roddi y gwenwyn, yr hwn a ddaeth a'r ddiod yn barod mewn cwpan. Pan welodd Socrates y dyn, efe a ddywedodd, 'Y cyfaill da, tere yma, yr ydwvt yn hyddysg yn y_ pethau hyn, beth sydd i'w wneud?' 'Dim,' ebai y dyn, 'ond pan y byddwch wedi yfed y gwenwyn, yr ydych i gerdded nes y bydd i drymdra gyrneryd gafael yn eich coesau, yna gorweddwch i lawr; dyna yr oil sydd genych i'w wneud.' Ar hyny efe a. roddodd iddo y cwpan. Cydiodd Socrates ynddo gyda thawelwch neillduol, heb ofn na chyfnewidiad yn ei wynebpryd, a chan edrych ar y dyn dra- chefn, efe a ofynodd, 4 Beth a ddywedwch chwi am y dogn hwn, y ydyw yn gyfreith- Ion sprinklo rhyw gyfran o hono ar y llawr fel diod-offrwm, neu beidio? 'Nid ydym yn gwasgu ond digon i'r amgylchiad,' ebe y dyn. 'Yr ydwyf yn eich deall,' ebai Socrates, I ond yn sicr, y mae yn gyfreitli- Ion ac yn briodol i weddio ar y duwiau, ar fod fy ymadawiad oddiyma yn llwyddianus a hapus, yr hyn yr ydwyf yn wir yn dy- muno arnynt ei ganiatau." Ar hyny. efe a gododd y cwpan at ei enau ac a'i yfodd yn wrol. Hyd yma, yr oedd y rhan fwyaf o honom wedi gallu ymatal rhag wylo, ond pan y gwelsom ei fod yn yfed, ac wedi yfed y gwenwyn, nid allem yn hwy ymatal rhag colli dagrau, ac wylais i fel y gorfu i mi guddio fy ngwyneb a'm dwylaw, a gwaeo fy nhrieni. Nid oeddwn yn wylo o her. wydd ei dynged ef, cymaint a'm colled o gyfaill a chymwynaswr. Ond Crito, yn methu atal ei ddagrau, a orfodwyd i godi. Ac Apollodorus, yr hwn oedd wedi bod yn wylo yn ddidor, yn awr a dorodd allan mewn wylofan uchel, yr hyn a effeithiodd ar bawb, gyda yr eithriad o Socrates ei hun. Ond efe, wrth ein gweled a ddywedodd, Beth yr ydych yn ei wneud fy nghyfeill. ion rhagorol ? Gyrais ymaith y menywod fel na fuasent yn bradychu y fath wendid. Yr wyf wedi clywed mai ein dyledswydd ni ydyw marw yn orfoleddus, gydag ymad- roadion o ddedwyddwch a mawl. Bydd- wch ddystaw gan hyny, a gadewch i'ch gwroldeb gael ei weled.' Darfu i ni wrido wrth yr anerchiad hwn, ac atal ein dagrau. Ond wedi cerdded o gwmpas, dywedodd Socrates wrthym fod ei goesau yn dechreu trymhau, ac efe a orweddodd i lawr fel yr oedd efe wedi ei orchymyn. Yn y cyfamser, edrychai y dyn oedd wedi rhoddi iddo y gwenwyn ar ei draed a'i goesau, ac yn eu teimlo yn achlysurol. Yn mhen amser, gwasgodd y dyn ei goes yn drwm, gan ofyn i Socrates a oedd efe yn ei deimlo, i'r hyn yr atebodd Socrates nad oedd. Yna gwasgodd y dyn ei goesau, ac yn mlaen, gan ddangos i ni ei fod yn oeri ac yn stiff- hau. Yr oedd Socrates ei hun yn ei deimlo, canys dwedai wrthym pan y cyrhaeddai yr effaith at ei galon, y byddai y pryd hwnw wedi myned. Ac yn awr pan yr oedd canol ei gorff yn oeri, taflodd ymaith ei ddillad ac a siaradodd am y tro diweddaf, Crito, y mae aberth ceiliog yn ddyledus oddiwrthym i iEsculapius; cyflawnwch hyn, ac na esgeuluswch ef.' 4 Caiff ei wneud,' ebai Crito, 4 a oes genych ddim arall i'w ddweyd?' Ni wnaeth un atebiad, ond mewn eiliad wedi hyny a symudodd, a daeth ei lygaid yn sefydlog. A Crito yn gweled hyn, a gauodd ei lygaid a'i enau."
Advertising
tS" Swyddfa DAIUAN am Envelopes. I GWEITHIAU CYMREIG Y DIWEDDAB Barch. John Mills, Llundain, Cyhoeddedig ac ar werth gan R. MILLi, LLANIDLOES. BUCHDRAETH Y PARCH. JOHN MILLS, F.R.G.S..M.R.A.S., Llundain, gan Richard Mills a'r Parch. N. Cynhafal Jones. Mewn llian hardd, 3s 6c. TDALESTINA: 'ssf Taith i ymweled ag P Iuddewon Gwlad Canaan. Llian, 7s; French Morocco hardd, 8s 6c. /ZJ.RAMADEG CERDDORIAETH. Ped- werydd argrafiELad. Llian, 8s. ETYFFORDDWR YR EFRYDYDD: sef JL-ml- cyfarwyddyd i gyrhaedd dysg, gwy- bodaeth, a rhinwedd. Pris mewn llian, 3s. PERL YSGRYTHYBOL, neuagoriad -*■ i wybod o'r Beibl, y 12fed fil, Is 6c. /2j_EIRLYFR YSGRYTHYROL: trydydd argraffiad, yn cynwys eglurhad ar darddiad ac ystyr y geiriau a ddefnyddir yn y Beibl, Is 2c. i JAEARYDDIAETH YSGRYTHYROL: L' yn cynwys desgriiiad a holl wledydd y Beibl. Llian, 8s. IUDDEWON PRYDAIN: sef eglurhad ar I arferion teuluaidd, defodau crefyddol, ac agwedd cymdeithasol Iuddewon y deyrnas hon. Is. Y CANOR: sef arweiniad i egwyddorion y ac ymarferiad cerddoriaeth. Trydedd argraffiad. 6c. DARLITH ar Gerddoriaeth Gymreig: sef adolygiad ar hanes a nodweddion cerdd- oriaeth Genedlaethol y Cymry o amser y Derwyddon. 6c. VT CERDDOR DIRWESTOL: yn cynwys Tonau ac Anthemaa at wasanaeth Dirwest. 6c. f^ERDDOR YR YSGOL SABBOTHOL V A'R B AND OP HOPE, gan R. Mills. Is. DARLUNIADUR ANIANYDDOL: sef eglurhad manwl ar egwyddorion Ser- yddiaeth, Daearyddiaeth, a Daeareg; ac yn cynwys tua 80 o arluniau eglurhaol gan E. Mills. Llian, 68. PA FODD I DDEWIS OWRAIG, wedi ei gyfieithn o'r 4ydd argraffiad Saegoneg. 4c. DIM AMSER I'W GOLLI, gan y Parch. Dl. Rowlands, M.A., Bangor.JS8c. Gellir cael y llyfrau uchod yn retail neu yn wholesale gan Mri Mills a Lynch, Swyddfa'r Darian, Aberdar, am yr un pris a chan y cyhoeddwr. BEST LONDON T F A I f L r\ In small quantities, at] WHOLESALE PRICES,} Same as supplied to the Clergy, Members of the Medical Profession, and others. Ss. per lb., 6 lb. for 10s. 6d. 10 lb. sent CARRIAGE PAID to any part of South Wales on receipt of P.O.O. for 20s. i lb. Sample Parcels sent free per post on recoipt of 18 stamps. r" H. S. Arnold, CWM AVON, GLAMORGAN. TEA COREU LLUNDAIN MEWN SYMIAU BYCHAIN AM Brisoedd Cyfanwerth! Yr un Te ag a werthir i offeiriaid, medd. ygon, ac ereill. 2s ypwys. 6 pwys am 10s. 6d. Anfonir 10 pwys, wedi talu y oludiad, i unrhyw ran o Ddeheudir Cymru ar dder- byniad P.O.O. am 20s. Anfonir sypynau I pwys er esiampl, i un. rhyw le ar dderbyniad 18 llythyrnod. H. S. Arnold, CWMAVON, GLAMORGAN ART UNION MR. EVAN THOMAS, f] GWAUNCAEGURWEN. WINNING NUMBERS. 1st.140 2nd 17 3rd 883 PRIZE DRAWING BETHLEHEM, ABERCWMBOYE, MAWRTH 27ain, 1882. Y mae wedi dygwydd yn rhifnodau y Drawing uchod yr wythnos ddiweddaf, ddau neu dri o wallau. Dylasai y rhifnod 1645 fod yn 1635, a'r rhifnod 978 fod yn 778. Swyddfa'r DARIAN am Stationery, Sic. Envelopes Casglu am 2s. y 1,000. Envelopes mawr (gwyn neu 14s), lc. y Packet. m FEL enghraifft o'r dosbarth o feddyein. laethau y carem argymhell i sylw y Cymry yn mhob man, dymunem gyfeirio at ddar- pariaeth ddiffuant, didwyll, ymddiriedol a mwyaf gwerthfawr a llesiol ag y gwyddom am dani, sef Quinine Bitters GWILYM EVANS, Yr hwn sydd yn fath o Tonic llysieuol, ao yn hollol yr hya y gosodir aUan-ei fod yn gyfansoddedig o lysiau wedi ei ddarparu mewn dull gwyddonel, a chyda'r gofal mwyaf sydd ddichonadwy er sicrhau *ei lwyddiant. Y cylia yw peiriant inawi treuliawl y corff, ac o hono ef y gwasgeriz y* h°ll ranau maethlonol trwy y cyfan- soddiad. Os na chedwir hwn mewn trefn. syrthia yr holl ■gorff i ddyryswch. Elfaith ac amcan penat y Quinine Bitters yw cadw y cylia yn lachus, a phob organ yn gweithio yn hwylus ac yn eu lie, a geiiiryn deilwng ystyried y Bitters hyn y feddyginiaetb deuluaidd oreu y gwyddis am dani. Cv. meradwyir hi yn dOibetrus at annhreuliad yn ei gwahanol agweddau, ac aiiechyd y ddwyfron a-rafu, yn nghy dag anhwylderau gewynol. Yr ydym am lawer a flynydiao wedi edrych gyda gradd helaeth o ddrwg- dyhaaeth ar leddyginiaethau hysbysiedig, a thueddid ni i wneud hyny A'r feddygin. iaeth hon, sef Quinine Bitters GWllym Evans, hyd nes y gweiaom y fath dystiol- taethau pwysig a dylanwadol oddiwrth ddynion a wydaent mor dda, ac a wnaethant gymaint o ymchwiliad i'w hansoddion. Dymunem yn neilliuol rybuddio y cy. hoedd i fod yn ochelgar yn eu dethohad o ► gyffeiriau, a dyiaat lod yn gwybod rbyw- beth am ansawdd y darpariadau meddygol a iwriadant gymeryd cyn eu pwrcasu; ao on, wedi ymctiwiiiad, y boddlouir hwy am eu rhinweddau, dylent fod yn ewyllysgar i dalu pris teg am y cyfryw, a riioadi iddo brawt teg a pharhaoi, a pheidio cymeryd ea hudo i redog a phwrcasu meddygin. iaethau lselbris, y rhaiyn fynych a brofant, nid yn uuig yu ddiwerth, ond yn drá niweidiol. Oddiwrth ein gwybodaeth bersonol am y darparydd a'r percneuog, gwyddom ei fed yn ei broffeswriaeth wedi cyrhaedd yr an. rhydedd uwchaf yn y gaugcn fferyllol, ao ystyrir ef yn un o fferyiiwyr mwyaf goleu-, edig ac addawol y dydd. FFEITHIAU AM QUININE BITTERS GWILYM EVANS. Y maent yn cael eu cymeradwyo gan feddygon a iferyllwyr i'w cleifion ar ol i bob meddyginiaeth arall fethu. Y maent yn cael eu cymeryd gan hen ao ieaanc, cyfoethog a'r tlawd, a chan ddynion yn mhob sefyllfa ac o dan bob amgylchiad. Nid yn unig yn Nghymru y maent yn adnabyddus, ond derbynir orders am dan ynt o America, Canada, yr Aifft, Cyprus A wstralia, &c. Y mae pawb sydd wedi eu profi unwaith yn eu cymeradwyo i'w cyfeillion, a thrwy hyn y mae y gofyn am danynt yn cynydda yn helwth o fiwyddyn i flwyddyn. Y mae hyn yn brawf teg o'i heffcjithioldeb, canys paham y prynai neb y feddyginiaeth am yr ail a'r drydedd waith os na fuasent yn derbyn budd a lleshad oddiwrthynt ? MEDDYOINIAETH HYNOTAF YB OES BBESBNOL YW Quinine Bitters Gwilym Evans Y mae ynddynt gymysgedd cywrain— chwerw a melus-lysiau, wedi eu haddas gydgymysgu mewn modd newydd, hapus, a dirgel, gan y dyfeiaydd, Mr. Gwiiym Evans, F.C.S., M.P.S., fferyllydd, Llanelli. y mae y gwahanol lysiau wedi eu cymysgu yn hynod o ffodus, a chynwysa y Quinine Bitters yn ddiamheuol y ddarpariaeth orea er lies y corff dynol. Eu DEFNYDDIOLDEB YN UN GYMYSGEDD. Hawdd iawn fyddai i unrhyw un brynu y meddyginiaethau uchod ar wahan, a hawdd fyddai gwneud rhyw gymysgiad o honynt, ond anhawdd iawn fyddai cael yr holl lysiau uchod at eu gilydd am arian rhesymol, ac anmhosibl fyddai eu cymysg yn y modd cyfrwys a medrus y gwneir gan Mr. Gwilym Evans, a chanddo ef yn unig y mae y dirgelwch mawr o gymysgu y p9thau hyn gyda y fath lwyddiant a'r fath effaith. t Y maent wedi eu profi. yn' effeithiol i symud y doluriau a ganlyn DIFFYG TREULIAD A'I GANLYNIADAU. Sef poen yn yr ystunaog, gwyntogrwydd, trymder anarferol ar ol bwyta, gwaelder cyn bwyd, diffyg archwaeth, bias an- nymunol yn y genau, gwres mawr yn y cylla yn achosi y corff i rwymo, yr anadl yn drwm, a'r genau yn sych, brathiadan poenus yn y frest a'r ochrau, a mynych bigiadau fel pe bae pryfedyn yn y oylla. Y mae un neu ychwaneg o'r poenau uohod yn arwydd o ddiffyg treuliad, a goreu pa gyntaf y dechreuir ar gymeryd Quinine Bitters Gwiiym Evans. SYLWADAU GYFFREDINOL. Gallai rhaidybio ei bod yn anmhosibl i un feddyginiaeth effeithio lleshad mewn cynifer o wahanol ddoluriau. Y mae yr ateb yn syml a pharod, sef (1), bod tystiol- aethau pwysig i'w cael unrhyw amser; (2), fod y feddygioiaech yn cyawys cynifer o wahanol lysiau; (3), y mae y driniaeth yn on hollol resymol, sef symud achos y dolor S gyntaf trwy grythau y cyfansodtnad, ao ly amddiffyn y rhanau gwanaf a mwyaf agored i aiiechyd. Ar bob amgylchiad, doeth ydyw yn gyntaf chwilio achos pob dolur. Cyfarwyddiadau i'w biorcasu, Gofyner yn eglur am Quinine Bitten Gwiiym Evans. Ar ol ei gael, edryoher yn fanwl ar y label, a sylwer ar stamp y Llyw- odraeth sydd ar wddf y botel, a myner gweled yr enw Gwilym Evans, F.C.S., M.P.S., wedi ei ysgrifenu yn llawyssrif y perchenog. Gofaled pawb na chymeront eu twyllo, na derbyn cyughor i gymeryd unrhyw foddion arall o dan yr hen esgus ei fod yn llawn cystal ac yn rhatach. Esgus gwael a thwyllourus yw hwna. Cofier bo > 'T.ar fod efelyohiadau lawer i bob peth ac y mae lluaws mawr O efelyohiada.: xeddyginiaeth ardderchog a dibafal QUHW.H' Bitters Owilym Evantu