Papurau Newydd Cymru

Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru

Cuddio Rhestr Erthyglau

7 erthygl ar y dudalen hon

Advertising

[No title]

YR WYTHNOS.

Newyddion
Dyfynnu
Rhannu

YR WYTHNOS. Siomedig y telimla, pob Cymro o. herwydd aflwyddiiant yr yrnweiwyr ag Y sgrifenydd y Trefediga.ethau art ran y Gwladfawyr. Ni fu Cymru erioed a'i Jlais yn fwy unol nag oedd y dydd o'r blaen, ar ran ein cyd-genedl anffortunius. Yr ciedd pob terfyni politic- aSdd, at phob clawdldl eawadol wedii diflanu am unwaith, a deùsyfiadi y genedl yni seinio yni Swyddfa: y Trefedigaeth.au, megys 01 un genau. Ar wahan i'r unoliaeth yn. y cais, yr 9 oedd parodrwydd Chamberlain i dderbyni y Genhada,eth Gymreig wedi codi gobeithion uchel yn mhob rhan o, Gymru, y buasai cym- horth syhveddol i'w gad i symaid1 y Gwladfar wyr yn ddigom pell o, swni eu helbuloni d'i- ddiwedd. Mae yn anhaiwddi dweyd pwy o'r gwahanol foneddwyr a ymbilioidd oreu am gymhorth. Yr oeddi pob un a siaradodd, yn gwneyd hyny i bwrpas, heb gymaint a gair 01 wastraff. Ond nid oedd1 dim ond. sioimiant yn. daledigaeth. wedi y cwbl. Nodai Cham- berla,in fod ei gydymdeimlad yn llwyr yn l'fafr deisyfiad v Genedl Gymreig, ond nad oedd yn eiii allu i ayjldaw llong i gludb y Gwladfawyr i Canada. Fe ddichon fod rhyw aniha'wsder swyxldiogod yn ei atal i gydr ymffurfio a dymuniadiau, y cynrychiolwyr o, Gymru. Ond bydd yn anhawdd gan y mwy- afrif o honom gredti nalS gaJlasa.i drefnu rhyw ffordidl i gael Hong air, drawl y Llywodiraeth., pe buasai yn ddigoni mewn cydymdeimlad a'r niudiad. Bydd eii feildithwyr yn Nghiymru yn fwy lluosog o hyn aiian. gan nad fforcld yr edrychai ar y mater. Rhywfodd, ymddanigosai Ysgrifenydd y Trefedigaethau yn hmtach nag yw yn arfer bod. Dyweda-i eii fod c dan yr argtaff mai am eu symud i Dde Affrig oedd: y Gwladfa- wyr, ac mai o. dan y dybiaeth hono- y cania- taodd i dderbyn y gynrychiolaeth. A dar- 11 en rhwng; y llimedlaxi, gellir tybio y buacai yn barod i symud: y Gwladfawyr tuag yno. Os felly, mae yn anihawdd tybioi paham na allasai hyrwyddoi eu symudiad i Canada. Mae yn wir nad' yw Canada, mor llwyr c dan reolaethi J Chili Bull ag yw De Affrig ar hyn o bryd. Ond) print y geiliir credu nad! oedd' yn ddyleclswydd ar y Llywodraeth i gynorth- wyo i boblogi y naill Drefedigaeth yni O'gystal a'r Hall, yni neilldiuol gan fod Canada, am, roesawu y Gwladfawyr, ac wedi ymrwymo i rotlcli darn hela.eth o dda.ea.r at eu gv»as;i>- aeth. Wedi y siicmedigaeth, nidi yw cyfhvr ein cyd-geniedl heb obaith eto. Cynsuodd y tan Cymreig yn fwy anngherddol yn nghalors- aut y boiTieddwyr, wedi v siom yn Swvddfa y Trefedigaethau, ac ar yr' anvir giniaw, wrth fwrdd y Marchog o, Benilergaer, dylifodd, yr addewidioni allan; a, chyni pen yr awr, yr oedd tua £1,500 yn, pwyntio tuag at rydd- had -dla cydi-genedi 01 gaethiwed. Nid oes dim fel hurxani-gymhorth i genedl yn ogystal I 0 ag i umigoiyn. Daw dyddi gswaredigaeth yni awr wedi i Gymru gael ei deffroi at ei dyied- sw-ydd. Ni ddylai fodi yni un; d:rafferth i ni godi swm digc'inoil i d'alu ciudiad y Gwladfa- wYlr i Canada,, yn neHlduol wedi i nd ga.el ein symbylu trwy gaiel ar ddeall y .rhaid i D1 weithio alllan ein hiiachawdwriaeth ein hun- ain. Da.eth helvnt dewi'siad v lIe i urddo Tywysog Cymru yn Gang'heilydd: y Brifysgol i ben yn fwy heddychoi ma llawer pwnr pigo-g. Ychydig yn y Dei yma. oedd yn credu mai yn y Gogledldi y buasai y seremoni yn cymeryd He. Edrychai Caerdydd ar Y lleoeidd eraill fel rhai rhy ddinod i gael) y fath anrhydedd. Ond mate o, leiaf un bon- eddwr craffuis yn y lie a; elwir yn Brifddiioas Cymru, ac i hwmv y gellir' tadlogi y ffaith i'r ymgiprys derfyniu mor foddhaoJ. Gwelai yr hen lane ardderchog sydd yn cynrychioli Dwyrain Morg«nwg yn y Seilledd, maiii yr unig ffordd i gadw Caerdydd., Abertawe, ac Aber- ystwyth ar del-erau sia.radi a'u gilydd, oeddi i'r I'ywyso'g gael ei urddo yn Nghaernarfon. Ei didladl oedd, am u nol iaet h yn nghylch )1 seremoni, ond yr oiedd1 peth arall gandido mewni golwg ar yr un pryd. Llwyddbdd i gael gan ei gyd-drefwyr i dynu eu cais YilI ol, a bu hyny yn f odd ion i b lead wyr Abertawe ac Aberystwyth i wneyd! yr un peth. Bellach, bydlded i heddweh deiyrnasu, a'r Brifysgol i lein-yrehu yn fwy-fwy o dan gysgod ei Uchel- der Tywysog Cymru. -01-- Yr wythnos ddiweddaf, bu farw y rddor adnabyddus Kos Rhonddia. Yr oedcli wedi cyrhaedd hyd derfyn yr addew!id—deg mlyn- edd a thiugain. TreuJiodd y drydiedd ran olaf o'i oes yn Mhontypridd. Arolygydd) Glofaol ydoedd wrth ei alwedigaeth. Bu yn llanwi y swyddOigaeth, bwysig honoi yn am- ryw o lo'feydd y Deheudir. Ond fel cerddior yr adtiabyddid ef tnv)1 yr oU 0 Gymru. Tua deng mily,nedd ar hugain yn ol, nid oedd IUln c:y -tiad cerdldoroi mor enwog; a phoWog- aidd ag ef yn y Deheudir. Gehvid am ei wa,sanaeth yn holl Eiisteddfodaui y wlad yn yr adeg hoinc),. Yr oiedd yn feirniad manwif iawn, a,c yn tueddu weithiau i fod yn llym rlli ei niodiiadau. Dichon y gellir dtweyd ei fod yn fwy or ysgplhaig cerd'dorol na nema wr un o feirniaid y cyfniod boreuol ar ganiadaeth gorawl Cymru. Yr oedd wedi cael mwy o fantais na'r rhan fwyaf o'i :yfoed.'ioin. • Yn nghysgod ei alwedigaeth, y .'gydnabyddodd a rhaiii o gerdldbrioai goreu v yfandir Ewrob. B;ui ar ymweiliadi droicn a G t..■ an.i, a sia,radai j gyda bias am ei ymwelial rhati o, gerdd- orioni y wlad hono. Fel beirniaid cerddorol, r id oedd genym un a allai ymgodymiu ag ef ynl nghywreinion y gelfyddid gerd/iorol. Yr oedd yni siaradwr Ihthrig yn y Gymraeg a'r Saesneg, a,c yn ys- grifemiwr yn y ddwy iaith, heb, nemawi" o'i gystaJ. Achwynai. yn dost ar rai o'n cerddor- am eu bod yn gofalu mwy am gelfyddid! nag am naturioldeb. Arwydd-air "Wil Bryan" oedd ei eiddo ef, a llawemychaiii hyd yn nod r wrth glywed chwibaniad lla,wni 01 naturiol- deb. Cwynai yn dbst weithiau am. drw'stan- eiddiwch rhai o'r hen emynau Cymreig, a chwynaii ym dostach d'rachiefm am: ambeU ieu- ad anff odu s rhwng yr emyn a'r dbn. Yr oedd yn hyddiysg iawm yn llenyddiaeth Cymru yn ogystal ag yn ei cheaddoriaeth. Ni fu haipusach cymdeithaswr na'r Eos. Ni fu neb yn ei gyfeillach heb- fed! yn well, o hyny mewn rhyw wybodaeth, neu gilydd. Yr oiadd wedi ymmeilliduo1 or cylch, Eisc- teddrfod:orl, fel o'r cylch: swyddogoil, er's blvn- yddoedd bellach. Ond bydd hanes. ei farw- olaeth yn deffro, adgoificn am dano eto yn y cyichoedd hyny. Hedldwch i'w lwch.

-:o: BRYN, GER CWMAMAN.

NODIADAU.

LLECHRES Y "LECHEN LAN."

Advertising