Tarian Y Gweithiwr

BWRDD Y GOLYGYDD. SYLVASTER, PASCAL, AC IOAN.—Credwn mai gwell ydyw peidio cyhoeddi yr eiddoch yn bresenol. Yr ydym yn wirioneddol gredu fod Dewi yn ei ysgrif yr wythnos hon a'r un bymthegnos yn ol yn fwy llwyddianus i ddangos beth ydyw mewn gwiriocedd na dim a ysgrifenwyd nag a ysgrifenir genych chwithau am dano. Clywsom er yn ieuanc yr hen ddiareb 'Dyla dwl, dwl hen,' ond ni welsom gy- maint o wirionedd y dywediad a'r dydd. iao diweddaf byn.

Pob Gohebiaeth, Newydd, Beirniadaeth Ac., i'w cyleirio at II Editor. TÀUÅJf Office, Aberdare.. Pob Archebion, Taliadau, ao Hysbyedadau. i'w hanfon at MILLS & LYNOB, Aberdare,

ETHOLIAD BYRDDAU YSGOL. Y mae etholiad byrddau ysgol yn debyg o fod yn un o'r materion mwyaf pwysig gan y trigolion mewn llawer ardal yn air Forganwg a. sir Fynwy o fewn i'r pump neu chwech mis nesaf. Ac un o'r pethau mwyaf pwysig i eg- wyddorion rhyddid crefyddol a gwladol, ac i drethdalwyr, yw etholiad bwrdd ysgol. Efallai nad oes dim yn holl weithrediadau etholwyr sydd yn fwy pwysig yn ei ganlyniadau nag yw eu gwaith yn dewis dynion i weithredu fel aelodau byrddau ysgol, mewn cysylltiad 4 rhyddid cydwybod, ac mewn cysyllt- iad â. defnyddiad miloedd o bunau o arian y wlad, ac o arian trethdalwyr plwyiol. Diau fod llawer o wallau mawrion iawn yn mesur addysg 1870, yr hwn a roddodd fodolaeth i fyrddau ysgol. Ac efallai nad oes dim yn fwy gwallus na bod y gyfraith hono yn caniatau i ber- sonau, y rhai a gynrychiolant fuddianau ysgolion enwadol, i fod yn aelodau yn y byrddau, oblegyd y mae y rhai hyny, mewn canoedd o enghreiflftiau, yn ceisio lleihau nerth a dylanwad y byrddau i wneud eu gwaith yn effeithiol, er mwyn i'w hysgolion enwadol hwynt gael man- teision i gystadlu yn llwyddianus ag ys- golion y byrddau. Yr ydym yn gydna- byddus ag amryw ffeithiau i brofi hyn. Ac nid oes neb yn fwy parod na'r cyf- ryw bersonau, y rhai a wnant driciau o'r fatht geisio gosod llwyddiant eu hysgol- ion hwy fel peth i ymffrostio ynddo, yn erbyn unrhyw aflwyddiant a ddichon fod yn ysgolion y byrddau mewn rhai manau. Y mae presenoldeb y cyfryw bersonau mewn byrddau yn debyg i bre- senoldeb personau mewn byrddau lleol,. ac n?e.wn Assessment Committees, y rha* a geisiant sicrhau manteision eithriadol iddynt eu hunain a'u meddianau, gan adael beichiau trymion ar eu cy mydoa- ion. 0 Os na all yr aelodau enwadol lwyddo i rwystro effeithiolrwyddgweithrediadau byrddau ysgol, ceisiant wthio eu golyg- iadau enwadol i benderfyniadau y byrddau. A Ilwyddant, os bydd byrddau yn gyfansoddedig o ddynion anneallus mewn egwyddorion hanfodol i ryddid cydwybod, neu ynte yn rhai a fyddent yn barod i ymuno a chynygion rhyw foneddwyr enwadol a fyddent yn y byrddau, o herwydd rhyw fanteision masnachol a allent gael trwy ufyddhau i'r boneddwyr hyny. Nid oes dim yn diraddio dynoliaeth gymaint a bod dyn- ion yn crogi eu hegwyddor proffesedig o blaid rhyddid cydwybod, er mwyu bodd- loni y rhai sydd wedi arfer chwerthin am ben cydwybodau fmneillduwyr. Y mae turncoats o'r fath, y rhai a wnant eu hunain yn spanieliaid gwasaidd i ormeswyr beilchion, yn deilwng o gael eu hysgytio o gymdeithas. Gofaled etholwyr byrddau ysgol Gelli- gaer, Merthyr, Aberdar, a Bedwellty, i beidio ethol y fath spanieliaid yn aelod- au yn y byrddau. A bydded iddynt ofalu hefyd i beidio ethol dynion a ym- helant ag ysbrydion, y rhai a effeithiant ar eu hymenyddiau nes y byddont yn anghymwys i aros yn nghyfarfodydd y byrddau, a'u gwneud yn agored i gael eu troi allan am eu mochyndra. Nid yw yn iawn i'r etholwyr osod dynion yn aelodau, y rhai a fyddont ar ffordd ereill i wneud gwaith pwysig y byrddau. Ni allai neb ddysgwyl i'r cyfryw ddynion ddeall, nac i ymdrin yu iawn a materion addysgiadol, nac a dim o waith y bwrdd, yn enwedig gwaith mewn cysylltiad ag unrhyw fater a droai i fyny yn nghylch nodwedd yr athrawon a'r ysgolheigion yn ol telerau y Cor: e. Y mae amryw o aelodau byrddau ysgol Merthyr, Aberdar, a Gelligaer, yn fon- eddwyr sydd yn teilyngu cael eu hethol i fod yn aelodau ynddynt yn y dyfodol. Y mae eu llafur i ddeall cyfreithiau addysg, yr aberthau a wnant i fod yn bresenol yn nghyfarfodydd y byrddau, ac yn eu pwyllgorau, yn nghyd a'u gofal i ddefnyddio pob llwybr a allont ei fab- wysiadu, i fod yn gynil ar arian y treth- dalwyr heb esgeuluso dim sydd yn angenrheidiol tuag at wnead yr addysg yn yr ysgolion yn effeithiol, wedi eu gwneud yn rhai y dylai yr etholwyr eu dewis eto i ofalu am waith y byrddau. Gellid enwi amryw o'r nodwedd uchod, megys y Parchedigion Aaron Davies a J. P. Williams yn Gelligaer, Mr Daniel ac ereill yn Merthyr, ac amryw yn ddiau yn Aberdar. Ni ddylid ethol neb na fyddo yn barod i aberthu amser ac arian i wasan- aethu ei genhedlaeth. Nid oes synwyr i ethol dynion na roddant eu presenol- deb ond rhyw dair gwaith neu bedair yn y flwyddyn yn nghyfarfodydd y bwrdd. Y mae yr arfer hon yn ffynu i raddau aruthrol yn ymddygiadau llawer o aelod- au. 0 herwydd hyny, y mae y byrddau yn pasio llawer o benderfyniadau pwysig yn eu habsenoldeb hwynt. Ac o her- wydd nad ydynt yn bresenol, nid ydynt yn deall haeddianau yr ymresymiadau a roddir o blaid yr hyn a benderfynir. Gwneir gwaith y byrddau gan mwyaf gan y quorum fydd yn bresenol. Dylai yr etholwyr gael hysbysrwydd pwy yw yr aelodau sydd yn ffyddlon i'w hym- rwymiad i fod yn bresenol i wnfkud gwaith y bwrdd, a gofalu i ethol y rhai hyny. A dylai Ymneillduwyr, y rhai yaynt yn fwyafrif mawr yn y boblog- aeth, ofalu peidio ethol un Ymneillduwr sydd wedi aberthu ei egwyddorion i foddloni Eglwyswyr yn y byrddau, trwy gytuno i osod ffurfiau crefyddol cwta a dienaid yn yr ysgolion ar draul arian y wlad, a geir trwy nerth gorfodol cyfraith oddiwrth bob math o grefyddwyr a dyn- ion digrefydd. Gall Ymneillduwyr, y rhai a werthant eu hunain i fod yn slafiaid i Eglwyswyr i'r radd leiaf, fod yn sicr, nid yn unig y collant barch eu brodyr, ond ni bydd gwir barch iddynt yn mynwesau Eglwyswyr am droi eu cefnau ar eu hegwyddorion proffes- edig, er y daBgosa yr Eglwyswyr lawer o Jonder am eu gwaith yn troi i fod yn slafiaid iddynt hwy. Nid yw Eglwys- wyr yn arfer ymostwng i wneud y fath fradychiad o u hegwyddorion. Proffes- ant bwynt yn hyf. A phob parch iddynt am beidio troi yn geiliogod y gwynt os nad yw rheswm a Beibl wedi eu hargyhoeddi hwynt. Nid oes dim yn fwy corachaidd, gwael, ac anurddasol, nag ymddygiad dyn a fyddo yn plygu o flaen pob cynygiad o bob math, ac yn ceisio dangos cymerad- wyaeth i ryw raddau, 0 gynygion sydd yn myned ar draws ei egwyddorion, proffesedig ei hun, yn unig er mwyn cadw ei hun yn boblogaidd, ac yn fawr yn .ngolwg pob math o ddynion o bob math o olygiadau. Y mae y dyn a abertho unrhyw wirionedd er mwyn ymd 1 ysglairiomewn unrhyw gymdeithas mdeitbas yn ddyn nad yw yn teilyngu yr ymddir- 1\ led lleiaf. Y mae hyn yn ystyriaeth bwysig iawn yn ngwyneb fod miloedd lawer o arian y wlad yn cael eu hym- ddiried i fyrddau ysgol. Dynion A'r parch mwyaf ynddynt i wirionedd, cyf- iawnder, a chwareuteg, ddylai fod yn aelodau o fyrddau ysgol, dynion na byddai eu buddianau a'u cromfachau eu hunain, yn bersonol, yn llywodraethu arnynt, ac yn barod i fod yn bob peth i bawb mewn pethau dibwys, ond yn barod i wneud unrhyw aberthau dros deymasiad gwirionedd a chyfiawnder. Edrycher ar y symiau mawrion dros ba rai y mae byrddau ysgol Gelligaer, Merthyr, Aberdar, a Bedwellty yn llywodraethu o arian y deyrnas yn gyffredin, ac o arian y plwyfydd. 0 arian y wlad, mewn ffordd o grants at ysgolion y llynedd, derbyniodd bwrdd Bedwellty 3,944p. Is. 7c; Gelligaer, l,206p. 3s. 9c.; Merthyr, 3,049p. 9s. 9c.; Aberdar, 2,693p. 14s. 3e. Cyfanswm grants y pedwar Bwrdd, 10,893p. 9s. 4c- ttw^TV^tref,hi PlwyfoI> derbyniodd 5>50°P-; Ge"igaet, 2250n r!f yr' 5'°°°P- « Aberdar, • yr arian a dderbyn- lodd byrddau y pedwar plwvf o'r trpthi plwyfoloedd Ififosop. yca?iyn:-BedweUty, l,6S9p.33. 3o.; Gelligaer, 458p. 10s. 3c.; Merthvr I,128p. 12s. 10c.; Aberdar, l,811p! 4s. 6c. Cyfanswm y pedwar plwyf 5,057p. 10s. 10c. Benthyg arian at ys- goldaiGelligaer, 2,350p. 3s. 2c.; Merthyr, 3,013p. Cyfanswm y ddau blwyf, 5,363D. 3S. 20. Ni fenthyciodd n T aU blYyf ara^ ddira y llyn- edd. Cyfanswm dderbyniadau b/rddTu y pedwar plwyf oeddynt :-Bedwellty, II,135p. 9s. 10c.; Gelligaer, 7,402p. 6s. 9c.; Merthyr, 12,192p. 9s. 8c.; Aberdar, 6.754p. 18s. 9c. Cyfanswm derbyniad- au y pedwar bwrdd, 37,485p. 5s. Nifer y plant mewn average attendance yn ysgolion y pedwar bwrdd y flwyddyn ddiweddaf oedd fel y canlyn:—Bed- wellty, 4,720; Gelligaer, 1,647; Mer- thyr, 3,360; Aberdar, 3,096. Felly, gogyfer ag addysg pob plentyn mewn average attendance yn ysgolion byrddau y pedwar plwyf derbyniwyd fel y can- iya -At addysg pob plentyn yn ysgol- ion bwrdd Bedwellty derbyniwyd gan y bwrdd 2p. 7s. 2c.; Gelligaer, 4p. 9s. 3ic. Merthyr, 3p 12s 6fc.; Aberdar, 2p 3s 7je. Felly derbyniwyd yn agos ddwbl y swm a gafodd bwrdd Bedwellty gan fwrdd Gelligaer tuag at bob plentyn. Derbyn- iodd Merthyr Ip. 5s. 4Jc. yn fwy na Bedwellty gogyfer a phob plentyn. Ond derbyniodd.Aberdar 3s. 7te. yn Uai na Bedwellty gogyfer a phob plentyn. Yr oedd yr hyn a dderbyniodd Gelligaer a Merthyr fel arian wedi eu benthyca, yn gwneud tipyn o wahaniaeth yn y 8wm tuag at bob plentyn. Buasai tynu hwnw allan yn lleihau swm Gelligaer tuag at bob plentyn i 3p. Is. Ilic. Bu- asai felly yn 14s. 9 £ <3. yn fwy nag a dder- byniodd Bedwellty at bob plentyn. Bu- asai yn lleihau swm Merthyr tuag at bob plentyn i 2p. 14s. 7fc., sef 7s. 5lc. yn fwy at bob plentyn nag a dderbyn- iodd bwrdd Bedwellty. Gall unrhyw un weled hyn ond cymeryd tipyn o drafferth rifyddol uweh ben y cyfrifon sydd yn Adroddiad y Llywodraeth am y flwyddyn diweddaf. Hyderwn y bydd yr etholwyr yn dewis y dynion goreu i fod yn aelodau yn y byrddau.

RESOLFEN. OFFARFOD LLENYDDOL.—-Cynaliwyd cyfar- fod llenyddol yn Seion, capel y M ethodistiaid Calfinaidd, nos Lun, Ionawr 29ain Llyw yddwyd yn ddehenig iawn gan Mr D. Wil- liams, Drehir. Yr oedd yn y cyfarfod hwn dair eystadleuaeth. Y beirniaid oeddynt Mri D. Williams a J. Evans. Y gystadlen. aeth gyntaf oedd cwestiynau i blant dan ddeg oed ar 1 Hanes Dafydd yn gorchfygn Goliath;' dau yn cystadlu-goreu, David Evans, ond bamwyd y llall hefyd, sef William Herbert, jun., yn deilwng o gael ei wobrwyo. Yr ail, cwestiynau ar 'Hanes Jonah,' i raa dan 15 oed; chwech yn cys- tadlu-cydfnddugol, Morgan Williams a £ HYS; g/obrwywydhefya Thomas Jones. Yn drydydd, ysgrif ar 'Y dainni 0 gau tafarnau ar y Sabbotb •' T WatkiB Evans. Gwa^aethwy, v„ fod gan Mri H. Evans RCT7, y Cyfar Dnncao, D. Mi's. n D' hefyd Glee Parti lie al ^Pavies' ac yn gau^l^, arr^y7hZ y diolcbgarwch ar- ferol, ymadawyd wedi teimlo boddhad—UN OEDD YNO.

HEN SILOH, GLANDWR. Cynaliwyd cyfarfod cystadleuol yn y lie uchod nos Sadwrn, y 3ydd cyfisol, er bndd i'r cystuddiedig Joseph Thomas, ger Tre- foris. Cafwyd cyfarfod dyddorol ac adell- adol o r dechreu i'r diwedd, ond y cynulliad i raddau yn fychan. Dichon fod hyny i'w briodoli i annymunoldeb yr hin. Beirniaid, Efell Trefor a Mr. G. Anthony, A.C., Cwm bwrla. Llywyddwyd y cyfarfod, fel arfer, gan Mr W. Williams, Wern, Glandwr, a da genym allu hysbysu iddo fethu ymadael heb wthio ei law i'w logell yn gyntaf. Enillwyd ar y gwahanol destynaa gan y personau canlynol:—Triawd o Anthem Mor hawddgar yw dy bebyll;' goreu, D Phillips a'i gyf., Treforis. Deuawd, Beti 'Wyn fy nghariad;' T. Cromley a'i gyf. Solo Bass. « Y Cymro Dewr;' W. Wiihams Brynhyfryd. Solo Tenor, Joseph Phillip^ Treforis. Solo Soprano, E. J. Thomas Craig Trewyddfa. Darllen Ton ar y pryd! W. k,vans, Trefor. Adrodd I Gwroldeb;' S. Williams, Owmgelli. &rath ar I Riu- wedd T. Thomas, BabeU, Cwmbwrla. Traethawd ar 'Wirionedd;' rhanwyd y wobr rhweg Alfryn, Trehoeth. a W. Davies, Treforis. Englyu ir, Gwlitiiynrhanwyd y wobr rhwng Aliryn a Pabellwvson Y Don oreu ar y mesur byr, W. Jones, Llan. Ugam ar y«Ddoe;' goreu, Alfryn. Gor, heb fod daa 30 mewn rhif, 'MawI afta erys di yu SeionBcthaaia, Treforia. Cyrflwynwyd y wobr yn ol gao jhn«t ,t lleill. Diolch o galon i bawb em eQ cyd.. ymdelmlad. S ~Yr^iae, amryw gyfansoddiadaa aan fy ngofal o r gystadleuaeth an, -knglynion, Traethodau, a Thonau M yoMfyli am ei eiddo, d^tynddioed. CoSer.md^lMw PR.A;„ T LOBEF. D. DAVIES (Briallod Craig Trewyddfa, Morris ton d

ABERCANAID. Nos Lun, Ionawr 29, cynaliwyd cyfarfod adlomadol yn nghapei yr Aanib^^™ yr hwn y canwyd ac yr adroddwydW^ perSODBU canlynoI :-8eioo Glee Party daa T^n1^ Mr TWllhana Mri. D/Wml Jones, Evan Jones. B. j. Evans J Skym, J. R. Jones ar YR Aar^onixm. James, a Rees Davies; Misses Jkf. u & Mar gans, Margaret Broad, a Margaret Aodrem Cafwyd cyfarfod da a chynalkidfa raSS^ ddymu^'yr y° Y Sabboth blaenorol, cawgom weled rtrf ygfa fwy rhagorol, sef, dros bymttiea hngain yn cael eu hychwanega at yr egHrvaw Cof gan y darilenydd Weled myaegiad ya eich colofnan.am ymweliad yr ef^oufylesaoL Missess Davies A'r lie. Cawsant yma ISQR addfed i fwrw eu cryman iddo, a bu e«hyxas wehad o fendith neiUduol. Cawsant W SrJ. • r y Aweimd°g&efch feunyddiol, chawn ninan eto gasgla eu ilafur hwythat*. Peth anhawdd yw cadw achos7S mewn cymydogaeth sydd yn dadfeiim. y mae yr achw yn Seion wedi cadw i few y blytyddoedd diweddaf, ao enill fcir eglwys a chynnUeidfa, ac y mae hyn n a\g^««dog ea l £ l 7 °ael «weled o ffrwyth eu llafurt_G<a^^

GAIR AT ENOCH BEES, BRYNAJfAS^ STR,—Y dydd o'r blaen gwtslm Aim «R DARIAN am gael eich Traethawd ar Brya» ,ama!l,' &c., wedi ei argraffo. DymanaC finau ar gais amryw o'r gymyd<^aeth am i chwi drefcu rhyw ^e^ur i'w gatiil lygad haul. Byddai yn fendith o'r mwyaf i'r cymydogaethau hyn, Y mae te%«s&*L y Traethawd yn haeddi uchel gym&admZ aeth. Dros lawer,—LLAIS oia GLTN.

HEN LYFRAU PRINION. Yr wyf wedi gwneud ymholiad 4 pUle lyfrwerthwyr Cymreig Cy tit t d a, nrn> y llyfrau canlynol, sef 'Atsdas'; Awes,' gao Edward Evan, Aberdar; • Bwrdd y gan y Parch T. E. James (T. ai> leuaaj*. Camgo y G6g,' gan Wm. Moses; Cmali Solomon ar Fesur Cerdd,' gan O. Wiihama: •Camedydd Israel,' gan y Parch. Dmiei Jones, Bethesda, Merthyr; 'Cerbyd yr Awen,' gan Gwilym Gellideg; CeDWi Arwraidd,' tair rhan, gan Wm. Saunders, Llanymddyfn; 1 Colectauea,» rhan gyntaZ gan y Parch Morgan Williams, curad BayS* swydd Dyfed; Diliaur Awen,' gan "mat Thomas Rhys, Llanarth; 'Frwyth yr AwenJ* gan Gwilym Hugh, LIaniatr; Hymnan, Davies, Abertawe; Hymnau Thomas, Jocteei o Ddinbych ;4 Hymnau yr Ysgol SabbothoJL* gan Pedr Fardd; 'Ues Gwjbodaeth,' aw*i» gan D. Williams (Dafydd ap Gwilym a Fnallt); Nabl Arian,' gtta John Thomw. Pentrefoelas ;»' Swpo FxiKyf gan y ,Evans' Mynydd Batch; «TeLym Dafydd,' gan Thomas Williams, lulxa- fihaiigel y gwynt, awydd Treiaidwyn Ud- gorn y gan y Parch A. Shaxirach; Yr ilynanon Cymreig,' Caerfyrddm, iSSat* Y Llinos,' gan Brych; I Yz"ddyddaniam Min yr Hwyr,' gan Creidiol; Y rhif I. Os oes rhywom o <MafHenwyr y DA<&. IAN & chopi o un o'r rhai biaenorol ganddca i'w hebgor bydd gair oddiwrtho ynfuafi vn dra derbymol genyf. Anfoaer i r cvfeiriad aganlyn r-WNTrpwrsotf, Llanwrtyd

CYFARFOD DOSBARTH GLOWm MERTHYR A DO WLAIS. 7 cyfarfod aos Sadwra. diweddaf, yn y Bute Arms, PoatmorS Merthyr, o dan lywyddiaeth Mr Thomas Lewis, Cyfarthfa. Yr oedd cyarychiolaetii ragorol o Gyfarthfa a Dowlais, ond gofidos ydyw adrodd na ddaeth neb o Plymouth y trc hwn eto. Pasiwyd y peodertraiaidUm canlynol:— 1. Ein bod yn cymeradwyo i weifchwyr Dowlais i geisio cael misot dd pedair wyttfc. nos yn lie 13 wythnos fel y maent ya btw senol. 2. Hefyd, eu bod i ofyn am ddiwyg^au^ yn nhrefn eu papyrau b&ch. «>»«««. 3 Fod Mats Meeting i'w gynal yn Dow. lais nos Sadwrn nesaf am 7 o'r eloeh « phwyllgor gweithiol Dowlais i drefnu y 'jlS i'w gynal. J 4. Fod y cyfarfod nesaf i'w eynal yn v Forgehammer Hotel, dydd SaSrw am bump o'r gloch. weaw

—% • SCIWEN. FRHOLIAD CYFSEITHIOI—Da genym weiod fod Mr S. T. Evans, o'r lie hwn, wedi bod. yn llwyddianus yn arholiad diweddar yr- Incorporated Law Society, er cael trwydded i weithredu fel cyfreithiwr. Mae Mr Evams yn Gymro trwyadl, a diau y bydd yn dda, gan Gymry y eylch glywed ei fod JU bwr- iadu agor swyddfa yn CastellueddL

GENEDIGAETH. Priod William Thojaa^ ™ Samlet), Llansamle6, ar fab, gelwir ei enw yn Daniel. • MARWOLABTHU Ionawr 28ain, yn 27 mlwydd oed. Jb:" David Mathews, argraffydd, Si, Qrvas Terrace, Abertawe, wedi misoeddl o aveh. r*y .Y dydd Iau canlynol yrogasglodd ^yrta fawr i dalu y gymwyuas i w rhan farwol. Gwaaanaethwyd ar yraehlysureaii y Parch Frederick Samuel, Soar. Ciadd- wyd af yn Mynydd Bach, LJaugyfolach.

GADLYS, ARlBitnAH, Nos Lun, Chwefror Sad, tracfJo.! J darhth yn y capel uchod gan y PaichTfc O. Edwards, Hwlffordd, ar -M^if^^ fawr o hen chwarelau,' pryd y llvwvddwv*t yn absenoldeb W. T. Jwi, Ysw^Ma^ gan y Parch. Ddr. Price Cafwyd dSfiK wgorol, cynulliad da, a gwrandawiad a^edL ,n