Tarian Y Gweithiwr

¡ ,)011: Deng Mlynedd o Ddyoddefaint 6 GWELLHAD RHYFEDD GAN DR. SLATES BLOOD MAKING TABLETS. Pedwar o Feddygon yn Methu. O I ddyoddef am ddeng mlynedd afiechyd nad oes ond y bedd yn ymddangos i gynyg gobaith am ryddhad, sydd yn rhwym o achosi blinder meddwl tuhwnt i'r poenau corfforol, i'r h v > nad yw geiriau yn odigon i'w amlygu. Ond dyna fel y mae wedi bod gyda Mrs Emily Davies, 15, Uuffryn Terrace, New Tred- a gorfu iddi ddyoddef oddiwrth Waed Anmhur. Ac y mae y ffaith ei bod heddyw yn mwynhau cystat iechyd a^ erioed, er fol ei rhieni wedi ei rhoddi i fyny, yn brawr diymwad orinweddm iachusol Dr Slater's ilood Making Tablets, pan y methodd meJiy ;iaiaer.hau breiniedi; hysbys- ebol, a chyffyriaa ereili, a rhoddi yr effaith leiaf, ond gorchfy^odd ef wedi i bed war meddyg fil- wrio yn ofer. Wele yr ystori amantus roddvvyd yn garedig sran Mrs Davies i oliebydd i- -1 l. i i •;> pan yr aeth y dydd 'r biaen i gael mynegiad gofaius a phersonol o'r ffeithiau. Yr oedd fy ach's yn un irvv; i -\vn,' dywedai y foneddiges, yr hon a ymddan <osai yn ddar- Jun o iechy Deshreuais ddyoddef dros naw mlynedd yn ol, drwy syrthio i secyllfa isel o iechyd. Parheais yn y sefylifa hon dros y tyddiau i ychydig wythnosau, hyd nes y dinanodd v liiw oddiar fy n ruidian fy holl nerth am he^ai SylWJddais rod fy sdy Ira weii syrthio i weodJd corcraro. Yr oedd fy ngwaed bron fel dvvfr, a fy mhrydwedd yn llwyd-vvelw a phwl. Dyoddefwn yn fwr oddiwrth /uriad ygalon.a.twendidynercs. Aethum mor nervous fel mai prin y gaUwn ateo y ,ioc;i, ac \ved'yn ni altwn siarad- Yn mhen ychydi." ainsar, nis gal- wn groesi yr vstfell. Gorfuwyd i iy nghym'do <ion dd'od i mewn i wneyd gwaith y ty i mi, o herwydd yr oeddwn yn .nyned yn waeth o hyd. Cynddrwg yr oeddwa yn aiyned fel yr ocnwn i a fy mhriod am fy mywyd.' A fuoch yn gNckd y meddyg ?' »ofynai y gohebydd. I D,3, ateb li Mrs DAvies Ymwelais t 'f; It a dim iia: ua phedwar o feddygon, yma ac nnwn trafi ereili, ond ni w iieth ell eyffyrLut y lies I lleiaf ] mi—o lei it dyvvedai un fod fy sefyUra i'w briodoli i newid aeth yn fy mywyd.' A gawsoch rhyw driniaeth arall ?' f s Do, rhoddais brawr ar amryw o'r hyn a etwir cy- I I ff ffyriau ar ddull peleni, Syrup, meddyglaethau, &c., j^Sf 'r 1 oild nid oedd un o honynt yn wneyd i mi y lies lleiar M mewn achos ddifrifol a fy eiddo Pa fodd, icily, y gwdliuwyd cl1wi?' 'Wei, oedd yr atebiad, 'oddeutu wyth mis ynol, darllenasom yn y South Wales Echo am aches a ym- debygai i iv eiddo I, yr nwn a wellhawyd gan Dr YA r ffii i &X- Slater's Bio'od ;Viaking Tablets. I gario allan gyngor M/ W I §|r fy mhriod, antonais am tlychaid. Ni cnymerais y I I II moddion cyn hir yn y daethum i deimlo yn ^ryfach "SH k, 1 |Lj lleihaodd curiadau fy n ha on, a dechreaodd arliw j! ddyf ol, wehv y ^waed fyned, ac yn ei le daeth gwaed •*rr coch, iachus. Erbyn hyn y mae yr o'wg welw a | ^lj! ■ImnWY^Vi fSpr f Uwwd yn mhlith y pethaua tu. rarheais i gymeryd II y Tablets yn oi y cyfarwyddtadau, fel erbyn hya yr wyf mewn iechyd gvvell na< y dysgvvyliwn fod. brail ,f eto vvneud gwaith, ac y mae fy egtii a'm nerth wadiei adfaryd fel yn yr hen atnser.' 'A yd/ch yn priodoli eich jwelihad i Dr Slater's Tablets ?' • Y'n hollol felly,' oedd yr atebiad diymwad. Yr wyf yn dioich i Dduvv am y troad lwcus ddaeth a Dr Slater's Tablets i fysylw acjiddynt hwy aa uui4 yr wjf yn priodoii y gwailnad tryiwyr < gefais ganddynt. i I y 11 "21* A oes <enych ryw wybodaeth bellach am weilhad .an y Tab ets hyn ?' Oes. gvvellhaodd fy ngeneth techan o wendid a diffyg gwaed, ac yn yr achos hwn cawsanf effaith arddercuog,' NID D?Slater's vw Blood MaKing Tablets YN FODDION GORWEITHIOL, ond yn GYFFYR CRYFHAOL a GWAED GYNYRCHIOL. "ARGANF iDDIAD MvVYAP Y BYD! Yn gynar yn yr 20fe i ganrif hon gwnawd darganfvddiad a ganlyna yn ddiddad! mewn achubiad myrddiynau o fywydau/ Y mae Dr. Slater—meddyg Seisnig enwog—wedi darganfod, ar ol vr ymchwiHad mwyaf manwl, y moddion sydd yn ddia nheuy gwaed- gynyrchydd a'r "cryfhaydd a adnabyddir. Gelwir y moddion yn DR. SL VFER S BLOOD-MAKING TABLETS." I fynegu y gwtr mewn ychydig eiriau, y mae y Tablet yn cynvrchu gwaed pur, newydd, coch. Ein gwaed benderfyna ein hiechyd. Gwaed tlawd, dyfroirac anmhur sydd gyfrifol am anhwylderau difrifol megys gwaed anmhur, darfodedigaeth, parlys, St. Vitus's dance, poen pen, g.vynegon, &c. Cyn y cyrhaeddir y clefydau hyn dyoddefir poenau ofnadwy sydd i'w tadogi i waed drwg. Y mae y perchenogion yn foddlon rhoddi eu cynghor yn rhad, os digwydd i chwi fod mewn amheuaeth o barthed i addasrwydd y Tableni gwaedgyrcho! i'ch achos chwi, neu unrh w bwvnt arall o berthynas iddynt. Nodwch areichitythyr" Ad- vice," a chyfeiriwch ef i'r S!?ter Medicine Co.'s Laboratories, Greek Street, Leeds. Gellwch gael Tableni gwaed-gynyrchiol Dr. Slater oddiwrth yr holl fterytlwyr lleol, neu yn uniongyrchol oddiwrth y Srater Medicine Co.'s Laboratories, Greek Street, Leeds pris 2s. 9c. y blwch. Gellir cael blwch yn cynwys pump cymaint am lis., sef pris pedair blychaid. Nid oes ond Dr SLATER'S Y mae Influenza, neu La Grippe,' yn an- a 111 i Z 1 t hwylder ymdaenol, yr hwn ar brydiau yn ddi- weddar a ymdaeuodd dros Ewrob. Yn ystod y gan if daiweddaf cafwyd dau ymdaeniad di. frifol y nail! yn 1847-8, a'r Hall yn ddiwedd- jajyia^ arac yn 1889-90. Mae y dolur yn parhau yn gyffredin i raddau, ac y mae yn ofynol i bob I » H|ii B I HHHft' dyn wylied rhagddo. Y mae yn heintus, ac vn ymdaenu yn fwy cyflym unrhyw ddolur Hffl f JB gwybyddus arall, a chanoedci yn cael eu tar- | 4| P HBHHy aw bron yn uniongyrcdol. Y mae hyn yn ddi- amheu i'w briodoli i'r fLith fod hadyd yr af- i^Hr iechyd yn yr awyr, r.c nid yn y cyfansoddiad 1 ■ | 1 § I W dynol. Y .mac felly yn cael e anadlu i'r ys ™ k gyfaint, ac os na bydd y gwaed mewn sefyllfa iachus, a'r organau mewnol yn alluog i wneyd i ffwrdd a'r hadyd, daw yr afiechyd i mewn. Yr argoelion cyntafydynt fflts o gryndod,poen yn y llygaid, poen yn y pen a'r cefn. Daw y dyoddefydd yn wan ac yn Ilethol, ac mewn rhai achosion uiir. y 'diarrhaea.' Y ffordd oreu i sicrhau iechyd ydyw edrych ^na fydd i'r cyfansoddiad i redeg a Y mae Dr. Slater's Tab ets, drwy gynyddu cylchrediad y gwaed, ac yn ychwanega gwaed coch a phur, Yi1 gwneyd pobpeth a elhr yn y cyfeiriai h'vn a phan y defnyddir hwynt, nid oes gin y dolur hwn y go- baith lleiaf. T Medda y Percbenogion y fath ymddiriedaeth yn ngallu difeth eu moddion, Tablenj Gwaed-gynyrchio! Dr. Slater, fel y maent wedi penderfynu anfon allan nifec cyfyngedig o flychatt yn rhad (o faintioii y rhai a wenhrf urn 2s. 9c.) i bob dariienydd o'r papyr hwn Coupon Rrud. a dorant allan y OU))[1 isoi, ac a anfonant stamp geiniog Tableni DrSlater i dalu tr ail y clu'ii .vL at y Slater Medicine Laboratories, Greek street, Leeds. Bim ond un blwch i bob cyfeiriad. Tavian, Chwef. -Ored. Cliiidenlsp, e. Beef & Malt Wine. y m-lie G v.? } eidenmg, Beef a Malt yn sefylJ fel y goreu, a chynwysa Doury Port, M )~,q .ie ^eer', Jeliy, a Sudd o'r Brag, ac mae yn faethlon a liesol. It. '11' Ysgri (ena m ,'ddyg cawog—" Yrwyf \vc H rhoddi archehion yn ddiweddar, ac wyt yn ->) f; ?Wt' Glendening ya profi yn effeithiol a nser afiechyd maith, fel hauL, ty ^h > O-nie,- etyn rhwydd gan ddyoddefwyr, gyda nerth parhao!. ac o fudd n i;idu -i, J.10i n "et hvvnw, pin na all y dyo -defydd gytne^yd bwyd arall.' Gellu e. gaei ddiru chwegnwyddwyr trwyddedig, fferyilwyr, mewn poteli, am 3/9 a 2/- neu 43 li-" gas! sarnpe drwy y llythyrdy am 2/ ond anfon at—• W. Glendeniog a'l Feibion, (Cyfyngedig), 67, Shaftesbury Avenue, Llundain. 33, St. Mary's Place, New=Castle=on=Tyne. 81, Commercial Street, Dundee. Dywed y Lancet—"E > 1 t:eef a Malt Glendening yn adgyfnerthol ac adfywiol." G I d i! s A..A .H. k..? )<D J Beef & Malt Wine. i

Y CYNGHERDDAU CYSTADL'EUOL. --u- GAN BRYNFAB. —o— Dyma Eisteddfodau y, De wedi dyfod allan o dan eu priodol eniwau o'r diwedd. Nid eisteddfodau mOl honynt er s blynydd- I au bellach. Ond o clan) y gyfundrefra new- ydd, y maiei ynddynt ;uo nodwedd nas gellir ei chymeradwyo o du y beirniaid na, r cys- tadleuwyr. Er mwyn amrywiaeth, cynygir gwobr nieu ddwy ami adroddiadau. Ac yn y nodwedd nas gellir dygymod a, hi, mae j yr adroddwr a'r canwr o dam yr un a;nfan.tais. Fel y gwyddoch, caniateir i'r cystadleuwyr ganu neu a dr odd y darnau a fynont. Os i yw y cantorion yn tybio y gellir gweinyddti tegwch o dan y gyfundrefn newydd, rhwydd hynt iddynt ,i gystadlu. Os nad ydyw, eu busnes hwy yw vmsymud, ai cheisioi cael trefm ar y cyiigherddau cystadleuol. Nid wyf am ymyraeth a:ul byd hwy. Ond am y cystadleuon adroddiadol a gy- merarot le yn v cyngherddau hyn, yr wyf yn sicr y byddi i'r beirniaid a'r cystadleuwyr gydumo a ni j fodeisiau diwygiad yn nglyn. a hwy. f Pa synwyr gadael y maes Ylli agored: i'r j adreddwyr dewis y darnau a fynont ? Cynyg am gystadleuaeth, luosog ydyw, a hwb dda i ddiagi yn y fargeni. 0 dan yl drefni hon, Midi oes eisiau dysgu -darn newydd, gan fod digoa o ad nod dau wrth law gan bob adrodd- wr. Teflir y ma.es yn ago-red i. ddarnau Cymraeg a Saesmeg; a phe d'ewisai rhywun adrodfl dam C! waith: prif-fardd Japan, ni ellid ei gau allan o'r gystadleuaeth. Gellir dewis mesur byr, neu fesur hir, a bed- war pLCm i fyny i cideg neu ugain:, neu o ugain llinell i fyny i gant neu ddau o, limellau. 0 ba le y £ "11 y cystadleuwyr ddisgwyl cael .rhywbeth tebyg i chwareuteg 01 dan y fath gyfundrefn anneffiniol a phenagored ? Ac c, ba le y gall y pwyilgor na'r cystadleuwyr ddisgwyl i'r beirmiad wneyd rhywbeth tebyg i gyfiawnder ynei ddvfarniad ? Gall wneyd hyny ambell waith, o ddomwain, pan ddy- .gwyddo i adroddwr fod yn: tra ragori ar ei gydymgeiswyr. Ond fel rheol, gellid tynu ffugenw y buddugol allan o, ddiddoisbeii gydag agos 11 awn cymaint 01 gywirdeb yn y dyfa rni ad, ag y gellir ei ddisgwyl yn 01 barn a chydwybotl y, beirmiad mwyaf gonest. Nidi, yw y beirniad, ym nml, wedi gweled na chlywed haner y darnaui, cyn i'r adroddwr sefyll ger ei from. 0 ba le y gellir disgwyl i feirniad fod yn gwybed sut y dylid adrodd darn, pan na fyddo wedi ei weled erioed o'r I. blaem ? Digon da iddo fod yn gwybod, hyny pan ybyddo wedi ymgydnabyddu alg ef. Gall un adrodd darni yn rhagorol, a'r beirn,- lad yn ei ganlyn trwy y niwI, a'i dnvyn yn taro yn crbyn dieithrweh anngh_\ farwydd iddio yn mhob llimell. Mae y syniad yn ofrv adwy o hyll, ac edrych arno o'r cyfeiriad a fymoch. A pheth rhyfeddi i mi na byddai y cystadleuwyr a'r beirniaid wedi gwrth- ryfela yn erbyn cyfundrefn sydd wedi rhoi lie i'r fath hyll-beth ar faes cystadileuaeth. Mae yr adroddwyr 0 dan fwy 01 amfamtais na'r cantoriom ar y maes penagored hwn. Darn- au wedi eu rhyngnu ganoeddl o weithiau a glywir gan eincantorion wrth ymgiprys am flaemoriaeth yn y cystadleuom hyn. Felly, nid1 yw y beirniaid cer'ddorol ym cael em har- wairn and- ym amfynych trwy gysgodion y cyfamdiroiedd tywyll. Chwilia llawex o'r adroddwyr am ddamau newyddion—darnau —lawer o honynt-holIol ddieithx i lwyfanau cystadleuol Cym.ru. Mawr dda i'r cyfryw am eu hymgais. Ond pa le mae y beirniaid yn sefyll ar gyfer eu hymdrech galnmol- adwy ? Nis gellir disgwyl i feirmiad gludo I "Encyclopedia" yn ei ben, ac mis gellir dyfalu ei fod' yn feddiamol ar 'Rontgen. Rays' i weled pob syniad a drychfeddwl fyddb. I mewn darn hollol ddieithr id do. Ond dyna ddisgwylir oddlwithc. gan y sawl sydd yn trefmu y cystadleuom hyn.. Pan fyddo y cystadleuwyr ym adrodd ^yr un darn, mae y beirniadj, i raddau mawr, yn ymddibynu ar ei chwaeth i w iv,eutlu:r ei ddyfarniad. Ond yn y cystadleuont pen- agored, mae ei chwaeth yn gorfod ymaflyd mewn gorchwyl ma pherthyn iddi. Rhaid iddi rhoi ei sylw ar y dewisiad o'r darn a. adroddir, er mwyn cael rhywbeth i gynorth- wyo i gael allan berch.,en y wobr. Nid yw hyn yn deg a'r cystadleuwr. Nid yr un chwaeth sydd gan bob cystadleuydd, ac nid yr un chwaeth sydd gan bob beirniad. Ac mae y beirniad a'r cystadleuydd—y naill fel y Hall, yn amwahamedig a:i chwaeth, a dyna lie mae dyryswch y cystadleuom penagored yn dyfod i fewn er gwaethaf pawb. I Gellid gwella v cystadleuom hyn, i grvn raddau, gydag ychydig iawm o drafferth. Pe rhenid hwy i ddau ddosbarth—Cymraeg a rhenid hwy i dda,u ddosbarth—Cymraeg a Saesneg, byddai llawer o'r anhawsder pre- j senol wedi ei symud. Mae y Cymro yn du- eddol iawn i edmygu. y dewisiad o ddaim Cymraeg, a hyny, feallai, yn ami, yn ymyl darn Saesneg cystal, os nad gwell. Dim ond o flaen y beirniad Cymreig y teflir yr I amhawsder hwm, am na freuddwydiai un I pwyllgor am osod Sais }Tn y fath dirybymi. Pe gwahanid y Gymraeg a'r Saesnig i ddwy gystadleuaeth, gallai y Cymro diwy- I ieithog farmu y naill fel y Hall heb i un du- ) edidfryd Gymroaidd! ei gamarwain. i wneyd amnhegweh anfwriadol a'r cystadleuwyr. Ond os byddai modd yn y byd, gwell fyddai i Sais feirmiadu yn y gystadleuaeth Seisnig. Pe cvfyngid y cystadleuon i mifer penodedig o limellarui, byddai anhawsder arall wedi ei symud oddiar y beirniad a'r cystadleuydd wadi dod gam- yn nes i bosiblrwyc: J G gael chwareuteg. Os na ellid; cael y gwelliamtau uchod, dylai y cystadleuwyr' cfalu am anfon y darnau a fwriadant adrodd i'r beirnia.d, a hyny wythnos o leiaf cyn y gystadleuaeth. Byddai hymy yn gam Plvysig tuag at gyr- h-edd at ddyfamiad1 rhywbeth tebyg i un- iondeb. Wrth gwrs, nis gellir boddloni pob cystadileuyddu gan nad beth a wneler. Ond nid oes a fymo hyny a beirniaid na chystad- leuwyr yn gyffredinol. Nid wyf wedi ysgrifemu y modiadau hyn ar antur. Vd' wyf wedi: bod ym y brofedigaeth feirmiadol. ac yn y cyfryw wedi teimlo y dylai y cystadleuwyr gael mwy o chwareu- teg* nag y medir yr un beirniad estyn iddynt o dan gyfundrefn y Cyngherddau Cystadleu- 01. Gan fod y cystadleuom hyn wedi dyfodi n-or boblogaiddi ar hyd y wlad, hoffwn weled beirniaid a chystadleuwyr yn dwyn hyn o (uafodaeth ar y cvstadleuom yn mhellach. I1C'

o; Dywed Methuen fod terfym y rhyfel yn y golwg. Gobeithio fod hyny yn wir.

'iT BYR-GOFFA AM Y DIWEDD AR EOS RHONDDA. j infarw pawb, marw pob- oed~ Marw'r hemaf a'r i'ehga.f erioed." Dydd claddiedigaeth ambell ddyn, os m-adl y mwyafrif o ddynlon, ydyw yr unig ddydd n.eillduol yn ei hanes; a, phe! na, buasai am dclydd eu claddu ni fuasai y, rhelyw o ddyn- oliaeth yn gwybod eu bod wedi bodoli. Nid felly y diweddaiT Eos Rhondda. Gwnaetb ei hiini yn angemrhaid ym mhlith ei gydoes- wyr mewn amryw gylchoedd am flynyddcedd lawer; ac y mae drwy y defnyddioldb oedd yn nodweddiadol o hono, er wedi marw, yn, llefa.ru etc.. Y mae sylw a gafodd cerdd'oria.eth bron hamer cans-it yn oil yn Nehaudir Cymru, ym enwedig y rhanbarth yma to, Swydd Forganwg, i raddau helaieth I yn ddyledtis iddo ef. Daeth yma yn fa,ch- gemyn; gyda'i dad a'i fam a'i dlaid i fyw vm hen ffermdy T-roed-rhiw-twyni, Cwm Hen- Wysg, Llanwomimo^ ger Pontypridd, yn y ilw yddyn 1849, pam yr o-edd ef ym fachgenyn eiddil a gwamaidd wrth y naill gJun. Y gwasanaeth cyhoeddus cyntaf o'i eiddo oedd ago.r Ysgol Ddyddiol mewn ty anedd yn mhentref bach a dimodi y prydi hwnw, sef y Gyfeillon. Nifer ei ysgoliolll a,r y cyntaf oedd tua deuddeg neu bymtheg, a chodai z:li ddwy gteini'O-g yr wjthmos. am yr addysg a gyfrenid1 iddymt. Dysgu darllem, ysgrifenu, rhifyddu, ac ychydig o ramadeg oedd holl waith yr ysgol y pryd hwnw. Y mae am- bell un o'r ysgolheigiom cyntaf yn fyw heddyw; a dywedodcli un o honynt wrthyf mai ei brif nodweddion yn yr ysgoldy trai wrth y gorchwyl o gyfranu addysg i'r plant oedd, chwaneu y 'flute' a bwyta afalau. Gvvir- iai y dysgybl hwnw wrthyf ei fod ef a'i gyd- ysgolheigiom wedi bod yn euog, o bechod gardd Eden lawer tm, seE chwenytdiu o, ffrwyth y pren afalau. Er' hyny, os na ddi- wallwy d trachwant y plant o'r afalau, gwnaeth y 'flute' wa.samaeth tawel yn medd- yliau 11a,wer o honynt drwy gynhyrfu y nwyf gerddorol oedd' ynddynt. a'u cymhell i ym- hyfrydu mew^m cerddo-riaeth a dyw-edodd yr un gwr wrthyf ei fod yn cofio yr Eos yn myned i gapel y Gyfeillom i'w chwareu ynü. Yr oedd ganddo dri o ddysgyblion yn dysgu chwareu yr oifferym hwnw: yn y capel. Eu hemwau oeddymt, Wiliiami Thomas a Wm. Daniel, pa rai, fel ymtau, sydd wedi ymuno a'r mwyafrif er's llawer blwyddym. Y mae j I [cn o honynt yn fyw heddyw, sef lagp Dan- iel, Ysw., Brynhyfryd, Pontypridd, yr hwn sydd erbyn hyn mewn gwth 01 oedran. j PrydnawnddydJd teg a thaw el iddo. Bu ef a'.r Eos yn gyfeillion mynwesol a.r hyd eu [ ho-es. Pan oedd ef wrth y gorchwyl o gadw ysgol, yr oedd un o'r enw Mr Young yn fath I o oruchwyliwr ar suddiad pyllau y Gyfeillon, j sef y Great Western. Nid oedd ef yn fawr I ysgolhaig, a gorfu arno syrthio yn ol am gym- horth a, chyfarwyddiiadiau addysgol gan yr Eos, i ddwyn y gwaith yn ei flaen. Bu yr Eos o gryn wasa rrneth, iddo drwy gadw y cyfrifon:; ac wedi gorphen suddo y pyllau, I cydnabyddwyd ei wasamaeth, drwy e-i o^sod^ yn 'glerc' a 'chashier' y lofa,. Meistri Row- lands a; Culvert oieddynt, beTchenogion cynt- af y lofa, a hwythau oeddymt berchenogioni gweithiaui Gelli-Wlom sydd. heb fod: ym mhell o;r fan. Daeth yr Eos: ym ffafr-dd'ym ym ngplwg ei feistri, oblegid ei onestrwydid a'i gymeriad da,; ac yr oiedd yn cael ei barchu I ban bawb o'r gweithwyr. Daeth tro ar fyd y ddau berchemog a modwyid, a throiom an- ffodius iawn. Gwelodd! yr Eos y ddau ym diweddu eu heinioes: miew'm pr.indeir a t,hyllo-di, ai Mr Culvert yn derbyn tal plwyf. Dyna hanes y byd hwn. 11 eddy w, mewm amrhydedd, yfory wedi dwyn ymddiriedaeth. r Parhaodfi yr Eos i ddringp ac i enill ym- ddiriedaeth y Cwmmi Newvdd, ym meillduol y prif orchAv-yliwr, Mr Rye:, yr hwn, mewn partneriaeth a'r Eos:, a agorodd lofa. Cwm- enwysg (Cwrn-Scwt-), pryd yr ymgyfoethog- odd yn fawr yn ngwerthiant y gwaith hwnw. Aeth oddiymo yn brif-oruchw"yliwr gweithfa- oedd Hirwaum, a; bu, ym. iiwyddianus iawm. y r oedd erbyn) hyn yn, anterth ei nerth a'i ogonaant, a'i enw ym admabyddus yn mhell ac agos. Yr oedd; yni adhab'ddus iawn mewn amryw gylchoedd1 yn y 1 rif-ddinas, a daeth i gyffyrddiad. a llawer a, r bla.enllaw, ac yn ffafryn arbemig yDieu pl11) a pherch- ni ef gan, fomedd a gwre-ng, L-"an oedd; ef tua dwy a,r bymtheg y;, lelododd yn eglwys SardiiS, Pontypridd, I oeddi y di- weddar bythgofu, c y Pa,fch. r Oliver yn weirmdog yr eglwys hono. pryd hwrnw da,eth i gyffyrddiad a Mr Torn Jones (Taf- al-aw),. aj D. Yimcert Thomas, sef Dafydd Bach y Gof, a Mr Richard Evans (Alaw- fwyn), a Ieuam Ddu Glamtaf, awdwr y "Cam- brian Minstrels." Yr olaf a fu yn. athraw cerddorol i'r Eos am flynyddau. EUI yr Eos o wasanaeth mawr i ganu cynull-eidfaol eglwys Sardis, ac i ganu cymanfaol y cylch. Yr adeg yma y d'aeth yn admabyddus fel ueirniadJ oerddorol," a chyflawnai y gorch- wyl hwrnw bron yn mhobi Eisteddfod o bwys a gynhelid yn Morganwg a manau ereill. Yr oedd yn fwy a gwell, beirniad. narg oedd fel cyfamsoddwr. Efe gyfansoddodd. y glee, Uy ^long Ddirwestol," yr horn a ganwyd ym NgnymanfaDdirwestol Gwent a Mo.rMn.w.e-, a gynhaliwyd yn Merthyr Tydfil tlua.'r flwydd- yn 1858. Cyfamsoddoddl amryw ddarnau ereili, ond achwynidi ym bur gyffredimol mai braidd yn, Isychlyd oedd ei holl gyfansodd- iadiau oerddorol. Fel athraw a beimiad yr enwogodd yn y cych ceiddorol; ac y mae Uuaws mawr yn fyw sycld yn ddyledtis iddo' yn y cyfeiriadau hyny. Cerddoriaeth oedd ei holl fryd. Ymhyfrydai ei emaid yn mhob peth oerdidorol.. Yr oedd yn hyddysg iawn ym holl reola,!?1 cerddoriaeth. Yr oedd ei wybodaeth gerddorol yn effig a manwl. Z, Meistrolodd y wyddor i'r fath, raddau mes y cyfrifid ef yn awdurdod gan luaws o feib cerddorol ei ddydd. Ac fel pob oerddor da, yr oedd yn gymdeithaswr mawr, ac yn, hoff gan bawb a'i hadwaemai. Yr oedd ei wybodaeth gyffredimol yn fawr iawn. Yr oedd yn awdurdod ar ddaeareg Deheudir Cymru. Darllenai greigiau mor hawdded ag y darllenai lyfr. Yr oedd pob strata, a gwythieni yn eglur iddo ef. Plentyn, natur wedi treulio ei fywyd i astudio llyfr natur. Cafodd fyw yn hir, a gwelodd ddyddiau lawer. Cafodd ei emi yn Traimant, Swydd Fynwy, yn Tachwedd 3, 1853, a bu farw ar ol byr gystudd yn ei breswylfodl yn Ponty- pridd, yn 71 mil" ydid oiedi, a chladdJwyd ef ym Penmaem, ym ei emedigol fro, dydd. Iau diweddaf. Yr oedd yn un o'r arweinwyr lleol a berthynai i'r Cor Mawr, yr unig Gor nw g in, ,|„|| Mawr a fu yn Llundain erioed; ac i Caradog ac ymtau y priodolid ei Iwyddiant digyffelyb. Coffawdwriaeth ei fath ef .sydd fendigedig. Nodded Rhagluniaeth ei deiuilu. Y mae"r genedl mewn dyled. idido. Thomas D. Evans, Di-nas, Cwm Rhondda.

-———— :o:———— ODLAU SERCH Cyflwynedig i Mr T. Lewis, M.A., Tregaron, a Miss Anniiei Thomas, Po:st Office, Llanwrtyd. -0> Mae llawer math 01 glefyd! Yn blimo plant y byd, A mawr y cwyno beunydd sydd "Dan y clefydau gyd; Rhaid! gyru am feddygon Er cadw dyn yn fyw, A mawr y miri rhyfedd fydd Yn disgyni air fy nghlyw. Ond mae un clefyd hynodi Iw gael mewm gwlad a. thref, Wma m'eddyg ma, 'physician' chwaith Drwy ddysg ei fendio ef; Hem, glefyd; serch wy'm feddwl, A laddodd lawer un, Ond chei.si.wydi 'Doctor' chwaith na chwac Erioed i wella'r dyn. Camfyddais gyfaill ieuanrc Un diwrmod; yn bur sal 0 fewn ei wely'n hynod glos Heb syflyd ddim o'i wal, On-d d'weidoddl ynddb'i human, Ni ddaw y byd fel hyn A lawr o'r gwely daeth, y llano Mewn myfyrdodaii syni. A rhagddo aeth ar w ibdaith, Heb \\ybod1 fawr i b'le, Ond teimlai fod rhyw allu oudd Ym ei ad^dyniui e\ Aeth dros y banø¡u moelion, A'r ffosydd yn ddifraw, Nes cael ei hun heb wybod braidd Wrth borth Llanwrtyd draw. Aeth rhag ei flaen drwy'r dreflan, Hydi at y LIythyr-dy; Ond nid oedd modd i basio hwn,— I'aliam ? d'ybygech chwi. Ond, am ei bod yn ddu-nois, Ac Y'llita,u'Il/ ddieithr-ddyn, Aeth rhag e'i flaen i'r' Gwesty draw Fel teithiwr eg wan. blin. Deffrodd yn foieu, dranoeth 0 gwsg felu'saif hun, Ond teimlai'n aros dam ei fron: Hen gI efydi serch ynl Aim. Aeth fyny at y ffynon Er ceisio yfed dwr, Ond claf o, gariadi hymodi iawn 01 hyd yr oeddi y gwr. Daeth lawr oddiwrth y ffynom Yn salach nag erioed, A phwys 01 ddolur dam ei fron Nes metliu symud trofed. Fan hono bu am ennyd, A'r dolur yn cryfhau, Ond nis gwmai aros ynd n hwy 'Roedd weithian) yn hwyrhau. Fodd bynag, daeth yn araf, Y'mlaen o gam i gam, A fewm i'r LlyUnd-dy y trodd-- Nis gwyddai ef paham. Fan homo yn y Swyddlfa, Fe ganfu emeth Ion; Pan weiodd ei dau lygad: 'swill' Aeth ias. o serch drwy 'i fron. Deallais 'mawr yn egijur Gyfrinion cudld fy serch, A gwelais, mai proffwydi oe'nt, A'u gogwyddl at y ferch SyddJ acw yn LIaniwrtyd, 0 fewn y Llythyr-dy • Hen alwaf mwy'n drone's serch, Hi aeth ai nghaicn i. Mi godais: bo,reu, dranoeth Gan feddwl yfed dfwr I oeri'r f ynwes oedd air dan Gam serch yn llosgi'm siwr. T,ra, 'rown dan ddwylaw Cupid, Fy nghalom ai yn gron Lawr i'r Llythyrdy at y ferch A welais ddoe mor lIon. Ar 01 i'm alw eilwaith. Gofymais fel me-wn 'joke,' A ddeuai hi, yr enlerth fwyn, Maes gyda mi aim' walk ?' "O'r goreu,' Mr Lewis, 'Dyw hyn: -omd atrfer tiref." Ar nawnddydd ha', fel hyn, yn wir,. Bu'r eneth fwym ei lief. Ar ol myn'd fyny'r heol, Am filldir law m neu fwy, Fy nghjalon y pryd hyny oedd 1 Gam serch mrora hoJIti'n ddwy. Mi benderfyna,is ofyn I Annie am ei lla w Ond,-cofia d!i, ddarllenydd mwyn, ■ Ym wir, fod arnaf fraw. Ond buan iawn deaiiaiis I Fod Anliie,, eir dan len, 1 'Er pan yn gyntaf gwelodd fi, M ewn traserch dro-s, ei phen. Ei llaw'n lladradaidd roddodd, Fel rha.greidegydd serch, A'm 11aiw yseEais inau'm gu Mai'm gwraig a fyddai'n, ferch. A'm llaw Yn llaw fy Annie, Prysurais yn ddifraw, At Allor Hymen uchel lys A'r foidrwy yn fy llaw I'w rhoi ar law y femwen; A gerais i mor gu; 0 fewn; i furiau'r fodrvvy aUf Diogel fyddwm m. Flawddamor, ymte ffryndiau, Rhaid tymu'r gan i'r pen, Neu ymtau a'r Golygydd; mwyn YI] sarug iawn ei drem; 0 glawiied doeth Rhaglumiaeth, Femdithiom daer yn nghyd, A bycllded eich irhodfeydd bob cam Yn llaethj a mel i gyd. Cyfaill o'r Cardilandi.

CEINEWYDD A'R CYLCH. -Of-- Marwolaeth,. -0' Nid ydymi wedi anfon gair.o'r lie hwn i'r "Tariam" er pan ddarfu yr haf, ac y mae yn chwith genym mai cofnodi marwolaeth. chwaer ieuanc hawddgar raid i ni y waith I hoin, sef y ddi weddar Miss S. A. Davies., mill- iner, Rock terracei, anwyl ferch a chyntafan- edig; Mr a Mrs Joshua, Lewis., 'carrier'; a. hi ond tair ar ddeig ar hugain oed- Yr oedd yn adnabyddus i ga,no,edd os nad miloedd o ddarllenwyr y "Tarian," a chanoedd ereill sydd wedi bod yn ymwieled a'r Cei yn ystod y ddeg mlynedd diweddaf. Y mae ei thad a-'i brodyr hefyd yn adnabyddus iawn fel 'car- riers' o Llamdyssul ac Aberystwyth i'r Cei- mewydd. Mae i'r teulu parchus yma ddau. gartref, rmewn. ffordd o siarad, sef y Werm House, a'r Lla,in; a,c yn y Llain, lie y ganed ac y mag- wyi ei mam, y ganwyd, -y magwyd, ac y br. farw yr hawddgar Annie, fel ei gelwid gan ei phcrthyna.sa,u, tua un o'r gloch. bore- dydd Mawrtt). Chwefror i8fed', ar ol cystud-(t mai,t,h ac eithriadol 0' gated'. Ond er mcr galed y dolur, a dioddefodd yn dawel ac II amyneddga.r hyd y diwedd. Ni arbedwyd na thiaul na llafur er m,wvm ei chadw, omd ar waiethaf gofal a, thynerweh j perthynasau, a medr y meddygpm goreu yn y sir, amgeiu orchfygodd, Cafodd bawb yn gyfeilllom ffyddlon iddi ym ei chynfyngder, ond iddi hi yr oeddi yna un oedd yn anwylach ganddi am daino na neb arall, a miynych y canai o eigion ei chalon y penill sydd yn dechreu gydar gof yni ad:, "What a friend', I have in Jesus?"; ac arno, Ef y pwysai pan fu farw. Y Sabboth o-laf y bu fyw, meddyliwyd ei bod wedi cael tro a,r yr afiechyd, oblegid yr oedd yn fwy mvyfus a byw nag arferol, ac yn teimlo awydd canu a chlywed caii,ui. Gofynodd i'w hanwyl dad i ganu iddi y don Torthmadog'; ond gomeddodd—na, nid gomedd chwaith, ond yn hytrach nis gallai, o herwydd nid oedd y bywiogrwyd-d hwn yn- ddi yn ddim, ond arwydd fod y diwedd yn y I yi yl yn oil tystiolaeth y meddyg. Pan feth- cj ef ganu., dechreÚodid y don ei hunan, a cdamodd ym fwy swynol a nefolaidd, nag er- i edi; a dyna oeddymt y geiriau: "0 blemtym y Nefoedd, ¡ Paham, mat: dy from Mor ofnus wrth weled Gwyllt ymchvvydd y don?" ..i Methodd fyned yn mhellach ar y pryd, ond ail ddechreuodld y dbn; a'r' ail waith hi gan- odd y tri phenill trwyddymt; ac erbyn hyn y mae wedi cyrhaedd y porthladd dymunol y canai mor swynol aim dano. Dydd Sadwrni, yr 2 2 aim, ymgasgloddi tyifa luosog o wyr buchedldol, o- bell a,c agos, yn nghyd,, i dal-u y gymwymas o-laf i'w gweddill- ion, ac i gyd'ymdeimlo a'r teulu yn eu galaI. Yr oedd tre-fniadlau y gwasanaeth daddy, ( yn llaw y Parch. J. M. Prytherch, Llanartfe, yr hwn a'i bedyddiodd, ac a'i derbyniodd yn aeLold crefyddol. Wedi i'r PaTch. Mr Williams, Ficer, ddaéf- llem a gweddio yn, y ty, n'ufnwyd yn oryrr- daith i fyned i gapel y Wern, lie y cynal- iwyd gwasanaeth crefyddol. DarllenAy-nra gwied'd-iwyd gan y Parch.. Ð. M. Davies, Ceinewydd, a phregethwyd yn hymod o bwrpasol gan1 y Parch. J. M. Prytherch, oddiar y geiriau, "Ti a ddaethost yn n)e,s y dydd y gelwais arnat: dywedaist, Nac ofna," (Galarnad iii., 57). Yn y fyn- went caed gwasanaeth arall, pryd y siarac1- odd y Parch, D. M. -D'vies yn doddedig. ac effeithiol iawm,. Gosodwyd ei gweddillion i orwadd yn naear gysegredig nnnwent y Werny "miewm gwir ddiogei o-baith" am ad- gyfoidiacll bendigedig. I Dymumwm heddwxh i'w llwch ilis: yr ywen ddfti ganghenog, hyd nes y ca, uno a'i hys- I bryd i fod. byth, yn nghysgod Pren y Bywyd, ac i fwymhat; 01 ffrwythau per. f Amfomwydi 'wreaths' drudfawr i roddi ar ¡ ei harch, gan Mrs. Patten., Aberystwyth; Mrs Harry Davies, Llundain; Miss; Araoier ,n J ones, Edinburgh; Mrs Buckler, a, Miss Jones, Pena,rth, a, theulu yr Oriel House, Ceinewydd. Derbyniwyd llythyrau cydymdeimlad oddi. wrth lawer o gyfeillion fetbemt fod; yn bres- enol yn yr angladd, ac yn) mhlith y Hu.aws, yroedd y Parchm. Jenkins, M.C., Ceinew- ydd; Howells, Llwyncelyn; Davies, Bryn- | walis, Pencader; 0. LI. Owrem, Porth, Rhcn- | dda; Evans, Curad1, Ceinewydd; Mrs Harry I Davies, Llundain; Miss Eliz. Davies, Band; [ Mr Patten, a'r teulu, Aberystwyth; Mr form Lewis, Barri; Mr a, Mrs T. Grifntks, Barri; Mr a Ivtrs Jones a Miss Davies, Brynaman Miss Maggie; Jones, Penarth; Miss Anna Jo,nes, Edinburgh; < Nliss Ethel Thomas, Sunderland; Miss Myfi 'Evans, Neuadd Llanarth, etc. Hefyd, cymeroddi Morgan Evans, Ysw., Y.H., Oakford, ran yn y gwasanaeth yn y capel. Yr 'umder-taker' oedd Mr J. W. Thomas, Cwm-neuadd. Dymumwn i'r teulu, yn eu galar nawdd a | nerth y nef i greclu mai "Dwyfol yw tnefm Duw-a d:ifeth, I'w Hawdwr,. rhoi parch ydyw'r peth. "O'r ddir, hen boem, hyrddir ein bad-drcs for Dyrys fyd yn wastadi; Ni a foriwn er ymferwad: Ei domau tost, i dy ein Tad." Yr oedd yr ymadawedig yn hamui o linr ch- grefyddol: ei thadcu, "Shan Llain," ym en- wog am ei grefydidoldier. Perthynas agos iddo ef ydoedd y Parch. David: Jones, Mada- gascar felly, nid rhyfedd ei bod hithau yn meddu ar brofiad mor fendigedig yn ei hor- iau olaf. Da genym gredu fod y "ffydd ddiffuanC oedd gan yr hynafiaid yn aros. yn y teulu. Amhawdd peidio wylo oi cholli, ond; paliara yr wylwn? Un o'i hoff donau oedd Eden, ar y geiriau: "Paham yr wyhvn am y rhai Sydd wedi cyrliaedd fry heb fraw,. Yn. iach oddiwth bob poem a baj Maent eto'n fyw yr ochr draw." Hiraethus. -0:-