Tarian Y Gweithiwr

KvVNT AC YMA. --0-- GAN BACHAN Diarth. -0-- H wre! H WIe Mae un o'r 'clia-ps' sydd yn y slop glebran wedu> d'od a cads gerbron yn ymoiyn am ychwaneg o ariam tuag at y Hi} fel, o herwydd; nad yw yr 'allowance' a roddvvyd yn dddgoni i barhau hyd at dierfyii hwn yn gofyn am bum' miliwn yn ych- y flwyddyn, set millS iviawirth, ac aln hyny yr "wauegol at yr 'allowance.' Faint o ddar- lleowyr y "Darian" sydd yn cofio stori "Oli.vcr Twist" gan Dickens. Yr oedd ef druani yn y 'w:ork-r.liÜllliSie/ ac un amser ainiaw yr oedd yn telmlo fod ei 'allowance' o gawl dwr yn rhy brin i ateb ei fol, ac am hyny aeth at y meistr gan ofyn, "Please sir, I want some more"; ond, yn lie y ealwl, cafodd y Lletwad ochr ei ben. r wyf bron, a chredu bod eisiau goruchwyliaeth rhywbeth cyffelyb ar y taclau hyn hefyd. --0-- Ond nid felly y bu ar hwn, end pleidleis- iwydi iddo i gael yr arian ar 01 tipyn bach o gieber. Gallwn i feddwl bod swm goLew wedi ei roddi iddynt eisoes, heb ychwanegu o hyd ac o, hyd, o herwydd maent wedd cael y symiau caiitlynol o'r blaen: 1899—1900 623,000,000 1900-1901 ^63,737,000 190X—1902 ^56,070,000 Cyfrifwch chwi y rhai yna at eu gilydd, ac fe jwelwch eu bod yn dyfod yn swm yn iawn i w,ario ar bowdwr a. thaclau rhyfel. Ond pa wahaniaeth yw hyny yn ngolwg rhai mathau o ddynion? Bydd rhaid i ni i gyd i helpu gyda'n gilydd i'w talu, ac mae hyny yn dda hefyd, o herwyddi pe buaswn i yn goddd. talu y swm i gyd fy hunan, gallaf fentro dweyd wrthych mai tipyn bach iawn fyddai, ar ol genyf wedyn. -{)- Mae clic i'w cael yn mhob man a.r bob adeg, a pha le bynag. y ceiir clic gellwch fen- tro dweyd y bydid un yn chwareu i law ei bartnar bob amser. Ac yn ol yr hyn wyf yn ddieall yn nghylch y rhyfel hwn, mae yna giic yn perthyn iddo. Rhoddir 'contracts' i rai it gyflenvvi y maes a chteffylau ac a bwyd, -3 gofala y 'contractors' hyn bod y scriw yn ddigon uchel aT yr hyn a geir ganddynt. Telir mwy o bris iddynt am gteffyi yn ami nag a delir yn ffair Lawrence Castell New- ydd 'Emlyn a Chilgeran, am dri. neu bed war o'i fath. Wrth hyny gwelir bod rhyfel yn fantais i rai beth bynag, os nad yw yn fantais i ni. Dechreuioddi un i ollwng y gath o'r cuxlyn ychydig amser yn ol feaUai y cawn glywed. ychwanieg heb fod yn faith ar 011 i'r rhyfel orphen. --0- Yn ol yr arwyddion presenol, ni phar y rhyfel lawer yn hwy. Mae yn debyg bod; De Wet wedi cael ctattsheni i dre o'r diwedd, a bod ei wni diweddaf wedi eii gymeryd oddi- arno. Rhywfodd, mae yn anhawdd genyf gredu hyny am yr hen foi. Dyna'r 'clipper' lp_ wyf n wedi. glywed son aim da,no eto. Gwel- wch yn anil ar y papyrau ei fod wedi ei wthio i gongl gan y f) -ckliin Btydbiinig, a'r diwrmod nesaf, feallai, y byddwch yn darllen am dano mewn man arall yn ymladd ei chalon hi. Mae yn debyg i "Jacki Jumper" yn tampo ar hyd y lie. Ac er ei fod yn elyn i'r wlad hons, mae yn rhaid cyfaddief ei fod yn gad- fridbg 'cLever' a. dweyd y lleiaf am dano. Wrth gwrs, mae ganddo y fantais o adnabod y wlad yn well o lawer na'n dynion ni, a dyna sydd i briodoli i'w lwyddiant ar y maes hyd yn hyn. --0-- Mae y son am heddwch yn parhau 01 hyd, ond, rhywfodd, nid oes dim swyddogol wedi dyfod eto; ac felly, nis gellir dWleyd beth a dry o'r si, hyd nes y delo rhywbeth yn swyddiogol. Gwelaf fod cais wedi diyfod o Italy, trwy y "Freemasons," yn ceisio gan y Brenin i wneyd ymdech i wneyd terfyn buan ar y rhyfel. Danfonodd yntau lythyr gwedd- 01 'sensible' yn ol i hysbysu sut yr oedd peth- au yn sefyll; ac mae yn diebyg bod eglurhad y wlad hon o sefyllfa pethau yn cael tipyn o gymeradwyaeth gan wledA'dd ereill ar hyn o bryd. -0-- Dau fachgen lied ddaj i glebran yw y rhai sydd yn cynrychioli pobl Sir Gaemarfon a Dwyrain Morganwg yn y slop. Buont yn dweyd tripyn o brofiad y Cymry yr wythnos ddiweddaf yn nglyn a'r Eglwys Sefydledig, ac yn wir fe wedon yn dda hefyd, chwareu teg iddynt; er hyny, ofer- bu eu, dadl, ond nid arnynt hwy oedd y bai am hyny. Oes dim dadl nad oes llawier o'r Saeson yn medd- wl mai 'mugs' ydym ni ynl Nghymru; a, bu rhai o honynt mor ffol a cheistio gwthio i yddfaw y cleberwvrr ereill nad yw y Cymry yn 'barticular' am ddadgysylltu yr Eglwys o gwbl yn awr, o herwydd ein bod wedi bod dipyn yn ddistaw yn ddiweddaf. Os ydynt am brawf o'r pwdin, paham na ddeuant i Gymru i weled ? Bwytawn ni ddnm o honr ynt hwy; nid 'cannibals' ydym! Pe buasemt yn dyfodi i blith gwerin y Cymry am dro>, cawsent ddterbyniad boneddigaidd, a chaw- sent weled hefyd bod cwestiwn y Dadgysyllt- iad yn parhau yr un fath o hyd; a gallant fentro mai yr un peth y pery hefyd hyd nes y cawn hyny. -0- Ofn y Dadwaddoliad sydd air y Saeson fwyaf; ac, yn wiir, dyna yw pwt y gynen hefyd, o herwydd pa synwyr sydd mewn gor- fodi dyna on i daJu tuag at sefvdliad nad oes yr un cydymdeimlad gan y mwyafrif o lawer ato? Yr wythnos ddiwedidaf yr oeddwn yn dweyd y dylasai pob enwad, os oeddynt am gadw ysgolion eoi; hunain, i dtalu at gynal- iaeth yr ysgolion hyny; a dywedaf yr wyth- nos hon, os oes rhy\v eowad am gadw achos crefyddol, gadawer iddynt i ddwyn y draul hyny hefyd. Mae adodiau yr enwadatt ym- neillduol yni eithaf boddlawn cadw yr achos yn mlaen trwy roddion gwirfoddol y gwahan- ol gynulleidfaoedd;; ond maent am i bawb i gael yr un chwareu-teg ar yr un pryd, ac maent yn eithaf ia,W11 hefyd. --0-- Mae canotedd o Ymneillduwyr cydwybodol yn gorfod talu miloedd lawer o bunau yn flynydldol tuag at gynail yr Eglwys Sefydledig, a hyny trwy drais, o herwydd os na thalant, dygir yr anifeiliakl mwyaf porthianus o'u men sydd oddi arnynt fel tal. Nid yw helbul Penbryn wedi mynedi o gof y bobl eto; ac nid yw yn debyg yr a chwaith tra byddo yr annghyfiawnder hwn yn bodoli. Beth bynag siaradiodd Mri. W. Joneis a A. Thongs fe! da.u Gymro yndda ar y pwnc, a chawsant gefnogwyr cynes iddynt yn mher- son Asquith a Harcourt; a, synwn ni fawr pan ddiaw yn i'r Rhyddfrydwyr i fod I y I yni y mwyafri 'u phesmr v Mesur dan I chwiban, o hei vydd dim ond 41 o fwyafrif a gafwyd yn ei erbyn y tro hwn; a. hyny pan I mae y Toriaid yn y fath fwyafrif. "Dyfal done o dyr y gar eg," ac ma,e yn rhajd, i ni fel Cymry i barhau i doncian hyd nes y cawn y mwyafDif o'n hochr. -0-- Pwnc arall a fu o dan driri acth, yn y siop yr wythnos ddiwieddiaf oedd r y t viodi yna, "Deceased Wife's Sister." Lid wyf yn gweled 01 rhani fy hun fod h\vii.v yn rhyw b\vys)g lawn; i neb yn neilldiiol. Eto i gyd, ma,e yn debyg fod y mesur hwn yn dyfod gerbron bron yn ddiiatai ear's dros 5° o flyn- ydda.u; ac o'r diwedd, y miae wedi pisio, yr ail ddarlleniad fel y mae rhyw argoel y daw yn ddeddf rhywbrydL Nid wyf yn gwybod pa un a ddaw gwraig i'w rhain) i ai peidio byth; ond, os daw, gobeithio y byddi gan- ddii chwiaeT fach bert, fel os digwydd iddi bego o fy mlaen, y gallaf gael ei chwiaer ar ei hot Cofi wch chwi, fydd hyny yn dipyn o gaffaeliad os hydid: 'rivets' yn y 'mess'; ac yr wyf bron a chredu mai hyny sydd with wraidd y 'concern' wedi'r cwbl. } Os felly, byddiaf allan yn, yr oerni. eto, o herwydd 'dyw bod yn berchenog arian ddim yn fy mhlaned i o gwbl, am mai un "a aned a wraiig sydd fyr a dtddyddiau a 11 awn 0 hel- bul" ydvvyf. Yr oeddwn wedi meddwl y buaswn yn llwyddo i gasglu tipyn bach ar yr amser dda yma; ond mate y 'tide' wedi troi yn ol, a dymia chwecheiniog arall y bunt o i ostyngiad pris wedi dyfod i'r glowyr eto. Bu y 'tide' dipyn yn araf yn dyfod di fewn, ond mae yn myn'd allan ar garlam, ac er mwyn wneyd yn fwy effeithiol, mae y fasnaeh lo yn arafu yn rhyfedd, a'r farchnad; yn llanw yn gyflym; felly, y glofeydd yn segur yn aml mewn rhai part ha u o Forganwg, ac mae hyny yn dwieyd. wrthym am gywiro y gwair yn dd'a cyn yr elo yr haul i lawr yn llwyr. -:0:-

HIRWAUN. -0-- Gwyl De a Chyfarfod Anrhegu. 27) Penderfynodd Cor Meibion Mr NVillam Davies, Cynon terrace, beth amser yn ol, i anrhegu Miss Jennet Davies, merch yr ar- weinydd, am gyfieilio iddynt fel parti, a dar- lun hairdd a honi ei hun wedi ei dynu gan lartist medrus, ac wedi ei fframio gan saer celfydd. Penod.wydi nos Fercher, Chwiefror sed, fel y noson fwyaf cyfleus i gyflwyno y darlun i Miss Davies. Fel rhagarweindad hapus i gyfarfod cyflwyniad y rhodd, pender- fynwyd mai dymunol fyddai cael cwpanaid o de melus a theiisen flasus. Methwyd penderfynu ar neb cymhwysach i barotoi y wledd na, Mr Morgan John, yr hwn am: ei deisen sydd bron mor enwog a Mr David Jones, Dowlais. Cyfranogodd rhai ugeiniau os nad canoedd, a ddaipariaeth Mr John, a llwyr foddlonwyd pawb gan yr arlwy. Yn ychwanegol at felusder yr a,rlwy, gwerth- fawrogid yn fawr wenu u a sirioldeb y merch- ed a'r gwragedd wasana,ethent wrth y byrdd- au. Yn yr hwyr caed1 gwleddi o natur arall, dan lywyddiaeth y doeth a'r doniol Mr D. Jones, ysgolfeistr. Wedi anerchiad y cadeirydd, canooÙi y COIr Meibion, "The Little Church.' Yna caJeid. deuawd ar y ber- doneg gan Lily Bishop a Katlte Williams. Yn nesaf can gan Mr John Richards; deu- awd gan. Mri. Evan Bevan a Wm. Jenkins; can gan, y Mr. David Davies, a thoor gan Mri. Rees Price a'i gyfeillion. Bu raid i'r rhai hyn ganu yr ailwaith, yr hyn a wnraethant fel y tro cyntaf, yn dyner a thoddiedig mwn.. Unawdau gaed yn nesaf gan Mr Thoma.s Roderick, a Mr Wm. Walters, a Miss Bird. Yna unawd ar y berdbneg gan Master J. Boynes. Ar ol deuawd gan y Mri. Thomas Roderick a Richard Price, daethpwyd at brif waith y cyfarfod, sef cyflwyno ei darlun i Miss Davies. Ymddiriedwyd y gorchwyl hwn i'r Parch. W. J. Williams, y gweinidog. Llongyfarchai y tad a'r fam ar eu llwyddiant yn codi merch mor fedrus a rhinweddol. Credai fod ganddo yntau hefyd law yn ei gvvneyd hi yn ferch dda. Canmolai y parti am anrhegu Miss Davies; a chredaii fod llwyddiant y parti1 i raddau mawr i'w briod'oli i'r ffaith fod; ganddynt un mor ddeheuig yn cyfeilio iddynt. Wedi darllen englynion, a rhoi cynghorion gwerthfawr i Miss Davies, cyflwynodd y darlun dros y parti. Cydtntabyddodd hithau yn ddiolchgar y rhodd trwy Mr Ben Thomas. Wedi i Mr David Evans, grocer, a Mr Daniel Davies siarad yn eu dull derbyndol arferol, galwodd y cadeiryidd, am anerchiad- au y beirdd Cododd pump i ddatgan eu teimladau yn eu ffordd farddol ddyddorol, sef y Mri. J. R. Williams, John Davies, Cwm- dar; 'Evan Bryant, Rees M. Rees, a J. W. Davies. Yn nesaf cafwyd anerchiad gan Mr Leon- ard ynr Saesneg. Dilynwyd ef gyda chan gan Mr William. Jenkins, Mr Ben Thomas a'i gyfeillion; a Mr Richard: Price. Diolchodd Mr W. R. Williams dros y parti i'r llywydd, ac it bawb oteddynt wedi cy- meryd rhan yn y gw ei thr edii a dau. Terfyn- wyd y cyfarfod dyddorol hwn trwy i'r Cor Meibion ganu "Farewell." Miss Davies oedd yn cyfeilio trwy y cyfarfod. Dymuniwn ninau longyfarch Miss Davies a,r ei gwaith yn codi yn y byd cerddorol, a gobe<ithiwn y caifF oes faith i wasanaethu ei botes a'i chenedl, ei gwladi a'i Duw. -:0:-

CWESTIYNAU AC ATEBION DIGRIF. —t—O1-— Sut y mae digofainit fel pytaten? Mae wastad yn saethu mas o'r llygad. Beth sydd yn gwneydi y cefnfor mor ddi- gofus ? Am ei fod yn cael ei groesi mor fynych. Sut mae'r byd fel blwch cerddorol ? Am ei fod yn 11 awn o 'flats' a 'sharps.' Pahami yr ydym yn prynu menyg ? Am nad allwn eu cael hwynt am ddim. Sut y mate treialon. fel babanod? Maient yn tyfu wrth eu magu.

-:0:- Yr oedd Mrs Boswell yn eiddigeddus a ymlyniad ei gwr wrth Dr. Samuel Johns^ a dywedodd er eni bod hi wedi clywed am arth yn cael ei arwain gan ddyn, nid oedd hi erioed wedi clywed, am ddyn yn cael ei axwain gan arth.

NODION AM'E RI CAN AIDD. I -0-- Marwolaethau. --{)- MORGANS.Ion. 15, 1902, yn ei char- tref ar i^th St., West Scranton, Pa., Mrs. Rachel Morgans, yn 67 oed. Ganedig oedd o Gymru, a daeth i'r a hid hon yni iieu- anc, gan ymsefydlu yn Scrantoni, lie y treul- j,odd y gweddill o'i hoes. Bu yn sal am flynyddau, ac aeth am dro. i'r Hen Wlad gyda'r gobaith o gael adferiad iechyd, a dychwelodd ychydig: yn well. Cafodd ym- owdiad or pneumonia, yr hwn a wnaeth fyr waith ami. Yr c^dd yn ddynes siriol, yn gymydoges hawddgar ac yn barchus iawn ganei chyfoedion a'i chydwabod1. Gedy briod dau fab, ac un ferch, W'ashingtcni, Henry, a Dinah Morgan. gi JONE S.lonaiN.-r go i, yn Arnot, Pa., I John T. Jones. (i an wyd Mr Jones yn Pen- darren, gerilaw Merthyr Tydfil, yn Mai, 1846. Ymfudodd 01 Tredegar i'r America yn Mai 1869, ac ymsefydlodd yn Morris Run, Pa., lie priododd a Miss Anrn Jones, merch John F. Jones, o. Tredegar. Yn Rhagfyr, 1876, symudodd i Arnot, lie y bu byw hyd ei farw. Yr oedd, Mr Jones yn aelod ffyddlawn yn eglwys- y Puritaniaid, lie y gweithiodd yn galedi iawn gyda'r achos. Etholwyd ef fiwyddyn ar ol blwydidyn yn yniddiriedolwr, y swydd a lanwyd gaüduu yn anrhydieddus hyd ei fedd1. Yr oedd. yn ddlyn yn caru llwyddiant ei gymydog, ac yn barotd bob amser i estyn llaw o gynorthwy. Prof wyd hyn aa1 ddydd ei gladde.digaieth. Chidwyd edi gorph i eglwys y Puritaniaid, lie I y gwasanaethwyd gan y gweinidbg, y Parch William T. Williams. CI add wyd ef yn myn- went yr Odyddion, yr hon sydd yn Bloss- burg, Pa., pedair milldir o Arnot, Nadolig 1901. Gadawyd i ala.ru ar ei ol wraig dyner a chwech o blant. JONES.—Ion awr 14, 1902, yn: nghartrief ei merch, Mrs William Budlong, 54, Kemble St., Utica, N.Y. Mrs Rachel Evans, gweddw Hugh T. Jones, o Remsen. Bu yn nychu am flv\yddyn. Ganedig oedd o Ddeheudir Cymru, a diaeth i'r wlad hon gyda'i rhieni pan yn naw oed, a threuliodd y rhan fwyaf di hoies tua Remsen. Yr oedd yn aelodi o'r eglwys Fethodistaiddi yn Remsen, ac yn ad- nabyddus iawn yn y cymydogaethau, lie yr I oedd ganddi lawer o berthynasau a chyd- nabod. Bu fairw Hugh Jones, yr hwn oedd ffermwr, Ionawr 4, 1898. Gedy wyth o blant: Thomas E. yn Ilion; G. H. yni St. Louis; John E., Cross Key, Mo.; Mrs Wm. Budlong, Utica; Mrs Robert Griffith, Stitt- ville; Edward, Evan a Charles, Rjemsen. Hefyd brawd, Griffith Evans, Bocnville, a chwaer, Mrs R. Roberts Remsen. Cymer- odd yr angladd le ddydd Iau, o'r Capel Ceryg, Remsen, y Parchn. E. G. Williams ac E. C. Evans yn gweinyddu, y cyntaf yn Seisnig, a'r olaf yn Gymraeg. DAVIES.—Rhagfyr 7, iyox, o'r pneu- monia, mewn ysbyty yn Ymir, British Columbria, Daniel D. Davies. Cafodd ei eni yn Trelech, Sir Gaerfyrddin, Ebrill 1835. Magwyd ef o'i febyd yn Penydarren, Metrthyr Tydfil. Yr oedd yn wyr o du ei dad i'r hen wr parchus William Davies, saier Penybont, Trelech. Ma.e iddo ddau frawd a chwa,er yn y wlad hon, sef J. D. Davies, Cambridge, 0., William D. Davies, Bala, Kansas, a Mrs Hannah James, Wilcox St., Cleveland 0. Er mawr ofid i'w rieni darfu iJddo ddechreu crwydro i weled parthaui o'r byd pan yn 18 oed. Amryw droion daeth yn ol i aelwyd gynes ei rieni, ac yn 1862 priododd Mary, merch John Hopkin Rich- ards, o Penydarren, a theimlodd hyny es- mwythder i fieddwl ei anwyl fam y buasai yn sefydledig mwyach; ond. yn 1865 symudoddi I o Stockton-on-Tees i Newburg, 0., at ei frawd, John D. Yn '69 danfonodd am ei I briod a'i hanwyl blentyn i ddyfod i'r wlad hon, ond ni welodd hi yn oreu ddyfod. Priododd hi yn yr Hen Wlad ag un William Morgan, Alliance, 0., a. daethant hwy i'r wlad hon, ac yn y flwyddyn 1886 bu farw William Morgan, yn Johnstown, Pa., trwy anffawd a ddaeth i'w gyfarfod, ac aeth ei weddw yn ei hoi i Gwm Rhondda, a bu hithau farw yn mhen blwyddyn. Nid oes genym hanes i Daniel Davies fod yn briod ond un waith, ond hyn a wyddom am ein diweddar frawd iddo farw yn grwydryn yn mhell oddiwrth ei anwyl frodyr a'i chwaer.— I Hannah James. JONES.—Ionawr 13, 1902, yn Lansord, Pa., John W. Jones, yn 55 mlwydd oed, wedi dyoddef hir gystudd. Ganwyd ef yn Maes- teg, Morganrwg, D.C., ond gadawodd y wlad I fynyddig yn 1867, gan ymsefydlu gyda'i frawd Walter yn Mineral Ridge, Ohio. Oddiyno symudodd i Scranton, ac yn ol eil- waith; yna i Lansford,, lie bu hyd derfyn ei oes. Y mae wedi gadael gweddw a theulu lluosog i alaru ar ei ol, yn nghyd a'i unig I frawd Walter Jones. Claddwyd ef dydd lain ar Summit Hill. Gweinyddwyd yn y ty cyn cychwyn gan y Parchn. Fred Teilo Evans (A.), a Mr Evans, Shenandoah, Pa. (B.), un o'i hen gyfoedion bore oes ar lanau plwyf Llangynwyd. Canwyd ar lan y bedd o dan arweiniad Joseph Evans, gan gor y capel, "When Peace Like a River," a "Bydd Myrdd o Ryfeddodau." Yr oedd Cyfrinfa yr Indiiaid Cochion wedi troi allan o barch i un o'i haelodau ffyddlonaf. Yr oedd Mr Jones yn aelod dichlynaidd hefyd yn yr hen eglwys Gymreig, a phob amser ) n bresenol hyd y gallodd, ac yn gawr ar ei liniau yn tynu wrth hen raffau yr addewidion gyda nerth, nes oedd y gwlith nefol yn disgyn. Y mae colli dyn fel efe o rengoedd Selon yn golhed neillduol, a neb yn dyfod i wneyd y diffyg i fyny. Yr oedd Mr Jones yn un o gerddorion blaenaf y dyffryn, nid fel mae rhai yn canu a'r glust, ond a'r deall hefyd, ac efe ydoedd arweinydd y gan yn yr eglwys Gymreig. Bu hefyd yn arweinydd i lawer iawn o gorau yn ei oes mewn Eisteddfodau, ac yn fuddugol lawer gwaith. Mor ddy- munol ydoedd ei wrando yn rhoddi hanes Eisteddfod y Cymry a gynaliwyd yn Ni'has- tellnedd yn 1860, pan yn mhlith enwogion y genedl yr oedd yn bresenol (jweirydd ap Rhys, Glasynys, Mynyddog, Ifor Cym Gwys, Glan Aeron, a Uu heblaw hwy. 1 0 nychdod yn iach yr aeth, I I f^ynhau y nef odiaeth; GyJa'r dorf aneirif mwy Yn canu buddugoliaeth. —Gwilym Ddu. -0-- Y mae llaw-lif yn beth da, ond ni i eillio a hi.

TYWYSOG CYMRU YN DOD I G' RU. I -c- Y mae. ei Uchelder Brenhiriol Tywysog Cymru wedi penocli dydd Gwener, y 9fed! o Fai tiesa-f, fel y diwnuod i'w cr»eddiad gy- meryd lie fel Canghellydd Prifysgol Cynv ru. Bydd y Dywysoges yn ei ganlyn ar yr ymweliad cyntaf hwn o'i eiddo- a'r wlad y j maeii caiel ei deitl o honi, ac edryrchir yn mlaen at y dygwyddiad fel y peth pwysicaf sydd i gymeryd' He yn N^h^Tnru yn vstod y flwyddyn bon, beth bynag. Pa dref a gaiff y fraint o'i groesawu sydd eto heb ei. bender- fynu, ac ai wneir y dewisiad hyd wytiinos i heddyw. Cyferfydd Cymghor y Brifysgcl yn yr Amwythig ar y 15 fed i beifcleriymi ar y dref, ac fe fydd yno gryn: yrralrech rhwng Caerdydd a Bangor, ac awgrymir y bydd Abertawe hefyd yn yr ymry-sonfa, os nad Aberystwyth. Ond, yn sicr, ac edrych ar y cwestiwn o bob saiie resymol, a rhoddi barn deg arno, nid oes un Ile yn fwy cym- hwys a phriodb1 i'r )-mweliad brenhinol na Chaerdydd. Yma ac eddiamgyieh v mae mwy na haner holl boblogaeth. Cymru i gyd; dyma lie y gwelir masnach Cy nxru yn ei bri a'i nerth; y mae'ni dref ag a rydd argraif o bwysigrwydd Cymru ar y Tywysog a;í os- gorddlu. ac y mae hyny yn bwysdg, yn eo- wedig ar ei ymweUad cyntaf a'n gwlad; y mae'n barod i wneydi mwy na'r un dref dros y Brifysgol, fel y profa ei chynygion hael- frydig i'r Cynghor; ac y mae wedi gwneyd eisoes fwy na'r un arall i gasglu Llyfrgell Gymraeg, ac i ffurfio Amgueddfa deilwrtg o'r hen genedl. Mewn gair, y mae wedi gwneyd) mwy nag un dref arall i ganoli bywyd Cymreig, ac i brofi ein bodolaeth fel cenedl—ein bod yn fyw ac yn meddwl byw, a bod genym, amcan i'r byw hwnw. Gall Caerdydd hefyd fforddio yn hawdd y draul fydd; yn nglyn a'r ymweliad; y mae mewn safle i roddii derbyniad i'r Tywysog ag a fydd yn diellwng o etifedd .Coron yr Ymerodraeth f-vvyaf yni y byd, a hyny heb beri niired na thlodi i un sefvdliad arall; ac nis gall yr un o'r trefi eraill fyn'd i'r gost enfawr yn nglyn a'r croesawiad a'r seremom heb achosa i sefydliadau lleol ddyoddef yn herwydd hyny. Y maent yn barod— Bangor yn neiliduol-yn cael eu beichio yn ormodol, ac nid yw'n un anrhydedd iddynt, a dweyd y Heiaf, eu bod yn awr yn ceisio darbwyllo Cynghor y Brif- ysgol i gynal y seremosnd gorseddol o'u mewn, yn unig am fod y Canghellydd newydd yn un o'r teulUi brenhi nol. Gwir y bydd yn golygu arian lawer i Gaerdydd; ond rhwng cynifer 0 dywysogion masnach, ni theimJir y baich yn y modd lleiaf; a bydd yr ymweliad bren- hinol yn gymhorth ychwanegol i'r Cymry gael Thagar o gydweithrediad a. chydym- deimlad y cenedloedd eraill sin byw yn y dref i wneyd Caerdydd, mewn gwirionedd, yn ganolbwynt bywyd: goreu ac uwchaf Cym- 1m, ac yn ddinas y gall pob Cymro ymffrostio ynddi a chyfeirio ati gyda balchder fel ar- ddanrgosiad o fodolaeth eii genedl. Yr ydys yn teimlo diffyg hyny yn ddyddiol pan yn ceisio argyhoeddi estroniaid ein bod yn genedl. Gofynir, Pa le mae eich prifddinas ari sefydliadau oenedlaethol sy'n arwydd- ion allanol gan bob cenedl arall ar wyneb y ddaear? Y mae gan Loegr ei Llunden, yr Iwerddon ei Dublin, a'r Alban ei Hedin- burgh, gyda'u LlyfrgeHoedd a'u Hamguedd- feydd Genedlaethol a'u Harglwydd-Fa«r a phob urddas swyddogol arall; ond am Gym- ru, nid oes ganddi ddim o'r cyfryw bethau 1 gyfeirio atynt. Ac y mae hyny weithiau yn peri i mi liniaru fy marn a thyneru cryn lawer ar fy nghondemniad o'r Cymry ieuainc hyny sydd braidd yn petruso cydnabod eu hunain yn Gymry, yn neillduol os byddant wedi eu geni a'u magu mtewn tref neu gym- ydogaeth a llawer o Saeson yn byw yno. Nid oes yr un dref ond Caerdydd; o fewn tair sir ar ddeg Cymru wedi gwnevd IM VTTV gais erioed; i wneyd y diffyg i i j Ik j j aC i ill- j fodi y Llywodraeth i'w chydnabod yn brif- dref. Y mae Caerdydd wedi gwario mil-1 oedd' ar filoedd i'r amcan hwnw trwy sicrhau j Hyfrgelloedd a hen lawysgrifau Cymreig ar II hyd a lied y wlad, a'u casglu yn nghyd yn un Llyfrfa, a thrwy sefydlu Amgueddfa, yn talu y sylw blaenaf i Gymru, a thrwy ei sefydliad- au addysgol a'i chynyg haelfrydig i'r Brif- ysgol i wneyd ei chartref o fewn ei therfyn- au. Y mae wedi bod ar y blaen hefyd i ddysgu Hanes Cymru yn Ngholeg y Brifysgol ac i dddysgu Cymraeg yn yr ysgolion dydd- iol, ac nad ychydig yw y draul i sicrhau athrawon cymhwys at y gwaith; ac nid rw'n un ormodiaeth dweyd fod mwy o athrawon ac athrawesau y nalluog i ddysgu Cymraeg j i'r plant o dan Fwrdd Ysgol Caerdydd nac un bwrdd arall yn Nghymru; ychwaneg, nid { oes yr un dref yn rhoddi mwy o bwysigrwydd I ar wybodaeth o'r hen iaith yn nglyn a phob swydd gyhoeddus na Chaerdydd. Grrrr y Saeson a'r Ysgotiaid a'r Gwyddelod hyny yn dda; ac y maent mor awyddus, ac nid yn fwy felly, na'r Cymry eu hunain am i'w phlant ddysgu iaith y wlad, a gesyd hyny urdidas ar ein cenedl. Yn sicr, nid oes dref arall yn teilyngu'r anrhydecH o groesawu ein Tywysog na'r un fedr wneyd hyny yn deil- IWng ond Caerdydd; ac nid cam a'r dtef hono a wna Cynghor y Brifysgol os pender- fyna yn wahanol, 000 cam a Chymru an cenedl yn gyffredflnol. -:0:-

HOREB, GER LLANDYSSUL. o: Cynaliwyd cyfarfod dirwestol yn nghapel y lie uchod nos Fawrth, Ionawr 28am. Dech- reuwyd y cyfarfod drwy i'r Parch. D. Jones, Gwernllwyn, roddi emyn allan i ganu, ac i Mr D. Jones, Llwyngwyn, fyn'd i weddio. Yna cafwyd ychydig o eiriau gwir amserol gan y Parch. D. Jones, Gwernllwyn, a Mr D. R. Jones, Brynffynon, a chanwyd emyn. Yna galwyu. ar y Parch. D. Dalis Davies. Beulah, i roddi anerchiad, a sylfaenodd ei sylwadau1. ar y 15fed o Rhuf., a'r adnod gyntaf: "A nyni, y rhai ydym gryfion, a ddylem. gynal gwendid y rhai gweiniaid, etc." Cafwyd ganddo wirioneddau teilwng o ystvTiaeth pob dirwestwr, a thruena na fu- asai rhagor wedi dod yn nghyd i wrando arno, ond 'fallai fod yr hin anffafriol yn cyfrif am absenoldeb llawer. Terfynwyd y cyfarfod drwy ganu yr emyn adnabyddus, "Dan dy fendith wrth ymadael." loan Machnog.

-:0:- Y Wraig: 'Rydw i wedi blino cadw cog- yddes. 'Rydw i wedi gyru Jane i ffwrdd, ac o hyn allan coginiaf y bwyd fy hunan. Y Gwt 0, mi wela i 'rwan paham 'roedda chi mor awyddus i mi yswirio fy mywyd yr wythnos o'r blaen I

Meddygiuaeth Ddigyffelyo Meddyginiaeth Bur, Sicr, DdyogeL Llwvdd ianuft. ac A I I "j •g'jj IL 1 u Bitters f wi 2 W1 ý m sr-v NID YW BYTH YN SIOM1 1 Paw. yn ei cbanrooi Nid yw byth vn uoixa Rhydd nerth Vt pan Atiferiad iechyd ¡'r cial A mwynhad bywyd t>s*t MEDDYGINIAETh feFFEITdi« Y mae miloedd wedi cael racbat oddiwrth amryw glefydstu trwy rfdefnyddio y FFDDYGINIAETH RHYFFl •; HWN Pan y mae pob iiEDDYGINIAETH ARAIA. WFJm HEBDDO MEDD MEDDYt !'i, BITTERS GWTLYM EVANS. ADFERA IECHYD .ti- MEDDYGINIAETH DEULUOL. PHUR, MEDD DALJáNSODDWrr- BITTERS GWILYM EVANS NI DDYLAI UN TEULU FO-' HEBDDO. -0- MEDDYGINIAETH LLWYDDIANUS. MEDD FFERYLLWYR -0- Pawb yn ei ganmol. MFDDVGINIAETH Y MAE YN RHODDI NER TH I'R GWAN, IECHYD I' RCLAF, A MWYNHADBYWYDIBAWB -0- Meddyginiaeth BUT, Sicr, Dyogel, Llw?«M lamu, ac Effeithiol ydyw, Bitters Gwilym Evans. -0- svaaxauaa tu:ivioijLsAL -0- S3:0 M na^oo KxaviNiDAaaaw Ellen Wd-liaj»i^ RHYBUDD • Anglesey, North Wales. Mawrth 2il, 1896. FoaeddipoR,—Yr wyf yn eich hysbysu fy mod wedi cael lies annhraethol oddiwrth QUININE BITERS GWILYM EVANS. Yr oeddwn mor wan pan y dechreuais ei gy- meryd fel nas gallwn gerdded at y tan ify hunaa, heb gynorthwy fy mam. Er fy mod wedi cael amryw gyffeiriau gan fedygon at y pryd ni chefais ddim lies oddiwrth yr ta, hyd nes y clywais am Quinine Bitters Gwilya Evans gan ffrynd; a phan ddechreuais ei gymeryd yr oeddwn yn well mewn byr am- ser. Y mae genyf ffydd annghyffredin ya Quinine Bitters Gwilym Evans, ac yr wyf yn holol gredu y byddwn wedi marw oni bai i mi ei gymeryd. Yr wyf yn ei gymeradwyo at Wendid fel y Physig goreu a gefais erioed, ac yr wyf yn dymuno ar i bawb ei deroi, ac yn teimlo yn sicr y cant leshad drwyddo< oddi\rrth Wendid a Llesgedd. Yr eiddoch, yn gywir, Ellen Williams. V mae poblogrwydd a llwyddiant di gyffelyb y meddyglyn rhagorol hwn wedi temtio amryw i gynyg efelychiadau di "rerth o hono i'r cyhoedd. Gocheler y ryfryw efelychiadau. Edrychwch fod enw Gwilym Evans ar bob Label, Stmap, a Photel. Gwerthir ef mewn poteli, is x^c, 25 9C, a 4s 6ch yr un; blvchau yn cynwys tail potel 4s 6ch am 125 6ch. I'w gael yn mbob man, neu danfonir ef yn rhad am y prisiau uchod drwy y post, yn uniongyrchol oddi- wrth y perchenogion, Quinine Bitters MANUFACTURING COMPANY, LTD., LLANELLY, SOUTH WALES. prif Ornchwyliwr yn America-Mr D. Wiltons, Plvmouth, Peno.