Tarian Y Gweithiwr

CYNGHOR DOSBARTHOL ABERDAR. Cynaliwyd cvfarfod o'r cynghor uchod yn ystafell y Cynghor foreu dydd Gwener, :pan yr oedd yn bresenol Mri D P Davies, Y.H., Rees Llewelyn, John Howell, E W Hann, Lewis N Williams, W Hodges, John Bucknell, Morgan John, William Thomas, Owen Harries, Parchn B Evans, Thomas Humphreys, Mri Thomas Phillips, clerc, a T James, arolygwr y budreddi. Gan mai hwn oedd cyfarfod cyntaf y cynghor er marwolaeth y cadeirydd, y diweddar Mr R H Rhys, Y.H., etholwyd Mr W Thomas i'r gadair am y tro, a chynyg- iodd bleidlais o gydymdeimlad a pherthyn- asau Mr Rhys, a chyfeiriodd mewn ychydig o eiriau priodol at y golled oedd y cynghor wedi ei gael trwy golli Mr Rhys o'u plith. Ar ol pasio y penderfyniad, fe fofynodd am i'r cynghor ethol cadeirydd newydd, a chynygiodd Mr D P Davies, Y.H., yr hwn sydd wedi bod yn islywydd i'r 3ynghor o'r dechreu. Eiliodd Mr John Howell y cynygiad, a chariwyd ef yn vnfrydol. Ar ol i Mr Davies gymeryd y gadair, a diolch i'r cynghor am yr anrhydedd a roddasant arno, etholwyd Mr W Thomas. Gadlys, yn isgaaeirydd i'r cynghor. Etholwyd Mr Rees Llewelyn yn aelod o Bwyllgor y Sewage Farm, i lanw lie Mr Rhys, a Mr John Howell ar y pwyllgor arianol. Pasiwyd cofnodion Pwyllgor yr Ysbytdy, a phasiwjd gDfnodion pwyllgor y gwaith dwfr. Ysgrifenudd Dr Rhys fod 8 yn awr yn y Clafdy. Rhoddodd Dr Davies adroddiad fod 63 0 achosion o diphtheria wedi eu danfon iddo yn ystod y mis bu 8 farw o'r afiechyd hwn. Yr oedd 47 o achosion o'r dwymyn goch a thri marwolaeth 16 o'r Typhoid, tri mar- wolaeth 6 o Erysipelas, ac un o'r Croup. Ymddengys fod liawer iawn o'r Diphtheria yn Nhrecynon. Derbyniwyd adroddiadau arolygydd y budraddi a'r Surveyor. Galwodd y Parch T Humphreys sylw y cynghor at sefyllfa ty rhif 1, Fforchaman road. Ty un ystafell yw y ty, a chafodd yr arolygydd orchymyn i fyned yno ar un- waith. a rhoddi adroddiad i'r clerc ar ol dyfod yn ol. Cafwyd adroddiad am danau yn Aberaman a Hirwaun. Ysgrifenodd Cwmni Nwy Aberdar i hys- bysu nas gallent hwy oleuo y Bwllfa Road, os na wnai y cynghor dalu rhan o'r draul. Penderfynwyd fod dirprwyaeth o'r cynghor i gyfarfod a chwmni y nwy ar y mater. Ffordd Newydd o Aberaman i Gwmbach. Yn unol a'r rhybadd fis yn ol, cynygiodd Mr John Howell fod y cynghor i wneud ifordd newydd o Aberaman i Gwmbach, ac eiliwyd ef gan Mr E M Hann. Siaradodd Mr Rees Llewelyn yn gryf yn -arbyn y peth, ac eiliwyd ef gan Mr Owen Harries. Ar ol cryn siarad, pleidleisiodd y cadeir: ydd, y Parch B Evans, y Parch T Hum- pbreys, Mri Morgan John, J Bucknell, W Hodges, Lewis N Williams, E M Hann, a John Howel1 (9) dros y cynllun a'r Meistri W Thomas, Owen Harries, a Rees Llewelyn <3) yn erbyn. (

ANNGHYDWELEDIAD MEWN CAPEL YN Y RHONDDA. Boreu dydd Sul diweddaf, tuag 11 o'r gloch, cymerodd amgylchiad anffortunus le tuallan i gapel newydd yr Annibyawyr Cymreig yn Trealaw, Rkoudda, yn her- wydd annealldwriaeth yn nghylch y gwein. idog newydd. Tri mis yn ol, d^rbyniodd y Parch Beynon Davies. yr hwn sydd wedi bod yn weiriidog yn y lie am rai blynyddau, rybudd i ymadael. I el canlyniad, cymer- odd ymraniad Ie. ac aeth nifer o'r aelodau i addoli mewn rnaa arall. Adeiladwyd capel aewydd gwerth 2,000p. gan yr aelod- au. 0 flaen y capal hwn, foreu dydd Llun diweddaf, cymerodd yr amgylchiad anlfor- tunus Ie. Yr oedd y ddwy blaid yn cystad. lu am berchenogaeth y capel. Yr oedd y Paroh J Beynon Davies, yr hwn oedd wedi derbyn rhybudd, a'r Parch Mr Jenkins, y gweinidog newydd, yn cydgystadlu am fynediad i fewn i'r addoldy. Ymgynullodd tyrfa fawr, a phenderfynwyd peidio cynal gwasanaeth y boreu hwnw. Yn yr hwyr, cafwyd ail adroddiad o ddy- gwyddiadau y boreu, pryd yr oedd y Parch Beynon Davies a nifer o'i ganlynwyr yn bresenol. Fodd bynag, llwyddodd y Parch Mr Jenkins a'i gefnogwyr fyned i mewn i'r 1 addoldy, ac felly terfynodd yr ymrafael.

TRECYNON. LLWYDDIANT.-Credaf y bydd yn uawen.1 ydd gan gyfeillion Joseph James Phillips, Trecynon, glywed ei fod wedi pasio yn llwyddianus drwy yr arboliad am yr A.C., Tonic Solfa College. Yr arholwyr oeddynt Mri Tom Price, G. & L., Merthyr, a J T Davies, G., Hirwaun a'i athraw oedd Mr J R Evans, Trecynon. Y m°"? Jos James, fel ei athraw. yn enill liaethtrwy chwys ei wyneb dan y < i, ic y mae yn glod iddo ei fod yn le ayddio ei oriau hamddenol at waith fel by n M mae hefyd yn ddefnyddiol iawn r: V-v: v ■ s y Bedydd- wyr, Heolyfelin. Gc k Ho yr a rag ei flaen i wrteithio ei f! fi: o i gyrbaedd graddau uwch mewn ( ir ieth. CYFAILL.

.L.- Yn llys TredegaK > ■ dd y clerc i dyst beth oedd ei gyhog n yr atebodd, 0, y mae i fyny ac i lawr Dywedir fod yr ywveh yr a Colwyn Bay y mis hwn yn lluos t fod yn dod yn lie atdyniadol fwy-fwy -ab hlwyddyn. Y mae y Morlys newydd roi archebion am 12 o torpedo boats, y mai a gostiant £397,095

CYMANFA DDIRWESTOL DEHEU- DIR CYMRU A MYNWY. CYFARFODYDD BLYNYDOOL YN HURRY PORT A PHENBRE. Cynelir cyfarfodydd blynyddol y gymanfa uchod yn Burry Port a „Phenbre, dydd Mawrth a dydd Mercher, Medi y 26ain a'r. 27ain, 1899, yn y drefn ganlynol— Dydd Mawrth, Cyfarfod y Cynghor am ddau o'r gloch yn nghapel Annibynol Seion. Yn yr hwyr, traddodir Pregethau Dirwestol yn Eglwys bt Mair; Taberuacl, capel y Bedyddwyr Carmel, Annibynwyr Bethel, Methodistiaid, Hen Bentref; a chynelir cyfarfodydd yn y cylch-yn y Pwll, Llauelli, Cydweli, Llan^enech, Ferryside, &c. Dydd Mercber, cwrdd gweddi, am naw yn y boreu, yn Bethania, dan arweiniad y Parch J H Rees. Cynadledd Flynyddol am ddeg a dau, yn Sion, pryd y cymerir y gadair gan y Llywydd- Henadur Thomas Williams, Ynad Heddwch Gwaelodygarth. Cynelir Cynadledd am haner awr wedi dau yn Addoldy y Bedyddwyr Seisnig, pryd y disgwylir Mrs Ellen Nicholas, Casnewydd Mrs Lloyd a Mrs Miles, Aberdar Mrs House, Penybont; Mrs Evans, Llangenech Pare Mrs Evans, Mrs Hertert, a Mrs Johns. Llanelli; i gymeryd rhan. Ysg-Mies L Beyan, Burrows Terrace, Burry Port. Gorymdaith am bump, i'w chanlyn gan gwrdd plant yn y Parish Hall. Cyfarfod Mawr Cyhoeddus yn nghapel Jerusalem, am saith, pan y dysgwylir Abel Themas, Ysw., Q.C., A.S, i lywyddn, a'r cnwogion canlynol i areithio- John Herbert Roberts, Ysw., A.S. Plenydd Alfred Thomap, A.S., Mrs Ellen Nicholas, a Dr J A Rawlings, Ynad Heddwch, Abertawe. Gweinyddir gan Gor Dirwestol, dan arweiniad Mr John Owen. Dymunir ar Gymdeithasau Dirwestol' o bob math, ac eglwysi Cristionogol, i benodi uynrychiolwyr ar unwaith, ac anfon eu henwau i'r Ysgrifenydd Lleol. y Parch David Evans, Burry Port, R.S.O. Darperir gwelyau i'r rhai anfonant at Mr Evans, erbvn Medi 19. Dymunir am i Areithwyr, parod i gynorth- wyo yn y cyrddau nos Fawrth, anfon eu henwau yn ddioed i'r Parch Morris Morgan, Irvonia, Abertawe. Darperir ymborth yn rhad y ddau ddiwrnod yn y Parish Hall, i Gynrychiolwyr ac Aelodau y Gymanfa. Byddwch cystal a chyhoeddi v Cyrddau hyn yn yr holl gynolliadau Dirwestol, ac yn yr Ysgolion SuJ, a chyfarfodydd cyhoeddus nos Sabboth. MORRIS MORGAN, Ysgrifenydd Trefniadol. Abertawe. THOMAS MORGAN, Ysgnfenydd Mygedol, Caerdydd. Medi 5, 1899. J

CILFFRIW. PISGAH. Nos Fawrth, Medi y 5ed, cynaliwyd cyf- arfod ymadawol i Mr D J Howells, ar ei waith yn gadael cartref am lanau'r Ogwy. Mab i Mr John ac Ann Howells, Post Office, yw y brawd ieuanc da hwn. Llywyddwyd gan y Cynghorwr Llewelyn David Howells. Aberdulais, masnachwr cyfrifol yn y lie, yr hwn foneddwr a wasanaethid gan y dyn ieuanc am flynyddau. Yn ei araeth agor- iadol dygai y llywydd y dystiolaeth uchel iddo fel gwas ufudd, gonesr, ac na phetrus- ai unrhyw bryd ymddiried yr oil a feddai i'w ofal. Ychwanegai mai gorchwyl an- bawdd oedd gollwng gafasl yn David John, am y credai ei fod erbyn hyn wedi gwneud ei le yn y teulu, fel un o honynt hwythau, ac wedi esgyn yn naturiol i'r oruchwyliaeth yn y fasnach, a phe bnasai ond amlygu, na f uasai ganddo un gwrthwynebiad i'w gymeryd fel rhanddaliwr yn y fasnach, ond gan ei fod wedi rboddi ei fryd ar fyned, nid ychydig roddai atalfa arno, as os oedd ef yn cwyno am golli, gallai sicrhau y byddai yn gaffaeliad mawr i'w feistr newydd ar Ian yr Ogwy. Yn nesaf, galwyd ar Mr D Williams i ganu. Adroddwyd gan Mri D S Jones, a W T Jones. Oanwya hefyd gan y rhai canlynol—Winnie Davies, S A Davies, G Griffiths, a W E Jones. Galwyd ar y brawd Thomas Jenkins, y dtacon henaf yn yr eglwys, i ddyfod yn mlaen i gyflwyno Beibl prydferth i David John, yn enw yr Ysgol Sul, yr hon a arol- ygwyd ganddo, yn nghyd a'r eglwys o'r hon yr oedd yn aelod o honi, fel arwydd fechan o'u parch tuag ato-a dymuniadau da iddo. Crybwyllai y brawd hwn fod y llywydd wedi rhoddi y gymeradwyaeth uchaf iddo y n nglyii a'r fasnach, ond nid oedd wedi dweyd dim am dano fel crefydd- wr. Dywedai y brawd y gwyddai am dano gyda chrefydd, a hyny er yn blentyn. ac mae yn anmhosibl dyfod o hyd i ddyn ieu- anc mwy ffyddlon. Dymunai arno barhau yn ddyfal gyda gweddio, a chan ei fod wedi penderfynu symud ei "Luest" am iddo gofio hefyd codi i Dduw Jacob yn ei le ne- wydd. Derbyniodd y brawd ieuanc yr anrheg, a diolchodd mewn modd pwrpasol a hynod o doddedig. Cafwyd anerchiadau yn canlyn gan y boneddigion canlynol-Mri W Stanford, D David Williams. Thomas Hill, John Lewis, David Samuel Jones, Evan Jones, Charles ? Morgan, Llewelyn Jones, a thystiai'r oil o honynt yn uchel am fywyd cyfan, a chymeriad dilychwin gwrthrych y cyfar- fod. Yna, galwyd ar Mr Thomas R Howells (Alaw Dulais), i ganu i ddiweddu y cyfar- fod. Wedi talu y diolchiadau arferol ym- adawodd pawb wedi cael cyfarfod da.

PREGETHU. Dyddiau Sul a Llun, y 3ydd a'r 4ydd cyf., oedd adeg cynal gwyl bregethu Tabor a Pisgah. Y cenadon fu yn gwasanaethu eleni oeddynt-y Parch Can Evans, Cwm- afon, a Mr Penry Evans,Coleg Bala-Bangor. Cafwyd tywydd ffafriol a cbynulliadau lluosog. Traddodwyd V Gair gyda nerth.

EISTEDDFODOL. Clywais fod pwyllgor yr Eisteddfod hon wedi cyfarfod, ac wedi penderfynu ei cnyn. al tel arfer prydnawn dydd Nadolig nesaf. CILFFRIWIAN.

ABERDAR. CWMAMAN. Er fod y lie hwn yn derbyn rhan helaeth o ddaioni rhagluniaethol Duw, y mae yma lawer i dro cbwerw yn dyfod i gyfarfod ag ami i deulu drwy golli eu hanwyliaid. Awst yr 16eg, bu farw plentyn i'r brodyr William a Joan Richards, Prospect Place, o'r enw David William Richards, yn 13 mis oed. Blod'yn tyner ydoedd Davi, Dim ond prin ymagor wnaeth Cyn ei symud yn dra sydyn Oddiar ddaearol daith. Bu am flwyddyn yn preswylio Ar y ddaear gyda ni Y mae heddyw yn y nefoedd Gyda saint ac engyl lu. Peidiweb wylo fel heb obaith- Ar ei ol, mae Davi'n iach Gyda'r Iesu 'r Hwn addawodd Y derbyniai blantos bach. CYFAILL.

CWMDAR. j MARWOLAETH. I Mae wedi syrthio i'n rhan yr wythnos hon i gofnodi marwolaeth arall yn nbeulu ein cyfaill John Lewis, peirianydd yn Dglofa y Bwllfa, yr hyn a gymerodd lenos Sadwrn, Awst y 26ain, sef ein brawd ieuanc Arthur Lewis, mab yr uchod, a hyny o fewn tair wythnos ar ol claddu ei anwyl fam. Nid oedd neb yn meddwl am farw Arthur y pryd hwnw,-ond nid ein meddylinu ni yw meddwl Duw. Cafbdd ei daraw yn sydyn V nos Sul cyn byny. Er cysur iddo ef ac i bawb a'i adwaenai, gallwn ddweyd ei fod wedi cael gafael ar wir grefydd cyn ei farw, a gwelodd Duw yn dda ei symud yn nghan. 01 ei ddefnyddioldeb-tra nad oedd ond 26 mlwydd oed-yn mhrydferthwch boreu oes. Yr oedd i'r ymadawedig lawer o rin- weddau da, megys ufudd-dod, gostyng- eiddrwydd, a ffyddlondeb gyda'r moddion yn nghapal Gobaith. Yr oedd yn aelod ffyddlon yn yr Ysgol Sul, ac hefyd gyda phob mudiad daionus yn v lie. Yr oedd hefyd o dymer fwynaidd a ilariaidd, ac y mae ei le yn wag—ac yntau wedi myned oddiwrth ei waith at ei wobr. Dydd Mawrth canlynol, daeth tyrfa fawr yn nghyd i dalu y gymwynas olaf iddo, pryd y daearwyd yr hyn oedd farwol o hono yn nghladdfa gyhoeddus Aberdar. Gwasan- aethwyd yn y capel ac ar lan y bedd gan y Parch D G Jones, gweinidog y teulu, yn doddedig iawn. Gadawodd dad, dau frawd. a dwy chwaer, yn yr anial, i alaru eu colled ar ol brawd addfwyn a thawel. Dymuna John Lewis a'i deulu ddiolch i bawb am eu caredigrwydd a'u cydymdeim- lad iddynt yn y tywydd blin sydd wedi eu goadiweddyd yn ystod yr wythnosau hyn. I GALARWR.

CALCUTTA TEA. Agents in every village are appointed to sell delicious Calcutta Tea at 7td. per |lb. Buy only Calcutta Tea. The most liberal presents ever given are offered with Calcutta Tea. GIVEN AWAY. The most liberal presents are given with Calcutta Tea, retailed by Grocers and Agents in every town and village at 7td. pAr ilb. Buy uo other. Applications for Agencies in South Wales can be made to Francis Newton and Co., 27, Custom House-street, Cardiff. Write at once for terms and particulars. MOUNTAIN ASH. Dydd Sul diweddaf, cynaliodd Eglwys Fedyddiedig Nazareth ei chyfarfodydd blynyddol, pryd y pregethwyd yn rymus i gynulleidfaoedd mawnon gan y Parch. W. H. Prosser, Milford Haven. Yr oedd dyddordeb neillduol yn cael ei deimlo yn Mr Proeser am mai yn y lie hwn y magwyd" ef, ac yn yr eglwys hon, dan fugeiliaeth Dr Williams, Abertawe yn awr, y dechreuodd bregethu. Yr oedd balchder mawr i'w weled yn edrych mor dda ac yn teimlo mor nerthol i draidodi yr Efengyl am y deyrnas nad yw o'r byd hwn. Y dydd Llun can- lanol cynaliwyd Te Parti, pryd yr eistedd- odd llu mawr i gyfranogi o'r pethau da a barotowyd. Y mae yn ddymunol iawn fod yr eglwys hon yn gwisgo gwedd mor lew- yrehus dan fugeiliaeth y Parch. T. V. Tidman.

AIL-ADEILADU. Yn bresencl y mae y frawdoliaeth a ar- ferai addoli yn Bethlehem, yn cynal eu gwasanaeth Sabbothol yn y Neuadd Drefol, am fod eu haddoldy yn myned o dan gyf- newidiad. Y mae yn cael ei helaethu a'i harddu, fel erbyn y bydd wedi ei orphen, fe fydd lie i fi! o bobl eistedd ynddo. ac yn un o'r capalau harddaf yn y cwm. Fe gostia y cyf newidiad tua £ 1,800. Yr adeiladydd yw Mr Frank Mills, ac y mae lie cryf i gredu yr adlewyrcha yr adeiladwaith glod mawr ar yr adeiladwr.

PENRHIWCEIBR. Y mae y lofa hon wedi bod yn segur dydd Gwener a dydd Sadwrn diweddaf yn ber- wydd anghydfod rhwng y swyddogion a'r gweithwyr yn nghylch dyfod i fyny cyn pump. Penderfynodd y gweithwyr nad elent hwythau i lawr cyn saith y bore, ar ol dau ddiwrnod o sefyll allan. Yn y cyf- arfod a gynaliwyd dydd Sadwrn, pender- fynwyd, gan eu bod yn gweithio ar fis o rybudd yn bresenol, yu herwvdd y pris- oedd, i ail-ddechreu gweithio dydd Liun, ac yn y cyfamser i geisio cytuno, ond os methir, eu bod yn dyfod allan ar ddiwedd y mis presenol. Y mae i'w obeithio y cytuna y pleidiau cyn cyhoeddi rhyfel, neu ni wyddys lie y terfyna.

NODION MIN Y FFORDD. GAN EOS HAFOD. YSGOL NOS. Dechreuir cynal ysgolion nos mewn gwahan- ol ardaloedd yn y Rhondda. Mae y tal yn rhe- symol am yr addysg a gyfrenir. Chwi fechgyn ieuainc, cymerwch fantais ar y cyfle. Y mae addysg, cofier, yn rhoddi eysur ac anrhydedd ar y rhai a'i cofleidia.

MARWOLAETH CYMRAES. Dydd Llun, Medi 4ydd, bu farw Mrs Gwenllian Harris, Ystrad Rhondda, wedi maith gystudd. Treuliodd 64 o flynyddau. Clywais hi la^er tro yn siarad a gwaeddi nerth ei llais ar y brif heol am iawnderau i'r gweithiwr. Claddwyd ei gweddillion dydd Gwenfer diweddaf, yn nghladdfa gyhoeddus Treorci. Gwasanaethwyd gan y Parch T. H. Williams, offeiriad Eglwys St. Stephens.

LLITHRIAD. Llithrodd y mis hwn' yn lie y nesaf mewn etholiad dyfodol Bwrdd Addysg y Rhondda, yr hon a gymer le Hydref y 14eg. Pleser deall fod cynifer yn teimlo dyddordeb yn nyfodol y plant -sef cedyrn yr oes nesaf

DIRWEsT. Dadleuir yn ami mewn perthynas a'i ddeffin- iad. Cysylltir ef a chymedroldeb- Fe glywais eglurhad yn ddiweddar fel hyn :— Alai ystyr cymedroldeb y Beibi oedd llwyrymwrthodiad oddiwrth bob drwg, a rhesymoldeb mewn defnyddio pethau da. Nid gorchwyl hawdd bob amser yw deongli ystyron geiriau cynwys- fawr.

CERDDOROL. Medi y 14eg, 15fed, a 16eg cyfisol, cynelir cyfarfodydd cerddorol gan arweinwyr, athraw- on, &c., o wahanol ranau o'r Deyrnas b-yfnnol yn Mryste. Mae enwogion lawer i ddarllen papyrau ardestynan dyddorol. Yn mhlith ereill sylwaf fod Mr Harry Evans, F.R.C.O., Dow- lais, i ddarllen papyr ar 'Gerddoriaeth yn Nghymru.' Mae i'w obeithio y gwelwn gyn- yrch ei feddwl yn argraffedig.

DAMWAIN. Dydd I.m diweddaf, cyfarfyddodd Mary Isles, Mill Street, Ystrad, a damwain flin iawn. Safai ar gadair i lanhau cwpbwrdd. Yn sydyn cwympodd, ac aeth gwydr y cwpbwrdd i'w Haw ddehau, nes ei chlwyfo yn fawr. Dyg- wyddodd hyn yn ei chartref.

PREGETHAU NEILLDUOL. Dydd Sul diweddaf, Medi lOfed, traddododd y Parch D. G. Morris, gweinidog eglwys Fedyddiedig Seion, Pentre, bregethau dirwest- ol. Gwnaeth hvn ar gais y Temlwyr Da. Gwelir fod ymdrech parhaus yn cael ei wneud at sobreiddio y byd. y mae gwneud hyn yn sylwedd.

Y TLOTDY. Penawd annymunol i'r mwyafnf o honom ydyw hwn. Yn anffodus, mae yn dda i lawer am noddfa fel hon. Mae sefydliad fel hwn i gael ei aJeiladu yn Llwynpia, a gofynir-am brisoedd adeiladwyr yn awr, a bydd yn fantais i lawer, gan yr arbedir traul o gludo tlodion i Bontypridd, a theimlad o gael eu symud o'r cwm a hoffant.

MARWOLAETH. Boreu dydd Llun, Medi 3ydd, bu farw Mrs Mary Jones, gwraig Mr Ebenezer Jones, William Street, Ystrad. Cafodd gystudd maith a chaled. Yr oedd yn wraig weitbgar, a chafodd crefydd barch ganddi. Aelododd yn nghapel Nebo, perthynol i'r Bedyddwyr Cymreig, ac fe lanwodd y cylchoedd o briod a mam dia iawn. Cafodd angladd barchus iawn, a cbladdwyd ei gweddillion yn nghladdfa Llethrddu, Trealaw. Gwasanaethodd y Parch Benjamin Thomas, Ton, ar yr achlysur.

AGORIAD CAPEL. Dyddiau Sul a Llun, Medi 3vdd a'r 4ydd, cafodd addoldy Bethlenem, y Methodistiaid Calfinaidd, Treorci, ei agor wedi bod am rai misoed1 o dan adgyweiriad. Yr oedd rhan o hono wedi rhoddi ffordd. Achosodd hyn y gost o dri chant o bunau. Telir rhan o'r swm hwn gan y Mri Cory a'i Frodyr, a'r gweddill gan yr eglwys. Traddodwyd y Gair yn ddy- lanwadol ar yr achlysur gan y Parchn John Evans, Llanfairfechan; Toseph Jenkins, Ceinewydd a T. Davies, gweinidog parchus yr eglwys. Arweiniwyd y canu gan Mr D. T. Prosser (Eos Cynlais).

GWYL DE. Dydd Iau, Medi 7fed, mwynhawyd gwyl de gan blant ysgol ddyddiol, ac aelodau Eglwvs St. Davids, Gyfeillion. Daeth canoedd yn nghyd, a gwnawd parotoadau er gwaeud pawb ya ddedwydd. Yr oedd y Parch Llewelyn Lloyd Davies, M.A,, ficer Llanwonno; a'r curad —y Parch Jesse Evans, ac ereill, yn bresenol.

BIR GYSTUDD. Wedi ugain mlynedd o gystudd, anadlodd Mrs Martha Thomas, Pleasant Street, Pentre, am y tro olaf dydd Mawrth, Medi y 5ed. Bu yn wael am saith mlynedd yn y gwely, acyn weddw am 25ain o flynyddoedd. Ganwyd hi yn Merthyr, a gwelodd yr oedran o 79. Aelododd gyda'r Bedyddwyr yn Moriah. Pentre.

CYFLOGAU Y GWEITHWYR DUR. Tra y mae ymgaie galed wedi cael ei gwneud yn dliweddar gan wneuthurwyr Dur Deheudir Cymru, a swyddogion Undeb y Toddwyr, i beidio caniatau unrhyw wahaniaeth yn uglyn a chyflogau a ddichon ddeilliaw ar achos i atal y gwaith, y mae rbai dosbarthiadau. o'r dynion yn mysg y gweithwyr dur, o herwydd rhyw weithred anystyriol, wedi peryglu y canlyn- iadau heddychlawn wnawd gan yr Undeb. Daethpwyd i gytundeb rhwng cynrychiolwyr y gweithwyr a'r cyflogwyr yn masnach y dur fod i gyflog safonol newydd, setydedig ar unol- iaeth y cyflogau, i gael ei setlo cyn y lOfed cyfisol, a'r cytunaeb o hawliad am godiad yn y cyflogau cyn y 23ain o'r mis hwn. I unrhyw ddosbarth o ddynioo, o herwydd eu bod yn ceisio cael y telerau wedi eu cyfnewid, buasai atal gweithio gac hyny cyn diwedd yr amser apwyntienig yn hollol annoeth,ond hyn wnaeth rhai o'r charge wheelers' yu ugweithiau dur yr Upper Forest, y dydd Llun o'r blaen. Y mae Mr George Rowe, y gorucbwyliwr, wedi pen- derfynu ar foddiol1 er cael heddwch cyffredinol oddiamgylch. Nid oedd y mater yn union- gyrchol yn dibynu ond ar ddwsin o bersonau, ond gallasai hyn ddyfod a'r holl waith i derfyn- iad. Y mae yn gwstwm yn y melivau dur i werthu eu cynyrch perthynol i'r melinau i fyny hyd ddiwedd y flwyddyn, yn 01 yr hyn a ymddengys yn ngoleun1 y cyflogau, sydd yn awr yn dra isel. Y mae yn rbaid i hyn gael ei wnend yn hysbys i arweinwyr y bobl, fel y gellir ymdrechu dyfod a thelerau heddwch oddiamgylch cyn y 23ain o'r mis hwn.

Y GYNADLEDD DDYFODOL Er mwyn cael yr amry wioi wabaniaeth yn y melinau dur wedi eu penderfynu mor fuan ag sydd yn bosibl, bydd i'r gyuiaeithas newyda berthynol i'r meistri ddwyn cynadledd oddi- amgylch o gyflogwyr a chyflogedig yr wythnos nesaf. Y farn gyffredin yw y bydd i list 1874 gael ei thalu o Hydref bye M wrth nesaf. Mae yr 4 annealers yn hawlio 12s 6c am gant o flychau, ond yr hyn a ddywed y cvfiogwyr yw na ddvlai fod ond 16s 6c y cant. Caiff y cwes- tiwn o nifer y llafnau a gydnabyddir am waste ei drafod hefyd. Bydd i agorwyr y blychan hefyd howlio saith swllt am gant o flychau, yn lIe 6s Be. Y mae mater o wahaniaeth hefyd yn y pris am werthu sheets, ac y mae y gweithwyr yn hawlio pymtheg y cant yn y cyfeiriad yma, yn ol list '74 yn melinau dur. Hefyd dawamryw o wahaniaethau ereill i'r a-oiwg, a choltddir pob argoelion am gytundeb boddhaol.

CYNADLEDD DYDD SADW.rtN. Cyfarfyddodd y gyd-gynadledd rhwng y gweithwyr a'r cyflogwyr yn y gweithiau dur, yn Abertawe, dydd Sadwrn diweddaf, o dan lywyddiaeth Mr Eccles, Briton Ferry, Cynrychiolwyd y cyflogwyr gan y Mri George Rowe, Upper Forest; Mr Colston" Bond, Frank Gilbertson. Pontardawe a Mr Hnrrop. Groves- end gyda Mr T. W. George, yr jsgrifenvdd. Yn cynrychioli y gweithwyr yt oedd Mr John Rodge, ysgrifenydd Undeb y Toddwyr Dur, a phuinp o weithwyr o felinau yr Upper Forest, Landore, a Trimsaran. Gwnaethywyd cynydd sylweddol er adgyweiriosafon newydd y cyflog- an. a theimlwyd, yn ol pob fpbypoirwydd, y deuir i deifyaiad boddhaol, a rhoddi materion ar sylf^ici cryfach, fel ag i leibau y posibirwydd am rwyg pellach.

CWMAMAN, ABERDAR. Gorchwyl digon pruddaidd bob amser yw cofnodi marwolaeth un fu yn dra anwyl genym ya y byd yma, a daw y gorchwyl i'n rhan braidd y naill wythnos ar ol y Hall, ond y mae y baich yn ysgafnhau pan mae sicrwydd fod y symudiad hwnw yn fantais dragwyddol i'r ymadawedig. Cyfeirio yr ydym yn awr at yr hen chwaer, Mrs Mary Evans, Milton terrace, yr hon, wedi dyodd- ef cystudd caled am yn agos i ddwy flyn- add, a ymadawodd a'r fuchedd hon dydd Sadwrn, Medi yr 2il, yn 60 mlwydd oed. Nid oes angen hysbysu hen drigolion y Cwm pwy oedd ein chwaer ymadawedig, am iddi dreulio blynyddoedd lawer yma. Priod y diwaddar Thomas Evans ydoedd, yr hwn a'i rhagflaenodd tua 10 mlynedd yn ol, ac a fu yn flaenor parchus yn Moriah Aman. Yr oedd ein chwaer yn ffyddlon i'w phroffes, ac yn llawn o wasanaeth a cbareligrwydd. Yr oedd yn dra hoff o ym. ddyddanion crefyddol, a chofus genym lawer i dro sylwi ar ieuengrwydd ei hys- bryd wrth adrodd ambell ddarn o bregeth dda, Gellir symio i fyny ei bywyd trwy ddweyd iddi fyw yn dda ac i bwrpas, ac yn wir, dyna ydyw campwaith bywyd bob amser. Yr oedd yn aelod ffyddlawn yn eglwys Moriah Aman. Claddwyd ei gweddillion yn anrhydeddus yn nghladdfa gyhoeddus Aberdar, pryd y gwasanaethwyd ar yr achlysur gan y Mri Joseph Jones (A); a B T Evans, M.C., Cwmaman. Yn mysg y galdrwyr, gwelsom y Parch Jacob A Thomas, Cefncoed. Heddwch i'w llwch hyd udganiad yr udgom diweddaf. CYFAILL.

ABERDAR. TRENGHOLIAD.-Dydd Mercber d'weddaf, yn 66, Ynyslwyd street, bu John Williams, 71 oed, farw yn dra sydyn yn nhy ei chwaer —Mrs Mainwaring. Clywodd hi ef yn pesychu, a phan yr aeth i fyny i'r ystafell tua naw o'r gloch, yr oedd wedi marw. Cynaliwydtrengholiad gan y crwner, Mr R J Rhys, pryd y dychwelwyd rheithfarn o farwolaeth naturol.'

SALEM, SENGHENYDD. Sul a LIun, Medi 3ydd a'r 4ydd, cynaliodd yr eglwys Fedyddiedig uchod ei chyfarfod- ydd haner blynyddol, pryd y pregethwyd gan y Parch J Jones, Satem Newydd, Fern- dale, a'r Parch Wm Harries, Heolyfelin, Aberdar. Cafwyd pregethau grymus ac effeithiol gan y gvtemidogion hyn. Rhaid i ni ddweyd nad yw yr egiwys eto wedi enill •cynulleidfaoeild mawrion,tam mai lie new- ydd ydyw. Da genyf a!lu hysbysu fod yma ehwtjcfe wedi eu bedyddio trwy drochiad y Sabbath diweddaf gyda'r Saesan a'r Cymry. Parhawn mewn gwedui. GOH

EISTEDDFOD GORONOG CLYDACH VALl. Dydd Llun diweddaf, cynaliwyd Eistedd- fod lwyddianus yn y lie cynyddol hwn, er ffurfio cronfa i gynorthwyo gweddwon ac amddifaid, yn nghyda gweithwyr hen a methedig glofeydd y Cambrian a Blaen- clydach. Codwyd i fyny babell eang a chyfleus, coed yr hon a roddwyd gan gwmni glofaol y Cambrian, y rhai hefyd gyda chwmni glofaol Blaenclydach a dalodd am godi y babell. Golygir gwneud yr Eisteddfod hon yn flynyddol, a bod y gronfa i'w hadgyfnerthu gan y budd a dderbynir o"r eisteddfod, yn nghyda'r cyf- raniadau, yr hwn sydd yn bresenol yn £127. Llywyddion yr eisteddfod oeddynt Dr T. L. Morgan, Clydach 7ale a Mr E-. Hamond, goruchwyliwr glofaol. Ar- weinyddion, y Cyngorwr E. H. Davies, Pentre; a Mr Tom John, ysgolfeistr, Llwynpia. Beirniaid y gerddoriaeth, Mr R. C. Jenkins, R.A.M., Llanelli; a Mr Harry Evans, F.R.C.O., Dowlais. Prawf, Mr L. R. Bowen, Abertawe seindyrf pres, &c., Mr J. Manley, Aberdar; traethawd, Mr S. Price. Clydach Vale; adroddiad, y Parch O. Waldo James, a'r Parch B. D. John. Blaenclych. Cydau gwobrwyo, Mrs Roberts, gwesty Brenhinol; Mr S. Thomas, gwesty'r White Harp a Miss R. J. Collins, yr ysgoldy, Clydach Vale cyfeilwyr, Mr J S Jones. Blaenclydach, Swyddogion-cad- eirydd, Mr Thomas; isgadeirydd, Mr J. Evans, gwesty'r Llys; trysoryddion, Mr John Rees a D. Roberts ysgrifenyddion, Meistri John Williams, W. Williams, Jas. Evans, D. Wf Thomas, ac R. R, Williams,

OYSTADLEUAETHAU. Unawd ar y crwth, i rai dan 16eg oed laf, Mr Isaac Thomas, BlaenclydBch ail, Miss Elizabeth Wilmot, Clydach Vale. Corau plant; cystadleuodd chwe' cor, a chanasant yn y drefn ganlynol: Cottage, Blaenclydach, dan arweiiiyddiacth Mr J. Thomas; Treorci, Mr T Jones Powell; Gosen, Blaenclydach, Miss Maggie Rees; Tyddewi, Ton, Miss May Collier, Saron, N antyffynon; Maesteg, Miss Blodwen Griffiths; Bethania, Maesteg, Mr Moses Lloyd. Y darn cystadleuol oedd, Gospel Bells.' Dyfarnwyd y wobr gyntaf i gor Tyddewi, Ton a'r ail wobr i gor Treorci. Unawd Alto, cystadleuodd 16 goreu, Miss Alice Maud Lewis, Cwm Ogwr. Unawd ar y berdoneg, i rai dan 16 oed. Gwobr gyntaf, Mr Willie Harris, Ystrad; ail, Miss Beatrice Thomas, Ystrad. Cystadleuaethi blant, 'Peace, be still.' CystKdleuwyd yn y drefn ganlynol: Beth- ania, Maesteg arweinydd, Mr W. Lloyd Duffryn, Gelli; Tyddewi, Ton; Treorci, Mr R. Lewis; Gosen, Blaenclydach, Mr Tom Thomas Neuadd Genadcl Blaenclydach, Mr G. B. Fulk; Nantyfyllon, Maesteg, Mr Thomas; ac Ynyshir. Rhoddwyd y wobr gyntaf i Treorci, a batbodyn aur i'r ar- weinydd ac ail wobr i Nantyfyllon. Unawd ar y crwth; goreu Mr James Hughes. Ystrad. Cydau gwobrwyo goreu. Mr William Jones, Draper, Clydach Vale; ail, Miss Alice Mary Jones, Blaenclydach. Unawd Tenor; goreu, Mr Hopkin Hill (Afanfryn), Cwmafon. Unawd Baritone; cystadleuodd 26ain, a'r goreu ydoedd Mr C. Dulais Rees, Llangen- nech. Adroddiad Cymreig goreu, Mr Thomas Thomas, Dowlais. Rhoddwyd gwobr hefyd i Mr Evan Jones, llyfrwerthydd, a gwerth- V r v DARIAN yn Abercanaid. Unawd Soprano; goreu, Miss Gwen Vv ujams, Llanelli. Corau boneddigesau, 'The Forester's > -/and cystadleuodd tri cor. Rhoddwyd > wobr gyntaf i gor Treherbert; arwein- ydd, Mr Howells; yr ail wobr a ranwyd rhwng corau Treharris, Miss Jennie Lewis; ac Ynyshir, Mr B. Davies. Traethawd ar y 'Lusern Lofaol Ddi- weddarach; goreu, Mr A. Jones, glowr, Nantymoel. Deuawd, 'Exelsior;' goreu, Meistri Tod Jones ac Aneurin Edwards, Treorci. Cystadleuaeth seindyrf pres, 'Oberon.' Ni ddaeth ond un seindorf i gystadlu, sef y Cory Pentre, dan arweinyddiaeth Mr P. Ambler, i'r hwn y dyfarnwyd y wobr o ddeg punt, ac hefyd y bunt yn nghystad- leuaeth yr orymdyith. Yn nghystadleuaeth y seindyrf Fife, dim ond un gystadleuodd, sef Dirwestwyr Llwynpia, i'r hwn y dyfarnwyd y wobr o ddwy bunt. Unawd Bass, Why do the nations;' a rhanwyd y wobr rhwng y Meistri Robert Hughes, Landore; a Lewis T. James, Pontycymmer. Ail gystadleuaeth gorawl, 4 Dyddiau dyn sydd fel glaswelltyn;' Elim, Pendarren, arweinydd Mr T. Hopkin; Calfaria, Clydach Vale, Mr D. Thomas; Seion, Pontypridd, Mr E. R. Jones Treherbert, Mr Tom Williams; Tynewydd, Mr William Davies; Treorci, Miss Jennie Williams; Treorci, Mr E. T. Michiel. Dvfarnwyd y wobr o ddeuddeg punt i gor Pontypridd. Anrhegwyd yr arweinydd a medal arian. Prif gystadleuaeth gorawl, I Worthy is the Lamb-' Ymgeisiodd Treorci, Mr Wm Jenkins F.T.S.C. Bethania, Maesteg, Mr S. Davies, F.T.S.C.; Cor Undebol y Rbondda. Mr John Broad; Maesteg, Gwilym Taf; Hirwaun, Mr D. Young; Llwynpia, Mr Jno Jones Llanelli, Mr Jno Thomas; Dyffryn, Heolfach, Mr N. Williams Whitchurch, Mr Tom Samuels. Dyfarnwyd y wobr gyntaf o ddeugain punt a cboron arian i gor Llan«lli, y rbai a gaw. sant 19 o bwyntiau ail, Whitchurch, 18 o bwyntiau. Cystadleuaeth cnrau meibion. 'Comrades in arms,' gwobr ugain punt, a bathodyn aur i'r arweinydd liwyddianus, yn nghydag ail wobr o bum' puot. Cynyeiodd Tylors- town, Gwynalaw Clydach Vale, Mr Ben Davies Llanelli, Mr John Thomas Tre- orci, Mr B. Hopkins. Dyfarnwyd y wobr gyntaf i gor Clydach Vale a'r ail wobr i gor Llanelli. Cafwyd eisteddfod wir lewvrchus.

TRECYNON. Marwolaeth Mrs Rachel Lewis, Windsor Street. Bu farw y chwaer dda hon, dydd Sul, Medi y 3ydd, yn 73 mlwydd oed. Cafodd rai misoedd o gystudd caled, a llesgedd blin. Ond cadwodd yn hollol siriol ei hys- bryd hyd y diwedd. Ni welodd eisieu dim angeIJrheidiau tymorol ar hyd blynydd- oedd ei gweddwdod gan faint oedd gofal arbenig ei mab-y Parch Cynon Lewis, Lavender Hill, Llundain, am dani, ac hefyd mab arall, sef y Parch W Trefor Lewis, Royston, Herts. Cafodd weinyddes garedig i weinyddu arni ddydd a nos yn Mrs Jettkins, ei chymydoges. Diau fod claddu ei merch yr wythnos ddiweddaf, yi hon oedd yn byw yn Aberdar, wedi prysuro i ryw fesur awr ei hymddatodiad hithau. Bu farw mewn tangnefedd heddychol fel y bu fyw, a'i hyder yn gryf yn y Gwaredwr. Claddwyd ei thy o glai dydd Iau, Medi y 7fed, yn Cemetery Aberdar. Gwemydd- wyd yn y ty gan ei gweinidog-y Parch J Grawys Jones, ac yn y Cemetery darilenodd y Parch W S Davies, Llwydcoed, ychydig adnodau. Siaradodd y Parch Grawys Jones, am nodweddicn rhagorol Mrs Lewis. Bu yn aelod dichlynaidd am yn agos i haner can' mlynedd yn Ebenezer. Perchid hi yn fawr iawn gan bawb a'i hadwaenai, a meddai synwyr cryf a gras i harddu bywyd cyffredin. Yna, galwodd Mr Jones ar y Parch Evan Jenkins, Welters Boad, Aber- tawe, i siarad. Cafwyd panddo ychydig eiriau pwrpasoi a nodedig o fyw. Ar ol hyny, gweddiwyd gan y Parch D Hywel I Wigley. Newport ac ar lan y bedd gan y Parch H T Stephens, Carmel.

LLINELLAU Ar Briodas Miss Elizabeth Ann Jones, Cefa- don Farm, Hirwaun, a Mr. Wm Jones. 'Rwyf am roi llongyfarchiad I'r ddau ddyn ieuanc hyn, A dalen o lyfr profiad I'w darllen wrth odreu'r bryn; Cyn dechreu araf ddringo, Cyn cyrhaedd at y liwybr serth, Hyderaf y gwnewch gofio Yr angen am gasglu nertb. Dymunwn bortreadu Eich taith rhwog llwyni o ros, Heb fryn i'w ddringo i fyny, Na chysgod mentyll nos Anfynych y ceir hyny Ar deithiau o'r natur hyn, Gan nad yw ffordd priodi 0 hyd yn para'n wyn. Llawenydd dydd priodas Ddylifo yn ddidrai Yn elfen i ch cymdeithas Ddyrchafol chwi eich dau; I ganol rhagolygon Gobeithiol fel y sydd, I'ch bywyd priodssol, Na ddoed un helynt brudd, Yn agos at eich gilydd Y byddoch yn ddiball, Gofyna'r bywyd newydd Am oreu'r naill a'r llall; Elfenau llwyr orchfygiad, Y rhwystrau ami eu rhi' A gewch yn eich ymlyniad A'ch cydweithrediad chwi. Na ddeued fyth annghydfod I tewn i'ch mangre dlos, Na flined cariad warchod Y pyrth y dydd a'r nos; Y gelyn drwg ni feiddia Er meddu ar fraich gref, A3 arfer pob cyfrwysdra Fyn'd heibio iddo ef. Y nefoedd wen fendithio Eich undeb chwi eich dau, Na pheidied arnoch ddawnsio Belydrau heulwen Mai; Eich ymdaith fyddo'n wastad Ar.hyd y liwybr y sydd Yn union ei gyfeiriad I'r wlad o fythol ddydd. GWILYM ALAW.

PRIZE DBA WING CAPUOCH. Dymunir hysbysu fod Prize Drawing Edward Evans, Capcoch. wedi ei ohirio hyd Tachwedd y lleg, 1899, pryd y dymunir ar y rhai sydd a llyfrau ganddynt i ddanfon y duplicates a'r arian i mewn cyn hyny.

CYNGORION YR EFRYDYDD. Cafododd cyfaill sydd yn myned i gael cwrs o add ysg mewn colee y cyngorion canlynol Gwneud yn fawr o i amser I ddysgu ac os fel arall, bydd canlyniadau chwerw yn canlyn. Os enilla enwogiwydd, gofalu peidio diystyru y tlawd. Yn mhellach, sicrhau cyeur yn ei fyfyrdod, fel peth hanfodol i Iwyddiact-

THOMAS AND Co., Commercial Street Aberdare. for Every Description c jewellery.