Tarian Y Gweithiwr

v llim. Castie Street, Swansea ^ARGEST STOCK in WALES Gold Wedding i?mgs" English Patent Lever Watches Brazilian Crystal Spectacles

V ILLIAMS Castle Street, Swansea Watchmakep and Jeweller, Gymry hoff dewcb at y Cymri Os am heirdd fodrwyau ar-r OAsamiron ae a^vrieisiau, Gemau a efeadwynau ciaer, Yspectol geifydd, hin-fynegytk., Gwres-fesurydd, c mui, Ceir gan Williams, Heol-y-Castei » Trowch i mewn i wel'd ei 'star.

YR WYTHNOS. i -{)-- Cymerodd 44 o danau le yn Llundain yn I ystod yr wythnos. I Ni ddaeth Mawrth i fewn fel llew elenf, I. ond dichon fod ystormydd gerllaw. Y mae Arglwydd Rosebery wedi addaw derbyn rhyddid' Maidstone. I Y mae 'goods guard' yn Nghaerdydd o'r enw Sharp yn hawlio £ 30.000 o'r Chancery, ac hysbysir yn awr fod pob tebygoirwydd y ca hwynt. Y mae diaconiaid rhai eglwysi yn y Rhondda o'r farn fod ymweled a'r chwareu- dai (theatres) yn niweidiol i foesau pobl ieuainc. A barnu oddiwrth luosogrwydd y gwledd- oedd gynelid ar Ddydd Gwyl Dewi, y rhai a. gynyddant yn barhaus ar hyd a lied y wlad, y mae poblogrwydd yr wyl yn ddiau ar gynydd. Yn Mhontypridd y mae y tai mor brin, fel y mae rhagor na dau deulu yn fynych yn gorfJd byw mewn pump ystafell. I ddatblu Gwyl Dewi, cyneJir ciniaw mewn gwestdy yn Nghaerffili dydd Mercher, ac fel y canlyn y gwahoddir rhai yno Dewch, lenorion a meibion y gan, I giniaw flynyddol y 'widw fach lan Ddechreu yr wythnos, cafodd Mr Thos. Richards, Y.H., ysgrifenydd Ffederasiwn Glowyr Deheudir Cymru, ei anrhegu a thys- teb fel arwydd o barch y glowyr iddo am ei ffyddlondeb a'i weithgarwch fel goruchwyl- iwr i'r glowyr yn Ebbw Vale a'r cylch. Yn dra sydyn, yn ei bresvvylfod yn Bangor, dydd Llun, bn farw y Parchedig Ddr John Hughes, y pregethwr Wesleyaidd enwog, yn 56 mlwydd oed. Yn America, y mae y Tywysog Henry -brawd Ymherawdwr Germani, yn cael croesaw calonog annghyffredin lie bynag yr elo, a chynaliwyd gwledd fawr un noson, pryd yr oedd yr Arlywydd Roosvelt ac enwogion ereill yn bresenol. Yn mrawdlys Kent, dydd Iau, cafodd Harold Apted, y llanc 19 oed a laddodd y ferch ieuanc Frances O'Rourke, 7 oed, yn Tunbridge Wells, ei ddedfrydu i gael ei grogi. n Dynevor, ger Castellnedd, y dydd o'r blaen, tra yr oedd glowr o'r enw Thomas Richards yn croesi rheilffcrdd y G.W.R., tarawyd ef i lawr gan agerbeiriant, a lladd- wyd ef yn y fan < Cymerwyd mab De Wet yn garcharor ar faes y rhyfel yn ystod yr wythnos, a chafodd y Boeriaid golledion trymion anarferol. Bydd Tywysog Cymru yn tori tywarchen gyntaf y doc newydd yn Mryste dydd Mer- cher, yr hon sydd i gostio £ 2,000,000. Fe fydd trens rhad yn rhedeg yno o bob cyfeir- lad, a dysgwylir bydd yno dorfeydd lawer. Tra yr oedd Mr Eloyd, perchenog y Rail- way Hotel, Bangor, yn pysgota ar Lyn Coron, Mon, gyda gwr o'r enw Owen Davies, o Bangor, dymchwelodd y bad, a boddodd Davies, ond llwyddwyd i gael Mr Lloyd i'r tir mewn cyflwr truenus. Dydd Iau, Chwefror 28ain, a adnabyddid fel Majuua Day,' cymerwyd dros 6qo o'r Boeriaid yn garcharorion, miloedd lawer o anifeiliaid, &c., heblaw amryvy arweinwyr iiijlwrol y Boeriaid, a mab De Wet. Am achub cadben Hong mewn mor garw, cafodd Lance-corporal Taylor, yn Ramsgate, dydd Mercher, ei anrhegu a phvrs yn cyn- wys £ 68 yn nghyd a bathodyn aur. Mewn cyfarfod o'r Cymmrodoiion yn Llundain, dydd Mercher, hysbysid fod yn { Lerpwl 430 o Gymry yn mwynhau yr enw I' soniarus-—John Jones Y mae plaid wleidyddol newydd wedi cychwyn dan yr enw, The New Liberal League,' a'i llywydd ydyw Arglwydd Rose- bery. Proffwydir dyfodol mawr i'r blaid. Hysbysir mai tua 250 o hotels sydd yn New York, ond yn Llundain ceir fod dwbl y nifer hwnw. Yn Nhy y Cyffredin, dydd Mercher, daeth mesur Ysgotaidd yn mlaen am ail ddarllen- iad, yr hwn a ddarparai fod y tafarndai i'w cau yn gynt yn yr hwyr, ond taflwyd ef allan ganfwyafrif pleidleisiau yn erbyn. Methodd Mr Balfour fod yn ei le ddech- reu yr wythnos, yn Nhy y Cyffredin, yn herwydd afiechyd. Ofnir y bydd i orsaf Glandwi, Abertawe, ar linell y G.W.R., gael oi dinystrio yH her- wydd y fan sydd yn barhaus yn y ddaear odditani. Hysbysir fod amryw dlodion yn y tlotdai wedi byw dros gant oed, ond nad oes hanes am gynifet ag un millionaire' wedi byw i'r oedran hwnw. 0 Holborn i Hampstead a Highgate, yn Llundain, y mae y tramcars yn rhedeg ddydd a nos yn ddiarbed. Cafwyd hin dymherus yn ystod yr wyth- nos, gyda chawodydd o wlaw, a diflanodd y rhew yn llwyr. Bwriada y Midland Railway wario mil- oedd lawer o bunau i ledu y llinell rhwng Ynysgeinion a gorsaf y Glais yn Nyffryn Abertawe. Hysbysir fod y fasnach mewn dur yn cyffro, yn nghyd a'r eiddo mewn alcan. Dydd Sul, yr oedd yr hen Bab o Rufain yn 92 mlwydd oed. --0- Yn iestri Calf aria, Porth, nts Wener diweddaf, gwrandawyd anerchiad ar "Benod yn Hanes Addysg y Rhondda," gan Mr. W. G. Howell, clerc Bwrdd Addysg Ystradyfodwg. Canmolir y ddarlith fel un gynwysfawr a dyddorol. Llywyddwyd gan Dr. Ivor Davies, Forth. ioldeb mawr y byrddau Yma, mewn lluniaru a lleddfu amgylchiadau y bobl, wedi dyfod i'r amlwg yn y fath fodd, fel y mae yn anmhosibl i neb ag sydd yn gallu darllen a meddwl ych- ydig drosto ei hunan, lai na gweled y priodoldeb o osod cynrychiolwyr union- gyrehol Ilafur i eistedd yn fwyafrif ar y gwahanolfyrddau hyn. Gweithwyr ydynt mwyafrif etholwyr pob tref, peu- tref, a dinas. Felly, dywedaf, mai wy ddylasent- gael y gynrychiolaeth luos- ocaf ar ein byrddau lleol. Yn ngwyneb hyn, gadewcli i mi sylwi ar y cwrs y mae Cynghor Llarur Aberdar wedi gymeryd mewn cysylltiad a'r etholiad nesaf. Gwahoddwyd yr adranau a'r cymdeithasau unedig i benderfynu pa "Wards" yr oeddynt am gynyg (y mae pump yn dyfod yn agored), ac i enwi y personau mwyaf cymwys i gyn- ryckioli y gweithwyr fel ymgeiswyr. wyr. Fel y mae yn hysbys i'r darllen- wyr, ni enwyd neb ar gyfer Ward 1, enwyd un ar gyfer Ward 2, tri ar gyfer Ward 3, un ar gyfer Ward 4, a dau ar gyfer Ward 5..Wedi gosod y gwahanol bersonau o flaen y cyfarfod, dewiswyd y rhai dros Wards 2, 4, a 5 yn unfrydol heb wrthwynebiad; ond trwy yehydig o fwyafrif wedi ail voto, y penderfynwyd ar Mr. Berry i sefyll dros Ward 4. Gwelir wrth hyn fod y Cynghor wedi gwneyd yn eitliaf gonest a diduedd mor belled, ac yn wir felly yr oedd tystiol- aeth pawb wrth derfynu'r cyfarfod. Yr wyf yn egluro gwaith y Cynghor yn y cyfarfod diweddaf, o herwydd fod rhai dynion rhagfarnlyd yn myjied ar hyd y lie ac yn taenu celwyddau am y nifer oedd yn bresenol. Yr oedd pymtheg o adranau yn cael eu cynryehioli, pa rai oedd yn gynwysedig o bob glofa yn Aberdar (gydag eithrio Fforchaman," yr hon obeithir a ymuna yn fuan), a bron pob dosbarth o weithwyr undebol ereill. Mewn cysylltiad a Ward 5, yr oedd arwyddion amlwg o ymddiriedaeth yn nhewisiad Mr. Davies, y cadeirydd. Cafodd ei enwi rai o'r glofeydd mwyaf yn y Ward, a phan hysbyswyd i'r cyfarfod y byddai yn cael ei wrth- wynebu o herwydd ei fod yn llwyrym- wrthodwr, cynyrchwyd chwerthiniad cyffredinol. Gan mai efe yw yr unig un sydd yn cael ei noddi yn sylweddol gan y Cynghor, y mae yn ddyledswydd ar bob gweithiwr i fod yn barod i weithio drosto, mewn pleidleisio, a chymeradwyaeth gySredinol.—Yr eidd- och,

0: CAPCOCH. Nos Wener diweddaf, daeth tymor ysgol nos y lie uchod i derfyniad. Nid oedd nifer yr ysgolorion mor lluosog a'r tymorau gynt, yr hyn sydd yn ad- lewyrchu yn anffafriol ar ddynion ieuainc y Cap. Ond y mae tua phym- theg wedi bod yn hynod o ffyddlon drwy yr holl amser, ac y mae y cynydd i sylweddol y maent wedi ei wneyd mewn I gwybodaeth, yn y gwahanol destynau, yn brawf o ymdrech a sylw ar ran y beohgyn, ac o ddeheurwydd a gallu athrawol Mr. D. T. Williams a Mr. John Davies, yr athrawon. Elfen galonogol iawn yn y dosbarth yma yw y cyfeillgarwch a'r parch sydd yn cael ei ddangos gan y dysgyblion tuag at y ddau athraw, ac y maent hwythau yn meddwl yn fawr am y bechgyn hefyd. Byddai yn fanteisiol i'r dosbartliiadan yma pe byadai i bwyllgorau ein gweith- fevdd gymeryd sylw o'r bechgyn sydd yn mynychu yr ysgol nos, drwy en cyd- nabod mewn rhyw ffordd neu gilydd oblegyd pa fwyaf gwybodus a choeih y bydd aelodau yr undebau, mwyaf per- ffaith ac etfeithiol y bydd eu gwaith a'i ymdrechion yn y dyfodol.

--0" MERTHYR TLDFIL AR DDYDD GWYL DEWI SANT. Mae Mawrth wedi d'od i fewn i Fer- thyr eloni fel oen, ys dywed yr hen hohl; wn i ddim a ai allan fel llew eto ai peidio. Nid yw wedi dwyn fawr o lawenydd gydag ef i Ferthyr eleni i'r gweithwyr, neu'r glowyr yn fwyaf neillduol; ac wrth gwrs maent hwy yn cymeryd i fewn bob peth sydd yn dal cysylltiad a'r enw gweithwyr yma, mewn ystyr beth bynag. Wel, mae tua 2,000 a honynt (sef y rhai sydd yn gweithio yn mhwll Abercannaid), wedi cael rhybtfdd y boreu hwn y bydd y cytundeb rhyngddynt a'r perchenog yn terfynu yn mhen y mis. Mae rhyw si allan er's lawer dydd nad yw y pwll yma yn talu i'w weithio, ac mai. colli arian ynddo mae y perchenog bob blwyddyn; felly nid yw yr hyn sydd wedi digwydd y boreu yma yn hollol | annisgwyliadwy i lawer. Wrth gwrs, nid oes neb yn gwybod eto beth sydd i j ganlyn y rhybyddion hyn, pa un ai | ceuad y pwll i fyny, neu ei ad-drefnu, neu beth. Ychydig o swn arall sydd i'w glywed rhwng pob dau yma neddyw, j a phob un yn ceisio prophwydo a dyfalu j beth fydd y canlyniad. Gobeithio, er mwyn y dref a'r cylch, y try pethau allan yn well nag ydym yn feddwl. Yr oedd Merthyr wedi arfer yn ystod y tair blynedd diweddaf gael ciniaw fawr yn un o hotels mwyaf y dref i ddathlu yr wyl hon, ac wedi arfer gwa- hodd y bobl fawr a'r Saeson i'r wyl. Yr oedd yr wyl yn cael ei chynal o dan I nawdd Cymdeithas y Cymrodorion, ond I, nid oedd llawer iawn o nodwedd Gym- reig ar y wledd er hyny. Gwir fod y delyn yno bob blwyddyn, a gwir fod y beirdd yno bob blwyddyn; ond Seison I oedd yn cymeryd y rhan fwyaf blaen- llaw yn y cyfarfod, ac yn barod i wawdio y sawl fuasai yn arfer iaith yr Hen Ddewi. Nid dyna sydd i gyfrif yn hollol am na chawsom gini' N eleni, ond hyn, fe ddarfu i'r gymdeiJ ias roddi ciniaw gwerth pedwar swl]am dri, i tua 80 i 100 0 bobl am y t xir blynedd diweddaf, ac nid oedd yn gweled en ffordd yn glir i wneyd hyny eleni. Dyna paham na chawsom wledd eleni fel arfer. Cynaliwyd cyfarfod i ddathlu yr wyl, er hyny, nos Wener, Chwef. 28ain, yn festri Soar, a daeth yno gynulliad yn medru gwerthfawrogi pethau Cym- reig mewn gwirionedd. Daeth yno I fyddin o feirdd. Ni fu y dref yma erioed mor gyfoethog o feirdd ag ydyw i yn bresenol. Bu deuddeg o honynt yn cymeryd rhan yn y cyfarfod, drwy ddarllen cynyrch eu hawen i'r wyl neu am ei wrthddrych. Siglodd deuddeg arall eu penau, gan datgan eu anmhar- odrwydd i gymeryd rhan. Y sawl fn yn gwasanaethu gyda'i hawen oedd Gwernyfed, Ieuan Dyfed, Pelidros, I Alaw Tydfil, oeiriosydd, Blodeufryn, (Y Gwir Flodeufryn, cofied y gwr o Mountain Ash), loan Bydir, Merthyr- fab, Mr. Roberts, ysgolfeistr; Cynog, a Matharam. Cymerwyd y gad air gan lywydd y gymdeithas, W. Edwards, Ysw., am wyth o'r gloch, yr hwn a ddywedodd, yn mhlith pethau ereill, fod yn wir dda ganddo weled fod ad- fywiad yn cymeryd lie ar hyd a Bed y wlad mewn pethau Cymreig, ac fod arwyddion yr amserau yn dweyd fod yr hen iaith i fyw yn hir er gwaethaf pob rhwystrau. Caiwyd ar ddeall fod y Bwrdd Ysgol y boreu hwnw wedi mab- wysiadu y cynllun o ddysgu. yr iaith iaith Gymraeg yn yr isgol ddyddiol, trwy y Direct Method," cynllun sydd yn cael ei fabwysiadu ar hyd y wlad gan y Byrddau yn lied gyffredinol erbyn hyn, yn enwedig mewn rhai parthau. Treulir dwy awr o leiaf bob wythnos i'r iaith yn unig. Darllenwyd gwahoddiad oddiwrth Cymrodorion Caerdvud i aâon dau gynrychiolydd i gynadledd sydd i'w chynal yno, mewn perthynas a diogeli enwau Cymreig, y rhai sydd yn cael eu llvgru mor an- faddeuol gan y Saeson y dyddiau yma. Cafwyd araeth penigamp gan y Parch. John Thomas ar Ddewi Sant a'i Amseuau." Cymerwyd rhan hefyd gan Mr. J. M. Bowen, Matthew Bowen, ac ereill. Yr oedd Mair Morlais yno yn canu, ac yr oedd ar ei huchelfanau wrth ganu Dydd Gwyl Dewi Sant." Cafwyd can gan Mr. Robert Alun, datganwr newydd yn y dref hon. Cyfeiliwyd yn ol ei medr arferol gan y foneddiges obeithiol, Miss Hannah M. Williams, merch Gwernyfed. Tro chwythig iawn gymerodd le a-r Dwynyrodyn dydd Iau diweddaf, sef hunanladdiad merch ieuanc o'r enw Margaret Ann Williams, trwy wen- wyno ei hun. Dywedodd y coroner yn

CYFARFOD MISOL DOSBARTH Y GLO CAREG. a. 0: Cynaliwyd yr uchod Ddydd Gwyl Dewi yn ystafell y gymdeithas yn Aber- tawe. I? r oedd llu o gynrychiolwj^r yn bresenol. Llywyddwyd gan Mr. T. Daronwy Isaac, Abertawe. Cadeiriwyd gan Mr. John Morgan, Trimsaran, ac is-gadeoriwyd gan Mr. W. E. Jones, Ystradgynlais. Wedi myned trwy y rhagddarpariadau arierol, yn nghyd a darllen a chadarnhau y cofnodion, aeth- pwyd yn mlaen a'r gwaith yn ol trefn y rhaglen. 1. Cafwyd adroddiad i'r perwyl fod cyflafared dwyr y meistri yn N glota Tirbach erbyn hyn wedi gweled eu ffordd yn glir i gydnabod yr egwyddor a ddaclleu wyd gan gyfiafaredd wyr y gweithwyr parthed y dull o dalu am headings, felly mae y caniatad a gafodd y gweithwyr i osod eu rhybuddion i fewn wedi darfod, ac arwyddion sicr y terfynir y llechres newydd drwy gyd- ddealltwriaeth ac mewn heddwch. 2. Darllenwyd llechres newydd Glofa Tirdail. Er nad yw yn hollol ddi- frychau yn ngolwg y gweithwyr, eto y mae y peth goreu oedd yn bosibl gael dan yr amgylchiadau, ac yn ol y tystiol- aethau oedd gerbron y cyfiafareddwyr. Pasiwyd pleidlais o gymeiadwyaeth i'r cyfiafareddwyr, ac o arnogaeth .i'r gweithwyr i wneuthur prawf teg arni. 3. Penderfynwyd cefnogi pwyllgor Glofa Henllys Vale i hawlio llechres newydd ar y Wythien Isaf. Yn ol adroddiad y cynrychiolydd, mae prawf digonol wedi cael ei wneyd ar y wythien er gosod pris iawn arni, a dymuna'r cyfarfod weled y pwyllgor yn hawlio hyn yn ystod y mis, ac os methant, yna eu bod i gael caniatad gan y Cyfarfod Dosbarth nesaf i osod eu rhybuddion i mewn. 4. Cafwyd adroddiad o'r Gwendraeth ar fod y gweithwyr wedi gosod eu rhy- buddion i mewn yn unol a'r caniatad a gawsant yn y Cyfarfod Misol blaenorol. Y maent i ddileu y double shift, gweithio ar nos Sul, yr arferiad pres- 'I. enol yn nglyn a'r drams, ac hefyd mater yr anundebwyr. Parthed y ¡ cwynion r»: ill y maent yn cael eu rhoddi i farn a chydwybod y goruchwyl- wyr. Dymunir am i'r Pwyllgor i ddal gohebiaeth ag ef yn ystod y mis, a I cheisio cael cyd-ddealltwriaeth gyda golwg ar y drefn a gvmerant i lanhau'r ty- 5. Penderfynwyd drwy fwyafrif I mawr i beidio talu cynrychiol- wyr y cyfrinfaoedd allan o dry- sorfa'r Dosbarth, ond fod pob cyfrinia I i ddwyn ei chostiau ei hun gyda golwg ar bob cynrychiolaeth fyddo am gael. 6. Cafwyd adroddiad o Abercrave ar fod cytundeb glo-dan-drwch y pedair hyd yn hyn heb ei arwyddnodi, ond fod y perchenogion yn aros am ganiatad, neu gyfarwyddyd cymdeithas y meistri gyda golwg ar hyn. T. Penderfynwyd apelio at y bonedd- igion canlynol i wneyd pob ymdrech i fod yn 'bresenol yn eu seddau yn Nhy y Cyffredin ar Fesur yr Wyth" Awr, yr j hwn sydd i ddyfod gerbron ar noson y 5ed cyfisol: -Lloyd Morgan, Ysw., A.S., Gorllewin Caerfyrddin; Abel Thomas, Ysw., A.S., Dwyrain Caerfyr- ddin; S. T. Evans, Ysw., A.S., Canol- barth Morganwg; Charles Morley, < Ysw., A.S., Brycheiniog; J. Aeron j Thomas, Ysw., A.S., Gower; George Newnes, Ysw., A.S., Abertawe. Pen- derfynwyd hefyd fod yr ysgrifenydd, mewn undeb a chyn rychiolwyr dos- barthiadau ereill, i ymweled ag aelodau Seneddol yn y Brif Ddinas i'r dyben o geisio sicrhau mwyafrif i'r mesur. 8. Penderfynwyd foa y dosbarth i fod yn gyfrifol am yr amgylchiadau a fyddo yn dilyn hawlio llechres newydd i lofa'r Gilwen. Rhoddir annogaeth i'r lofa i wasgu'r mater rhagblaen, ac i weithredu yn unol a chynghor a chyfar- j wyddyd y goruchwylwyr. 9. Penderfynwyd rhoddi annogaeth daer i hell weithwyr y dosbarth i fod yn dra gofalus gyda golwg ar weithio overtime. Anghysondeb fyddai gweithio mwy na naw awr yn bresenol3 ac ar yr un pryd i hawlio wyth. Pan fyddo amgylchiadau yn galw am weithio mwy nag amser un diwrnod, taer ddy- munir am dynu hyn yn ol y diwrnod dilyn ol, ond hyd y mae'n bosibl, dy- munir am weithio dim ond amser bob dydd-" Dogn dydd yn ei ddydd." Jno. D. Morgan, Ysw. O.Y.-Bydd y Pwyllgor Gweinyddol dithio bob yn llinell, ac yn gorfod aros yn cyfarfod v Sadwrn nesaf i'r dyben o derfynu'r rhaglen.

-0: CYNRYCHIOLAETH LAFUR- Mr. Golygydd,— Y mae yn wybyddus i'r Werin yn gyffredinol yn awr pwy yw y personau dewisedig gan Gynghor Celf a Llafur Aberdar i gynyg am seddau ar y Cynghor Dosbarthol yn yr etholiad nesaf. Fel y gwelir, y mae y cynghor wedi bod yn lied gymhedrol y tro hwn. Y mae cwestiwn y costau" yn llyffetheirio gallu ac effelthiolrwydd y Cynghor i raddau mawr iawn yn y mater o gynrychiolaeth lafurol. Dy- muniad ac awyddfrvd cyffredinol y gweithwyr yn eu holl gyfarfodydd neill- duol a chyffredinol yw cael cynrychiol- aeth neillduol lafarol ar eiil holl fyrdd- aulleol. Mae xprasanaeth a defnydd- y trengholiad bethau cryfion wrth ei rhieni. Lledawgrymodd fod eu hym- ddygiad creulon wedi achosi i'r eneth deimlo mai baich trwm oedd bvwyd. Gresyn fod y fath gieiddiwch yn cael ei arfer gan rieni tuag at eu plant yn y dyddiau hyn, lie mae cymaint o bre- gethau, a chynghori, a goleuo'r bobl.

-:0:- Gwledd yn St. James's Palace. --0- Yr oedd y Sadwrn yn Wyl Dewi Sant dros yr holl fyd, a dathlwyd pen ei iwydd gyda brwdfrydedd anarferol mewn lluaws o ddi- nasoedd, trefi a phentrefi y wlad ben-bwy- gilydd Hwn oedd y dathliad cyntaf oddiar y daeth Tywysog Cymru i'w deitl, a darfu i'w Fawrhydi dalu parch arbenig i'r wyl drwy i wahodd Cor Abercarn, dan arweiniad Mr Stephen Allsopp, A. C yr hwn sydd yn ened- igol o'r lie, ac wedi tynu sylw fel cerddor medrus. Deallwn i'r cor gael y gwahoddiaa i Lun- dain drwy gyfrwng Colonel Herbert, Lanarth Court, wyr henaf y diweddar Arglwyddes Llanofer. Rhyw dair wythnos yn ol, der- j byniodd Mr Watts, ysgrifenydd y cor, lythyr oddiwrth Syr Arthur Bigge, yn 4 gorchymyn i'r cor i ymddangos q flaen Tywysog Cymru ar y iaf o Fawrth.' Talwyd holl dreuliau y cor i Lundain gan Colonel Herbert a'i fam, yr Anrhydeddus Mrs Herbert. Hwn yw y pedwerydd cor o Gymru sydd wedi cael yr anrhydedd o ganu o flaen y Teulu Brenhinol yn ystod y blynyddau di- weddaf hyn. A ganlyn sydd restr swyddogol o'r cor Noddiyr, Colonel Ivor Herbert, C.B., C.M.G. Llywydd, Cynghorwr Edmund Harris. Swyddogion Cadeirydd, W Richards; Ys- grifenydd, W H Watts trysorydd, Thomas Williams cyfeilwyr, Miss Alice Bowen a Mr Fred Jones; anveinydd, S Allsopp. First Tenors Tom Hughes, John James, F Fudge W Edmunds, A Spacman, Tom Jones, T J Absolom, E T Davies, Walter Evans, M W Williams, R Horridge, W Morris, A Simpkin, William Coles, A Thomas, E Evans, W Lewis, Thomas Morgan, A Williams, J Wil- liams, Richard Thomas, B Jenkins, Lewis Thomas. Second Tenors John Edmunds, W H Watts, W R Edwards, J Salvage, R Francis, D Jones, L Edwards, A Jones, John Price, T Simpkins, Thomas Merey, John Jones, W H Saunders, W Williams, J Hawkins, Fred Morgan, B Thomas. First Bass W E James, W H Rosser, T J Davies, A Russell, Thomas Brooks, T Wil- liams, William Rich, Lewis Davies, John Jenkins, B Alford, F Caple, G Williams, J Walters, T Williams. Second Bass W Richards, D Absolom, L Adams, S Harris, T Richards, J Ransom, P Mathews, J Davies, F Jeremy, V G Walters, J Powell, J Jones, L Price, W James, T Pugh, J Thomas, T Watkins, F J Mathews, J Thomas.

Y Gyngherdd. Y cyntaf i ddod i fewn i'r ystafell ydoedd y Brenin, a chododd y cor oil ar eu traed, a dilynodd Tywysog a Thywysoges Cymru, yn ngbyd a pharti urddasol ar eu hoi, yn cyn- wys swyddogion personol a gwasanaethydd- ion eu mawrhydi. Pan ddaeth y Brenin i fewn, yr oedd yn llawn gwenau i gyd, ac ar syllu ar y cor am enyd, moesgyfarchodd iddynt. Rhoddwyd programs wedi eu hargraffu yn ardderchog i'r oil o'r cwmni breninol, ar glawr yr hwn yr oedd y ddraig goch, a/r geiriau a g«nlyn,— Anerch i'w Uchelder Breninol Tywysog Cymru a'i Huchelder Breninol Tywysoges Cymrn, gan Gor Meibion Abercarn, yn Neuadd St. lago, dydd Gwyl Dewi Sant, 1902." Yr oedd y program fel y canlyn :— i Tywysog Cymrw' Brinley Richards z Rhyfelgyreh Gwyr Harlech 7 Trefniant T Glyndwr R,chards. 3 Martyrs of the Arena L. de Rille 4 Aberystwyth' Dr Parry 5 The long day closes' Syr A Sullivan 6 'Hen wlad fy nhadau J James 7 Duw gadwo'r Brenin Wedi i'r cor fyned drwy y darnau hyd at yr olaf, dymunodd y Brenin a'r Tywysog iddynt ganu Comrades in arms,' yr hyn a wnaethont gydag effeithiolrwydd neillduol. Hefyd canodd y cor yr anthem genedlaetbol yn Gymraeg a Saesoneg, a chafodd ddylan- wad mawr ar y Brenin, ac hawdd ydoedd gweled ei fod yn teimlo i'r byw. Ar y di- wedd, cafodd y Brenin, y Tywysog, a'r ( 1 ywysoges ymddyddan gyda Mr Allsopp, yr J' arweinydd, a Mr Watts, yr ysgrifenydd, yn nghwrs pa un y dywedodd y Brenin fod ganddynt leisiau hyfryd yn Nghymru. Gan weled y geninen ar got Mr Allsopp, sylwodd I y dywysoges fod ganddi hithau hefyd un ar lei gwisg, a gwnaeth y Tywysog yr un sylw j wrth Mr Watts. Fe ddiolchodd eu mawr- I hydi bob un o honynt am y wledd gerddorol j a gawsont, ac wedi dychwelyd at y cox, fe | gafodd y ffaith hono ei throsglwyddo iddynt gan yr arweinydd a'r ysgrifenydd.

-4' Y Giniaw. Wedi hyny cafodd y cor wahoddiad i giniaw yn y Picture Gallery (ystafell y dar- luniau), He yr oedd ciniaw arddcrchog wedi ewldarparu ar eu cyfer—i'r nifer o 83. Ar gardiau y bwydreseb, yr oedd darlun o Dyw- ysog a Thywysoges Cymru, vn nghyd a'r pluf, a'r geiriau :— St. James's Palace St. David's Day 1902. Crossaw. Ar y ddalen Gymreig o honi yr oedd a • ganlyn Bwydreseb. Cawl twym«Hot Soup Eidion=gig Rhost oer= =Cold Roast Beef. Oen=gig gwasg = =Pressed Beef Oen=gig Rhost = =Roast Lamb Glas-lysiau = = Salad Pastai Mylitgig =Mutton pies Khohau Sausage = =Sausage Rolls. Teisin ffrwythau = =Tarts Caws = =Cheese Te a Choffi. Ar ol y giniaw rhoddwyd Ilwncdestynwu i'r teulu breninol. Rhoddodd ddatganiadau y cor foddhad mawr i'r Brenin a'i fab. Gadawodd y cor Paddington am 6.15, a chyrhaeddasant Abercarn yr un noson am I I, wedi mwynhau diwrnod a hir gofir ganddynt.

Dosbarth Aberdare. Dydd Llun diweddaf cynaliwyd cyfarfod misol y dosbarth hwn yn Ngwestdy y Globe, Merthyr. o dan lywyddiaeth Mr Henry Davies, Aberaman. Yr oedd yn bresenol gynrychiolaeth lawn o bob cyfrinfa ynghyda'r Goruchwyliwr a'r Ysgrifenydd. Talwyd ym- weliad a'r cyfarfod gan ddirprwyaeth o Chwarelwyr Penrhyn. Penderfynwyd fod ugain punt yn cael eu rhoddi o'r'gronfa ddos- barthiadol er eu cynorthwyo, a bod y cyfrin- faoedd yu cael cu cymeradwyo i gyfranu at yr achos teilwng hwn. Darllenwyd llythyr oddiwrth Mr T. Richards, yr ysgrifenydd cyffredinol yn hysbysu fyd y tal cyntaf o dair ceiniog tuag at Grorfa y Cynrychiolwyr Seneddol yn ddyledus ir Swyddfa Ganolog cyn y 25 ot mis presenol. Penderfynwyd fod Mr Stanton, y goruch- wyliwr, i fyned i Lundain erymgomio a'r aelodau seneddol mewn perthynas i Fesur yr W/th Awr a mesurau ereill perthynol i'r glofeydd. Hefyd penderfynwyd fod y Goruchwyliwr i bresenoli ei hun er rhoddi tystiolaeth mewn perthynas a Chynllun y Tramffyrdd. Hefyd penderfynwyd fod Mr Stanton i ymweled a'r cyfreithwyr mewn perthynas a llythyr sydd wedi ymddangos yn ddiweddar yn ngholofnau y "Merthyr Express," yn delio gyda materion perthynol i'r dosbartk. Caiwyd adroddiad manwl gan y Goruch- wyliwr. o

Cwmdar. Dydd Llun diweddaf cynaliwyd cymanfa ganu Eglwysi Gobaith, Nebo ac Elim, Cwm- dar. Yr arweinydd am y dydd oedd Mi T. Glyndwr Richards, yr hwn a aeth trwy ei waith yn rhagorol. Cafwyd canu rhagorol trwyy dydd. Cyfeiliwyd gan Mrs Edwards,, Swyddfa'r Llythyrdy. Llywyddwyd cyfarfod y boreu gan Mr William Jones, is-oruch- wyliwr Glofa Nantmelyn, pryd y ctmrj^ Glanhafren, Plant ydym eto, Safwn dros yr Iesu, Deemster, Hyfryd Gananns Mawl-gin, Blodau'r Iesu, Glyncollen, Awn yn mlaea yn llu banerog. Llywyddwyd cyfarfod y prydnawn gan y Parch D. Griffiths, gweini- dog parchus Elim. Cychwynwyd trwy gael can gan loan Dar, ac yna awd yn mlaen ar y rhaglen yn y drefn g. nlynol -Lewes, Aber- erch, Llandaf, Bhoi Lymbong, Udgorn, Prysgol, Glan Elyrch. Llywyddwyd cyfarfod yr hwyl gan y Parch D. G. Jones, Pont- ardawe. Yn y cyfarfod hwn can wyd "Teit. lwng yw'r Oen," Sanctus, Hereford, Moab, Partmadcc, Eiiinwg ac Ebenezer. Cafwyd unawd gan Miss Phillips.

I Pob gwr a gwraig Drwy yr btta wlad a ddylent ft yn w^adwras rhag y defyd peryglos, y j uropsy Wyn t Vn "i boll ganghenau, oblegyd fod caneec, ut, ctii eu bywydau nyddol drwy y etefydau peryglus nyn, ar d ddylent fod yn wybyd) Feddyginiaeth lwyddianu* eu cvfer. sef HUGHES' Dropsy pills Mae ilu mawr drwy y wlad we^k ew hiachau o'r clefyd hwn, ac y mae yn syndod mor effei thiol y [ maent er iachau y j Gravel, Diffyg Dwfr, DiflFyg Anadl, Gwynt, Chwydd yn y Tmcd, .1 Coesau a'r Bol, Asthma, Curiad y Galea Cramp, Poea Cefn, Tewdra Afiach, Gwynt yn y Stumog, Penysgafader, Poen ya y Pehit I CorflFrymedd, Arenau Afiach, Nid oes dfim i'w eymharti a hwynt yn ea heffe?tW^Trwd<i at y clefyd au hyn. Bar | leoer a ganlyn:— 14<Ð,bebyg « Pv-w.