Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
14 erthygl ar y dudalen hon
CLOD I'R HWN Y MAE CLOD YN…
CLOD I'R HWN Y MAE CLOD YN DDYLEDUS. Credwn fod y ffaith hono Rhoddwcb a Tboddir i chwi' wedi ei gwirio yn hanes ami un o feibion haelinnus Cymrn, ac yn eTI plith D. E. Williams, Y.H., Hirwaun. Nid yn ami y cyfarfyddir & chalon mor bael- Irydig a'i eiddo ef. Gall eglwys fach Beth- esda, Abernant, brofi hyny, oblegyd yn ddi- weddar, tra yr oeddyntyn gwneud ymdrech i ddil en rban o'r ddyled, rhoddodd y bon- eddwr uchod 4p. tuag at eu cynorthwyo. Yn wir, nid yn ami y mae gweled un mor haelfrydig eydag achosion crefyddol. Gall !g tml nodi lfavrer o enghreifftiau ereill 01 eiddo STdd yu pt rarogli gan haelioni; ond can na pberthyiiahyny i'n gwaith presenol, gall y darllenydd eu galwigof ei hunan. Gwn y bydd i'wenw gael lie cynes yn myn. wes yr eglwys nchod am amser maith i ddyfod, ac y maeut yn teimlo yn wir ddi- olcbgar iddo am ei garedigrwydd tuag atynt, ac yn dymuno iddo gael bir oes a Uwydrliant maVir i fyned yn mlaen yn yr an cyieiriad.-Dros yr eglwys,
--BETHEL NEWYDD. CWMAMAN,…
BETHEL NEWYDD. CWMAMAN, SIR GAER. Nos Fercher rliweddaf, traddododd y Parch J. Ossian Dpvies, Abertawe ei ddar- lith ardclerchog ar v Diweddar Garfield, America." Cyraerwyd y gadair gan ein parcbus we nidog. Ni raid i'r hybarch wrth Iythyr canploliaetb oddiwrthym, oblegyd ei fod ef bob Amser ar ei ucbel fanau. Yr oedd yr elw oddiwrtb y ddarlith yn myned i'r bra'wd Richard Rees, yr hwn aydd yu anal'nog i ddilyn ei alwedigaeth arferol er ys fcua dwy flynedd. Duw, yr hwn syud wodi hod gydag ef yn y gorphenol, fyddo yn nawdd iddo eto yn y dyfodol. S. M.
TREFFOREST.
TREFFOREST. BYDDIN Y Box HAT.—Y mae peth son 'Wedi bod yn eich papyr am y fyddin bon o'r blaen. Yr wyf finan yn myned i roddi tipyn o'i hanes dydd Llun y Pasc. Yr oedd 11awer wedi ymgynull yn nghyd i'w gweled. Decbreuasaut yr orymdaith y ma, gan fyned trwy y dref, ac oddiyno i Bontypridd. Yr tieddyiit wedi gwisgo yn eu hetiau nchel. Yr oedd y CadfridogNim wedi gwisgo yn ei siaced wen a'i bet ucbel, a thasel coch ar ei phen. mtrf werdd am ei ganol. a leygins am ei goesau; a Sergeant Blacksmith yn UI1 o wisgoedd y Derwyddon. Yr oeddynt yn edrych yn dra boneddigaidd. Erbyn iddynt gyrhaedd Pontypridd, ni chawsant fawr groesaw yno, oblegyd cododd rbyw fyddin arall yn eu herbyn, a gorfu arnynt ymadaal oddiyno yn fuan, ac nid oes agos cymaint o awn gyda hwy wedi hyny. JUMBO.
--.,f, YNYSOWEN.
,f, YNYSOWEN. Cynaliwyd cyfarfod mudiad y Rbnban Glas yn Assembly Room y Coffi Tavern, ar ▼ 12fed o'r mis hwn. Anerchwyd y cyfar- fod gan y Parch J. Pugh, Pontypridd, a chyflawnodd ei waith mewn modd gor- chestol. Hoeliodd glustiau hyd yn nod y plant o'r dechzeu i'r diwedd, wrth ddangos y trueni y mae y fasnach feddwol yn achosi yn ein e,wlad. Yr oedd ei ddull atdyniadol yn aaerch y gynulleidfa, yn y ddwy iaith, yn dra effeithiol. Er nad oedd y rhagolyg- on mor addawol ag y dymnnid, eto trodd y cyfarfod allan y tuhwilt i'n dysgwyliad, yn tnhob ystyr. Ardystiodd 150 ar ddiwedd y cyfarfod. Lly wyddwyd gan y Parch J. M. Davies, gweinidog y Methodistiaid. UN O'B LLE.
CWM RHONDDA.
CWM RHONDDA. Prydnawn dydd Linn wythnos i'r di. ^weddaf cafwyd gorymdaith fawreddog o ddirwestwyr, Temlwyr Da, Rhachabiaid, ac yr benaf Byddin y Rhuban Glâs, yn y rhanau uchaf o'r cwm. Yr oedd un adran cael ei gwneud i fyny o ddirwestwyr reorc?", Cwmparc, Treherbert, a Blaen- ihondda; a'r adran arall o'r eiddo yr Ystrad, Ton, a'r Pentre. Ni chawsom y pleser o weled y blaenaf, ond am yr adran olaf rbifai filoedd lawer, ac ymestynai am yn agos i filldir o ftordd, a phawb yn gwisgo naill ai rhuban gl&s neu regalia. Yn yx< Lwyr cynaliwyd cyfarfodydd cy- hoeddus yn mhob un o'r lleoedd uchod. Bwriasom ein coeJbren am yr hwyr i fyned gyda dirwestwyr selog yr Ystrad i Bethel i wrando yr hen areithiwr enwog Robyn Ddu Eryri. Yr oedd yr hen frawd, er yn ymyl ei bedwar ngain oed, yn siarad fel bacbgen- yn, ac yn ei hwyliaa goreu. Llywyddwyd V cyfarfod yn ei ddull arferol gan Nathan Wyn. Yr oedd yn dda genym weled y gy- nulleidfa mor lluosog, a'r gwrandawiad mor astud, yn deilwng o bobl yr Ystrad ac Robyn Ddu. Ar ddiwedd y cyfarfod cy- merodd Huaws yr ardystiad dirwestol, a derbyniasant y rhuban glas. Rhwydd hynt iddynt.-X. Y, Z.
EISTEDDFOD HOREB, LLWYDCOED,…
EISTEDDFOD HOREB, LLWYDCOED, DYDD LLUN Y PASC. GwfiH.om hanes yr eisteddfod uchod yn y rhifyn diweddaf o'r DARIAN gan un a eilw ei hun yn Glynhirfab. Nis gwyddom beth allasai fod amcan y gohebydd hwn wrth arion rhan o'r hanes i fewn, a gadael y rhan f vyaf pwysig allan. Crybwyllodd am y canu a'r adrodd, ond gadawodd y ihyddi'-u'th a'r farddoniaeth allan fel peth- au diwertb, pan, mewn gwirionedd, y mae y gangen hon o lenyddiaaeth wedi dangos tawv o aurhydedd yr eisteddfod na'r holl bethau creill yn nghyd. Enillodd Tiberog yno 0.1 y traethawd, ac ar y penillion o glod f u, K. Kltya, Ysw. Gwilym ap loan enill- odd y cywydd ar ol S. Thomas, Ysw., Ys- gubcrwen. Enillodd Morfab ar benillion o glod i Miss James, ysgolfeistres, ac ar ben- iliion o glod i D. Thomas, Ysw., Ysguborwen. Ac onid un o'r ffugenw Cymro Coch oedd y gorou iii' y llythyr caru ? Ni atebodd hwn l'w 0x1 >7 yn yr eisteddfod o gwbl, a gan y Cred^o. nad oeaawydd ar y pwyllgor i gadw y wobi, y mae yn deg gwneud hyn yn gy- hjee'dus, onid yw ? Enillodd Gwilym ap Ioc a Thiberog yn rhanol ar yr englynion i'r liyrvydd. Wel, yn ein golwg ni, y mae peidio crybwyll am y personau hyn yn gystal a thaflv. arnynt; ac y mae yr hanes fel yr yniuua,r;g080dd yn fychandra ar yr eis- teddfjd h-fyd. Cofied Glynhirfab ein bod yn dy>g vyl eglurhad ganddo ar ei amcan yn Cl' 'ldio y ffeithiau uchod o olwg y Cyhoedd. LLYGAD GOLEUNI.
BEDWAS.
BEDWAS. Y GWEITHIATI GLO.—Y mae gweithiau y gymydogaeth hon wedi myned yn gyson iawn er ys misoedd bellach, gyda'r eithriad o ddiwrnod yn awr ac eilwaith yn achlys- urol. ac hefyd, yn ol pob tebygolrwydd, bydd argoelion am fasnach fywiog eto am y dyfodol. CYFARFOD Y DOSBARTH.-Cynaliodd cen- adon dosbarth Caerffili eu cyfarfod yn y Royal Oak, Bedwas, Ebrill y 19eg, i'r dyben o gael clywed yr hyn oedd gan eu cynrychiolydd—Mr David Jones—i'v; bys- bysu mewn cysylltiad a'r hyn a gymerodd le ar y Bwrdd Cymodol a gynelir yn Nghaerdydd. Cafwyd adroddiad cryno ganddo o'r cwbl a gymerodd Ie. Dangos- odd yn eglur yr ymdrafodaeth A'r meistri, a'u hanfoddlonrwydd i ostwng y stambird, ac hefyd eu gwrtkwynebiad i gael canolwr. Yr oedd yn dda gan y cenadon weled Mr Jones wedi sefyll mor benderfynol at yr hyn a basiwyd yn nghyfarfod y Nelson, a pbasiwyd pleicllais o'r ymddiriedaeth lwyraf ynddo. Y mae gweithwyr y cylch hwn a meddwl nchel iawn am dano, a chredant y bydd iddo gyflawni ei swydd gyda gonestrwydd. Ein dymuniad iddo yw hir ddvddiau i bleidio cyfiawnder a heddwch.-LoTO.
.:.<.' EISTEDDFOD BRYNP-IAWR.
.< EISTEDDFOD BRYNP-IAWR. Penillion ar "Y mwoliad Tywysog a Thywysoges Cymru ag Abertawe "-Y mae wyth o ymgeiswyr ar y teatyn hwn. 0 Penmorfa.—Egwan yw y penillion hyn, ac y mae yr awdwr yn troi o'r llwybr y dysgwyliem iddo gadw arno mewn can ar destyn o fath hwn. Iestyn.-Mae r llicell gyntaf sill yn rhy hir ond pe rhodilid gwreiehioFt yu lie "gwr- eicbionen," byddai yn gywir o ran hyd, ac yn fwy cywir o ran gramadeg. Mae'r llinell gyntaf o'r trydydd penill hefyd ddwy sill yn rhy hir, a'r Ilinell olaf o hono yn angbywir parth acen. Ceir yma rai llinellau ereill a'r acen yn anghywir. Nid oes grymusder a than yn y penillion hyn, ond y mae yr awdwr, mor bell ag y mae yn myned, yn ymdrechu at ddestiusrwydd mewn syniadau. Ymddengys fel pe bai heb gyrhaedd addfedrwydd fel bardd. Ymwelydd.—Y mae'r enw Yr hen Ynys Wen yn disgyn yn foddhaol ar ein clust, ond Did ydym yn hoffi Hen Wlad Ynys Wen." Llinell dda yw y pumed:— 4' Un fer ond anfarwol fu'r daith ymwel. iadol." Nid ydym yn deall ystyr fusgrell" fel y defnyddirefyma Both am y Uinell hon ?— Ac enaid y trydan o enau y iagnel." Tybiem fod y trydan yn ddigon o ysbryd ynddo ei hun, ond os hylif ydyw, gadawer i'r bardd roddi enaid "iddo. Y mae yma ymdrech at fod yn farddonol, ond nid yw yr awdwr yn cymeryd amser i ddethol y geiriau mwyaf cyfaddas bob amser. Llygad dy8t.—Anhawdd i ni yw gwneud "deg penill" o'r llinellau hyn. Gwyr Llygad-dyst yn llawn cystal a ninau fod pob penillion yn llinellau, ond nad ydyw pob llinellau yn benillion. Mewn penillion y mae'r llinellau i'w rhanu yn gyfartal; ond nid oes yma raniad felly. Ymddengys fod yr awdwr wedi syrthio mewn mwy o gariad A'r testyn nag &'r wobr, ac o ganlyn. iad. y mae yn cymeryd ei lwybr ei hun i daflu allan ei syniadau, yn hytrach na'r llwybr rhagosodedig gan y pwyllgor. Caw- som lawer o ddifyrwch wrth ddarllen y llinellau hyn. Viviall.-Pemllion destIne, a phur foddhaol drwyddynt. Er hyny, nid ydynt yn ddwfn o ran teimlad, nac yn ein llwyr enill o ran desgrifiadaeth. Priodol a thoddedig y cyfeiriad at absenoldeb ein diweddar gyfaill Mr Silas Evans. Willmott.-Penillion llyfn a choeth. Yr ieithwedd yn ddillyn, a'r syniadau, er nad yn tanio ein hysbryd, eto yn Red foddhaol a gorphenedig. Mab y GAn.-Wrth ddarllen y penillion hyn yr ydym yn cael ein cadw yn rhy hir mewn dysgwyliad am y Tywysog. Nid ydym yn dyfod i gyffyrddiad ag ef cyn y seithfed penill. Ar ei ymddangosiad, ac oddiyno i'r diwedd, y mae yn rhagorol iawn. Yn wir, y mae'r penillion hyn drwyddynt yn rhai galluog, ond y mae'r awdwr, rywfodd, yn ymdroi yn rhy hir o gwmpas y doc. Ogwyanydd.- Y mae hwn, fel rhai o'r lleill, yn defnyddio yr ymadrodd breninol ymweliad yn gyfystyr a brenhinol ymwel- iad. Ymddengys i ni mai nid yr un ystyr sydd i'r ddau ymadrodd. Penillion coeth o ran iaith a syniadau yw y rhai hyn, ac y maent yn bur gryno a ffyddlon i'r testyn. Wedi darllen yr oil, yr ydym yn cael fod Vivian, Willmott, Mab y Gan, ac Ogwyan. ydd, yn meddu ar gryn deilyngdod; ond wedi eu pwyso a'u mesur yn bur ofalus, yr ydym yn cael y fantol yn troi o blaid Ogwy- anydd. Anfoned ei enw priodol i ysgrifenydd yr eisteddfod. Llanwrtyd, JOHN THOMAS.
AT Y BEIRDD.
AT Y BEIRDD. Cyfeiried ein cyfeillion y Beirdd en holl Gyfansoddiadan Barddonol yn y modd ac i'r cyfeiriad canlynol:— THOS, WILLIAMS (Brynfab), Hendre Farm, Treforest, Pontypridd.
UNIGEDD.
UNIGEDD. Unigedd santaidd, mangre lawn o hedd, Lie cymdeithasa'r enaid doeth a'r bedd, Lie paid tafodau'r byd, a'u swn a'u lief; Pa le anwylach is fiurfafen nef ? Mor hyfryd dy gyfeillach yn y nos, Unigedd hoff, yn ngoleu'r santaidd ser, 0 dan gauadfrig geinciau coedwig dlos, Lie mynych ddisgyn arni engyl ter, Fel hwyrawl wyiiedyddion arall fyd, Ac arnynt leufer o wynfaol bryd. I'th wyddfod mynvch cilia'r eneth fwyn Yn hwyr y dydd i ddystaw ddweyd ei chwyn, Uwch bedd ei chariad, pan ddaw'r awel wynt Ag adgof iddi am y dyddiau gynt, Pan rodient mraich-yn mraich hyd llwybr- an'r ardd, Sy'n ysbrydoliaeth i lwys awen bardd. Y serydd mewn unigedd pell ar noson oer, Ar gopa'r mynydd ban, yn santaidd oleu'r lloer, Sy'n pontio'r ser, yn pwyso'r bydoedd maith, Yn dilyn bithau'r gomed ar ei thaith, Nes cyrhaedd fry at lwybrau engyl gwiw, Gwynfäollwy brau ogylch dinas Duw. Unigedd hoff, enwoga'r beddrod hwnw sydd Yn dwmpath coronedig rhwng y coed yn nghudd, Mewn coedwig werdd, yn nghanol anial eang, Lie nad oes ond y carw gwyllt a'i damsang, Heb ddim i nodi'r fan ond dwy lythyren A gerfiwyd gan ryw gyfaill ar y dderwen Sy'n ysgwydedig mewn rhwysgfawredd breinicl, Gan ledu 'i breichiau dros y bedd unigol. Unigedd santaidd, mynych gwnei dy sedd, Ger bwth rhyw weddw dlawd sy'n byw mewn hedd, Ar ddiffwys crog-ar glogwyn uwcha'r graig, Sy'n manwl wylio symudiadau'r aig. Gwrandewi gwynion prndd yr alltud pell— Pell o dir ei wlad, mewn rhyw ddirgelaf gell, Neu'n rhodio glanau rhyw estronol fdr neu lyn Mewn hiraeth dwys, fel pe yn dysgwyl angel gwyn, A rhyddid iddo rodio tir ei wlad, Lie gyntaf ddysgodd ddweyd uFy Nuw, fy Nhad Tra araul gawr y dydd uwch Palestina dlos Yn suddo yn ei wely aur o flaen y nos, A'r cymyl blydd fel eiddi o sidanaidd bryd O'i gylch, gwiiiadwaith engylesau arall jfyd, Neiiidual r Iesa wrtho 'i hun i'r tawel Unigedd hoff, lie cbwarai'r dyner awel Ei haiaw fwyn i loni ei gyfeillach, Tra yntau yn gweddio yn ddyfalach. Unigedd hoff. mae anniflanol fri Yn nglyn a'th gwmni cysegredig di; Cartrefie swynion—swynion engyl cun, Gwynfaol sedd, dewisfan Duw ei hun. Rhyw ddarn o'i nef byth gysegredig yw, Lie cymdeithasa 'r enaid doeth a Duw, Lie clywir nodau y gwynfaol gõr Sy'n bythol amgylchynu gorsedd lor. CAEBALUN.
PRIODASGERDD
PRIODASGERDD I'r Parch W. Thomas (Ceinfryn) A Miss Elizabeth Rees, Abercwmboy. Alaw,—" Nana o'r Glyn." [BUDDUGOL.] Yr hen ddywediad cywir yw Mai digon hawdd priodi, Ond O! mae'r pwnc i gyd yw byw Ar ol i'r person dewi; Addefwn mai anhawdd i ddau Yw byw mewn undeb cyfan, Ond O! anhawddach yn ddiau I un yw byw ei hunan. Mae ambell un yn galla byw Heb gwmni merch, er hyny, Ond y gwirionedd amlwg yw, Mae llawer mwy yn methu; Aoyn y dosbarth hwn yn aw* 1 mae ein cyfaill Ceirfryn, Peth chwithig wedi dal fel cawt Ei wel'd yn methu wed'yn. Fe dyngodd unwaith iddo 'i bun Y cloai ddrws ei galon, Ac na chai unrhyw eneth gun Byth le tu fewn i'r cloion; Fath gyfnewidiad, onide, Mewn dyn sy'n llawn ystyriaeth? Ond gwaeddai Lizzie Rees Hwre I Am gysgod troedigaeth. Mae'n rhaid fod swyn yn Lizzie Rees, Mwy na holl ferched Efa, Neu sut ca'dd fodrwy am ei bya Gan gyfrwys lane fel yma; Mae rhyw ddylanwad rhyfedd iawn Gan lygad ambell rian- Mae'n galiu trechu dysg a dawn A gwneud y ca.wr yn faban. Mae Lizzie yn rhagorol ferch— Mae'n fendith i bregethwr, Ni welwyd un fwy llawn o serch Wrth ochr yr un boneddwr; Mae Thsmas, yntau, mor ddiwall Yn gymhwys wr i'r eneth, 'Ran hyny, cawn fod dynion call Yn gymhwys bron i bobpeth. Peth mawr oedd cael fath eneth hardd At allor i'w phriodi, Peth mawr i'r feroh oedd cael gan fardd I roddi modrwy iddi; Mae'r ferch yn llawn o serch i gyd, A'r bardd yn llawn o deimlaa, Ao felly tynach ant o hyd Yn euraidd rwymyn cariad. Mae'r bwlch a deimlai'n hanwyl frawd Yn orlawn erbyn heddyw- Y bwlch bu ef ar hyd ei rawd Yn methu'n deg ei lanw; Er myn'd i'r college, a chael rhan O'r addysg oreu yno, Fe deimlai beunydd "ocbor wan"— Wnai'r college ddim i hono. Mae ambell drysor hynod ddrud I'w gael o law y ddaear, A'r penaf beth o'i phethau 'i gyd I ddyn yw cywir gymhar; Y ffaith fod dau yn well nag un A ddeil o hyd i'w phrofi, A boed i Ceinfryn hoff a'i fun Trwy'u hoes ei sylweddoli. Mountain Ash. Ap VALANT.
W. E. GLADSTONE, YSW., A.S.
W. E. GLADSTONE, YSW., A.S. Hyf arwr, neu dwr ein dydd,-yn yfed 0 afon darfelydd; Ac enaid mawr mewn cynydd Yn yr oes yw Gladstone rydd. Rhyddfrydwr yw ddifrododd-y Tori Anturus o'i wirfodd; Fel Samariad rhad ei rodd, Rhyddid i gaethion roddodd.
ETO.
ETO. Rhyddfrydwr a thog wron—yw'n hwylus William Ewart Gladstone; A llyw yw ef a llaw Ion Yn gwylied ffyrdd ei galon. Edliwia oin gwladlywydd-areithfau Diritbiant a chelfydd; O'i haniad aeth ar gynydd Yn wr o ddawn goreu '1 ddydd. Taibach. D. JONES (Ab Dafydd).
Advertising
Newydd dda i Arddwyr Sir llorganwg. Hadau NewyddI HADAU DAI! 4-R CORFU YN Y DREF.'l! NEWYDD EU DERBYN! Cvfanswm mawr o Hadau Gerddi, a hyny yn uniongyrchol o Blanhigfa Gymreig, per- chenog yr hon sydd wedi cymeryd y prif wobrwyon yn amryw o brif arddangosiadau am ynyddoedd, felly y mae yr hadau hyn yn fwy cymhwys i'r wlad hon na hadau tramor. Dymunir galw eich sylw yn arbenig at y Leviathan Broad Bean nodedig sy'n tyfu i'r hyd o 15eg modfedd yn y plisgyn. Hefyd at y Giant Musselburg Winter Leek, Bed. fordshire Champion Onion, White Spanish and Strasburg Onion, a'r Giant Rocca Onion, yr oil mewn ansawdd dda. Hefyd, newydd gyrhaedd, Hadau Pytatws rhagi orol, megys Magnum Bonum, Beauty of Hebron, Ashleaf, Kidney, Schoolmaster, a'r Climax. Planhigion Rhosynau Coed Ffrwythau, &c., i'w cael ar y rhybudd byraf oddiwrth E. Williams, Cwmoernant Nursery, Car marthen. t Gwerthir hefyd Guano a gwrtaith Super. phosphate, a Blood Manure. Cabbage cynar yn wytbnosol o Gaerfyrddin. [TYSTIOLAETHAU.] Chwefror 27ain. 1882. U Ryr,-Wedi gwneud archwiliad ilch Stoc fawr ac amrywiol o bob math o Hadau Gerddi, Ac., y mae yn dda genyf allu hys- bysu eu bod oil yn edrych yn hynod iach ac addawol. Y rhai hyny a anfonasoch i mi a brofais yn ofalus, a gallaf siarad yn uchel am eu fifrwythlonrwydd. Y mae eich dewisiad yn dda, ac yn hynod gyf. addasedig i'r cymydogaethau hyn, nid yn unig i erddi mawrion, ond hefyd gerddi gweithwvr yn cyffredin. Yr eiddoch yn ddiffuant, .,£¡;{ HENRY BATTRAM, j Prif Arddwr W. Crawshay, Ysw., r Castell Cyfarthfa. U AnWVI Syr,—Rhydd i mi bleser mawr i hysbysu fv nghydarddwyr am y oyfanswm mawr 0 Hadau Gerddi sydd genycb ar werth. Yr vdwyf, ar eioh cais, wedi rhoddi prawf ar bob esampl o honynt, ac y maent wedi rhoddi i mi y boddlonrwvdd mwyaf, fel y gallaf gyda phob parodrwydd on cymeradwyo i bawb, Y* eiddoch yn wirioneddol, GBORGB WILKINSON. Prif Arddwr, Abernant House, Aberdar." Y mae Mr W. H. Stone, prif arddwr Ar. glwydd Aberdar, yn dweyd,-ty mae gonych y casgliad mwyaf a goreu o Hadau Gerddi a welais erioed, ao yn deilwng o'r enw.' Cofiwch v cvfeiriad.— Daniel Tudor Williams, SEED MERCHANT, Medical Hall, Gadlys Road, and 25, Whitcombe Street, Aberdare. M6r o Gan yw Cymru gyd." SALEM, LLANGENECH. pfYNELIR EISTEDDFOD GADEIRIOL yn y He uchod dydd Llun Sulgwyn, Mai 29ain, 1882. Prif Deetynau. Caniadaeth—I'r c6r heb fod dan 60 o rif, a gano yn oreu 'There is beauty on the mountain,' by Sir John Goss, published by Novello, gwobr J012 a chadair dderw i'r arweinydd. Barddoniaeth-Am y Bryddest oren ar 1 Drugaredd,' 200 o linellau, gwobr .£1 Is. Beirniaid: y traethodau, barddoniaeth, See., Parch. B. Thomas (Myfyr Emlyn); caniadaeth, Eos Morlais. Y mae y programs yn awr yn barod, yn oynwys rhestr gyflawn o'r testynau, ao i'w cael am lg. yr un; trwy y post, 1ic., gan yr ysgrifenyddion,—David Bevan Ironmonger, John Thomas, Cornhwrdd, Llangenech, R.S.O. PEDWAREDD EISTEDDFOD GADEIRIOL PONTYPRIDD. CYNELIR y* Eisteddfod uchod ar ddydd Llungwyn, 1882, dan nawdd neillduol. Cadeirydd y dydd,-G. Williams, Ysw., Miskin Manor. Beirniaid,-Dewi Wyn o Essyllt a Mr, D. Francis. I'r cdr o'r un gynulleidfa a gano yn oreu 1 Fel y brefa'r hydd,' J. Thomas, gwobr .£10 a £ 2 i'r arweinydd. Glee (dim dan 20)' Gwenau y Gwanwyn,' gwobr £ 2. Soprano, 1 Tros y Gareg,' gwobr 7s. 6c. Alto, 1 The Lord is mindful of His own,' St. Paul, gwobr 7s. 6c. Tenor, • Y Gadlef,' E. Evans, gwobr 7s. 6c. Bass, Y Bachgen Dewr,' Parry, gwobr 7s. 6c. Deuawd, 'Awelon Eryri,' Tafalaw, gwobr 58. Trio, I Fair Flora Decks,' Danby, gwobr 7s. 6c. Sonatina ar y Berdoneg, Op. 49, No. 2, First Movement, Beethoven, 1 rai dan 15 oed, gwobr 7s, 6c. Darllen cerddoriaeth ar y pryd, gwobr 2s. 60. Awdl ar Ffydd,' dim dros 800 o linellau, gwobr £3 8s. a Chadair yr Eisteddfod. Marwnad i'r diweddar Mr B. T. Morgan. Gwobr JG2 2s. Pob manylion gan Mrs Morgan, National School, Peterstone- Super-Ely. Can. Croesawiad i Gledrffordd Caerffili,' 6 penill, gwobr 15s. Traethawd, I Rhagolygon Pontypridd,' yn Gymraeg neu yn Saesoneg, gwobr X2 2s., rhoddedig gan W. Thomas, Ysw., Llan. blethian. Englyn,' Yr Eos,' gwobr 5s. Dau Englyn i Ap Alaw Qoch, cadeirydd y dydd, gwobr 5s. Araeth Fyrfyfyr, gwobr 28. 6c. 1 Eto, gwobr 2s. 6c. Sillebiaeth ar y pryd (Cymraeg), gwobr 2s. 60. Sillebiaeth ar y pryd (Saesoneg), gwobr 2s. 6c. Adroddiad, 'The dying maiden to her mother,' gwobr 3i. Eto yn Gymraeg, gwel y Gwladgarwr am Mawrth 24ain, gwobr 3s. Drosiv pwyllgor, D. LEYSHON, Cadeirydd. JOSEPH DAVIES, Ysg., Graig Schools, Pontypridd. Eisteddfod Undebol Mountain Ash, A CHADAIB DYPFKTN CTNON. B YDDED hysbys y cynelir yr Eisteddfod uchod ar y dydd Llun cyntaf yn mis Mai, 1882. Beirniad y Farddoniaeth, &c. W ATCYN WYN. Beirniad y Canu,—MB W. JARRETT ROBERTS (Pencerad Eifion). I'r c6r heb fod dan 80 mewn rhif, a gano Soreu 'Teyrnasoedd y Ddaear,' J. Ambrose oyd, gwobr JE20 sef JB18 i'r cdr, a £ 2 i'r arweinydd, I'r c6r o'r un gynulleidfa ddim dan 50 mewn rhif, sydd heb enill dros tl2 o wobr o'r blaen, a gano yn oreu 'Yr Arglwydd sy'n teyrnaeu,' gan J. Thomas, Llanwrtyd, gwel Oroniol y Cerddor, gwobr £8; sef X7 i'r cõr, a JBI i'r arweinydd. I'r c6r o'r nn gynulleidfa sydd heb enill dros X6 o wobr o'r blaen, a gano yn oreu Jerusalem, my glorious home,' Pitman's Edition, gwobr .£3 a chopi o • Storm Tiber- ias' i'r arweinydd. I'r parti ddim dan 20 mewn rhif, a gano yn oreu I The Mighty Conquerer,' gwel NoveUo't Glee Hive, gwobr J64. -I'r pedwar a gano yn oreu I Yr un hen Stan,' gwel Almanac y Cymry,' i'w chael gan bob Uyfrwerthwr. Barddoniaeth. Testyn y Gadair, 'Y Sabbath,'gwobr 5p. 5s. a Chadair yr Eisteddfod gwerth 8p. 8s. Pryddest, I Pererindod,' gwobr 2p 2s. Alargan i'r diweddar Mr Thos. Thomas, cigydd, Mountain Ash, gwobr gan ei frawd, Ip. Is. Traethodau. 'Dyledswydd dyn mewn cymdeithas,' gwobr 2p. 2s. Y gweddill o'r testynau, yn nghyda'r oana, &c., i ymddangos yr wythnos nesaf. Bydd y programmes yn barod yn fuan. Dros y pwyllgor,— D. E. COLBMAN (Eos Hefln). THOMAS SAMITKL, Ysgn. • Cymru Lan. Gwlad y GAn.' Ail Eisteddfod Flynyddol AIltwen OYNELIR YR EISTEDDFOD uchod dydd Sadwrn, Mai 6ed, 1882. Prif Ddamau. I1* c6r a gano yn oreu Bendigedig fyddo Arglwydd Dduw Israel,* J. Thomas, Llan- wrtyd, gwobr RI8 is- chadair hardd i'r ar- weinydd gwerth J62. I'r cdr a gano yn oreu 1 Ffarwel i ti, Gymru f&d,' gwobr n, a Writing Desk bvydferth i'r arweinydd. I'r cdr a gano yn oreu 'Jerusalem, fy Nghartref Gwiw,' gwobr 43 a Ink Stand i'r arweinydd. Am y Farwnad wreiddiol oreu i'r diweddar Baroh. P. Griffiths, Alltwen, gwobr AB Ba., Beirniad: y canu, J. Thomas, Ysw., Llanwrtyd; y farwnad, Mr E. Young (Eos Wyn), Alltwen. V program, yn oynwys pob manylion peilach, i'w gael am y pns arferol oddiwrth yr yagrifenydd, Mr James Hinkin, Pontar- dawe, Swansea. Eisteddfod Gadeiriol Maesteg. OYNELIR YR EISTEDDFOD uchod yn y Town Hall, Maesteg, dydd Llun, Mehefin 5ed, 1882. Beirniad y farddoniaeth, &c.Parch. J. C. Williams (Ceulanydd). Beirniad y gerddoriaeth,—D. Bowen, Ysw., Abercam. I'r o6r o'r un gynulleidfa heb fod dan 40 mewn nifer, a gano yn oreu All we like Sheep,' o'r Messiah, gwobr d612. I'r c6r a gano yn oreu y Glee Mai,' J. Thomas, gwobr A 8s. I'r cor o blant o dan 15 oed, o'r un gynulleidfa, a gano yn oreu I Storm the Fort,' Samuel, Abertawe, gwobr J61 5s. Caniateir i wyth mewn oed gynorthwyo. Am yr Awdl oreu heb fod dros 200 o linellau, ar y testyn 'Y Goron Ddrain,' gwobr £ 2 2s. a chadair dderw. Programs, l^c. drwy y post. T. GROVE, Ysg., Maesteg. ,¡ 'Dan nawdd Duw a'i dangnef.' SALEM, VARDRE, GER CLYDACH. CYNELIR y bumed Eisteddfod flynyddol -11 yn y lie uchod ddydd Sadwrn, Mai 27ain, 1882. Prif destynau- I'r c6r a gano yn oreu I Yr Arglwydd sy'n teyrnasu,' J. Thomas, Llanwrtyd, gwobr J68. I'r c6r a gano yn oreu I bwy y perthyn mawl,' Pencerda Maelor gwobr £ 3 a chromatic pitchpipe i'r arweinydd. Beimiad :-Hywel Cynon. Bydd y program yn barod yn fuan, yn cynwys y gweddill o'r testynau yn nghyd a'r adroddiadau, i'w gael am Ie. yr un, trwy y post lie., gan yr ysgrifenydd,— DANIEL D. DAVIES, Buildings, Clydach, Swansea Valley. Moriah, Brynaman, CARMARTHENSHIRE. A GRAND DRAWING OF PRIZES will take place on the plan of the Art Union, on Saturday, August 5th, 1882, in the presence and under the supervision of the following gentlemen:—Dr. H. Rees, Tirbach; J. Hay, Esq.; and F. J. Legge, Esq. The following valuable prizes will be given in addition to over one hundred others:— 1. FORTY POUNDS in Cash. 2. Fine Toned Harmonium, value J621. 8. Lady's Handsome Gold Watch and Chain, value -610 10s. 4. Gentleman's Silver Lever Watch, value X7 7s. 5. A Hand Sewing Machine and Case, value £ 4 14s. 6. A Beautiful Easy Chair, value £ 2 2s. 7. 'James Hughes' Notes on the New Testament,' value XI 14s. 8. Handsome China Tea Service, value jei Is. 9. Gentleman's Mahogany Writing Desk, value .£1 Is. 10. A Fine Accordion, value £ 1 Is. 11. A Beautiful Album, value ill Is. 12. A Gentleman's Waterproof Overcoat, value XI Is. Tickets, 6d. each; book of 12 for 5s. The proceeds to assist to clear the debt of the above Calvinistic Methodist Chapel. Treasprer,-Thos -i Williams, Co-operative Stores, Brynaman. Tickets may be obtained on application to the Secretary,-David Evans, London House, Brynaman, R.S.O. Winning numbers will be published in the T ARAIN and South Wales Daily News of the 10th of August, 1882. Ail Argraffiad, y 4ydd fil, prls 6c., Oydymaith yr Adroddwr A Llawlyfr y Darlleniadau Ceiniog. Cynwysiad:—Ymddyddanion a Dadleuon rhwng y Morgrugyn a'r Ceiliog Rhedyn- Twn Ben Fras a Mrs Ceimach-Y Fuwch a'r Asyn-William a Mari-Y Cybydd a'i Wraig-Y Gacynen a'r Wenynen—Y M6r a,r 5"J~YPm a'r Nodwydd- Y Gwybedyn a'r Pry' Copyn-Y Nant a'r Llyn Dwfr-Y A I81'1 Anifeiliaid—Alexander a'r Lleid* -Dadl y Bib Dybaco— Cenadwri Dafydd at Abner-Y Tonic Sol.Ffa-Rhodd y Crynwr-Y Pendilwn Anfoddus-Dic Shon Dafydd-Nadolig Hen Lane, &c. Anfonir copi yn ddidraul i unrhyw fan ond anfon 7 stamp i'r cyhoeddwr J* THOMAS, Printer, &c., Tredegar. Rheumatism! Rheumatism! JONES"S VEGETABLE AMERICAN GOLDEN OIL. THE Sovereign Remedy for Rheumatism, Neuralgia, do. We invite sufferers to try it; its best friends are those who have known it the longest. The following chemists are agents in South Wales Aberdare, Thomas, Richards; Mountain Ash, White; Treorky (Rhondda), Morgan: Bndgend, Jenkins; Maesteg, Rees:, TY- newydd, Llewellyn; Cardiff, Smyth, Cole- man & Ce.; Swansea, John Davies; Neath, Mill; Carmarthen, Jones; Pontypridd, Key; Rises, Yendale. London agents, Barclay- and Sons. R H Y B_ D D D. Y mae llawer yn cael eu gorfodi t daht £6 6s. am dicket i'r America ar 01 dyfod i L'erpwl, am na faasent yn ysgrifenu ataf 1 wneud contract am .£4 10s. • Peidied neb a gadael cartref cyn cael sicrwydd am hyn genyf. GOMER ROBERTS, Getieral Pateenger Agent, Templars and Masonic Hotel, 29, Union Street, L'erpwl. rpY GOMER I'R CYMRY« Gwybodaeth sydd nerth. Bydded i'r rbai sy'n dymuno cael y manteision goreu wrth groesi y Werydd yn nglyn A'r fares rhataf, anfon at Gomer Roberts (Cymro Dôf), yr.hwn a rydd iddynt bob gwybodaeth angenrheidiol dros lineUau yr American a'r Canadian Steamers. Goø. tyngiad yn y faxes i NEW YORK A BOSTON gyda'r Steamers cryiaf sydd yn hwyKo. Digon o fwyd da, a phob eyout a dyogelwch. Ni yw y Steamers hyn yn eario Germaniald na thramorwyr. Cludiad £4 10s. Digon o waith a cbyflog da yn America. Efe a gyferfydd a'r rhai fydd o dan ei ofal ar en dyfodiad i L'erpwl, ac a'n rhydd yn ddyoael (y Cymry gyda'u gilydd) ar fwrdd y Steamers. DIGON 0 WAITH YN CANADA. Fare—Farm Labourers £3 0 0 Benywod (sengl) 8 0 0 Cyfarwyddyd anffaeledig er sicrhau ar. bediad arian ac amser, ond cofiwch ysgrifemi yn gyntaf, gan amgam Stamp, at GOMER ROBERTS (Cymro D6f), Passenger Agent, Templar's Hotel, 29, Union St., L'erpwl. D.S.—Y mae ei dy yn helaeth, yn Vmyl y Landing Stage. Swper, gwely, a "brec- west, 2s. 6c.; plant, haner pris, yn oynwys pob attendance. William Shepherd, 21, Seymour St., Aberdar. SWANSEA VALLEY ART UNION GRAND DRAWING OF JpRIZESj The Committee have resolved to postpone the above Drawing until Saturday, May 6th, 1882, owing that a large number of duplicates has not been returned. The Drawing will take place on the Art Union principle at the Temperance HaH, Ystradgynlais, in the presence of the fol- lowing gentlemen :—Isaac Evans, Esq., Manager, Five Brothers Collieiy; H. Walters, Esq., Cynlais House; G. Davies, Esq., Bwllfa House; E. Foster, Esq., Man- lager, Ystradgynlais Colliery; D. Thomas, Esq., Manager, Trimsaran Colliery. List of Prizes. 1st prize Xs 0 0 6th prize .E016 0 2nd „ 4 0 0 7th „ 0 10 0 8rd „ 8 0 0 8th „ 0 7 6 4th 2 0 0 9th „ 0 5 0 5th „ 1 0 0 10th 0 2 6 Tickets, 6d. each, or a book of 12 for 5s. The proceeds to pay the debt of Cwmtawe Bridge and Road, leading to Ynysuohaf, Ystradgynlais. Treasurer,—IOAN JONES, Hendreladis. T;ckcl,s may be obtained on application to the Secretary, THOS. HOWELLS, Ynysuchaf, Ystradgynlais, Swansea Valley. Winning numbers will be published in the TARIAN and South Wales Daily News, the following week. Canada! Canada! Canada! YMFUDIAETH! YMFUDIAETH I Newydd dda i bawb afwriadant ymfudo I 160 0 ERWAU 0 DIR AM DDIM YN MANITOBA. Miloedd lawer o lafurwyr yn eisieu. Mordaith Gynorthwyol (Assisted Passage) i Quebec i bob dosbarth o weithwyr am X4 yr un amaethwyr a Ilafurwyr, X3 yr un; plant o dan 12 mlwydd oed, il 10s. yr un; babanod o dan un flwyddyn, 10s. yr un; morwynion o bob math, X3 yr un; i hwylio o Liverpool bob dydd Iau mewn agerlongau arddercbog. Er cael darlun leu (map) o'r wlad, gyda nodiadau pv»'rpasol, a'r modd i sicrhau y cludiad, yn nghyda'r manteision a gynygir, anfoner yn ddioed, yn amgau postage stamp, at y Goruchwyliwr Cymreig Trwyddedig,- J. D. PIERCE, Emigration Agent, 13, HighaelJ St., Tithebarn St., Liverpool. Swyddfa'r DARLVN am Stationery, &c. Envelopes Casgln am 2s. y 1,000. Envelopes mawr (gwyn neu lâs), Ie. y Packet.