Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
11 erthygl ar y dudalen hon
l EWtLIiYSIAU RUYFEDD.
l EWtLIiYSIAU RUYFEDD. Yn vr ecghreillcfian a nodasom yr wytbnos adiweddaf o ewy'iiysiau rliy'edd, gwe'som efiaifch a chanlyniad casineb acug^vmo, v/y yo mblith touluoedd o herwydd ym • Taniadau y rhai a yrwyd i annhrefn, trwy eithafoedd drwg ewYtivs v nai l tuag at y Hall. Mewn gwrtbgyferbyniad i gynwys llith yr wythnos ddiweddaf, ni a ddcchreu- tfn yr wytbnos hon trwy alw i gof eiriau -s cariadlawn boneddiges o fri i'w gwr pan yn -1 xnarw, y ibai oeddynt fei y canlyn u Gan fy mod er ys amser maith wedi rhcddi i cbwi fy nghalon, a chaa fod fy ny. muniadan goren, a fy serch tyaeraf, wedi 1 bod bob amser yn eiddo i chwi; felly hefyd y mae pob peth arall yr wyf yn ei feddn ■gann fod pob peth sydd yn eiddo i mi yn eiddo hefyd i chwi, nid oes gODyf ddim i'w roddi i cbwi ond fy niolcbgarwch mwyaf am y gofal a'r care;d^rwvdd yr yilych wedi ti ddangcs feoas) ataf, nniil ai mewu iechyd nets afieehyd, am yr hy?3 yr wyf yn gobeitbio y bydd i'r Bow HoHIIu >g eich gwobrwyo mewn byd gwell Yr wyf yn awr mewn modd iJarnol yn rboddi ac yn ewyllysio i cbwi. yn gyntaf, y dt>?!g rail punau a adaw. "wyd i mi gan Syr R H y ddau can* pun to fiwvdd dai a adawvd l mi gan fy nLad. y ewpan aur, yn vghyd &'r ddau gvvpan c/toco lale Ileiaf, ar y Thai yr wyCyn dymuno 1 chwi yn awr r.c yu y man, f«l c<>f arwydd- im o sngeu, ac o'r ffrynd botius&f a £ fy(td locaf a in geoycb ar y ddaear Cafodd y cwpanan chocolate rbag grybwydedig ei Jffuifio o fodrwyau giLir unowning rivys), ac yr oedd yr Arglwyddes Palmer;-ton yn eu tlefcyddio yn ddyddiol, er coi am gyfeillion ymadawedig. DyDa enghraifffc o'r modd i wneud yr byn a roddir yn ddwbl gwerthfawro-aeb gan y derbyniwr tra y a ae cymnnrdddwyr ereiil ■wedi cymeryd gofal i ddadfeicbio derbyn- wyr eu ffafran o bob teimlad diolcbgftr. Darfu i Pr Dutilop, o Upper Canada, ddi iyru ei hnn trwy fod yn gellweiru3 ar draiil ei legatees P.boddodd betb eiddo i un cbw^er iyru ei hnn trwy fod yn gellweiru3 ar draiil ei legatees P.boddodd betb eiddo i un cbw^er aID ei bod yn briod & gwcinidog, yr bwn a ymddygai yn fychanns mag ato; rbo ldodd beth i chwaer arall am nad oedd wedi priodi, ac am ei bod yn hen ferch weddw ac yn anfarchnadol; i un arall gadawotld Feibl Tenluaidd, gyda'r awgrym, pan y fcyddai iddi ddyfod i wybod eymaint o'i ysbryd ag yr oedd o'i lythyren, y bnasai yn Bawer gwell Cristion; i'r bedwaredd chwaer gadawodd flwch ysnisin ei famgu, a't owpan yfol arian, am ei bod yn dueddol i'r ffordd hona, ai fod yn edrych yn weddus i hen ferch weddw i gymeryd ysnisin. Gadawodd y Doctor ei lyfrau i un o'i frodyr, fel y gallai ddysgn darllen & hwy; rhoddodd ei eriadnr (watch) inn arall, gan ei gynghori iroddi ifyny Wbigeriaeth a Radicaliaeth, a phob pechod arall a'r rhai yr oedd yn cael ei amgylchynu. Cyflwynodd i frawd-yn- ughyfraith iddo flweb ysnisin arian o faint- Joli anngbyffredin, fel arwydd o ddiolchgar- web yr esvyllysiwr iddo am briodi ei chwaer Marged, yr hon na fuasai dyn o chwaeth yn ei chymeryd byth; i frawd.yn-nghyfraith arall rhoddodd punch bowl, am ei fod yn debyg o wneud cyfiawnder a'r cyfryw. I an John Caddell rhoddodd depot arian, i'r dyben iddo gael yfed te o hono, er cysuro ei hun yn ngwy neb y ffaith ei fod yn briod & gwraig anynad ac yslafcllyd; tra y derbyn loddmabhenaf yr hen John danced aiian (silver ta> kard), a fuasai yn cael ei roddi i'r Jhen John ei bun, oni bae y buasai yn ei doddi, ac yn gwnentbur medals dirwestol ag ef, yr hyn fyddai yn bechod o'r fath waethaf. Yr oedd yr hen Gymro hwnw yn llawn mor anf odd lawn i wneud caiedigrwydd yn y modd mwyaf telaid, yr hwn a adawodd yr holl eiddo a feddianai i'w benteulues (housekeeper), yr hon, meddai, oedd yn ddynes lied dda, ond a fuasai yn llawer gvs ell nag yr oedd pe heb feddu tafod mor drystfawr. Ond nid oedd cymunroddion Lieutenant. General Huske i'w wasanaethyddion yn cael en hanafu gan attodiadan mor gas ac annymunol a'r uchod. Rhaid fod yr hen fawr hwn yn un o'r meistradoedd goreu, jaen ei fod yn feistr ar wasanaethyddion -oeddynt yn fodels fel y cyfryw, oblegyd, pan y bu farw yn 1761, yr oedd eu rhan hwy o'i eiddo yn bedair gwaith rowl. gwerthfawr na'r hyn a ranwyd yn mhlith ei berthynasau. Heblaw cyfarwyddo fod pob gwasanaethwr yn ei wasanaeth ef i gael cyflog blwyddyn, ac i gael eu bwyd am dri mis, darfu i'r General roddi rhywbeth ardderchog i bob un. Rhoddodd i'w dair housemaids gan' punt yr un; i fachgen oedd yn edrych ar ol y da rhoddodd gant ac ugain o bunoedd ac i'r benteulues (housekeeper) a gedwid ganddo jmewn ty yn y wlad, rhoddodd gatt a haner « buncedd i'w ragfarchog rhoddodd bum' cant o bunoedd, ac i'w is farchwas (under. groom) rhoddodd yr un faint, tra y rhoddodd i farchwas yr ystablau y swm anrhydeddus -1) bum' mil o bunoedd, yn nghyda holl geffylau a cherbydau ei feistr; i benteulues ei dy trefol (town house), gadawodd y Gen- eral haner can' punt, heblaw blwydd-d&l o ddeg punt ar hugain y flwyddyn. Rhanwyd pob diliedyn o'i eiddo rhwng y footman a'r walet-y cyntaf yn derbyn, heblaw hyny, bymtbeg cact o bunau, tra y cafodd y gweinydd (val-.t) fwy o ffafr na pbawb; cafodd legacy o bacer can' punfc, a dau cant 11 o bunau y flwyddyn tra y byddai byw, gyda gweddill o haner can' punt i'w wraig pe byddai byw ar ei ol ef, ac i goroni y ewbi gofalodd adaeli feroh y valet y rbodd o fil o bunau. Darfu i Lieutenant General Hawley, yr hwn a y egrifenodd ei ewyllys A'i law ei bun, 11 Y. ,ama,lod ganddo yr opiniwn gwaelaf am bawb cyfreithwyr, gyfaiwyddo eiclweiniaid i roddi ei garmw yn rhywle, acos byddai i'r t)ffeiriad bawlio ei dâl. yr oedd i adael i'r cian (puppy) ei gael. Gadavtodd gan' punt i Elizabeth Burkett, am brofi ei hun yn Uawforwyn mor dda a dymunol. Yr oedd y rban fwyaf o'i eiddo i fyned i fab mab wysiedig gyda'r amod hon:—Os buasai efe a Elizabeth yn priodi, nid oeddyrit i gael an ddimai goch. Yn 1814 hysbyswyd Arglwyddes Frances Wilson, merch Iarll Aylesbury, gan Arch- ddeon Potts, fod yna ddyn yn eiblwyf ef o'r enw Wright, yr hwn oedd y pryd hwnw yn forwedd yn farw m^wn llety tylodaidd yn limlico, wedi gadael iddi ystad yn Hamp ahire. Darfu i'r foneddiges hawddgar wawdio y peth, gan nad adwaenai hi berson o'r f-atb. Ond bid a fyno, hi a aeth i PlimHco, a hi a adnabyddodd ei cbyfaill marw fel ymwelydd cyson a'r opera, yr hwn oedd wedi ei haflonyddu yn fawr iawn trwy fearhaus lygadrythu arni yno. BUMem ya naturiol gredu fod y dyn digvfaill wedi syrtbio mewn cariad a'r foneddiges, neu, feallai, ei fod » edi ei swyno neu ei atdynu ati, ar gyfrif ci thebygolrwydd i ryw ben gariad colbdig o ddyddiau ei ienerictyd. Oaliasai fod yna ryw dynerweb teimlad yn yr acbos hwn ond wed'yn sui yr ydym i gyfrif am ei waiêh yn gadael pedair mil o bunau i'r Countess o Rosslyn pedair mil i Lefarydd Tv y Cvffredin; ac un fil i'r Chancel-or < f the Exchequer—pob o' r rba.i oeddynt yn hoHol anwyboJus o'i fodolaetti. Y mae yn bur debyg y buasai yr Arch^fk°n ai rhydeddus yn ei ystvried yn wabgoiudyn dycbrynllyd cai bviasai iddo brofi ei buu yn ddyn cad trwy adael iddo y swm o iil o bnnau, fel arwydd o wertafav\rogiad o bregeth a glywodd Yr ArcLddeon yn ei tbraddodi yn 1772.. Darfu i foneddwr o ir Fynwy adael uffaio mil o huuan i ddyn na sbradodd air ag ef tra yr oedd do byw. °GarlawodA un >1r Furstor.e sa'th 1nn 0 bunaa i'r cyutaf yu dwyn ei euw a f .^ussi ya priodi a mCDYW n'r enw Fuj ^totie. Dyixui jtfurdd r\fedd i etifeddv/yr: iiid I gwell genym ffcrdd y goce-.t George Watts o Stoke Bishop, yr hwn oedd heb gyfneawyr o fath yn y byd. i'r r'ljai y geiSid gadael I amryw o dai yr oedd de wedi dyf\ d yn berchen arnytt trwy iafur ac liraiauytawad iad; efe a'i gadawodd i'r tenantiaid oeddynt yn byw ynddynt. Darfn i destaiucntwr dialgar adael i'w fab-yu nghyiraitb yehiii g ibiynn ehwiban- ogl, ac i'w fab a'i fercb qadnwodd bunt yr un, j'r dvben iudyut setio c'/fiifon a r cyntaf, a tbaiiedd i mewn eifaddeuant. gan ol eifcbio y byddai i'r nefoedd roddi iddo mwy o synwyr. Darfu i William Dsrley, o Ash, Hertford- shire adael yr an swm i'w wraig Mary, yn daledigaetb am tigo ei boced o ariugain punt, a chymeryd arian heb d drwydJed a'i ganiatad. Yn ein Desaf bydd genym engbteifftiau hynod 0 ddynion yn gofalu am ddarpariaetb ar yyfer creaduriaid afrosymol yn eu cymun roddion.
GLYNNEDD.
GLYNNEDD. Nos Fercber diweddaf, yn yr Ysgoldy Frytanaidd, perfformiwyd Cantata. IDa. fydd' (Pencerdd Maelor). gan g6r ieuanc dan aiweiniad Mr Toin Williams. Yr oedd y dadganiad yn siarad yn uchel am y gweithio egniol sydd wedi bod. Canwyd yr unawdau gan Mri Dan Davies, J Evans, a'r arweinydd. Gallaf ddweyd yn ddi betrus nad oes rhaid iddynt wrth ganmol- iaeth. Yr adrodaiadau gan amryw o aelod- au y c6r. Cyfeiliwyd yn rhagorol gan Mr Tom Hariatt. Cadeiriwyd gan Mr F. Evans, ysgolfeistr. Wrth y posters sydd wedi eu gosod all an gwelaf fod y Gantata hon yn cael 6i pheifformio eto ar y Groglith, yn Dghyda rtian o'r Nativity,' gan yr un c6r. Y mae hyn yn arwydd fod pobl Glyn- nedd wedi eu boddloni.—GWRANDAWR.
TON, YSTRAD.
TON, YSTRAD. Nos Iau, Mawrth laf, traddododd y Parch E. Stephens (Tanymarian) ei ddarlith odidog ar Gerddorlaeth' yn Bethesda, capel yr Annibynwyr. Yr oedd y darlith- ydd yn ei hwyliau goreu, ac yn darlithio gyda'r dawn a'r gallu mwyaf, a pharhaodd dros ddwy awr o amser. Cbwareuwyd yn fedrus ar y berdoneg gan Miss M. Thomas, Maendy Hall, amryw o ddnan ar wahanol adegau pan y byddai y darlitkvdd yu canu. Llywyddwyd yn ddoeth a de- heuig gan 13. Thomas, Ysw., Maindy Hall. TONFAB.
HAWEN, RHYDLEWIS.
HAWEN, RHYDLEWIS. Traddodwyd darlith yn y lie uchod nos Fawrth, y 6ed cyfisol, i gynulleidfa fawr iawn, ar "Ieuan Gwynedd," gan weinidog y lie, y Parch. D. Adams, B.A. Cadeirydd, y Parch. D. Oliver. Twrgwyn. Mynediad i mewn drwy docynau, a'r elw tuag at sefydlu llyfrgell gylchfynedol (circulating library) i'r gymydogaeth. Rhoddodd y darlithydd galluog hanes manwl am'Ieuan o'i enedigaeth i'w fedd. Cafwyd yn y ddarlith uwchraddol hon, a barhaodd dros ddwy awr, yr addysgiadau a'r cynghcrion mwyaf petthynasol i ieuenc- tyd ac ereill, a byddai yn fendith anmhris- iadwy i holl fechgyn a merched Cymru i'w chlywed, gan y credwn y byddai i hyny eu symbylu i fwy o awydd am wybodaeth, ac o benderfyniad di ilclio i fod yn rhinweddol ac yn wir ddefnyddiol yn eu dydd a'u cenhedlaeth.—LLETHROG.
--LLANIDLOES.
LLANIDLOES. Prif ddygwyddiad fu yn ein tref yr wyth- nos ddiweddaf oedd darlith ramantus, ddyddorol, ac adeiladol y Parch W. Davies Evans, ar 1 Ryfeddodau y Gorllewin Pell.' Rhoddodd Mr Evans ddesgrifiad llawn o'i ymweliadau yn mysg Mormoniaid, Negro- aid, Mexieaniaid, Chineaid, a'r Indiaid Cochion. Clywsom amryw yn tystio na chawsant am eu sylltau a'u cbwecheiniogau well darlith erioed. Y mae yn debyg fod y Llywodraeth Amcricanaidd yn talu cludiad y darlithydd trwy'r gwahanol barthau ar y telerau ei fod i gyhoeddi llyfr o hanes y wlad, Bydd ei lyfr allan o'r wasg tua mis Mai nesaf. Fe wnaeth Mr Evans y daith fanylaf a rhyfeddaf a wnaed gan unrhyw Gymro tnoed rhwng y Mynyddoedd Creig- iog a'r Tawelfor. Cadwodd y gynulleidfa fawr fel ar flaen ei thraed i wrando ar yr hynodion a welodd am yn agosi ddwy awr. Os bydd arnoeh cbwi tua Morganwg yna eisieu darlith ramantus a dyddorol, a chynulliad mawr o bobl, heliwch ar ol y darlithydd hwn i Sion Chapel, ger Aber ystwyth, pan y cewch glywed y doniau godidocaf a'r athryiithiwyaf bededog wrth areithio ar ei hon bwuc, sef Rhyfeddodau y Gorllewin Pdt '-C. H.
AT Y BEIRDD.
AT Y BEIRDD. Cyfeiried ein cyfeillion y Beiydd eu holl Gyfansoddiadau Baxddonol vn y modd ac i'r cyfeiriad caniynol:— Taos, WILLIAMS (Brynfab), Hendre Farm, Treforest, Pontypridd.
TANBELENIAD ALEXANDRIA.
TANBELENIAD ALEXANDRIA. Ah I deg Alexandria, y ddinas ardderchog, Ei henw sydd heddy w'n brif destyn y byd, Ei oesol binaclau, a'i chaerfa orenwog, Nodweddir gan rwysgedd a mawredd yn nghyd; Ei heirdd betryalau-benall ol balasau, Masnachdai eangfawr cadarngryf golofnau A syaeatymwelwyr dyeithrol drwy'r oesau, Ei burddas a'i gwychder ganmolir o byd Hardd dduwies celfyddyd yn nerth e gogoniai.-t A ddyrchodd y ddinas i binacl bri, Ei thyrau uchelwycli i fyisy ymddyrchant I fro yr wybrenau awch lbutbriad y Hi'; Oiid Ali I erbyn heJdyw ei gwych ym«Adang- osiad Ddifriwyd drwy ddifrod a grym tanbeleniad, Ei hurddas enhuddwyd, Ow! brudd gyf. newidiad— Lie gynt roedd llawenydd mae wylo a chri. Y Llynges Bryd. inig a'i diail wrhydri, Ow I gwyrupoad y gaerfa yn garnedd i'r llawr, Taranau gwrthryfel ysgydwent sylfeini Y ddinas henafol—tywyiiwyd ei gwawr; Ow! duinystr dycbiynilyd yr enfawr fag nelau, Chwyrnbyrddient ar amnaid eu marwol bel- eB^U' M Gan chwalu y cyfan o u claen^u yn ddarn Mor dtl'yeitbr yw gwedd Alexandria yn awr. Ergvdion bvddarol cyflegrau r Prydeiniaid Fel brochus daranau atlseinient drwy'r wlad. Dystawyd amddi £ fynfeydd cedyrn yr Aifft- iaid; Bydd enw ein Seymour mewn bythol goffhad; Y cewri Prydeinig fel adamant safent, "Gorchfygu neu farw" 'n arwyddair a ddaiient Tra'r Aiiftiaid diyni'n llecbwraidd encilient, Dan gysgod erch, llugiol, "heddfaner" a'i brad. Anrheitbiwyd y ddinas, a gwelwyd y fflam- iau Yn esgyn fel torchau fr wybren, Ow! frâd, Yn aberth i'r oddaeth aeth heirdd adeiladau, Uwchben Alexandria mae iltn o dristhad Cyfiawnder a rhinwedd yn sydyn barlyswyd Wrth ganfod y llu Cristionogion lofrudd iwyd, A'r twr Ewropeaid mor resyn gigyddiwyd Gwael enwau'r Bedowaid fydd bythmewn sarhad. Mae trefn wedi diano a'i gruddiau yn wlyb ion, Tra angeu esgynai i'w orsedd fawr gref, A dychryn sy'n gwibio uwchben yr adfeilion Fel ellyll mileinig, didostur ei lef; Ar helyg dystawrwydd yn nghrog mae telynau Yr adar swynhndol, a'r nos wylai ddagrau Dros wyneb hardd anian, cwynfanus yw nodan Galarnad yr awel wrth basio drwy nef. Aneddau, lIe gwelid mewn perffaith lawen- ydd Deuluoedd gwir hapus, yn chwilfriw a wnaed, Ofnadwy olygfa oedd gwel'a yr heolydd Yn dryfrith gan gyrff lladdedigion dan draed; Yr awen dyneraf sy'n prudd ocheneidio Wrth wel'd yr amddifaid a'r gweddwon yn Trplo, A'u gruddiau gan ddagrau hiraethlawn yn llifo, Tra huna 'u hanwyliaid mewn beddau o waed. Diddymer, diddymer yn fuan rhyfeloeddt A brysied cyflawniad addewid fy 16r, Pan fyddo gwareiddiad—an gyles y nefoedd, A heddwoh drwy'r hollfyd fel tonan y mor; Dymchweler hen orsedd erch Fahometan- iaeth, A chwaler cymylau caddugawl gaudduw- iaeth, Dinystrier, dinystrier hen fwystfil Pabydd iaeth, A ffyned gwir grefydd yr Arglwydd ein b6r. Cwmbach, Aberdar. GWILTTM GWYLLT.
Y BARDD YN EI GYSTUDD.
Y BARDD YN EI GYSTUDD. Ar fin bedd 'rwyf yn y byd, Yn feichiog o afieohyd; Yn y pruddglwyf wyf o hyd, Yn ochain ar ol iechyd. Ataf weitbiau daw'r awen Gyda'i phruddaidd wylaidd wen, A'i grudd wleb, garuaidd, lân, I ro'i 'i chysur o'i chusan Ond pa hedd fedd awen fwyn, Hefyd. atbrylith hyfwyn, Neu wenau lion dvnion doeth, Ac hefyd clod neu gyfoeth, I galon ddiymgeledd Prydydd blin ar fin eifedd J 'Dyw'r byd a'i wynfyd enfawr I mi yn werth dim yn awr; Iasau ingoedd gwys angau Yn eu gwyd drwyddof sy'n gwau 0 1 nwyfus iechyd nefol- Dirion nwyf—0 dere'n ol Eto am enyd ataf. 0 fy Nuw, gad i'm, fy Naf, I nofio mewn tangnefedd Yn awr o boen ofnau'r bedd Lan i fyd sydd lawn o f61, Trwy'r ing i gartre'r angel. Calan, 1883. GWYROSYDB.
! Y GLOWR.
Y GLOWR. Lawr o'i dy a'r glowr diwyd—i le da Crombil daear enbyd; Dewrwas hyf drosa hefyd Aur i bwrs anturwyr byd. Hyd ei wyneb adwaenir—ei hagr waith Drwy'r creitbiau ganfyddir; Byr ei olwg-heb aur welir— Nos a gwg yw ei hanes gwir. Ton, Ystrad. W. E. JENKINS.
LLAW-FER Y PARCH J. WILLIAMS.
LLAW-FER Y PARCH J. WILLIAMS. Wele i fyd hwylus law fer,-ei gwerth Yw gwyrthiol gyflymder; Yr araeth oil heb goll ger-eich bron fydd, Fan dderfydd, 0! pwy na ddaw i'w harfer. Llwyth o rin yw ei llyth'renau—bactiaw* A beichiog gan bwysau A ddaliant o feddyliau; Noda'r gwir yn nghyd a'r gau. W. E. JFNgjlis.
Advertising
SILOAM, GYFEILLION. OYDDED hysbys y cynelir y drydedd Eisteddfod a'r ddeg yn y capel uchod dydd Gwener y Groglith, 1883. TJywydd,—Idris Williams, Ysw. Beirniad y canu,-Mr T O. Evans, U C.W. Arweinydd. a beirniad yr adroddiadau,— Mr Wm. Abraham (Mabon). Prif Ddarn,- I'r c6r beb fod dan 50 o nifer a gano yn oreu 4 Then Round about the Starry Throne,' Handel, gwobr £10 a £ 2 i'r arweinydd. Programs yn cynwys yrholl olr marylion, i'w cael am y pris arferol gan yr ysg.,— M. MQRGAN, Cambrian House, Hafod. BiTHANIA, TREHABilsT"" nYNELIR CYFARFOD LLENYDDOLyn y capel uchod dydd Llun. Mawrth 19ea I 1883. ° Cadeirydd,—Mr T J. Evans, Manager. Beirniaid: y traethodau, barddoniaeth, &c ,— Mr T Drew (Y Dryw), Trebarris; y canu,—Mr Edward James, Mountain Ash, yw bags, yr hosanau, &c, Misa Davies, Ysgolfeistres. Prif dfiarn corawl—I'r parti ddim dan 25 mewn rhif, a gano yn oreu Nant y Mynydd,' gwobr £2. Programs i'w cael am y pris arferol gan vr ysgrifenydd, Mr Thomas Williams, 9, Penn street, Trebarris. Yn mbob llafur y mae elw.' SARON, ABERAMAN. 1DYDDED hysbys y cynelir Eisteddfod yn y capel uchod dydd Gwener y Groglith, 1883, pryd y gwobrwyir yr ymgeiswyr llwyddianu mewn caniadaetb, barddon iaeth, rhyddiaeth, adroddiadaeth, &0. Cynelir Cyngherdd fawreddog yn yr hwyr. Cadeirydd: D. P. Davies, Yaw., IY.H.. Ynyslwyd House, Aberdar. Arweinydd y dydd: Mr John Rees, Co. operative Stores, Aberaman. Beirniad y ganiadaeth Mr Seth P. Jones, Board Schools, near Swansea. Beirniad y traethawd a'r farddoniaeth Parch D. Onllwyn Brace, Ystalyfera, Swansea. Y programmes yn cynwys yr holl o'r manylion yn awr yn barod, ac i'w cael gan yr ysgrifenydd am y pris arferol. JOHN WILLIAMS. Ysgrifenydd, Co. operative Stores, Aberaman, Aberdar. WORKMAN'S HALL, TAIBACH. CYNELIR EISTEDDFOD yn y lie uchod C prydnawn dydd Sadwrn, Mawrth 17eg, 1888. Beirniaid: Alaw Ddu, Llanelli, a Mr David Michael (Dewi Afan), Cwznafan. Bydd y programs yn barod yn fuan, yn cynwys yr hofl o'r teatynan, i'w gael am y prisarferolganyr yag.DA VID MORT. Y MAE D. Howells (Gwynalaw), U.C.W., Yn parhau yn agored i dderbyn engagements fel Tenor, i gymeryd rhan mewn Oratorios, cyngherddau, neu fel beirniad eisteddfodol. Cyfeiriad Gwynalaw, Aberaman, Aber- dar. Y MAE EOS DUFFRYN, R.A.M., Yr hwn sydd wedi ei engago yn y Royal Albert Hall, Hundain, Gwyl Dewi, Yn agored i dderbyn engagements fel Tenor a beirniad Eisteddfodol. Efe oedd yr arweinydd buddugol ar y prif ddamau yn nhair Eisteddfod olynol Llundain. la, Pnlross Road, Brixton, London. EISTEDDFOD Y GROG LITH, TREALAW. OYNELIR YR EISTEDDFOD uchod yn vi Methlebem, Trealaw, ar ddydd Gwener y Groglith, 1883. Llywydd,-G. Williams, Yaw., Miskin Manor, Arweinydd,-Parch J. W. Lewis, Trealaw. Beirniad y farddoniaeth, &c.,—Parch J. T. Morgan (Thalamus), Pontardawe. Beirniad y ganiadaeth,—Mr Dan Davies, A.C., Dowlais Perdonas,-Miss Priestly, Tonypandy. Telynor,-Master Charlie Pearce (Ap Pearce), Treherbert. Y programs yn awr yn barod, ac i'w cael am y pris arferol gan Daniel Thomas, Liverpool House, Trealaw. Trysoryddion,—Mri J. Williams,' Land Agent, a M. W. David, Ynyscynon Hotel. Noddfa, Poritycymmer, Cwm Garw. |YNELIR EISTEDDFOD yn y capel .V*' nchod dydd Llun, Mai 7fed pryd y gwobrwyir yr ymgeiswyr llwyddianus mewn caniadaeth, barddoniaeth, rhyddiaeth, ac adroddiadaeth. I'r c6r heb fod dan 60 mewn nifer, a gano yn oreu 4 Worthy is the Lamb,' gwobr £10 10s. a medal arian i'r arweinydd. I'r cor heb fod dan 30 mewn rhif a gano yn oreu 4 Blodeuyn bach wyf fi. mewn gardd' (G. Gwent), gwobr .£3. Am y Bryddest orcu ddim dros 300 llinell, 4 Gwahcddiad i'r train i Gwm Garw,' gwobr £1 Is. Am y Traetbawd goreu ar y 'LIusern Dyogelwch (Safety Zt<Mpj,' gwobr £1 Is. Cadeirwyr,—E. Thomas, Ysw., Braichy. cymer, a John Davies, Yaw. I Pwllcarn. Arweinydd, —Gurnos. Beirniaid,—Caradog, a Dewi Afan, Aber- afon. 0 Cynelir cyngerdd fawreddog yn yr hwyr. Y programs, yn CYDWYS yr holl fanylion, yn awr yn barod, ac i'w cael gan yr ys- grifenydd. Pris trwy y post, l jc. Ysg.,—Nicholas Llewellyn, Ffalda Col liery, Cwm Garw. BETHEL, NANTYMOEL. pYNELIK EISTEDDFOD yn y capel uchod Gwener y Groglith, Mawrth 23, 1883.. Llywydd a beirniad y rhyddiaeth, y farddoniaeth, &c.,—NATHAN WYN, Ystrad- rhondda. Beirniad y gerddoriaeth,—Mr T. PRICE, A.C., Hengoed, via Cardiff. Programmes drwy y post, 1 Jo. W. REEs (Brynfab), Ysg., Mount Pleasant, Nanfcymoel, Bridgend MAr o gan yw Cymru i gyd.' JERUSALEM, YSTALYFERA, Dan nawdd boneddigion yr ardal. 0YNELIR EISTEDDFOD Gadeiriol yn gysyiltiedig a'r capel uchod, Llun y "asc Mawrth 26ain, 1883, mewn pabell eang ar gae canolog yn y lie, pryd y aw°^_rwyir yr ymgeiswyr llwyddianus mswn cerddoriaetb, rhyddiaeth, a barddoniaeth. darre^dd'-S" Rawson, Ysw., Ynys y- darren. Arweinydd,-T. Davies, YsW" Cynfaer A bertawe. • gerddoriaeth, y cyfansodd- Lhineili °'W" T- Bees (Aliw Ddu), Llanelli. Ceir enwau y beirniaid yn y DABIAN nesaf. Programs yu cynwys pob manylion ych- wanegol. i w gael gan yr ysgrifenydd am y pns arferol.-Rees Lewis, Co operativi Stores, Panteg. Ystalyfera Eiste infod Gadeiriol Treoroi nYMBLIR YR EISTEDDFOD uchod mewn pabell eang a chyfleus v T.iun. gwyn, Mai 14e^, 1883. y ljiun Arweinydd: PAKCH W. MORRIS (Rhoaynog), Treorei. 8 Beirniaid y Ganiadaeth: Mal DYFED LEWIS, R A.M, Llundain, ac R. C Jenkins R.A.M., Llanelli. 1 Beirniad y Farddoniaeth a'r Adroddiadau: BBYISFAB. Beirniad y Traethodau: PARCHE. ROBERTS, D.D.. Pontypridd. Beirniad y Gelfyddydwaitb: MR D. MORGAN, adeiladydd, a MISSES OWEN a DAVIES, Ynysowen Schools. Perdonydd: MR D. RHONDDA DAVIES, Treorei. I'r c6r beb fod dan GO o rif, a gano yn oreu 4 Gloria' Q3fch Mass), gwobr -620 I'r parti o wrywod daim dan 20 mewn rhif, a gano yn oreu Y Wawr (H. Smart), o'r Cerddor Cymreig, gwobr £ & 4s. Awdl, I Y Cenadwr,' heb fod dros 300 o linellau, gwobr .£3 3s. a cbadair hardd. Am y farwnad oreu heb fod dros 100 o linellau iit diweddar Thomas Lewis, diacon gweithgar ac ymdrechgar yn Eglwys Noddfa, Treorci, gwobr iJl Is. Traethawd. 1 Rhagoriaethau a diffygion y Wasg Gymr-dg,' gwobr .£1 Is. Programs i'w cael am y pris arferol gan yr Ysgrifenydd Gohebol, W. P. THOMAS, Ystradfechan, Treorky. Ysg. Arianol,—JOHN THOMAS, 115, Bute st. Trysorydd,—WM. SAMUEL, 34, High-st. AMERICA!! AMERICA!! meditation in Steamers' Fares The Fares are now until further notice: National Line-Adults £ & 0 0 Children under 12 years 2 0 0 Infants under 12 montbs 1 1 0 Inman, White Star, Qnion, Cunard Lines- Adults 454 4 0 Children under 12 years 2 2 0 Infants under 12 months 1 1 Q American Liae—Steamers, Lord Gough, British Crown, British Queen, British King-Adults fA 0 0 Children under 12 years 2 0 0 Infants under 12 months 1 l o Steamers, Ohio, Pennsylvania, Illinois, Indiana—Adults £ 4 4 0 Children under 12 years 2 2 0 Infants under 12 months 1 1 0 For passage and particulars, apply to JAMES BEES, 14, St. Paul's Square, Liverpool. Castellnedd. Trydydd Eisteddfod Flynyddol Llun y Pose, 1883. CYNELIR YR EISTEDDFOD uchod yn 7 Marcbnadle Newydd y Dref, pryd y gwobrwyir yr ymgeiswyr buddugol, Cadeirydd:—Rowland Thomas Ysw. Maer y Dref. Arweinydd: -8. T. Evans, Ysw., Sciwen, Beirniad :—Mr D. Prosser (Eos Cyulais), Treorky. Cynelir Cyngherdd Fawreddog yn yr hwyr yn Nenadd y Dref. Y programs yn cynwys yr holl fanylion, yn awr yn barod, ac i'w cael gan;yr ysgn., J. P. REYNOLDS, Cwmpandy Mills, J. W. JONES, 13, Alfred St., Neath. E. MORGANS, Trysorydd, Skiwen I Ymdrech a Iwydda.' • M6r o gan yw Cymru gyd.' Boys' Schoolroom. Cwmafon. /CYNELIR EISTEDDFOD yn y lie uchod 1, dydd Gwener y Groglith, 1883. Beirniad: Mr Gwilym Thomas, Porth. Darnau Corawl. I'r cAr heb fod dan 50 mewn rhif. a gano yn oreu O Father, whose Almighty Power,' gwobr £10. I'r c6r heb fod dan 30 mewn rhif a gano yn oreu 'Mai' (John Thomas), gwobr .£3, a I Chromatic Pitchpipe i'r arweinydd. Y programs yn cynwys yr oil fanylion, i'w cael gan yr ysgrifenydd—Rtes Morgan, Pwllygwlaw, Taibach. CmfYlTABER. I^YNELIR EISTEDDFOD Fawreddog yn .j y lie nchod mown pabell eang dydd Mawrth Sulpwyn, Mai 1Bfed, 1883, am ddau a chwech o'r glocb.. Llywydd: Parch D. W. Williams, M.A., Y.H., Fairfield. Beirniaid Hywel Cynon a rs Thomas, Aberfawr. Telyuoriou Mn R Barker a'i fab (R A.M.) 4 Datod mae Rhwymau Caethiwed,' gwobr .66. 4 Y Blodeuyn Olaf,' gwobr X3. Rhoddir gwobrw von anrhydeddus mewn cerddoriaetb, adrodd. areithio, a barddon- iaeth. Mynediad i mewn, B aecseddau, Is.; Olseddau, 6c; Plant, 3c. Y programmes i'w cael am geiniog yr un gan yr ysgrifenydd,—E. Thomas, Aber F.5Zer- House, Caerpl):Jlv. COFGOLOFN MATIIBTES. y MAE madiad ar droed gan gyfeiilion y d.iweddar ?*lafchetes i osod Cofgolofn ar ei fedd, fel arwydd o barch i'w geffadwr laath am ei fawr lafur yn ci ddydd fel awdwr a gweiuidog. Y mae teilyngdod y gwrthrddyeh yn gydnabyddedig gan boiled mygwyr talent a defnyddioldeb. Bydd yn dda gan y rhai sydd a'u heuwau isod dderbyn cyfraniadau at y mudiad.-D. DAVIES, Glebeland, Merthyr, cadeirydd; T. MORGAN, Baptist Minister, Dowlais, ysg.; T.V. EVANS, 13, Church-street, Rhymney, trysorydd. .t. Newydd Ta i CYMOED RHONDDA AC A 5BD A NEWYDD EU DER r¥ffat ■ mawr o Hadau Gf a uniongyrcliol o blanbigfa t wedi cymeryd y prif wob HIM* o'r prif lysiau, megvs W; Bonum Omon, Giant Ziri- u Omen, burg Leek, Munich Turn: >, CartC-I'H phone Pea, Carter's Levi.. J n Broad DrMacklean'sPea,Hadi i py atwa,Oar:; White Eliphant, Intt. ac;vt tJc Beauty of Hebron, feIly nae '7'r. hyn yn fwy cymhwys li. no.1 ha laa oeir yn gyffredin Gellir gwneud llawer -v v o bob nag a wneir, ond hau yi • 'Ion, a yr iawn hadau. Gardd y v tc-is v tlawd. Gwerthir hefy WrtHith Ha phosphate, Blood anl B < Mai ar. Anfonwch stawped env- pe a < )i yP. -■ am brisoedd, a DoJwch. wao yr hid,u :.I.'} swm. Te.ir cludiad po! ndau TVSTIOLAE 4 Castell Cyfarth Ch—ci. Ti„ V:\Q Syr,—Wedi gwneud i hv- iliad i'cb fawr ac amrywiol o > 10 o gerddi, &c., y mae yn c i alia byg.^B bysu eu bod oil yn edr n- yr>" hytcd UchH ao addawol. Y rhai r- A afeicnasaeliH i mi a brofais yn of alas. gaiiaf ei ar^d'v. Ine-hel am eu ffrwythlon. It, i i ^isiad yn dda, ac y H cymy^ogatthai y«. nid vn ■ wvr viSSr1??' on^h' 1 ■ wyr yn gyffredin. T oh > u H HENK \TTltA M Prilf Arddwr C r Aw.sbjv, Ysw M 4 Q Abernanl Aberd&r. Anwyl Syr,-—Rhydd J ■ hysbysu fy nghydardd^ ;Wl y cftaaw M mawr o hadau gerdc yda .v- werth. Yrydwyfare prawf ar bob esiampl c yit, ac ndoi. t t wedi rhofldi i mi y bo jtwydd fel y gallaf gyda pi is nL^w-dd"* cymeradwyo i bawb. u Vii v r ioneddol,— Qi .1, V- v. -ca. rut iUiidwt.1 Y mae Mr W. H. Sroaa, pr if t Arglwydd Aberdar, • (1' 1 Y a;< genycb y casgliad mt i, a eC>rya o taJ.í. M gerddi a welais eriooc ao yn dauwni' o r N enw.' N I Pare At 'amun, i bar Anwyl Syr,-Yr w- WIKU arc^tri'i: -aioii Stoc newydd o badu> gerddi: weui cael yn dda, ac o ansa c i rhagoroi; ta yn deilwng o'r enw. Gai -I), cyoj d i bawb. Yr eiddoobt- W¡, Prif arddv Syr George T Y mae Mr J. MORa 'r.. gar<.M,;r lto Bed. linjjton, Ysw., Gadiye "cbuf, yj; 4 Nid oes amheuaeth ivdd y 2 "u! fL L-! i chwi wybod fod badatj ':V; hadau gerddi a gefi ^dj.wrthyih rhoddi boddlonrwyc vi: i cyflogwr.' Cofiwch y ■ feiriad,-— DANIEL TUDe Wil/LlAMS, Seed Merchant (W "t1' £ ;,r] Gadlys Road, and 0] situ Q-ic^is j Host ? AbE Berthiwyd, ( i ..irera Yzxil 4 YNELIR EISTE • i) yi: y he n dydd Llun y Pae Beirniad y gerddol aeth,—>M,. 'ijv'jji A.C., Dowlais. Beirniad y farddo, -Mr Johtt Morgan, Trebarris. Programs yn awr m barc.d, i' -r,' v&n" ~>s.i yr ysgrifenydd amle yr ot ur?\j y BbvT.1AM £ >. P.Ya-<3( Lewis Town, Tr Quiikurn' SALEM, LLANI^ijT^D CYNELIR y Seitiifr-d Kisfeeddfod Flyt yddol yn y cape .b Lm dydd Owaa it *• Groglith, 1883. Beirniad y canu,- FoH Lforlais, Programs yn cyn vys y iwany'ion lJW wt' gan yr ysgrifeny< d,—T' ovum Wldia^i., Ton Teg, Llantwit i\»x iypridd. ELECTRIC LI. GRAPH (Y htafar-hewUnl). ~\T MAE DARLI '1 ar 7 tectya neb*/ A gan y Parch. I>a?;e"5, Ab«r<wmfot, ac y mae yn barod iya««J thiiadoiVi ba le bycag y gwal • Yn mhob 1 iif y m&o eh:, BETHEL, -ONypANlW. BYDDED hysby r oyneli? ai? KisSiedait V Gadeiriol Flj u ;ddol Cyfrl:if» T Cariad, o Urdd an ••/deddca yr < >dyddj*. yn y capel uchod 6 '1 EUrul 1883, pryd y gw r yr i buddugol mewn rl t'&rddomae^u caniadaeth, &o. Trasciiawd. 4Ffurf lywodraetu y i, ;,d! Ian y B&: wyr,' gwobr lOa. Bai .lr:ous&i5C.h, Can 0 Glod i O 'i bomas, \fiit., YJ Clydach Vale, gw s:i. -;j 1> Marwnad Goff a(, dd.i^a. dro%i>0 o linellau, i'r drvsddar Dafid rtowlaii Jj Penygraig, gwobr 10n G0 Can o Glod i G Te1"\ Oa-.rs/l at y llwyddiantsydd\ odi eicb hyd yn bresenol. !;w'jbr 0 I'r cor ddim <II; 40 o icif a yu ov. 'Let the Hills Rf -otiau' Hh5.db}7 iiie/is?>b) gwobr X5 a chad "il hardd i x Rvfrtizyd* o I'r cor ddim drr :;0 o a Yl' 1 M ydou I Hudtlerd" ( n Luwlyfi Moii it, gwobr £ 1 10s. I'r odr o blaut diin daa SO b rifv ,3 14 oed, a gano 1 SU M I ein colli ni,' gwo s -i'l ■■■hi-omu'i 1-î;d pc, i'r arweinydd. Cadeirydd,—1 '.W.Dav- Yv; Ffwa Villa, Tonypanc Beirniad y rhj b- .>eia «;r farddoi; -« Mr C. Coslett (C ^r-oliin^ Pvut-vprdi. Beirniad y ga Mr I arweinydd y 2tl, t yarmcnio S, Perdonydd,— T. Lleweiva Rhondda). Penl up. Cyfarfodydd r vit jhren jra 2 t o'r; gloJh. Byddy prog > yn batc-? yu 1 y;, cynwys yr holl yiioa, ac i'w ;1 y. prIS arierol gt»: y • ysgti.,—Thci.a.a lagb-. 142, Miskin Rd. Trealaw, a Lobt-it- ,1 txi < 82, Trafalgar Terrace, Penygt Trysorydd,—II. ii. IaIvTo'yc,, Sdc Inn, Tonypandy.