Tarian Y Gweithiwr

BWIOD YSGOL ABERDAR. A MR D. P. DAVIES. MET Qoh ,—Diolchaf i cbwi am ganiatad i wn^yd ucdiad lieu ddau ar lythyr Mr D P. Da, vies. yr hwn a ymddangosodd yn eish Tartan ddiweddaf. Drwg genyf na fnasal Mr Da-vies wedi bod yn fwy pwyllog a yn ysgrifenu. Y mae yn gamsyniol iawn mew a aju .yw bethau. Yn anffodus iddo ef, y raae campaign y fourth standard' wedi bod yn faen tramgwydd iddo o'r dechreuad. Wrth .norrclo yr eisteddiadan gymerasant to an y Bwrdd yn Mai a Mehefin, 1881, y yn g wneud gwallpwysig Nid ydyw wedi nodi eisteddiad y Bwrdd am Mai y 19op, 1383 o gwbl. Yr oedd Mr Davies ei hun* yn hwuw. Nis gall wadu hyn. Maiy 19e», yn uuol fl-'r rhybudd a roddais Mai y oynygiais fod y pedwerydd By elate i gael ei neVid a'r safon standard i gael ei gastwng o'r pumed i'r pedwerydd, &o., &c. Corner odd atnryw ran yn y ddadleuaeth, otid iel y cyfaddefa Mr B. P Davies, ni ddywedodd efe yr un gair ar y pwnc, o Lcrwydd, meddai, Ni chafodd Mr Davies gyfle i wwmd hyny am nad oedd yn bres- enol yn y cyfarfodydd uchod o eiddo y Bwrdd. Yr oedd Mr Davies yn y Bwrdd pan wnaetbym fy nghynygiad gyntaf. Pravrf—Ownaeth Mr Davies gynygiad ei huu yn yr un Bwrdd a minau, sef Mai y 1'ieg. Yn y M' Sthyr Express am Mai yr 28&in, 1681, ceir mynegiad o weithrediadan y Bwrdd wodd Mr Davies allan, sef Maiy lSeg, ac yn mhlith pethau ereill ceir a ganlye :— Pov;*r>A0 i.—Mr D. P Davies moved that a model form of balance sheet (similar to f¡he Abercwmboy Colliery balance sheet, 1830), be -sent to the secretary of the ComrLit•.<> of workmen at each Colliery, ireqncstii;^ that a return of their several rbcoiptp an 3 disbursements since the 1st of January, J i81, be sent to the Board within 14 days. Agreed to. Yn ngwj neb hyn, gwn na charai Mr Dav- ies y gorcliwyl o brofi nad oedd efe yn y Bwrd-l M-vi y 19eg, 1881. Gob. irr." /d fy nghynygiad yn y Bwrdd hwn er ci wilio i mewn i'r &choa ac ysgtif enu at y Department. Mehefin yr 2il, yr oedd Mr Davies a minau yn absenol o'r Bv.-rda—. tr Davies yn wael iawn yn ei wely, mi: an ar neges bwysig yn sirBenfro. Ar F«hfc: -> y 4ydd, anfonodd clerc y Bwrdd h jhyr at 7 Department ar bwnc y cynyg iad sot eyfnewidiad y Byelaws a gostyng- iad'y .*>'a->-lard. Mehefin yr 8fed, atebwyd y llytbyr- hwnw gan y Department, wedi ei •awnodi gan P. Comin, a'i gyfeirio at It, O. G-ery, Ysw. A chan nad ywy liythyr oi d byr ^osodwn ef yma er prawf a bodd. lOiir-.vydd i'r cyboedd ein bod yn gywir. Education Department, June 8th, 1881 Sir,—T have the honour to acknowledge the receipt of your letter of the 4th inst witVi its enclosures. The Education De- partment. feel considerable hesitation in sa.net: )^.xng the substitution of standards for total and partial exemption lower than those nx.ed by the bye law cow in force. Should your Board desire to press their application upon the consideration of the Department, I have to request that a care- ful statement of the specific reasons for the < proposed change may be forwarded to this t>0: 3e. I have the honour to be, &c P. CUMIN. H. 0. Gery, Esqr. Mewn canlyniad i ddarlleniad y liythyr uchod yn y Bwrdd Mehefin yr 16eg, cafwyd dad! i'laeth ar y standards, do., a, gobmwyd fv nghynygiad dtachefn hyd y Bwrdd dylynol. Yn y Bwrdd Gorphenaf y 7fed gosodais get bron lechres {schedule) oresym- 9 k art Ato- fy nghynygiad. Ond er i ddadleu- sietb. -A ei chario yn mlaen am gryn amser ar y m^oer. ni eiliodd neb y cynygiad, felly, nid oodddim ïw wnend ondeldyno ynol. Yn awz U wel Mr Davies fy mod wedi rhoddi rhybudd a gwneud cynygiad, ie, gwneud c inwia t, cofier, ar bwnc y standard yn y ByrddttU yr oedd efe yn bresenol ynddynt. ONdf-ycyfaddefaMr Davies ei hun, ni ddvw lodd un gair ar y mater, Gan fod Mr D. P D. yn gwneud statements angbywir, CK; yr neillduol yn gysylltkdig â mi, teimlaf fod OH'. yf hawl, a'i bod yn ddyledswydd amat i gywiro. Drwg genyf fod boneddwr 0 ea/i< Mr Davies yn ysgrifenu mor en- a^nia lol ag y gwna yn niwedd ei lythyr. Os ydyw yn cyfeino ataf ft, dymunaf yn batchy ei hysbysu ei fod wedi camsynied f iar ;ed, a'i fod wedi gwneud un o'r flat •« mwyaf truenus y waith hon modd bvuag. Yr wyf yn gwneud hwn nid am fod y yn fitio na'r esgid yn gwasgu« cofied, ord am fy mod yn adnabod saethu wrth ei *icn. Ymffrostiaf mewn bod yn golier, ond id ffiyfi yw y colier y meddyiia efe am ac os gall Mr Davies ymffrostio ei fod y adnabod 1 canoedd lawer o goliers,' &c., ;allaf finau ddweyd fod miloedd o hcnyiiti yn fy adnabod ina welsant ei wyneb ex en^d ac y mae yn bosibl fod coliers -wedi j £ :byn cymaint oddiar fy llaw i ag a -d i«r:yniasant ganddo ef. Y mae I more 4scrrn m Egypt' os bydd taro. Yn dymuno pob llwyddiant i Mr Davies -i gadw ei sedd yn yr etholiad nesaf, Ydwyf, yr eiddoch yn wirioneddol, Oadlys. B. Evans. [Y mae eiddo I Colier' wedi ei dderbyn, oiid gan nad yw yn dewis rhoddi ei enw priodol o dan ei ysgrif, caiff yr uchod wasanaethu fel atebiad i Mr Davies. At bwne personol fel hwn, y mae yn rhaid cael y naill enw priodol yn gystal a'r Hall.—GOL.]

BWRDD YSGOL LLANSAMLET. MEI. GOL.,—Goddefwch i mi ychydig bach o'ch gofod i wneud sylw o lithiau 4 Sam o'r Erw' ar y pwnc uchod. Dywed « Trethdalwr' yn un o'ch rhifynau diweddaf mai boneddigeiddrwydd IT' oedd yn peri iddo wrthod ateb gofyniadau 1 Sam.' Yr oeddwn wedi arfer meddwl bob amser mai anfoneddigeiddrwydd neu anallu oedd gwrthod ateb gofyniad, os buasai y gofyn iad hwnw yn cael ei wneud mewn ysbryd priodol. Os oes rhyw gam wedi ei wneud tan ein Bwrdd, priodol yw i'r trethdalwyr deall hyny, fel y byddont yn gwybod snt i wneud pan ddaw yr etholiad. Dyna fy unig esgusawd dros ymyraeth yn y mater hwn. Y mae I Sam o'r Erw' YI1 eymeryd cryn drafferth i geisio gwneud "caM yn erbyn y Bwrdd presenol. Yr oeddwn yn meddwl ar y dechreu, pan y buasai ef yn codi y lien, y oawsem olygfa ryfedd ar weithred- iadau y Bwrdd. Yr ydym wedi bod yn dysgwyl yn bryderus am i'r lien i gael ei chodi, ac i'r boll gamwri gaeleiddatguddio, ond hynod mor ddibwys yw y pethau sydd wedi dyfod i'r golwg. Hyd yma gellir symio llithiau « Sam' ifyny, sfdynodi eu eymeriad a'r frawddeg adnabyddus hono, Great cry, but little wool.' Edrychwn am enyd ar y materion y mae y brawd wedi eu codi i sylw. Yn y lie cyntaf, dywed fod y Bwrdd wedi ethol tri ysgolfeistr yn ddiweddar. Nid yw yn eu beio am hyny, feddyliwn, er i mi glywed unwaith am ymgeisydd am aelodaeth ar Fwrdd Ysgol yn amlygu ei farn yn erbyn cyflogi athrawon trwyddedig i'r ysgolion, am y byddai rhai heb drwydded yn rhatach, ac yn ateb yr un pwrpas Nid yw 4 Sam' yn myned mor bell a hyny, debygem, er ei fod yn tynu yn gyflym i'r un cyfeiriad. Y cwyn mawr yw, fed y tri athraw a nodwyd yn dygwydd bod yn Eglwyswyr, ac oddi wrth y ffaith hon (os ffaith hefyd) y mae Sam yn tynu y casgliad fod y Bwrdd yn enwadol ac unochrog Nid wyf yn deall trwy ba gwrs o resymeg y mae yn dyfod i'r penderfyniad hwn; i mi y mae hyn yn profi fod y Bwrdd yn hollol anenwadol. Y mae mwyafrif yr aelodau ar y Bwrdd yn Ymneillduwyr, a phe buasai enwadaeth yn elfen amlwg yn y Bwrdd, buasai yr athraw- on i gyd yn Ymneillduwyr. Ein hamcan wrth ethol aelodau ar Fwrdd Ysgol yw, nid pleidio enwadaeth, ond i gario allan arccanion y Ddeddf Addysg-i weled fod pob plentya mewn oedran priodol yn derbyn addysg. Nid yw fod athraw yn Eglwyswr neu yn Ymneillduwr yn ei wneud mewn an modd yn fwy cymhwys i gyfranu addysg, ac ni ddylai y cwestiwn hwn ddyfod i mewn a gwbl yn newisiad athraw o dan Fwrdd Y sgol, ac os gall Sam o'r Erw' hrofi fod hwn yn test question wrth ddewis yr athrawon a nodwyd, bydd ganddo le i feio, a gallaf addaw pob cynortbwy iddo i fynu dynion, nid enwadol ond egwyddorol, ar un Bwrdd, ond hyd nes y gall brofi hyn, y mae ei holl osodiadau fel ty wedi ei adeiladu ar y tywod-heb un sylfaen. Ymddengys i mi fod llythyiau Sam yn anghyson ag ef ei hun. Y mae arno eisieu i'r°Bwrdd i ddangos mwy o ffafr i Ymneill- duaeth, neu, mewn geiriau ereill, am iddo fod dipyn yn fwy enwadol, ac eto y mac yn ewyno ar y Bwrdd am ei enwadaeth. Pe buasai y Bwrdd fel y mae ef am iddo fod, byddai pob Eglwyswr yn anghymhwys i ddal unrhyw swydd yma. Celai yr un eg. wyddor lywodraethu ag a. roddodd fod i'r Clarendon Gode-y deddfau melldigedig hyny yn erbyn Ymneillduwyr yn amser Siarl II, ond eu bod yn gweithredu i gyf eiriad gwrthwynebol. Gweil i I Sam' chwilio am feiau mewn cyfeiriad arall, a chofio bob amssr mai dyledswydd y Bwrdd yw dewis athrawon da, a gadael crefydd y dyn rhyngddo ef a'i Dduw. Yr eiddoch, IOTA.

EISTEDDFOD TREDEGAR. SYR,—Ymddengys eich bod wedi ffromi yn ddychrynllyd wrthyf am i mi ofyn i chwi am eglurhad ar fusnes y gwobrau. Cwyn- wch fy mod yn ar foneddigaidd yn fy ngwaith yn ysgrifenu i'r DARIAN yn lie atoch chwi. Y mae yn wir i mi gael llytbyr oddiwrthych, ond rhywfodd aeth hwnw ar goll, 800 nid oeddwn yn cofio eich cyfeiriad. Yn sicr i chwi. y mae eich dull yn fy ateb yn tafiu y co pliment o anfoneddigeiddrwydd yn ol i'ch danedd yn lied effeithiol hefyd. Dylech gofio nad yw dynion yn myned i gymeryd eu pardduo genych chwi heb wneud ym- drech o leiaf i'ch tain yn ol; ond gwn eich bod yn ysgrifenu eich llitu pigog dan ddy. lanwad camsyniad, ac felly yr wyf ynystyr- ied eich bod yn esgusodol. Er hyny mae dan neu dri o bethau genych yn hawlio sylw. Yr ydych yn lied awgrymu mai fy amcan yn ysgrifenu oedd cael gweled fy enw yn y wasg. Y mae peth fel hyn yn insult brwat. Nage, syr, nid dyma y tro cyntaf i mi weled hyny. Nis gwn a allwcb chwi ddweyd yr un peth ai peidio. Dywed wch hefyd fy mod i a Theganwy wedi anfou liythyr rhyngom atoch. Gwyddoch na an fonais i yr un gair atoch erioed; ond dy- wedodd Teg. ei fod ef yn anfon atoeb, a gofynais iddo anfon fy ffugenwau i gyda llaw Nis gwn pa un ai taflu baw i lygaid Teg. yw eich amean ai peidio wrth ddweyd mai llythyr eymysglyd oedd ganddo; eitbr gwn ei fod yn ysgrifenu ataf fi bob amser yn ddigon eglur, a gallesid dysgwyl i un mor fawr a chwi ei ddeall. Peth arall hefyd yw eich dull mursenllyd yn dweyd fy mod yn gwybodmai nid myfi oedd awdwr yr englyn gwobrwyedig ar 'Syr Garnet.' Nis gwydd- wn. as nis gwn eto, pa englyn a gyhoedd wyd allan. Ond hyn a wn, i mi gael liythyr j oddiwrth Dyfed yn fy hysbysu mai fy englyn i oedd y gorou ar Arabie' Ni soniodd air am y Hall, ac yr wyf yn berffaitb sicr na welais i yr un ffugenw o gwbl yn y llythyr a gefais oddiwrthych chwi. Y gwir y w, nid oeddwn yn meddwl dim am y fath beth Wrth gwrs, os mai Teg. oedd perchen yr haner gwobr, iddo ef ac nid i fi y dylai fyned, ac os mai myfi oedd biai y Hall, pwy arall ddylasai ei chael. Cyn terfynu, dymunwn i chwi ddeall nad yw y llith hwn wedi ei ysgrifenu mewn un math 0 deimlad annymunol, na chyda'r amcan o beri teimladau annymunol ynoch chwi. Ond er hyny, cofiwch nad ydych yn myned i gael fy nhrafod mor arw y tro nesaf. Cymerwch yr eglurhad hwn yn gar. edig.—Yn ddifalais, CADIFOR

ETHOLIADAU BYRDDAU YSGOLION. MBi G L.,—Goddefwch i mi draethu gair mewn cyi-ylltiad &'r pwnc uchod, ac yn arbenig mewn perthynas i ryddid pleidieis- iol etbolwyr Addefir gas bawb ydynt yn deall rhyw. beth am iawnderau gwladoi y bubl, ac yn ddigon gonest i gyduabod yn gyhoeddus yr hyn a ddeallant, fod gan bob ethoiwr hawl 1 bleidleisio dros y sawl a ystyria y cymwysaf i'w gynrychio i. Dengys y gosod iad yma fod y cynrychiolydd yn gynryctuol- ydd i'r naill etholwr yn o gystal ag i'r liall, gan nad beth fyddo ei sefyllfa a'i safle mewn cymdeithas. Ond nid ydyw y rhyddid hwn a gydnabyddir gau gyfraith y tir, yn 0 gystal a chan gyfiawnder, yn cael ei gyd- nabod gan bob ymgeisydd am safle 0 anrhydedd. Gair i gall yn ddigon-y mae y scriw etholiadol yn ddigon adnabyddus i bell ac agos. Yn ddiweddar iawn cymerodd etholiad aelodau Bwrdd Ysgol )e mewn plwyf yn Morganwg, yn yr hwn yr oedd rheolwr manager) gwaith glo yn ymguisydd. Perth ynai i'r un gwaith danwr oedd wedi gwas. anaethu fel y cyfryw am rai blynyddau wedi gwasanaethu, yn ol pcb arwyddion, er boddlonrwydd holiol i'w gyflogwyr, ac i'r rhai fuont yn arch wilio yigwaith; wedi gwasanaethu yn y fath fodd fel nad allasai y mwyaf cenfigenllyd a rhagfarnllyd gael dim i'w ddweyd yn ei erbyn Ymddangos ai y rheolwr iddo bob amser fel dyn yn cael ei foddloni ynddo Dymunaf gyda Haw hys- bysu fod y tanwr crybwylledig yn aelod dichlynaidd a blaenor ffyddion mewn eglwye Fedyddiedig yn yr uu plwyf, gweiuidog yr hon oedd hefyd yn ymgeipydd am aelod- iaeth ar y Bwrdd, ac wedi bod yn aelod ymdrechol o'r hen Fwrdd. Cyn gwybod fod Sy rheolwr yn bwriadu cynyg ei hun, darfu i'r tanwr soniedig addaw ceinogi ei weinidog. A hyd y nod pe yn gwybod ar y pryd am fwriad y rheolwr, yr oodd gauddo resymau digonol dros bleldio y gweinidog. Ond boed a fyno, wedi iddo amlygu ei ben derfvniad i sefyll, gofynodd y luawi-jer naill ai yn bersonoi neu drwy un o'i arolygwyr (overmen), nid wyf yn cofio yn iawu, am bleidlais a chelnogaeth y tanwr (fireman). Eithr atebodd yntau, ei fod wedi addaw cefnogi un arall, ac am hyny mai ofer oedd iddo addaw. Nid pob etholwr fuasai yn ddigon o ddyn i ddweyd hyn wrth ei feistr. Y mae yn deilwng o sylw i wedd gwyneb pryd y gwr newid yu fawr m wa can- lyniad. Yn mhen ychydig ddyddiau ar ol yr etholiad ymddengys i fath o ymgynghorfa gymeryd He rhwrg y rheolwr a'i aroiygwyr, ac yn mhlith pethau ereill, i aclios y tauwr anufydd gael ei ddwyn gor bron; i un o'r overmen wneud nodiail mewn ffordd o gan moliaeth iddo, ae i'r rheolwr gydnabod y peth, gan ych war: egu nad oedd bell'ich yn ddyn iddo eft Beth bynag am yr achos, casgled y darllecvdd hyny. ar y cyntaf o fis Mawrth derbyniotld yr hwn na phlygai i'r ddelw fawr fis o rybudd i ymadael a'r gwaith. ETHOLWR.

CYFARFOD MISOL GLOWYR Y RHONDDA. Cynaliwyd cyfarfod misol gtowyr glo ager y Rhondda dydd Llun diweddaf, yn y Windsor Castle Hotel, Ton, Ystrad, pryd y cynrychiolwyd 13 o lofeydd. Wedi ethol swyddogion am y dydd, pasiwyd penderfyn- I iad mewn cysylltiad ag achos Ellis Eilis, yn nghylch pay yr hwn yr oedd rhyw anneall dwriaeth yn y Diuas. Darfu i'r cyfarfod, modd bynag, ryddhau pwyllgor glofa y Dinas o unrhyw amryfusedd trwy beidio ymyraeth yn yr achos, yn gymaint ag nad credd Ellis wedi ymddwyn yn el y rheol ar y mater; ond, a chymeryd i ystyriaeth y sefyllfa yr oedd efe ynddi, yr oedd y cyfar- fod yn ei ystyried yn deilwng 0 gynorthwy. Yo nesaf, dygwyd achos checkweigher y Dinas o flaen y cvfarfod gan Mabon, ac wedi ymddyddan maith, penderfynwyd yn unfrydol i amddiffyn y dyn, a rhoddwyd ar y goruchwyliwr, Mr Abraham, i fyned yn mlaen a'r mater. Yna rhoddwyd adroddiad o Gynadledd Manchester gan Mr W. Abraham, yr hwn a hysbysodd fod y gynadledd yn myned yn mlaen yn fodd,haus yn yr amcan mewn golwg. Cyflvvynwyil diolcbgarwcb y cyfar. fod i'r cynrychiolydd am ei adroddiad a'i wasanaeth yn y gynadledd. Codwyd achos Air Mesach Lewis, check weigher y Dinas, yr ail waith, pryd y dar. llenodd Mr W. Abraham farn Mr Wright, bargyfreithiwr, Llundain, arno. a chytun- wyd ei godi i lys uwch. Darllenwyd llythyr hefyd oddiwrth ysgrifenydd pwyllgor glo feydd yr Ocean, yn rhoddi ar ddeall fod y glowyr yno ya foddlon cymeryd eu rhau o'r draul gyda phrofi cyfreithiondeb achos y eheckiveigher, ond yn nghyleh cyfranu tuag at dysteb iddo, nad oedd syniad y glowyr wedi ei gael ar hyny. Terfynodd y cyfar- fod trwy gyflwyno diolchgarwch i'r swydd- ogion am yr haner blwyddyn a aeth heibio.

TYSTEB MR. THOMAS WALTERS. Cynaliodd pwyllgor y dysteb uchod gyf- arfod yn y Tonglwydfawr, nos Fercher, yr 28ain o Chwefror, yr hwn oedd y Huosocaf o'r oil hyd yn hyn. Am nad oedd y cadeir- ydd yn bresenol ar agoriad y cyfarfod, ethol wyd Mr Griffith Thomas (Gutyn Hydref) i lanw y swydd, ac yn unol a'i arferiad doniol ac athrylithgar, cafwyd anerchiad agoriadol nerthol ac hyawdl ganddo ar deilyngdod gwrthddrych ein tysteb, nee yr effeithiodd ar yr oil oedd yn bresenol i'w hwyliau goreu. Erbyn hyn daeth cadeirydd y pwyllgor i fewn, yn nghyd ag ereill o Aberdar, nes yr oedd y long room yn orlawn. Yna agorodd ein cadeiryad y cyfarfod, gan roddi ychydig gynghorion a chyfarwyddiadau ar y ffordd oreu i fyned yn mlaen o hyny allan. Yn nesaf aethpwyd yn mlaen & gwaith y cyfar. fod, ac ar ol rhesymu a chroesresymu, pen- derfynwyd rhanu Cwmdar yn dri dosbarth, a chafwyd digon yn barod i ymgymeryd a'r gwaith o gasglu yn eithaf ewyllysgar. Pen. derfynwyd ein bod i hysby&u y byddwn yn cynal ein cyfarfod cyffrediuol nesaf yn y Corner House, Trecynon. ar yr 28ain cyfisol, pan y dymunir ar bawb fydd A'u llyfrau yn batod i'w dychwelyd, er rhoddi mantais i roddi rhestr o'r tanysgrifwyr allan ar go- lofnau y DABIAN, yn unol &'r penderfyniad sydd wedi ymddangos o'r bJaen. Ydym, dros y pwyllgor, EZAR GRIFFITHS, Cadeirydd. THOS. HopKiN, Ysgrifenydd.

FOCHRIW. Yn mhlith y rhai a fu yn llwyddianus yn y Cambridge Local Examination yn Nghaer dydd Rhagfyr diweddaf, y mae enw Miss Annie Gwen Jones o'r lie hwn. Daeth allan yn anrbydeddus yn y Third Glass Honours Division. Merch ydyw i Mr Thomas Jones, grocer. Derbyniodd ei haddysg gan Miss Edwards, Court School, Merthyr. Clywais fod Miss Jones wedi derbyn yn flaenorol bedwar tystysgrif yn yr ail dosbarth mewn Chemistry a Mathe- matics oddiwrth y Science æ Art Department, ac un Scholar's Honour Certificate pan yn 10 mlwydd oed pan yn derbyn ei haddysg o dan Mr W. O. Morgan, ysgolfeistr ysgol y Bwrdd yn y lie.—GOH.

PRIZE DRAWING DD. WALTERS, CWMBAOH. TYYMUNEM hysbysu y bydd i'r Prize Drawing uchod gael ei ohirio hyd nos Lun, Mawrth 19eg. YR Ysa. SERGT. JENKINS' TESTIMONIAL. THE ADDRESS and PURSEcontaniaga sum of money will be presented to Mr Jenkins at the National Schools, Trecynon, on Thursday evening next 8th inst All friends wishing to contribute, will please send their donations at once to the Sec., Mr T. Harris, National Schools. Admission free. COFGOLOFN MATIJETES. Xr MAE mudiad ar droed gan gyfeillion y diweddar Mathetes i oso-l Oofgolofn ar ei fedd, fel arwydd o barch i'w goffadwr iaeth am ei fawr lafur yn ei ddydd fel awdwr a gweinidog. Y mae teilyngdod y gwrthrddych yn gydnabyddedig gan boll ed. mygwyr talent a defnyddioldeb. Bydd yn dda gan y rhai sydd â'u henwau isod dderbyn cyfraniadau at y mudiad.—D. DAVIES, Glebelaud, Merthyr, cadcirydd; T. MOB GAN, Baptist Minister, Dowlais, ysg.; T. V. EVANS, 13, Church-street, Rhymney, trysorydd. ART UNION WM. WILLIAMS, CWMNANTYRHWCH. A R ddymuniad llawer 0 gyfeillion, y mae y pwyligor wedi penderfynu gohirio y tyniad hyd E brill 4ydd, a thaer ddymuna y pwyligor ar bawb sydd a Jiyfrau gan. ddynt i fod yn ffyddion i wneud eu goreu i werthu y tocynau, ac anfon yr arian i mown yn brydlon i'r trysorydd. Cyhoeddir y rhifnodau llwyddianus yn y DARIAN yr wythaoB ganlynol. YSG. ART UNION CWMGARW. CJYDDED hysbys i bawb fod pwyligor yr Art Uuion uchod dan orfodaeth i ohirio y tyniad am bythefuos, nou fis o bellaf, a hyny o herwydd y gwyddom am lawer o'r llyfrau sydd wedi eu gwerthn, a'r duplicates heb eu dychwelyd i law yr ysgrifenydd. Er mwyn i bawb ydd wedi prynu tocynau gael chwareuteg, caiff rhif pob tocyn ei gyhoeddi yr wythnos cyn y Drawing Dros y pwyligor,—WM. GRIFFITHS, ART UNION JAMES EDWARDS, TREORCI. TYYMUNIR hysbysu pawb sydd wedi prynu tocynau yr Art Union ucbod, fod y tyniad wedi ei ohirio o Ebrill 12fed hyd Mai IOled, a'r duplicates i fod yn llaw yr ysgrifenydd erbyn Mai 2d, 1883, sef Mr John Griffiths, Grocer, Emlyn Stores, Treorky, Pontypridd. DAVIES'S Cough Mixture I Y Feddyginiaeth Fawr Gymreig at Bes- wch, Anwyd, a Diffyg Amadl. Baa (chan anwyd ya nychu,—a'r hmgs Yn rhyw lesg weithaedu Mwy cais trwy y 4 Cough Mixture' cu, Oes o iechyd ddibesyebu y Parch. Ll. B. Roberts,.Ffestiniog. DAVIES'S COUGH MIXTURE DAVIES'S COUGH MIXTURE! Mec dyginiaeth anffaeledig at Beswch, An. wyd, Crygni, Diffyg Anadl, a'r holl anhwyl. derau perthynol i'r Frest, y Gwddf, a'r Ysgyfaint. Mewn potelau, Is lie, a 2s 9c, a 4s 6c (gyda Stamp y Llywodraeth. Dylai potelaid fod yn mhob ty. Cy- mer&dwyir ef gan feddygon, canmolir ef gan ganoedd sydd wedi rhoddi prawf arno, a gwerthir ef gan bob Druggist yn Nghymru, ac y mae ty&tiolaethau yn dyfod i law yn barhans. Y mae yn hawdd ei gymeryd, y mae ei bris yn nghyrhaedd pawb, y mae ei ddylan- wad yn uniongyrchol. Rhyddha y Phlegm, cliria y llais, rhagflaena y Darfodedigaeth. Y mae yn hollol ddyogel i'w gymeryd. Cofiwch nid ydyw DAVIES'S COUGH MIXTURE Yn mhlith y darpariaethau hyny sydd yn cael eu hargymell a'u harganmol at I bob afiechyd," ond yn unig at ANHWYLDERAU Y FREST, Y GWDDF. A'R YSGYFAINT (LUNGS). XEGYS Peswch, Diffyg Anadl, Bronchitis, Dolur Gwddf, Anwyd, Poeri Gwaed, Colli'r Llais, PAs. Orygni. Influenza, Asthma, Darfoded. igaeth. Gwin iacbus mewn gwau Jeohyd-gi orchwyl Sydd i warefcod bywyd, Dyfats dda ein Davies ddiwyd Audioda boen teuluoedd byd.—Ahoenydd. Y MAE DAVIES'S COUGH MIXTURE Yn cael ei gydnabod gan feddygon fel dar. ganfyddiad pwysig mewn meddyginiaeth. Y mae yn rhoddi esmwythad ao iachad uniongyrchol ac effeithiol oddiwrth holl anhwylderau yr ysgyfaint, peswch, anwyd (yn y Frest a'r pen), diffyg anadl, influenza, poeri gwaed, Crygni, ac hefyd yn rhag. llaenu y darfodedigaeth, yr hwn sydd mor fynych yn ddim amgen na obanhmiad un. iongyrchol ac anwrthwynebol mffyg talu sylw priodol i beswch ac anwyd. Mewn potelau, Is 1tc. 2s 9c, a 4s 6e (gyda Stamp y Llywodaaeth. TYSTIOLAETH, Cwmcemryw, Glasbwll. Syr,—Gwnewch y defydd a fynoch o fy enw i; nis gallaf ganmol gormod ar eich I Patent Cough Mixture.' Tybiai pawb fy mod yn ngafael y Darfodedigaeth, ond trwy eich meddyginiaeth dychwelwyd fi i'm oyflawn iechyd mewn ychydig amser. Rhyddhaodd y Phlegm, gadawodd y peswoh fi, ac yr wyf yn cysgu yn dtla y nos, heb fy aflonyddu o gwbl gan ddiffyg anadl. H. DAVIES. Ar werth yn Llundain gsn Barclay and Sons, Farringdon Street; yn L'erpwl gan Evans, Sons, & Co.; a chan holl fferyllwvr Oymru, Gofynwch am 'Cough Mixture Hugh Davies,' a gofaler fod enw y perchenog ar Stamp y Llywodraeth. Gan bob Druggist. DA VIEWS TONIC AND ANTIBILIOUS PILLS. Beth ydyw y feddyginiaeth oreu at Ddiffyg Treuliad? '° Davies's Tonic and Antibilious Pills. Beth sydd yn rhyddhau poen yn yjcylla ar ol bwyta ? Davies's Tonic and Antibilious Pills. Beth symuda ar unwaith surni yn yr ys- tumog ? Davies's Tonic and Antibilious Pills. Beth sydd feddyginiaeth effeithiol at boen rhwng yr ysgwyddau ? Davies's Tonic andfAntibilious Pills. A oes meddyginiaeth at iselder ysbryd ? Davies's Tonic and Antibilious Pills. Beth ydyw y ddarpariaeth fwyaf effeitliioJ at godi yr archwaeth at fwyd ? Davies's Tonic and Antibilious Pills. Y MAE D AVIE.S'S TONIC & ANTIBILIOUS PILLS Yn ddarpariaeth sydd wedi profi yn feddyg- iniaeth sicr, buan, a dyogel at yr anhwyl- derau uchod, yn nghyda phob anhwylder sydd yn cael ei achosi gan diffyg treuliad, poen yu y cylla, poen yn y pen, Rheumatism, y ddanodd, Neuralgia, &o. Y mae Davies's Tonic and Antibilious Pills 0 werth anmbrisiadwy i bawb sydd yn dyoddef oddiwrth Y clefyd melyn a churiad y galon. Y maent yn hawdd i w cymeryd, yn ddyogel hollol i bob oed a rhyw. Nid ydynt vn achosi y poen lleiaf yn eu heffaith ar y corff, ond gweichiant ymaith yr af- iechyd, gan buro^y gwaed ya hollol oddi- wrth bob anhwylder sydd yn achosi tor iad allan, &c. Ni ddylai neb sydd yn dyoddef gwendid a oy°^d°d' dlff/g awydd at fwyd, iselder ysbryd, &c. fod hebddynt, gan eu bod yn codi archwaeth at fwyd, ac yn cryfhau y Nerves a r cyrff yn gyffredinol. Dose.—-I rai mown oed, dwy bob yn ail nos; i rai 0 dan 15 oed, un bob yn ail nos. Mewn blychau Is lie a 2s go; i'w cael gan bob Druggist, neu anfonir blycbaid drwy y post oddiwrth y perchenog ar dder- byniad eu gwerth mewn Stamps. Parotoedig yn ucig gan H. DAVIES, A.P.S., Chemist (By Examination), Machynlleth, Medalistjof the South School of Chemistry and Pharmacy, Qualified Dispenser of Medicines of the Apothecaries' Hall, London. FEL enghraifft o'r dosbarth o feddygin laethau y carem argymhell i sylw y OJ-mzy yn mhob man, dymunem gyfeirio at ddsr* pariaeth ddiffuant, didwyll, ymddiriedol, 1. mwyaf gwerthfawr a Uesiol ag y gwyddkra? am dani, sef Quinine Bitters GWILYM EVANS, Yr hwn sydd yn fath o Tonic llysienol, m yn hollol yr hyn y gosodir allan—ei fod gyfansoddedig o lysiau wedi ei ddanjCu mewn dull gwyddonol, a chyda'r a .iV* mwyaf sydd ddichonadwy er sicrhan ei Iwyddiant. Y cylla yw peiriant m&we 4 treuliawl y corff, ac o hono ef y gwasc"fi# yrhpll ranau maethlonol trwy y Ty x soddiad. Os na chedwir hwn mewn tr« syrthia yr holl gorff i ddyryswch. Eff I't.h ac amcan penaf y Quinine Bitters yw Ct & y cylla yn iacbus, a phob organ yn gwe: i i yn hwylus ac yn eu lie, a gellir yn deii vr j ystyried y Bitters hyn y feddygim^tu deuluaidd oreu y gwyddis am dani. Ty meradwyir hi yn ddibetrus at annhrer &d yn ei gwahanol agweddau, ac afieohx y ddwyfron a'rafu, yn nghydag anhwyi gewynol. Yr ydym am lawer o flynvadv, wedi edrych gyda gradd heladlh o dV -r dybiaeth ar feddyginiaethau hysbyRi; i;i a thueddid ni i wneud hyny A'r fed j.i< iaeth hon, sef Quinine Bitters Gv-i Evans, hyd nes y gwelsom y fath d> sdcJ pwysig a dylanwadol oddiwrth aoymonawyddent mor dda, ao a wna iebfc a gymaint o ymchwiliad i'w hansoddion. Dyinunem yn neilliuol rybuddio cy ochelgar yn eu dethoUad a gyffeiriaa, a fod yn ewvbod beth am ansawdd y darjSiS meddyg& a fwriadant gymeryd cyn en pwroa^ • ae os, wedi ymchwiliad, y boddlonir h, -y am eu rhinweddau, dylent fod yn ewyUysg^ I dalu pns teg am y cyfryw, a rhoddi iddo brawl teg a pnarnaol, a pheidio eu hudo i redeg a phwrcasu meddypa. iaethau iselbris, y rhai yn fynych a I -ofa"ut, aid yn unig yn ddiwerth, ond yn dr. oiweidiol. Oddiwrth ein gwybodaeth bersonoi &m y darparydd a'r perchenog, gwyddom ei '1 yn ei broffeswriaeth wedi cyrhaedcl vt u rhydedd uwchaf yn y gangen fferyilol, M ystyrir ef yn un o iferyilwyr mwyti soldU > dig ao addawol y dydd. J FFEITHIAU AM QUININE BITTERS GWILYM EVANS. Y maent yn cael eu cymeradwyo gau feddygon a fferyllwyr i'w cleifion m ol bob meddyginiaeth arall fethu. Y maent yn oael eu cymeryd gan hen Po;{) ieuanc, oyfoethog a'r tlawd, a chan ddyai ;<3 Befyltfa ao o dan bob air OTioki* Ni dyn unig yn Nghymru y yn adnabyddus, ond derbymr orders am di" ynt 0 America, Canada, yr Aim, Cy-krue, Awstraha.&o. < Y mae pawb sydd wedi eupro'i onw-iilb yu eu eymeradwyo iw eyfaiwon, 4 tbrwy hyn y mae y gofyn am danynt yi, to yn helaeth o nwyddyn i fiwyddy i Y mae hyn yn brawf teg o'i hefit i t^uo3lel% canys paham y prynai neb y fedc.yginiaeife am yr ail a'r drydedd waith oau iaa-^aj yn derbyn budd a lleshad oddiwifii.ynj, i MKDDYGINIAETH HYNOTAF YB OBS B TW Quinine Bitters Qwilym Evant Yj mae ynddynt gymysgedd !vwr&i&— chwerw a melus-lysiau, wedi eu had gydgymysgu mewn modd newydi, luvoas, a dirgel, gan y dyfeisydd, Mr Gwil!, Evans, F.C.S., M.P.S., fferyllvdd, LlallE ji, Y mae y gwahanol lysiau wedi f a cyxt x yn hynod o ffodus, a chynwysa y c Bitters yn ddiamheuol y ddarpanp^>th er lies y corff dynol. Eu DEFNYDDIOLDEB YN UN GYUYSOSDD. Hawdd iawn fyddai i unrhyw un t>vtm y meddyginiaethau nchod ar waha?i a hawdd fyddai gwneud rhyw gyiay^si&k C honynt, ond anha*dd iawn fydci i cael w holl lysiau uehod at eu gilydd iJm tirian rhesymol, ao anmhosibl fyddai u oymmt yn y modd cyfrwys a medrus y gwueir Mr. Gwilym Evans, a chanddo ef ys xmte y mae y dirgelwch mawr 0 gymysga y pathau hyn gyda y fath Iwyddiaui a'r affaith. Y maent wedi eu profi yn effeitMof I symud y doluriau a ganlyn:— t DIFFYGTREULIAD A'I GANLVVUEAT Set poen yn yr ystumog, gwyatogrw vd$, trymder anarferol ar ol bwyta, gwaeidoa oyn bwyd, diffyg arohwae.Ji, hiM t&. nymunol yn y genau, gwres loaw? yn y cylla yn achosi y oorff i rwycio, yr yn drwm, alr genau yn aycb. brssb'ad&ii poenus yn y frest a'r ochra s u raynyofe bigiadau fel pe bae pryfedyn y oycia, Y mae un neu ychwaneg o'r toenfiU uchod yn arwydd 0 ddiffyg treuliac a goreu pa jtfntaf y dechreuir ar gym yd Quiruis Bitters Gwilym Evans. SYLWADAU OYFFBEDINOL. GalIai rhaidybio ei bod yn 1 imhoeibl 1 m feddyginiaeth effeithio lleshad mewn cynifer o wahanol ddoluriau. Y mre n: ateb yn syml a pharod, sef (1 >, bod tystib*. aethau pwysig i'w cael unrhj r1 amser (S), fod y feddyginiaeth yn cyn ys oyaife? n wahanol lysiau; (8), y mae y driuiaeth yx*. on hollol resymol, sef symud achos y domt yn gyntaf trwy gryfhau y oyfansoddiad, m felly amddiffyn y rhanau gwaixaf a mwyaJt agored i afiechyd. Ar bob auigyiohk-ii doeth ydyw yn gyntaf ch ,i i j achos lur. CyfarwyddAadem i'w bwroasu Gofyner yn eglur am Quinine Bitfle,ø Gwilym Evans. Ar ol ei gael, edrychar TD- fanwl ar y label, a sylwer ar stimp y Llyw- odraeth sydd ar wddf y botel, a gweled yr enw Gwilym Evans, F.C.S.- 31.P.S., wedi ei ysgrifenu ya Lawyers!! y perohenog. Gofaled pawb na chymerout eu t« yUc> na derbyn cynghor i gymeryd nurhjrw foddion arall o dan yr hen eagiii ei tod ya v UawB cystal ac yn rhatach. Esgaa gweal a thwyllodrus yw hwna. Cofier bob amser fod efeI/ohi»flua htw 'H i bob peth da, ac y mae Uuaws maw* j efelychiadau i feddyginiaeth ardderchog dihafal Quinine Bitters GwiiytB Evans.

LLYTHYR ODDIWRTH YR ANRHYD EDDUS ARGLWYDDES CAVENDISH. Anfonwyd y llythyr canlynol gan Argl. wlddes Cavendish i offeiriad lleol, yr a ofynai am ganiatad i gyflwyno iddi hi bregeth ar y diweddar,Brif Ysgrifenyad• Y mae y datgnddiedigaethau yn Dublin mewn gwirionedd yn cyflwyno y gwersi a geir yn yr adnod olaf o'r drydedd benod o lyfr Samuel. Chwi wnewch, yr wyf yn sicr, faddeu i mi ana ddymuno i chwi, oyn anfon y llawysgrif o'r bregeth 1 r argraff wyr, i edrych drwyddi yn gyntaf, gyda'r amcau neillduol o waled a oes ynddi gy maint ag un galr a allesid ei droi i awydd am ddial. Bydd yn haw,1d i chwi ddeall pa fodd y mae yn rhaid i mi gilio yn ol rhag unrhyw, deimladau o'r fath. Byddai yn well genyf, can belled ag y gallwyl gyda pharchedigaeth, fabwysiadu gweddi yr Arglwydd ar y groes, a dywedyd 0 I dad, madden iddynt, canys ni wyddant pa beth y maent yn ei wneuthur." Gwir tod yn rhaid i'r gy'raith gymeryd ei chwrs, er mwyn y w!ad annedwydd ei hun. Yr wyf yn gweddio na byddo fy nhristwch an. nhraethol fawr fy hun, nac ofnadwy ddryg- ioni y dynion hyn, i'm dallu i, na neb o bobl y Saeson, i'r ddyledswydd o amynedd, cyfiawnder, a chydymcleimlad yn ein medd- yliau. geiriau, a gweithredoedd, mewn perthynas i'r Iwerddon a'i phobl yn gyff redinol. Credwch fi, anwyl syr, yr eiddoch mewn gwirionedd. "LUCY FBKDERXCK CAVENDISH. O.Y,—Nis gallaf hysbysu pa mor ddwfn yr wyf yn teimloy cydymdeimlad a ddang- osir tuag ataf, yn neilldnol felly gan ethol. wyr Arglwydd Cavendish."

EISTEDDFOD PONTFAEN, LLUN- GWYN, 1883. AT EISTEDDFODWYR CWM RHONDDA, &o. ANWYL GYFEHMON,—Credwn y bydd yu dda gan luaws 0 honoch ddeall oddiwrth hysDysiad mewn colofn arall fod eisteddfod i'w chynal yn nhref brydferth ac henafol Pontfaen. Mae y pwyligor, gan deimlo yn bur hyderus y cant eich oefnogaeth, wedi penderfynu darparu y moddion angeurheid iol i wneud gwyl ardderchog. Bydd Eos Dar yno i roddi chwareuteg i'r cerddorion, ac E. ap Ieuan a Gol. parchus y 4 Bridgend Chronicler yn gwneud cyfiawnder a'r beirdd a'r traethodwyr, &c., a chyda'r fath feirn iaid yr ydym yn bur sicr y bydd heddwch fel yr afon yno. Bydd loan Tiithyd yn llawn donioldeb a firaethineb yn arwain, a gofaled pawb fod a'u peirianau chwerthin yn barod i waith y dydd hwnw. Mae y pwyligor y fath fel y ca pob math 0 eisteddfodwyr, yn feibion ac yn ferdhed, rywbeth i gnoi eu cul arno Deuwch ynte, feirdd, traethodwyr, cerddorion o bob lliw a llun, carwyr, areithwyr, adroddwyr, dar llenwyr, a gwnenthurwyr hosanau tua Phontfaen Llungwyn i fwynhau gwledd i'ch meddyliau ac adnewyddiad i'ch cyrff yn awelon balmaidd y fro fras.—Yr eiddoch yn rhwymau cariad a cban, W. R., Ysg 0