Tarian Y Gweithiwr

FFRAE DDIDDIWEDD Y BALA. Yr oeddwn yn gobeithio cael dweyd y gair olaf yn y ffrae hon, ond yr wyf yn gwelcd erbyn hyn mai gobaith i'w siomi ydyw. Nid oedd hyn ond peth ellid ddys. gwyl oddiwrth y Ni tu Cefn.' Y maent hwy wedi enill hawl i faes y dienydd, ac wedi gwthio eu dwylaw mor ddwfn i'r frawes. fel mai cryn orchwyl bellach fydd eu darbwyllo i'w tynu allan. Y mae gweled yr ycbydig yn parhau yn ffyddlon l ategu M. D. Jones, bydded cam, bydded cymwys, yn rhoddi bodcihad mawr iddo yn ddiamheuol, gobeithioy derbyniant hwythau eu taledigaeth rywbryd-y maent wedi ei lawn deilyngu. Gwir fod Sterne' wedi ysgrifenu rhyw ychydig yn ddiweddar, wedi bod am flyn, yddcedd yn dawel a digyffro yn edrych ar y Ni tu Cefn' fel cynifer o gathau ar gais yn ysgrabino y Glymblaid. Daeth awr wan drosof, fel yr oeddwn bellach yn bur ffyddiog y caniateid i mi el gael dweyd- DeSrowcb ar fyr fe huna'r cledd, Gwahoddir pawb i'r orfoleddus wledd, Dim rhyfel mwy, daw byd dan goron hedd I, Ond druan o honof, gobeitbio yn erbyn gobaith yr oeddwn. Pan yn crybwyll gair byr am y Drych, megys rhwng cromfachau, nid oedd genyf ddim mewn golwg, ond yn unig anog pobl tu allan i Lyn Tegid' i wrando beth ddywed ambell un o drigolion y Gorllewin pell mewn perthynas i rai o brif ddynion y Bala. Yn mhell o dref yn ami y ceir y gwir. Y mae I parch i'r gwirionedd' a 1 thori pen yn yr Amwythig' mor anghymodadwy i mi a goleuni a tbywyllwch 1 • Ond dealled Sterne' mai lffigwr a arferir yma. Y mae y 1 Ni tu Cefn' wedi bod yn llawer rhy hyf ar ffigwrau1 er mwyn camarwain a dallu y cyhoedd. Gwelaf fod I Nid Meros' yn poethi yohydig pan yn sangu ar ddyffryn I cam, anwiredd,' a CHELWYDD. Gwell iddo bwyllo a medd. ianu ei hun, o herwydd nid oes dim yn cael ei ddyogeli mewn tymer ddrwg. Y mae 1 Nid Meros' a'i blaid wedi cadw personau ao eglwysi ar f6r tymestlog dros lawer o flwyddi, a rhaid i ni bellach, 'does bosibl lai, na pharotoi ein hunain ar gyfer yr hafan ddymunol. Gwell i Goleg y Bala fyned yn gregin na bod ychydig bersonau yn llwyddo i aflonydda ar heddwch a thangnefedd y lluaws, flwyddyn ar ol blwyddyn. Dyma fel yr ydym yn gweled pethau a'n llygaid naturiol. Cofied y Ni tu Cefn' nad oes angen talent fawr i wneud drwg os amheuir hyn. Caniateir i Edward i ymweled a'r ardd brydferth wedi ei gorphener, a buan y gwelir hi yn annibendod o anniben,-ond nid oes neb a honai fod y creadur hir-glust yn meddu ar enaid mawr. Wedi erwydro o amgylch o gylch eyf. addefa Nid Meros' mai 'oricas' yw M. D. Jones. 1 Gwiriodd lawer o'm geiriau, Cawr a. fu hwn i'm cryfhau.' O'r diwedd yr ydym yn dyfod o hyd i'r ffaith bwysig mai gwas i'r enwad yw M. D. Jones, A ydyw yn bosibl i un fod yn was ac yn feistr ar yr un adeg, ac o dan yr un amgylchiadau'? Ydyw, medd y Ni tu Cefn,' ac ar hyn try ffrae y Bala. 1 0,' ebe pedwar ar bymtheg a phedwar ugain o bob cant,' mae y fath honiad yn chwerthinus o ffol.' Buasai yn ddymunol fod Mrs'Nid Meros' wrth ei benelin tra yn ysgrifenu ei lith ddiweddaf. Y mae genyf ddigon o ym. ddiried yn ei synwyr cyffredin hi y gwel y priodoldeb i'r forivyn ufyddhau iddi. Ond ni wel y I Ni tu Cefn y priodoldeb lleiaf mewn bod y gwas yn mherson M. D. Jones yn rhoddi ufydd dod! I IVltat is sauce for the goose is sauce for the gander.' Pa bryd yr honodd M. D. Jones ei fod yn rhywbeth heblaw gwas, neu pa pryd y gwrthododd nfyddhad i'w feistr ?' Dyma ofyniad 'Nid Meros.' Atebiad Sterne,-O ddiwrnod cynoaf ffrae y Bala hyd y dydd heddyw, y mae M. D. Jones wedi gwrthod ufyddhau, a mynud ei ffordd ei hun! Ac er cywilycld i Ni tu Cefn,' yr wyf yn dweyd eich bod chwi wedi gwneud pob peth yn eich gallu i'w ategu a'i gefnogi i barhau yn ei ystyfnigrwydd i herio pawb a phob peth. Y mae cynyg gwobr o £100 yn rhywbeth tebyg i hyn. Y mae brol y £100 yn syfr. danoll Ni fyddai waeth iddo gynyg ei gant punt i unrhyw un am geisio darbwyllo y wadd i gredu yn ngoleuni yr haul? Gwyddom fed y fluccsluso(lion wedi eu chwalu fel mwg drosodd a throsodd, ond gwelir i ba bwrpas ? Myn y 1 Ni tu Cefn drigo mewn tywyllwch Aifftaidd, ac ni fyn. ant ddyfod i'r goleuni. Nid cynt y dywed 'Nid Meros' 'mai gwas ydyw M. D. Jones nag y dywed, I Ar y pegwn yna ni therfynid y firae byth.' Rhaid i ai a mil oedd Annibynwyr Cymru ddal y Ni tu Cefn' yn gyfrifol am hyn. Doallir dyiedswyddau gwas a meistr gan bob hen wreigen yn Nghymru. Yn ol addefiitd 'Nid Meros gwas a meistr sydd yn nglyn a firae y Bala. Ond I ar y pegwn yna. ni therfyna'r ffrae byth Hawdd i bawb wybod y paham. Yma eto y dengys y 'Ni tu Cefn o ba radd y bo eu gwreiddyn. 0 Y Glymblaid ddall yn dawnsio ar begwn.' Y mae hyn, fel llawer o bethau ereill yn ysgrif 1 Nid Meros,' tu hwnt i gylch fy nirnadaeth Cwyna eich crohebydd ei fod wedi ei lusgo i'r ddadl, ond ni ddywed gan bwy! Y mae dwylaw Sterne yn lan oddiwrth y fath amryfusedd. Ofnwyf ei fod yn debyg i ambell gi wedi iddo ddechreu cael bias ar waed, gorchwyl anbawdd yw ei gadw oddi- wrtho. Ond iddo fyned heibio i Lyn Tegid a hen dref y Bala, ac oddiar y bryn draw daw yr atebiad mewn llais eras,' I Ilyfi a geisiais hyn oddiar eich Haw chwi.' Ac os nad. wyf vn camaymervd vn fawr. vr « j j. v.- ryw weithiau mewn diwyg arall yn ymdrin a helyntion y Bala. Braidd na ddywedwn fy mod mor sicr o hyn ag oedd y Gwyddel pan yn erlin ei gymydog mewn llys cyf- reithiol am ddwyn ei asyn oddiarno. Pa fodd, Patrick,' ebe y barnwr, y gwyddoch mai eich asyn chwi ydyw ?' 0 fy arglwydd,' ebe Pat,' mi a adwaenwn lais fy asyn yn mysg mil.' Y mae cyfeirio at Israel, Jonah, Philistian, ac yn y blaen yn dwyn gormod c arogl y pwlpit i mi. Gall rhan fawr o'r ysgrif wasanaethu iddo ar y Sabboth yn niffyg ei gwell. Dyiem droi o'r neilldu yr arddull bregethwrol yn 1 2 3 4 pan yn ysgrifenu i newyddiadur politicaidd. Gall 1 Nid Meros gymharu M. D Jones i Samson,' i angel goleuni, neu angel y tywyllwch, nid gwaeth genyf fi pa un. Yr wyf yn ei adnabod yn dda, ac y mae Nid Meros' wedi cael mwy o gyfleusderau i'w adnabod, oni bai ei fod yn ddallbleidiol. Pwy, meddaf, a wyr yn well nag ef, sydd wedi treulio cymaint o amser yn ei gym- deithas, mai Gwych yw ganddo os gall Boeri am ben pawb arall.' Gorchwyl hawdd i Nid Meros' fyddai cyiarch M. D. Jones pe yr ewyllysiai yn 1al y bardd Seisni a- T^-i^n vWi^ee' bottom from within y siialJow centre, to the utmost skin.' STERNE. RN

LLEIHAD CYNYRCHIANT GLO. LLITH VI.—GAN MABON. Yn gymaint a bod y cwestiwn hwn wedi tynu y fath sylw yn ystod y misoedd di- weddaf, a chymaint wedi ei ddweyd yn ei gylch parthed gwledydd ereill, yn ogystal a rhanau o'r wlad hon, diau mai nid an. fuddiol fyddai sylwi ar yr hyn y mae rhai dynion uchel ac enwog wedi ei ddweyd yn ddiweddar mewn cysylltiad a dwy fasnach neillduol yn Neheudir Cymru—y glo a'r alcan. Nis gall un darllenydd meddylgar ddar- lien sylwadau yr Anrhydeddns J. Chamber- lain. A.S., yn Abertawe heb sylwi yn ddi- frifol ar ganlyniadau dinystriol gorgynyrch- iant. Ar ol sylwi ar allforion Caerdydd ac Abertawe, dywedai y boneddwr hwn, yr hwn y mae ei sefyllfa a'i gysylltiad a masnach y wlad, fel cadeirydd Bwrdd Masnach, yn rhwym o hawlio sylw i'r hyn a ddywed:- Yr hyn sydd yn fy nharaw i yn fwyaf yw y syrthiad yn ol yn y prisoedd, yr byn sydd yn rhoddi cyfrif am y ffaith tra mae cyfan- swm ein bnsnes yn parhaus gynyddu, y mae elw ein gwneuthurwyr a'n masnachwyr, yr wyf yn ofni, yn lleihau. Dichon na eglurir y syrthiad ymaith hwn yn y prisoedd yn fwy arwyddocaol nag mewn perthynas a'ch masnach leol chwi. Yr oedd swm y glo a allforiwyd o Abertawe a Chaerdydd yn 1873 yn 3,490,000 o dynelii, ac yr oedd wedi cynyddu erbyn 1881 i 6,627,000—y cynydd dirfawr o 90 y cant mewn wyth mlynedd. Gwerth y glo a allforiwyd o'r ddau borthladd hyn yn 1873 ydoedd 3,810,000p, a gwerth yr hyn a allforiwyd yn 1881 ydoedd 3,244,000p, yn dangos lleihad gwerth o 15 y cant." Gyda phob dyledus barch carwn ddweyd nad yw y lleibad yn y gwerth wedi ei osod mewn modd digon eglur gan y boneddwr, fel y gallo meddyliau cyffredin ei ddeall; oblegyd y mae yn amlwg oddiwrth y ffigyrau mai nid fod cyfartalwerth pob tynell o lo a werthwyd yn 1881 yn 3s y bunt yn is nag eiddo 1873, ond fod cyfan- swm y glo a werthwyd yn y flwyddyn hono yn llai o werth o 3s y bunt na'r cyfanswm bach eydmarol a werthwyd yn 1873. Yr oedd y glo a werthwyd yn 1881 yn fwy o 3,134,000 o dynelli na'r cyfanswm a werth- wyd yn 1873, eto, yr oedd cyfanswm yr arian a dderbyniwyd am dano yn llai o 566,000p na'r hyn a dderbyniwyd am y cyfanswm a werthwyd yn 1873; neu, mewn geiriau ereill, pris gwerthiad y glo yn 1873, yn olffigyrau Mr Chamberlain, ydoedd lp Is 9+c y dynell, tra nad oedd ei bris, yn ol yr un ffigyrau, yn 1881 ond 9s 9tc y dynell, neu ostyngiad o un swllt ar ddeg y dynell. Felly, cyfarfyddid y cynydd o 90 y cant yn y cynyrch a'r lleihad cyferbyniol o 110 y cant yn y gwerth! a thra y mae y 90 y cant hwn o gynydd yn y cynyrch yn ystod yr wyth mlynedd diweddaf yn datguddio ey nydd na welwyd ei fath yn flaenorol, y mae y lleihad yn y gwerth yn 20 y cant yn fwy nag ef! neu, os mynweh, tra y buom yn myned yn mlaen 90 y cant yn y naill gyf- eiriad, buom hefyd, yn .yr un tymhor, yn myned yn ol mewn cyf eiriad arall 110 y cant. Y mae hyn hefyd yn profi y ffaith a gry. bwyllwyd genym fisoedd yn ol yn y coloinau hyn, sef "Dnd gwneud rhywbeth, y buasai y rhanbarth, gyda'i fanteision eit .liadol i adlenwi cyflenwad llafur'wyr, yn myned yn mlaen i gynyddu yu nghyfanswm y cynyrch. ion yn llawer cyflymach nag yn y gwerth a geid am danynt." Felly, goddefor i mi ofyn unwaith yn rhagor i ba ddyben y ill 0 gwastreffir yn y modd hwn ein hadnoddau diderfyn? a phwy a lesoiir drwy hyny? Gadawer Mr Chamberlain i ateb. Pwy? Y defnydcliwr—y cyhoedd! Y mae budd y gwneuthurwyr a'r masnachwyr yn cyson leihau," ac fe wyr pawb fod cyflogau y gweithwyr wedi dyoddef digon. Goddefer i mi ofyn eto, ynte, i'r meistri a'r gweithwyr, Onid yw yn bryd ymdrechu gwneud rhyw- beth i wella sefyllfa pethau ? Anogwn em cydweithwyr, o leiaf, i ddangos nad ydynt yn foddlon ar y sefyllfa hen ar bethau; i beidio eistedd a breichiau cymhlethedig, ondi ddeffroi ac ymarechn-Ilob un i wneud ei ran i geisio cyfnewid y sefyllra-^ Syr J. J. Jenkins a ddywedai ychydig ddyddiau yn ol, wrth siarad mewn lie cy- hoeddus yn Abertawe, fed y lasnaca aican wedi derbyn yn ddiweddar ymwtnad gerwin anarferol, a bod hyny yn am,v;g yn flaen- orol i'r rhai a ymdrecbent rhagweitid pethau, wrth ystyried fod, am gryu amser, 11 cyjlen- multI nuydd yn eadw y blaen ar y gahead Meddai eilwaith, Y mae cynydd y cyjienu-ad ar y <)ahcad wedi r.iweiddio ein Jfurfafen yn atahadau gueitJifaol Uuonog ein cymydogaeth," Dyna i chwi iaith daigarasynied gyda golwg ar y fasnach alcan, a hyny gyda gwr a ystyrir yn dywysog yn mhlitL y meistri alcan. Cyfaddefai Mr Chamberlain hefyd "aad oedd y diwygiad masnacbol wedi dyfod i fyny a'i daysgwyliadau gobeithiol ef;" ond I fel arwydd er daioai, "fod masnach yn gadarn, a gorgynyrchiant yn cael ei an- Ond paham ei annghefnogi os nj I yw '73 ddrwg ? Os haedda ei annghefn o; p? h; na os oder rhywbeth er ei wella V ac os nad yw ein cyfeiilion yn t-wis cy- meryd rhan yn y gorchwyl, pabar; y -1'" ■ «• iant ac y difenwant y rbai a evyVypiant- wneud hyny? oblegyd yr oil a ge r gai. y rhai a gefaogant y cynadleddau p- :cdoolvo mhlith y glowyr ydyw, cynlluri i gaisio meddyginiaethu y sefyllfa ar na.u a achosir gan orgynyichiant. Ni o ■ :Mit ov hunaia i fyny fel doctoriaid ar ;aeledift, Nid dewisol ganddynt yw aflonj i '-u ar y teimladau da sydd rhwng meistri weifch- wyr trwy wneud i ffwrdd a'r Slid: 4 Se&ie na, y mae Nixon a Crawford b N!W ymaith v drychfeddwl yna gyd r.Jrmyg, Dywed y ddau mewn llytbyron >■ d wi lf, eu derbyn oddiwrthynt ddiwedc iorp.wr, mai yr unig amcan wrth gytui J i roddi rhybuddion i derfynu y Scales -reseL.ol oedd, iddynt gael cyfleusdra yn -yfwiig neillduol, yn yr hwn y gallent ithredu mewn cydgordiad gyda golwg a; .ihad y cynyrch, a cheisio cael yn y Seal iyfc loS barotoad, yn rhinwedd yr hwn wd'id cydweithredu felly, trwy ganiatac !i y ddwy blaid. Felly, gwelir mai t- ■ -ym y cyfeiilion hyn yw ymosod ar ;1' lor ion sylfaenol y Sliding Scales, &c, ad rtn- drechu a wnant i ddyfeisio cynlli rwy t hwn y gellir, dan gyfundrefn y S gas» gwell prisoedd i'r meistri am eu<- gwell I I cyflogau i'r gweithwyr am eu gw Cf ^1* ILI 11 fod yn waith anhawdd, ond pt JY northwya ?

MARWOLAETHAU. THOMAS.—Iouawr 13, yn Coalburgh, -hio, Joshua B. Thomas, yn 77 dwyddd oed. Yr oedd yn enedigol o h wyf Troedyraar, sir Aberteifi, Deheu- r Cymru. Pan yn 25 mlwydd oed sy- Ludocld i Rhymni, sir Fynwy, Deheu- ir Cymru, o ba, le yr ymfudodd j r wlad Ijon yn Mai, 1870. Ymsefydlodd yn -road Top, Pennsylvania, lie yr arosodd ¿¡,m tua blwyddyn a haner; yna daeth i Coalburgh, lie y terfynodd ei yrfa daearol. Nid oedd wedi mwynhau ichyd da er ys blynyddau: ond tua Iwyddyn yn ol cafodd ctpoplectic fit, yr tyn a'i analluogodd i fyned mwyach allan o'i dy a dydd Sadwrn, Ionawr y .\3eg, ehedodd ei ysbryd at Dduw, yr t,;Wn a'i roes ef. Y dydd Mawrth anlynol ymgynullodd tyrfa luosog yn ghyd i dalu y gymwynas olaf i'w 7eddillion marwol. Aethpwyd a'r corff gapel yr AnDibynwyr, o ba eglwys yr < edd yr ymadawedig yn aelod ac yn aenor ynddi. Pregethwyd ar/ i.chlysur gan y Parch J. P. Davies, lubbard, oddiar Galarnad m. 24- akiau addewiswyd gan yr ymadawedig. )aearwyd yr hyn ofd *arwol0 hono ?n E-ghladdfa Brookfield, Ohio. BUTTERCUP VALLEY, MINN., Ionawr 12. Gyda gofid a galar dwys yr wyf yn Jmgymeryd a'r gorchwyl adfydus o gof- >7odi marwolaeth a chladdedigaeth fy ("nwyl briod, Anne Powell, yr hon a fu IUTW yn dra. sydyn boreu dydd Gwener, •ihagfyr 22, 1882, yn 38 mlwydd oed, aewn canlyniad i enedigaeth plentyn. l prif achos o'i marwolaeth oedd gwen- lid cyfansoddiad, medd Dr. Herring, yr iwn oeddym wedi ei gyflogi i weini arni. JJr ei bod yn ymddangos yn lied fywiog ■tm ychydig amser wedi geni y plentyn, ?n fuan iawn gwelsom ei bod yn gwaelu n gyflym, ac yn mhen yr awr y bu iarw, bron heb yn wybod i ni, ac heb i ti gael gair o'i genau, na chymaint ag iwgrym. Cefais i brawfion digonol oddi- 'vrth fywyd cyffredinol fy mhriod ei bod -vn wir grefyddol, ac am hyny y mae ,enyf hyder cryf fod marw wedi bod yn .lw iddi; ond er hyny bu ei marwolaeth m golled ddirfawr i mi a'r plant. Oollais i briod serchog, hoff ac anwyl, a iwythau fam dyner a gofalus. Tad yr onddifaid a Barnwr y gweddwon a )falo am danaf fi a'm plant bychain. yladdwyd hi yn barchus yn Nghladdfa Judson, ger Jerusalem, capel y Meth- )distiaid Calfinaidd. Gweinyddwyd yn rr angladd wrth y ty gan y Parch. Griffith Roberts, ac ar lan y bedd gan y ?arch W. M. Jones a phregethwyd ei )hregeth angladdol yn nghapel Salem, I Sabboth olaf o'r flwyddyn, gan Mr <-ones yn bwrpasol iawn.-W. POWELL.

MANTEISION DADGYS- YLLTIAD. LLYTHYR III. Dymnnol fyddai nodi manteision tybiedig, ) leiaf dadgysylltiad crefydd oddiwrth y JVladwriaetb. Y maent wedi eu cysylltu )r ys rhai canrifoedd bellach, a gorchwyl jra anhawdd ydyw tori hen gysylltiadau, Hhaid dwyn ihesymau cedyrn o blaid y manteision deilliedig i'r Eglwys ei hun cyn v gellir tobeithio llwyddo i'w hysgaru. Gellir tyb ed mp.i y cyflogau.yn Dghyda'r aawdd a'r amddifiyn parhausia dderbynia yr Eglwys oddiwrth y Llywodraeth, ydyw I prif atalfeydd ar y fiordd i ddwyn hyn jddiarugj lch. Ymdrechwn nodi y raanteis- .on mor eglur, fel y gallo yr hwn a reao eu larllen. Gwnai dadgysylltiad ryddhau yr Eglwys 3 gaetbiwed y Senedd, yr hen a wneir i Eyny o Iuddewon, Pabyddion, ac Amheu- Wyr dynion o bob credo grefyddol, a lluaws 0 honynt, ysgwaethuoedd, heb feddu yr un gredo grefyddol o gwbl! Syniad dyeitbryw fod dynion, heb feddu y cydym- deimlad lleiaf a clirefydd, yn cydymgyugori YmgyD-ori a cbvulluuio deddfau i reoli a gweitbio ere fydd allan i bobl eredi. Anhawdd meddwl arflddim yn fwy anuheilwng ac atgas Da bod dosbartb o'r fath yn gwastrafiu amser y -'vboedd i ffnrfio deddfau crefydd ol! Gall y datllenydd fod yn bollol sicr fod yn y Lnpdd lawer Charles Bradlaugh, a themtir nH ofynlr naili a'r Hall o bonynt, 'Beth sydd I fyiegecb di ar fy neadfen, neu a symereeb fy ngeiiiau yn dy enau I Y mae lluaws mawr o'r Eglwyswyr eu hunain yn teimlo yn ddwys o ^er^^a7n' ac yn hollol barod i roddi eu plfcidlaib o blaid y dadgysylltiad.. Gwnai betyd barctoi y ffordd i osod am. gylchiadau yr Eglwys yn sawylaw clyniori sydd yn rteddu loarch i grefydd—a rhai hefy<3 vn dyznuTio ei llwyddiant Rboudai deriyn hefyd ar y gwaradwydd .anferth,_ sef • gwerthiaut bywioliaethau.' Mae y ffiei^d beth hwn wedi parhau yn hir i wartlirudao crefydd. Y mae y peth wedi profi ei hun yn faes toreithiogi'r arwerfchydd cyhoeddus i arfet ei dJoiiau. Wedi cyfeirio at sefyllfa iechyd yr ben Rt ctcr, rhaid dwyn ar gof i'r gynulleiafa ymadrodd Jcb, Os o gryfder y cyrhaeddir peuwar ngain miynedd.' Wedi traddodi prjBgtth fer ar fyrdra bywyddyn, T:MlI,l"l ,t. .ay1 -v y i.¡.¡- v. -i- tadleuaeth frysiog ar y fywioliaeth,' a buan iawn y clywir y going, going, gone.' Rhoddai hefyd derfyn ar y triciau creu- lawn, a'r fasnach dylwytbol, trwy ba un y dyrchefir perthynasau anheilwng a hollol angbymwys yn bytrach na churadiaid gweithgar a tbeilwng. Gwyddom am luaws o amgylcinadau tebyg. Nid oedd gan y gynulleidfa. lais na dewisiad—y peth oedd yn eu gweddu hwy oedd goddefganrclu Nid teilyngdod ydyw y safon i farnu, ac nid ydyw yr awdurdodau ynbarnu yn ddoeth a gweddrsi ymgynghori er catl allan deimlad y gynulleidfa. Fel y dywed Rector Merthyr, nid rhyfedd fod Eglwys Loegr heb eriot-d gael tir cyfaddas yn Nghymru. Yn ddiamheuol y dylai y bobl gaelllais yn newisiad eu gweinidogion, ond y mae y cysylltiad yn gwarafun hyn o ragorfraint iddynt. Nid oes dim yn fwy eglur na bod y Babaeth yn ei rhwysg yn gwneud ei ffordd i Eglwys Loegr. Oft'eiriad ar ol offeiriad yn cael eu taflu i garchar—ereill yn cael eu herlin o lys i lys am feiddio o honynt dros- eddu yr hyn a dybir sydd yn ffurfio rheolau Eglwys Loegr. Y mae yn syn i feddwl yr amser, yr oriau a werir, a'r dadleu brwd a gymer 1e rhwng y barnwr a gwyr y perwig oedd, cyn y gellir penderfynu natur y tros- edd a maint y gosp haeddianol! Rhoddai dadgysylitiad derfyn ar y fath gythrwfl. Y mae yr offeiriaid sydd yn aelodau o Eglwys Loegr wedi tyngu llw o ffyddlon- deb a cbrediniaeth yn y 39 erthygl cred- yn derbyn eu tal am wasanaethu, ac ar yr un pryd yn gwneud eu goreu glas I ledaenu egwyddorion Pabyddol! Dyma rQ8Jr^ ioVdd euwadau ar d« perffaith cydraddoWtb. Gan mai gweieion yr un Mewtr ydynt J mae yn rhvwbethchwitbig gweled y naill yn edrych i lawr ar y llall, Santeiddiach wyf fi na thydi.' Dylai fod y cydymdeimlad dwysaf rhyngddynt, ac ymgynghoriad ami mewn perthynas i'r dull a'r modd i lwyddo y deyrnas nad yw o'r byd hwn. Y mae y cysylltiad yn achlysur i gynhenau, ym- rysonau ac ymbleidio, trwy fodrhagorfreint- iau yn cael eu rhoddi yn annheg i un sect. Gwnai hefyd ryddhau y Senedd oddiwrth ddeddfwriaeth Eglwysig, ac felly byddai ychwaneg o amser ganddi i ymdrin A'r matarion hyny sydd o ddyddordeb a lies- iant i bawb. Y mae llawer o amser y Sen- edd yn cael ei gymeryd i fyny i edrych- ar ol helyntion yr Eglwys,—codi argae yn y fan hyn, darostwng ychydig ar y fan draw, er atal y dyfroedd i lifo dros yr ymylon. 1 Take care of the baby' ydyw y cri, ac amlygir y gofal mwyaf am dano ar draal esgeuluso pob baby arall. Y mae yn an- mhosibl dyogelu Llywodraeth dda tra byddo gorymgais ac elwgarwch un dosbarth o bobl yn parhau. Gwnai dadgysylltiad fyned o dan wraidd yfath gamwri. Gwnai hefyd ddwyn i goffrau y Senedd swm mawr o arian y cyhoedd a orfaelir yn awr gan sect gyfoethog, modd y gellir dwyn yn mlaen gyfundrefn o addysggenedlaethol ac ansectaraidd. Tueddai dadgysylltiad iachau cwerylon ac anghydfod crefyddol sydd yn awr yn waradwydd i ran fawr o'r genedl, a rhoddai derfyn ar y ffag cableddus a elwir yn Etholiad Esgobion. Ac yn ben ar y cwbl, rhoddai derfyn ary gwaradwydd cenedlaethol o fasnachu mewn eneidiau. Ai tybed nad yw y thesymau hyn a'u cyffelyb yn pron tu hwnt i bob dadl y byddai yn fendith anmhrisiadwy i'r Eglwys ei hun, ac i'r genedl, i'r cysylltiad anach- aidd yma gael ei dori unwaith ac am byth ? Y mae crefydd yn calw yn uchel am ei rhyddhau o'i llyfytheiriau, fel y byddo heddwch a ffyniant yn ei phalasau. Trecynon, J. W.

CYNRYCHIOLAETH GYMREIG. MRI GOL.Y mae ymdrechion Cymru er cael gwared o'r Toriaid a'i camgynrychiol- ent gynt yn y Senedd wedi bod yn egniol iawn, ac yn hynod lwyddianus. Toriaid, a rhai obonyntyn Uchel-Eglwyswyr, afyddai gynt yn amlaf yn ein Senedd yn camgyn rychioli Cymru Ryddfrydol; ond y maent wedi cael eu troi,o'r Senedd i gyd ond dau, y rhai, hyd yn hyn, sydd yn cael eu goddef lei fiosylau i ddangos natur y creaduriaid a elwid vn V cyn-amserau yn Aelodau Senedd- olCymreig. Yn y brwydrau poethion a gy- merodd Ie i gael hyn oddiamgylch, dyoddef, odd llawer 0 bobl gydwybodol yn eu ham. gylchiadau. a rhai hyd yn nod ferthyrdod. Y mae y tugel a enillasom drwy em bwa yn awr yn peri i'r aberthau a wnaed gynt fod yn;afreidiol. Hyd yn hyn. prin iawn y mae ein Seneddwyrpresenol wedigwneud gwerth y Ilafur a'r dyoddef mawr a fu i'w dychwel- yd. Dichon yr atebir y feiruiadaeth hon drwy ddweyd nad yw Daffy etoyn y Senedd ond megys crwt yn ei bais, yn gallu trin ychydig ar deganau, ond heb ledcu gwaith. Nid oes genyf ond gobeithio, ynte, ei fod ar y ffordd i ddyfod yn ddyn. Glasdwraidd iawn yw y biliau Cymreig a gawsom hyd yn byn. Y mae rhai o'n Seneddwyr wedi bod yn ddigon call i gael swyddi da gan Glad- stone, ac fel hogiau wedi tandwyro eu nain i roddi brechdan fel iddynt, diamheu eu bod yn Ilyfu eu bysedd gyda boddhad. Y mae ereill heb gael yr un, ond yn dysgwyl yn amyneddgar wrth ddrws y Llywodraeth, .n ac yn ceisio eu boddloni drwy gynffona, a gwrthwynebu ein cefnderwyr y Gwyddelod. Ond bod yn ddigon effro, diamheu y gallai llawer o Gymry yn rhagor gael swyddau o wertb yn ein gwlad nad all Deb ond Cymry eu Ilenwi yn effeitbioL y rhai sydd, o herwydd gwaseidd dra difaterweh, yn caeleu rheibio gan Saeson anghvmwjs i'w swyddi. Ond y pwnc mawr yw, beth y mae ein Haelodau Seneddol presenol wedi ei gael i'r genedl ar ol i ni ymladd drostynt. Nid oes un o honynt wedi cynyg ymgodymu ag un pwnc o bwys i ni fel cenedl, megys ysgar iaeth yr Eglwys oddiwrth y Llywodraeth, Olid Mr Watiim-Willisms. 'Y mae dadgys- ylitiad mor rheidiol a chyfiawn i ni yn Nghymru ag yw ef yn yr Iwerddon. Ond chwarddwyd Mr •Watliin-Williams i lawr gan ddynionach ag oeddynt yn dal ages gysylltiad a rhai o'n Haelodau Seneddol drwy ofyn pwv oedd Watkin Wiliisrcs,' ac AWF'rymwyci ei fod yn OJ mod o grwt i fiat noricin Seneddwyr Cymr<. ig m awreddog presenol. Y mae Mr Watkin "Williams wedi pron ei hun yn gryn ddyn ar ol hyn, a dy. lesid ei gefaogi ar y pryd, a p«e buasai genym Seneddwyr mor bybyr a r Gwyddel Tv/zfii o.wr>cnd birnv vti effoitlnnl. ..V-V- -M. ;i r nac anturiaetb, na gwrolder, na gwladgar wch, fel y Seneddwyr Gwyddelig. Dichon fod ganddynt ystor fawr bob un ryw;e o'r golwg. Y mae y Cymry yn dyoddef tlodi :1 11 mawr, ac anghyiiawnder, fel y Gwyddelod, yn enwedig oddiwrth y tirfeddianwyr ond beth y mae eiu Seneddwyr wedi enill i m ? Ymladdasant yn ddewr dros y tugel, yr hon a gafwvd i Loegr a Chyrnru, ac y mae ar. eithi'au Mr Henry Richard yn y Senedd ar y pryd yn danges y gaLlasai, pe (iewisasai, fod yn O'Connel Cymreig^ond ofnaf ei tod yn rhy Seisnigaidd ei deimladau i wneud hyny. Y mae ein Seneddwyr Cymreig wedi cael dau fil bach hollol Gymreig, a r rhan bwysig o honynt yw cydnabyddiaetn y Senedd ein bod yn genedl, a bod arnom eisieu deddfau gwahanol i Loegr, ond yr oedd hyny wedi ei enill ar adeg ymosooiad Becca- gynt ar y tollbyrth. Y mae y bil- iau uchod yn hynod o ddiiiiwed a didaim, fel deddfwriaeth bwysig i roddi ymwared i wlad orthrymedig. Oni bai fod genym o, haiarn, a llechau, buasem mor d.oaion a r Gwyddelod. Y mae ystadegau y Llywodr- aeth yn dangos ein bod ar lawer blwyddy n yn ystod y deug mlynedd ar hugam aiweddaf yn meddu mwy yn derbyn cymhorth plwyiof na'r Gwyddelod. Gwn nad yw hi felly eleni, na'r llynedd, ac y mae y tIodl mawr yma wedi bodoli, er fod genym iath adnodcl- au o gyfoeth rawcawl yn ein gwlad, a Saes- on gan fwyaf, sydd yu cael huten hwnw. Beth, ynte, yw y ddau fil bach Cymreig uchod ag'y dywedir eu bod mor ddiddim, y rhai y mae ein Soneddwyr Cymreig yn rhoddi i G-ymro bach diniwed i'W hwian i gysgu ac i freuddwydio fod ganddo Aelodau Seneddol diail, sef bil negvddol i rwystro Daffy i feddwi ar y Sabboth, a bil bach arall cadarnhaol i gael pregethwr yn lle'r gwr a'r wenwisg i gladdu Daffy pan fyddai farw yn mynwent y plwyf! Mynodd y Gwyddelod a'r Seneddwyr lwyr ysgariad yr Eglwys oddiwrth y Llyw- odraeth, a pha un ai genym ni neu gan y Gwyddelod y mae'r Seneddwyr goreu? Beth pe byddai dyn wedi priodi etifeddes yn bostio ei fod wedi gwneud gwr rhagorol i'w wraig, am ei fod wedi gwneud darpar. iaeth i'w chadw rhag meddwi ddydd Sul, ac yn ei bywyd wedi parotoi pregethwr i'w chladdu yn lie offeiriad yn mynwent gy. sygredig y Llan ? Y gwir yw, y mae Cymru wedi gwneud mwy o wasanaeth i'w Senedd. wyr, drwy an"rhydeddu rhai a chyfoetbogi ereill, nag y maent hwy wedi ei wneud o les i Gymru hyd yn hyn. Atolwg, pa faint llawnach yw bol Daffy, neu pa faint yw ei gefn yn fwy clud o'r bil bach claddu a gafodd? Pe cawsai ddatgysylltiad fel y ceisiodd Mr Watkin-Willliams, buasai yn dafell werth ei cbael, ond yr oedd ein Seneddwyr yn rhy ddoeth yn eu tyb eu hunain i geisio dadgysylltiad, a ffrwyth eu mawr ddoethineb oedd y bil bach claddu I lWeI, ni a obeithiwn y goreu, nad yw hwn ond crothell ar y bach i ddal pysgodyn mwy. Mae hefyd debygrwydd y cawn golegau i roddi addysg ragorach i'r dosbarth canol Bydd hyn yn bwysig i ran o'n cenedl pan y deuant i weithrediad, yn enwedig os cawn Gymru yn athrawon ynddynt. Mae'n syn iawn i mi os nad y Saeson a gant ran y llew fel swyddogion y colegau uchod, ac y ceuir y Cymry allan dan ryw esgus neu gilydd, yr un fath a swyddi ereill dan y Llywodr- aeth. Yn mhob gwlad ag y mae gwleidyddwyr iawn, y maent yn cymeryd trafferth fawr i addysgu'r bobl mewn gwleidiaeth yn gystal ag i'w cynrychioli yn y Senedd. Ar ol cael y bobl i ddeall yr hyn sydd reidiol i'r wladwriaeth, a phlanu penderfyniad yn y bobl i'w gael. Nid yw cynrychioli yn y Senedd ond mater rhwydd mewn cydmar- iaeth wedi hyny. Nid yw ein Seneddwyr Cymreig yn dysgu nemawr ar y bobl fel y dysgodd Gambetta y Francod ac O'Connell y Gwyddelod. Mae Seneddwyr yr Iwerdd. on yn tra rhagori ar ein Seneddwyr ni yn hyn. Medrai O'Connell gyfarch ei genedl yn y Wyddelaeg yn gystal ag yn y Saeson- aeg, ond y mae ein Seneddwyr ni yn myned i'r Senedd i wneud ein harch drwy gyfieith- iad. Nid oes nemawr i Seneddwr Cymreig yn malio eymaint am ei etholaeth fel ag i fedru cyfarch y rhai a'i etholant ond mewn Cymraeg hynod o garpiog. Mae ein cyrdd- au gwleidyddol mor ddisynwyr yn ami a'n llysoedd barn, lie y bydd swyddogion y gyfraith yn profi carcharorion Cymreig o flaen rheithwyr Cymreig, a hwythau heb ddeall dim o'r iaith. Mae eisieu i Gymry'r holl Dywysogaeth ddeffro i gael Cymry selog cynrychioli yn y Senedd, a Chymry a wnant les i'r wlad. MTCHAEL D JONES.

EISTEDDFOD GENEDLAETHOL CAERDYDD, 18S3. Y LIBRETTO. MRI GOL,,—Carwn wybod gan yr enydd, os y gwel yn dda, pwy oed^J feirniaid y • Libretto ?' Yn y Foner gwehr mai Ceiriog oedc. yn farnwr cyhawn (.). tystiai ef mai eiddo Gwydion ap Don, ar y tcstyn I Gwylliaid Cochion Mawddwy, oedd y goren. Ysgrifena yr anfarwol ar enwor gerddor clasurol D.Emlyn Evans yrj Nghronicl y Cerddor am Chwefror, yn lyd ar .ol Ceiriog, am awdwyr y O ran eu Saesneg dywed fod pedw^r o I awdwyr yn inenrdb Ic Pwy yw eft arnu Seisneg, na Chymraeg ychwaith ? Dy.gea ramadeg yr iaith Saesneg cyn myned i ys grifenu rhagor am ddynion ydynt wedi cael addysg glassurol am flynyddoadd. io, dyna sydd yn gamp^s hefyd—un o'r incurables a ddyfarnwyi yn oreu yn y diwedd gan dri o'r pedwar a feirtiadent yn Nghaerdydd, qpf «iddn Ravmond ar I Y CroeRlJadwr I' South Wales Daily News a'r Western Mail), yr hwn oedd y8golhaig clasurol yn y Gy- mraeg a'r Saesneg, ac yn university man, eiddo Arthur' (sef y Parch D. C. Harris, Caeronwy.) ar I Y Ferch o Gefn Ydia' yn oreu, a'r uddo Raymond ar y Crusader yn ail. Doctors disagree Cynghorwn Emlyn i fod yn ddistwr rhag dygwydd i ryw Her- cules bar Idol ymaflyd yn ei war a'i osod am uu dyud a blwyddyn i bougian ar gorn y lleuad! Dysged peidio gofaiu am achosion pobl ereill, nad yw efe yn addas o ran dysg na thalent i ddatod careiau eu hesgiiiau. Yr eiddoch yn ffyddlawn, YR EKYK 0 FOEL' YR ARAN. — +

ABERAFAN. MASNACH YR OPIUM RHWNG R A CHINA.—Nos Fercher, Chwefror y ys nghapel y Tabernacl, traddodi d;; !>th ar y testyn uchod gan y Parcb W, .1 ¡illf"S, M.A., Abertawe. Eglurodd mt iyseH eglur yr arferiad 0 hono gan y C k a;:i, effeithiau gwenwynol, dinystriol :a■■■: oi ar y rhai a'i defnyddia, a cho uniudd gyda'r difrifweh mwyaf Llywodre j! ;f*v yr hon a ymffrostia gymaint 5. nach Bydd eto, os nad yn un, mewn genteel way yn gorfodi China [,"j, R aidd, druan, i wario tua 7,000,0C«.= r: .< r yn flynyddol er prynu y gwenwy s dinystriol hwn i laddei filoedd b' yn. Y mae ei effeithiau er riiwvbiru ye efengyl yn anferthol, ac mae yr fiuith, heb ymhelaethy, fod yn China 40G,-<ki0,IX<* o boblogaeth, ac nad oes ond l!i ,JOO Y' c Srofifesu Cristionogaeth, ar uJivaitf yn angos ei bod yn llawn bryd i ni foi 0 mrr gan fod y Saeson wedimethu, i 4neu 6:,1: o blaid China er ei rhyddhau o l aeth hon. Symudwn fasnach i thiriogaeth, o herwydd nis gal(, ¡ wuend hunan, oblegyd y mae'r ffaith < < od hi yc, y flwyddyn 1839 wedi dystryv- 0 yn WIT foddol ddim llai na 20,283 ogist: ■ o opiw. -gwerth tua 3,000,000 o buna rwy >:■ > daflu i'r dwfr, yn eglur ddango orfnu aeth a osodir arni i'w brynu, r add ddychymygwn glywed lief yn a cdui- rhwng delwau cerfiedig China, ¡\haW osodwyd arnom." Pasiwydpenc rfytiiad Tr perwyl ei fod yn annheilwng o I :gr i ,arv y fasnach yn mlaen, a bod y ac' as yn deilwng o sylw buan ein sened 'vryt. At. wyddwyd ef gan y cadeirydd, M F,* fferyllydd, er ei anfon i'r Prif W Ysgrifenyddion Cartrefol a ThrB Dichon fod lluaws 0 dda: v DARIAN, wrth glywed cymain o aiarf ?. ysgrifenu, ac areithio, ar yr p gofyn sut beth ydyw. Y mae o y jo&laer. ? mynydau presenol gyfrol 0 Perei M.-iUr t Medica, yr hwn a rydd esboni i helactb arno mewn gwahanol agweddf 1 mm yn un o'r planhigion hynaf y ce: L lies am dano. Souia Homer am dano f p-i-'yg- iniaeth gan Hippocrates. Nit gwyr iawn pa bryd y defnyddiwyd ef ■ ? Af, crd bernir ei fod mewn arferiad E" » ioreu iawn. Y mae yn ofynol cael ti] jcdig o ffrwythlon i'w amaethu, a che. Tawer 0 drafferth i'w ddwyn i sefyllfa • .i.iir é ddefnyddio. Tyf y planhigyn 1 H pheda'r troedfedd 0 uehder. Y mae k tiIDl', N ganghenau, ar y rhai y tyf ffrwJ iieoyg i'r melwn (melon), yr hwn sydt yn JÍ&WD sudd tebyg i Iaeth, ac 0 hwnw y w: f ir at y ceir yr opium, neu sudd y Pabi. i;fnvd(L? ef gan boll feddygon y wlad i, waharsoi achosion meddyginiaethol, ond !.iofi,yddir ef yn benaf yno i'w fwyta, E ylat fel gwlybwr meddwol, ac i'w ys-^j io fel myglys. Nis gellir ei ysmygu i un rhwyddineb a thybaco, ac nis gi. i u ci ys- mocio gyda'r un pibellau. em V bibell dair rhan—un rhan er da: 'JF"'¡¡:ï un arall yn cynwys dwfr i'w d nberu, *«■ un arall yn cynwys lamp oleued 1; 5 y dwfr. Y mae v dyn a'i defnyd i yn ei osod mewn tair sefyllfa, fel y I yn gyntaf y nefoedd; yn ail, cwsg; y -■ di-ydydd. uffern. Tra yn ei ddefnyddio r,;?bc. e* holl gysylltiadau teuluol, cyme JiHsoi, a masnacbol, ac y mae pobpeth yn cysur, mwynhad, a digrifwe. 1 ick<o, ft theimla fel pe mewn gwynfyd we-i; h, ddefnyddio syrth i drwmgwsg a ra,i oiiatf fel un marw, ac mewn rhai a> Outxi ni. ddyhunir y truan o gwbl, obleg 1 c; I farwolaeth; wedi dyhuno y m; pychdoi angherddol yn ei wddf, ac y ma VJ 11a-TU poenau arteithiol, a rhodia oddia.. kh icl pe yn wallgof hollo]; ac os na v.'ilr ycb. waneg 0 hono, mynych iawn y bydd rn angeu iddo. Gwaria ddwy gei- c hub tair er ei brynu, a'i ganlyniadau; v y tj odi eithaf, a marwolaeth cynamsei Ao" byddir yr un a'i defnyddia yn aiou. y mae ei gorff teneu, ei wynebpryd .('vwedig, a melyn, ei rodiad cloff, ei lygaic :xide<ag, ? a'i wefusau crasedig,ar unwaith v tn irgd- ychu. Anhawdd iawn yw rhodd yr arferiad o hono. Er fod yn Chil < ,ai, w, o glafdai i geisio achub rhai o'i aft- o-.i. eto, ni lwyddir ond mewn un achos 0 > u< il 1 wneud hyny. Y mae ei eff c-ithia-i weWiui ar y cyfansoddiad yn cael ei ar 1 >,aa hurtrwydd, annghofrwydd,gwen'. gv; yn. ebpryd teneu a melyn ias, cleii ..1 y- y gwefusau a'r llygaid, a'r archwae ddinystrio. Dyna i ti, ddarllenydd, olwg tr ar « natur a'i eSeithiau. Penacheidj iiva!X.g, onid yw yn llawn ddigon i'th a) I o**dui mai annheilwng o wlad oleu t a Christionogaeth yw gosod Chi: I-i r. eilunaddolgar, a phaganaidd, d; > acth i brynu y cyffyr damnio Credwyf mai ofer fydd gwario o bunau bob blwyddyn er hyrvic Y1 efengyl. tra y mae Lloegr mewn u llaw vn mvned a Beibl i'r Chineaid. 1 |

— • wrth iddo osod y cap i fewn vaddo. Yr oedd yn defnyddio y pylor 1 isvn er ys 14 mlynedd; ac nid oes ond dychymygu y modd y cymerodd y t rwydriad Ie. Chwythwyd ef yn fal- u don, ac ni chafodd ei gydweithwyr air i enau. Ocheneidiodd ddwy waith. i-iweithiai mewn tir caled gyda John H. oberts, yn y Cayugha Shaft er ys pyth- nos. Arferai weithio gyda R. D. oderick. contractor, Wilkesbarre. Yr idd ganddo wrag a phump o blant yn reorci, Deheudir Cymru. Anfonodd thyr ac arian iddynt y diwrnod hwnw. ae ganddo un ferch yn briod, ac yn vwyn Denmore, Scranton. Da iawn ix byw ei fod wedi yswirio ei fywyd.