Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
14 erthygl ar y dudalen hon
P ROF FWYD I'R GWANWYN. -0--
P ROF FWYD I'R GWANWYN. -0-- GAN BRYNFAB. Gyda bod y rhew a'r eira wedi dManu, gwelir rhai o broffwydi y gwanwyn yn gwaeyd eu hymddangosi ad, Mae greddf ym mhlith y proffwydi hyn yn dweyd wxthynit pa bryd mae dod. Pe yr elerat yn mlaen fel ni, wrth yr, Almanaciau, byddai yn amser brysuur arnynt yn anil Nidi yw y gwanwyn yn dech- reu bob blwyddyn aT yr unfed ar ugaiti o Fawrth, er fod mesuxwyr yr amsexau ynittedt hyny yfi eu cranacl o ddyddiau y flwyddyo. Pe ymddlbynai proffwydi y gwanwyn arnom ni am eu gwyb-odaeth or tymhorau, bydd- ent yn fuan yn mhlith y proffwydi gan. Nid yw y gag a'r weno-i yn gwneyd: eu hymddang- osiad yr lID amser bob blwyddynu Mae y nail fel y Hall yn trefnu eu hymweliadaii i a.teb y tywydd sydd i fodl yn Ebrill. Os bydld y tywydd yn dymhertus, geHir disgwyi y ddwy tua chanol y mis, ond os bydd tywydd garw i fod yr adeg bono, ni welir y weool, a.c ni chlywix y gog am wythnos arall Sut mae y proffwydi hyn yn gwybod: ansawdd y tywydd yn y wlad. boa, pan y maent filoedd. o fiHdiroedd oddiytna, sydd bwnc nad yw dysg- eddgion yn medru ei esboaiao. Oni baie eu bod yn cael eu gwybodaeth fcrwy gyfi^rngvrr- iaeth greddf, byddai y ddug yma weithkm cyn i'r rhew ddadnaeru., a. chyn i'r eira ddi- flanu o gysgodion y mynyddoedd. Past mae y gwanwyn yn un diweddar, nid oes ehediaid yn gwibio trwy yr awyr, ac heb y rhai hyn byddai yn newyn ar y wenol. Nid yw hi byth yn disgyn i gymexyd pryrl o fvryd, fel adax ereiil. Dylem ddiolcb am yraweliad y broffwydes wanwynol hon. Oni bae hi, byddiai yr awyr yn dew o ehediaid a bob math, ac nid allem anadlu heb draflyagcu miliynau o honynt. Hi yw yr unig adjeryn sydd genym yn puxo yr aWYT, ac nid oes nesb yn ei chlodfari am wneyd hyny. Am: y Gag, nid yw hi yn cyhoeddi gwanwyn hyd DieS bod yn sicr fod adar y wlad hon yn teimlo ei clynerwich, a'i fywyd adiuewyddol ym eu cyfars- soddiadaxi. RhaidJ i aman ddihiumo. y pryf- 1 aid yn y ddaear, cyn i'r adar deimlo ei bod yn bryd; adeiladu nythod, ac ni ddaw y gog cyn hyny, am na fedr ganu ei dau nodyn yn gliiTi heb gael dicone<id o wvau. Yr un d'leddf sydd: yn llyvvodraethu yr j adar cytfredn, sydd! bob amser gyda ni, a'r ymwehvyr sydd yn dyfod yma megys i newid awyr. Ni welir y f-ran na'r biogen yn diecii- reu adeiladu ar frigau y coedydd, cyn gwy- I bod fed y storm olaf, a'r gawod eira ddi- 110. weddaf wedi myned heibiou Nid yw y fwy aJchem yn gwneyd ei nyth yn y llwyn na'r berth noethlwm Rhaid: i yspryd y gwaiiwyn sibrwd bywyd yn mhlith y gwiail a'r brigau, a'r daili dori. alian i gudidio safle yr adteilad o ohv-g y curyll. Mae andan a greddf yn cyd- fyned. a)u gilydd i'r dim. Yr ydym ni yn son: ",m ein gwybodaeth. Mae genjia da proffwydi o bob math. Ond mae yr adiar, a'r ehediaid bychain sydd yn bodoli yn agos i ffin diddymdra, yn pameyd llawer llai o gamsyniadau oo/r all o honom wrth ddesgrif- io y dyfodob Un o broffwydi cyntaf y tymher vv yr aderyn bychan, brith, ac hir-gynffoncg, ai eI- wir yn "brith y gwys," neu "brith y rhad." Mae yn anhawdd gwybod o ba le mae y proffwyxj bychan hwn yn dyfod: nior (kiLsyon- wth. Unwaith yr a yr aradrwr allan rw wtaith yn mis Mawrth, gwelir yr aderyn bychain yn cerdded trwy y gwys ar ei ol, yn union fel pe byddai wedi cael ei droi i fyny o'r ddaear gaini sweh yr aradr. Nid oes son. am ctaDiO cyn myned oddiax y talar, ond cyn myned haner y ffcrdd ar draws y cae, mae y proffwyd bach yn siglo ei gwt, ac yn cyfa;rch yr axadc- H r, gan ei ganlyn trwy y gwys, o fewa ych- ydig latheni. Mae ei ymddangosiad di&yift- vth yn ddigoni yws ambell un i gredii fod yruwelydd o fyd arall ar y cae gydag ef. Pan mae proffwydi y gwanwyn ar cMyfod atom, maa ein cyrod'eathio« gauafol ym esa gadaei. Cilia, v cyffyiog ag adeayn yr eira, cyn fod mis Ma wrth yn dechreu chwythu bygythionij ac ant yn ol tua garorau y rhew a'r eira tragwyddoL Maey "plovers" fu gydatrti trwy y gauaf, wedi ein gadaei cyn i ni glywed y gog, na gweled y wend. Fe ddywediir na welodd1 hyd yn nod- Dr. Nan- sem, nyth y "stone plover"-ei fod yn nytkn yn mhellach i 'r Gogledd nag y mae un antur- iaethwr wedi ymwthio hyd yn hyn--a.g eirthio Andree, feallai. Saith proffwyd anngham- syniol yw y 'saith cysgadur." Nid oes un o honynt hwy yn dihuno cyn i yspryd y gwan- wyn ddyfod heibio i'w cwsgleoedd, i ddweyd. ei bod yn bryd iddynt godi du gwelya,u. Gwelir y neidr yn dechreu ymadfywio cyn gynted ag y gorthrecha tes yr haul ias y rhew yn yr awyr. Daw y draenog yntau o'i gastell gauafol, yn ei gyflawn- arfogaeth wedi iddo WTheyd yn sicr y gall fyw yn yr awyr agored. Un o broffwydi cyntaf y gwanwyn yw y morgrugyTi. Gyda y diwrnod tesOIg cynta-f yn mis Mawrth, mae ei yspryd diwyd yn ei ddihuno, ac mae yn dechreu ymysgwyd at ei waith, evn fod dim gwaith iddo i'w gael. Ciywir y ceiliog mwyalch yn cyhoeddi fod y pwanwyrt wedi dod, Mor glk yw ei chwi- banogl ar ben boreu. Nid oedd: cymaint a sill o swn y-nddi ftsyn ol. Rhaid i'r efced- ydd esgyn i lwyfan yr ucheldex i ganu can longyfarchi-adol y gwarmyn. Nid oedd awydd am ganu vn ei fron, cyn i reddf ddweyd wrtho utri lawenychv. Ni aliai d o blith y brwyn nas i'r gwanwyn dori dxos y tir. Mae hyd yn nod y pyssrodyn yn mhlith proffwydi y n y gauaf, (4er taflu y bluen us ar vneb y Dyn i geisio ei dwylio. Nid yn. edrych i fYlvy cyn teimlo y gwanwyn ar adod y llyn. Rha.id i'r gwybed a'r ehediaid bychairt ddechreu chwareu uwchbea y dwfr, cyn. i'r pysgotwr feditwl am dwylio y brithyll. Mae y pysg. ,twr a'j fasgeA ?t ei gefn, a/i enwak yn ei law, yn un o broffwydi y gwanwyn. Gwena. y friailen yn mon y llwyn, neu yn nghysgod y clawdd pan wela y gwanwyn yn neshau o hir- bell. Gwel ef pan na wel un llygad dynol gymaint a chysgod o hono. Tybia llygaid y diydd ei bod yn ddyledswydd amo ef i gJ" hoeddi fod v gwanwyn wedi dyfod unwaith eto, er mat ychydig o)j effaith a deimhvn ni yn ein cotiau mawrion a'n menyg Fwch i'r goedwig, a gwelwch yno broffwdi Ewch i'r goedwig a gwelwch yno broffwydi y gwanwyT}. Nid yw y gollen a'r helygey er- icied wedi bod yn broffwydi gau. Hwy yw y ddwy gyntaf o deulu y goedwig i broffwydo am ddyddiau gwell. Mor awgiyrniadiol yw "catbau'r helyg, ond mae miloedd yn eini }i«' ".Wi» gwlad na wyddant beth yw y rhai hyn, serch 1 eu bod' i:'w gweled bob gwanwyn cyn bod son am ddeilen. Dyna fiodau yr helygen. Rhaid iddi hi flodeuo cyn cael dail, a deilio wedyn yr un pryd ag ereiil o adkjuocmadaiu' y gwanwyn. A wyddcwch chwi fod, gwryw a beeiyvv yn nheulu pcb pren? Oni bae hyn, ni byddai ffrwythau ar un o honynt. Ed- rych wch ar y l'lwyni evil yr adeg ,I hon of'r fiwyddyn, a g\velw'ch y g\va.haniaeth sydd rhwng yr addumiadau arnynt. Mae pob pren yn meddu y nodwedd hon. Y gwynt sydd yn cludo dtefnydd i ffnvythioni o un vr llall^h! y gollen, V dderweni, a choedydd erciU, tra mae y wenynen, sydd yn gyfrifol am tfrwythlonder y coed sydd yn talu iddi sua eu cusanu. Dyna ddigon am broffwydi y gwanwyn. hyd nes delo'r gcg i ganu.
-:0:----...--Y DYN IEUANC.
:0 Y DYN IEUANC. IV. Nis gwn pa fodd i benderfynu yn iawn ausgliad pwy sydd yn awdurdod' derfynol air daithi mevddwl a bywyd eini hoes yn ei cbysylltiadau politicaidd ar hyn o bryd. Arthawdd feallai gam amrywiateth barn, y byd, ydyw gogyyddo' yn ffafriol i unrhyw gill"gliad, ita gosod cyfundrefn feimiadol neb i fod yn. awduadod ac yn ddrych i ganfod yndido hyd, aj lied, a phwys y byd yn ei grynswth naturiol. Nid yn menv'r wyneb, ac yn swn y chwym, a dwndwr y byd, mae cael gafaiel ar ei wire- ioajoldl, a'i wir a'i lawn bortread; nid yn -nJhw-rw gwerthvddol y newyddiadtux ary\yn^ ebol ei gynwys, a'r "Echo" dimai sydd yn taithio'r wlad yn nghysgodiin y[1 hwyr, ac ha-nes cynhyrfiadau, allanol y cyfantfyd ar flayeax- ei dafod gwyllt a rhad; ac nid yn y tor- aeth papyrach dibvynt, a'r pentwr cysgod- ion, a'r drychiolaethau sydd ar draws eu gil- ydd ar hvd eu colofnau niwloig. Na, nid ar y wyneb feUy y mae cudd-fanau cyfTinion north bywyd a chymeriadiein hoes. Nidi yn lienyddiaeth frysiog ac erwin y dyrld, meddir, naaie cael yr a.llwe;«dd na pen y ffordd i ystyr SociaJaeth er enghraifft. Pa. fodd ceid gafael a. golwg deg a phriod- ol yote ar Sociala.eth ? Mae ei thrwst yn. ein ciustiau ers. talm bellach; ac er ei bod wedi d'yfod i belklerau y dwyrain- a'r goriiewin i Ddeheudir Cyraru, ac yn bygwth txawsnewid "snakes" Aberdaj- yn 'Socialists' bob copa, byw ar fyr amser; ond mae,, canoedd eta, er cymaint y swn a'r trwst, heb ei,gwefd, a mil- oadd heb ei dealL Os oes gweid a deall i fod arm a gwbl, mae yn bryd i'r bobl gael 4 wy na swn; a bloedd yn. ei chylch yn bresensol; neu a, ei henw yn ddiflas a mrmyg- edig yn Nghymn. ac fe'i eirlidir fel gau- dduwies yn ol i'w m.angre genediigal. Mae digon o frol, a led, a chleber, a dweyd, ac adrodd a chanu wedi bod- am Socialiaeth. Mae y grochwaecldi ar waeddgri sydd wedi rbmygc'r awyr am ei henw newydci ac estron- 01 wedi trethu annneldl y bobl i wrando aemavvT i air am dani mwy heb iddi ddyfod yn mlaen i ddangos ei hun a dweydJ ei hanes a'i neges yn syml yn eu gwyddL Ie, meddai rhywun1, neu rhywxhaa o'i disgyblion cviddied- ig, rhaiid gAvne\ d aberth am y-r hanes a, chwil- io }*n ddarllengar a IlygadLg?"aff i ddeall njeges Soca&Iaefbr—yn 'nhawelwch bywyd a chwmni di-rhodres a, di-ddwndwr y "dyn ieuanc"- antadlu yn aw^r-gylch ei gy md.e:ithas, a new-, yddxteb ei freuddyvyd laswren ddyngarol, a,Ji weledigaeth lydan-bell werinol—aros yn fyfyrgair yn nistawrwydd a golygfeydd ardd- unol ei fywyd ab-erthol—}TI hWlli mae Sccial- aeth yn myn'd i rodd-i datguddiad, a gwisgo ffiirf a gweithio allan ei chenadaeth, medd- ent hwy (y dysgyblion cuddiedig). Am bob cyfundrefn a bwys ac hosiiiadau lucfael a beiddgar, fe fyn y bobl wybodi ar fyr dn) am ei sail, ei chynibe'iliadi, ei bwriad, a'i rhagoilygon. "Profwch bobpeth, a del- iwch yr hyn sydd: dda," ydyw ad-nod fawr gan Maiwiog y Cymro; ac- er cystal y ce-nar am gymeriad Socialiaeth yn> ei glust ma.e ei gydL wylxxi: wedi rhagllaenu mewn diwylliaeth, a'r canlyniad yw rhaid i Socialiaeth fyned dan- yr un dynghed o galel ei barnu ganddo cyn ei derbynia.. Os yw Cymry Sydd yn myn'd yn ddwlach am fwvd saalch i'r corff na Ciiymry F u, mae Cymry Sydd yn rhagori yn ei chw-aeth mewn arlwyo bwrdd eu meddwl a'u beneidiau. A beth sydd yn fwy teg i''r Cymro gonest, plaen, syml., i ofyn i Social- iaieth rhyw ddau rten dri c gwestiynau fel hyn,: (i) 0 bIe da;ethost ti, Socialiaeth? I' (z) I ba lei yr wyt yn mynfd ? (3) Beth yw dy ddaliadau, dy egwydaior- ian, a'th fwriadau, a'th ddyimuniadau ? (4) Yn mha gylch, ac er mwyn pa ddos- ba-rth o bobl yir wyt yn byw yn benaf ? (5) Beth yw dy gymhellion a dy awdurdod dros ddyfod allan y dyddiau hyn yn fwy na'r dyddiau gynt ? A d-yma safle i'r j'sg^ifenydd! bellach, sef bod yn amddiffynwr i'r Cymry, sibrwd ei gwyn, mynegu ei ddeheuad, a gofyn ei gwestiynau, ac haw 1io ei gyfran, a diogelu ei hen etifedcliaeth yn y defiToad, ei rhyddid i wrand i grodu i dderbyn: a gwrthod, a thrwy y pyrth hyn yn unig geill Socialiaeth ddyfod Z7, i fewn ac i aresgym a meddianu ein gwlad. 11 Ni tha.1 gwthio- dim ar y Cymm, felly, y gorchwyl cyntaf a phwysicaf sydd genyf i'w vm ;y<I ydy\v siarad wyneb yn vvyneb yn uraiongyrchoi a digyfrvvng a Socialiiaeth yn .ei hiaith ei hun, yna deuvvn i ddeall well beth j'w wneyd a hi yn ei pherthynas a'r Cymro. Rhaid yn awir wrando air Socialiaeth yn Dweyd ei Hanes yn Nghymiru. Dywed Socialaeth wrthym fod prif an- hawsdeirau ei llwvdcliant wedi codi yn I Nghymru o dri chvfeiriad amiwg: I 1. 0 gyfeanad amwysedd y "terrri" ''Social- iaeth,' 2. 0 gyfeiriad camddeffiniadau pobl ar- w y»ebol o honi. 3. 0 gyfeiriad y dyn ieuanc sydd yn ei phersonoli yn ei fywyd ei hun. Dyma fanau gweinion caerau ei dylanwad, He rhuthra'r Philistiaid gw-aedhd i fewn i ym.c.sctd. Edrych i fewn i natur1 a seiliau'r cyhudd- iadau uchod fydd ein gwaith ya benaf yn ein hysgrif nesaf. Bwrriadwn cyn goJlwng ein gafael ar'Sociaj- aeth mwy i daadleu goreu medrwn ami fel y deallwn ei hegwyddor a'j nod. Gwn fod ajTgen cywiro barn a syniadau am Socialiaeth yn ddirfawr yn mysg ieuenctyd yr oes yri ein gwlad y dyddiau hyns. Bwgan ydyw gan amlaf hyd yn hyn o bosib. AmddifFynwr.
1 EISTEDDFOD GADEIRIOL GOS'EN,…
1 EISTEDDFOD GADEIRIOL GOS'EN, BLAENCLYDACH, Y GROGLITH, 1902. t. Beirniadaeth air y Traethawd. Derbyniwyd deg traethawd ar y testyn amserol hwn, a chawell cystadleuaeth ar- dderchog. Sylwir arnynt fel y daethant i'r llaw. Brig y Monvydd: Traethawd synwyr-lawn. ydyw hwn, bob tudaien o 00010. Fe aHai fod y rhagymadrodd dipyn yn hir, a gallasai llai o olioo diotfalwch yrnddanges. Eto, traetha,wd íYY'n gosod safon uchel i?w ddilyn- wyr ydyw hwn. Lief un yn Llefain: Dyma, eto draetxiawd manwl a galkiog. Ei fai yw ebrychu gpr- rnod, a phregethu'n baxhaus. Nid! yw calon y testyn yn y golwg o hyd; er hyny, ceir yma wmbr edd o bethau da. Syml: Tra,ethawd cyfla,wn etc. Nid yw'r iaith a'r sillebiaeth yn gwbl ddiw allau, ac nid ywr'r oil a ddywedir yn ddigon' agos i gwraidd y testyn. Eto, dynaa draethawd givych laTaJL Llais o'r Llu: Nid yw y traethaiwd hwn i fyny a'r td fu dan syhv eisoes. Gwelir llavver o ol brys arno, ac almwg yw fed yr awdwr am Jan,w'r tuda.leniaui mor rhwyddi ag oedd bosibl drwy beidio ysgrifenu yn glos. Ceir ynddo, ex hyny, raiÎ, pethau pur dda. TeTtius Tueddid. ni i gTedu, wrth ddech- reu air y traethawd hwrn, mai pregeth ar grefydd bersonol yr oeddem i gael, ond gwel- wyd yn amgen wrth ddarllen. yn mlaen. Mae'r iaith yn fynych yn wallus, a bradychiir brys yn barhaus. Etc, ceir rhai pwynitiau yn y traethawd hwn na chyffyrddwyd a hwynt or'r blaeni Gwledey-dd Effro: Tueddu i gymerytl1 goir, mod o amser i esbonio'r hunan-eglur y IDae'r traethawd hwn. Ceir ynddo, er hyny, beth- au gwerth oedi gyda, hwynt i'w he glum, ac y mae'r awdwr wedi cymôryd gofal mawr gyda'i waiiii. LIef o'r Anialwch: Traethawd wedi ei ys- grifenu'n glir a phrydferth iawn yw hwn. j Nid yw mor ne-wydd a thestynod a, rhai o'i flaenoxiad. Eto., mae'n ddyddorol a phleser- us iawn i'w ddarileni. Diwygi-wr: Disgy'na'r Diwygiwx ax unwadth gi,,N ar ei destyn fel eryr yn disgyn ar ysglyfaeth. Dywed lawefr o bethau halit a gwiir amserol. Bradychir diff yg ystyriaeth ar brydiaiu, a brys gydag ysgrifenu, fwy nag unwaith. T-rueni oedd i frawddeg lied chwydfc^vr derfynui gydag "Origin of Species Cl'ustfeindwr: Mae ymgais y traethawd hwn at fod yn deg a phawb. Maa idido wedd newydd, yn fynych., ar lawer o'r pwyntiau. Bradychiir brys yml8.i eto-, a cheir gwaU.au sill- ebol, a brawddegau cwmpasog. Gresyn hyn gan law mor gyfaxwydd ag a welix mewn rhanau exeill o'r gwaith Eto, dyma ymgais deg i ddweyd y gwir, mewn gwaed oer. Chwilotwr Beaau: Traethawd' hyno-d, o wallus yw hwn. Nid oes eisieu chwilcta. yma am wallau mewn brawddegaeth, a sdllebiaeth. Paham. hefyd y i-nynailr a,wdwr ysgrifenu brawddegau Saesneg, ac. yntau heb f-edru? Wedi dweyd1 hyn, rhaid addef fod yma eto syhvadau gwerthfawr a newyddr—ffrwyth darlleni a meddwl diweddar. Nis gwyddom., yn awr, sut i ddyfaxnu'r wo-br. Ychydig iawn o wahan'aethi sydd rhwng y goreu a'r gwaelaf. M'ae yma. gys- tadleoiaeth benigamp, a dichon y ceid bedrn- iaid gwahanol i dde^vis gwahanod rai yn oreu. Wedi pwys a. phiaryso drachefm, cawn) ma,i'r rhai sy'n rhagori ydynt: Lief un yn Llefain, Syml, Gweledydd Effro, Clustfeiniwr, a Brig y Morwydd; ac o'r rhai hyn, y goreu o ryrvv ychydig yn eini bairn ni yw'r ddau olaf; ac nis gailwn wei'd yh' well na rhanu'r wobr rhyngddynt. Gwiii.
--
--<r- 2. Y Llythyr. Derbyniwyd chwe' llythyr, a cha;wd cys- tadfeuaeth dda. Y sgrifenodd 'Mag' a 'Ca,radog) ar ddau du'r ddalen. Mae gan- ddynt lythyrau pur dda, er y gallasai Saesneg y naill. a chymmeg y Hall fod. yn gywirach. Mae IIythyrau 'Mena' a. 'Mary' yn rhai cyf- lawnach a naturiolach, ac er nad ydynt yn ddiwallau, yn rhai gwir dieilwng o'r wobr. Y di(ilarlii lythyr goreu ydynt- eiiddo "Gerald Spencer" ac "Idwal." Dau lythyr teilwng iawn yw'r rhai hyn. Synwn weld 'Gerald Gymro' yn ysgrifenu '.Aberystwyth' yn y dull Seisnig, ac y mae gwall nell. ddaai gan. 'Idwal.' Ond yr olaf, yn sicr, yw'r mwyaf cyfarwydd ag ysgrifenu, a chanddo d, heb fawr petruster, y mae'r llythyr mwyaf gor- phenedig. Gwobrwyer Idwal. Gwili.
3. Yr Ysgrif.
3. Yr Ysgrif. Dim ond un ysgrif dderbyniwyd. Dwg y ffugenw 'Dychmygwr.' Dechreua. 'Dych,- mygwr' yn bur dda, ac ysgrifena'n gywir. Cyfyd sylwadau pwrpasol wrth fyn'd rhag- ddo, ond amlwg yw fod rhanau olaf yr ysgrif wedi eu hysgirfenu mewni brys mawr. Gresy n fod yma gymaint o ddiofalweh. Er lyny, mae 'Dychmygwr' yn sicr o fod yin teilyngu i wobr. Dechreued yn fwy bore y tro nesaf. Gwili.
4. Y Farwnad.
4. Y Farwnad. Derbyniwyd, naw maxwnad, ac nid. yw'r gystadleuaeth, gyda'u gilydd, yr hyn allesid ildisgwyi.. Mae yma fwy o. 'wylo gwneyd' nag o hixaeth calon. Gresyni fod v- rhaid i feirdd Cymrui ragrithio hiraeth yn barhaus, a bjnv ar fanylion yr ysgrifenyddion Pa I bryd y gwrandewir ar lais y proffwyd yn dweyd 'Ta,w a'th gwynfan, na wna fanmiad'?' Ond beth am y'naw? Sylwir arnynt fel y dontt i'r l];:Lw: Mae "Lill'r Bedel" yn bur dyner a marwn- adol, and heb fod yn gywir-mewn ia,ith, nac yn gryf a. newydd.. Mae "CyfaiU Calon' ryw- beth yn debyg, ond heb fod mor fyw. Cyn- ygia "Gwyliwr y Bedd'" at fwy o newydd- deb, ond gwallus iawn yw ef mewn iaith a, chystrawen. Gvdla'r eithriad a dair neu I bedair Uinell ryddieithol, ma.e marwnad "Bryniau Canaan'' yn fyw a naturiol iawn, yn gyflawn a marwnadol. Mae "Anadi I-Iir- aeth" eto'n gyflawn a naturiol, ond nid, yw'i ffigyran'n bobpeth ellid ddymuno-. Dipyn yn oer, a rhy chwanog i. ymdroi yw "Awel y Boreu." Nid oes ganddo ddigon. o swu hir- a,eth. Teimlir hefyd ma,i traethodi, ac nid marwnadu y mae "Cwyn, Hiraeth," eT fod ganddo gan ddia. Dipyn yn anghelfydd a, gwerinol yw "Aceni Dro'm, a.c efallai fod yr un peth yn wrir i raddau am "Llads o'r Glyn." ond fod "Llais o'r Glyn" ychydig yn fwy ifansiol. Wedd ddarllen drwyddynt, ceir fod "Awel y ifansiol. Wedi ddarllen drwyddynt, ceir fod "Awel y Boreu," "Cwyn Hiraeth," a 'Bryniau Canaan' yn rhagori, ac o'r rhai hyn y fwyaf marwm- { adol a boddhaus yw "Bryniaui Canaan." Gwili. I
5. Testyn y Gadair: "Ymson…
5. Testyn y Gadair: "Ymson Herod." Derbyniwyd 260 ymsonau, ac ar y cyfan, ma,e ym,a gystadleuaeth bur dedlwng. Gwneir byr sydw arnynt fel y digwyddant ddad gerbron. Ymson baxddonol sydd gan "Llef o'r Ddysgl." Nid yw'r iaith yn ddifrychaiu, na'r cymairiaethan. Ceir yma. lawex cwpled da, otnd nid oes yma digon o gynydd. A oedd yn bosibl i Herod lefaru'r rhan olaf ? Mae ymson Belsassar yn un cyffrous. Digwydda. diofalwch yn y llinell gyntaf, yr hon sy'n fer, a d aw, i'r golwg, fwy nag unwaith wedyn, ac y mae peth cytnysgwch, yn yr ymson. Wedi'r cyfan, darn cynhyrfioi iawn yw hwn. Nid yw "Iaga Leiaf" yn feistr ar yr "hi," a rhydd- iethol yn fynych yw ei ymson. Nid baidd sy'n gwneyd llinellau fel: "Un dtry y byd. yn hollol wyneb-waered." Rhaid dweyd, er hyny, fod rhan alaf yr ymson yn lied gyffrous. Mae "Rhyw Lads o Lys Oerr Loesion" wedi ysgrifenu'n ddiofal iawn. TyT ar draws iaith a. chorfan, a. mesur., Eto, mae ganddo ymson llawn 0. wir gynwrf, ac o ysbryd dramadegol. Lied amgylchog a chyffredin yw Gwyiied- ydd." Nid oen gandclo, gyffro byw, a dylai sillebu'n fwy cywir. Mesur disymruid sydd gan "Lhvch o'r Llu." Mae ei sdllebiaeth yn wallus, ac orffoxtunus o afledhais yw ambell daxawiad. Eto, mae ei yshryd yn ddramat- aidd ia.n. Dechreu difraw sydd gan "Nathan,5 a difraw yw'r rhan flaenaf drwyddli. Daw mivy o fywyd i'r rhan olaf, a pheth dÍJofalwch. Mae ymson "Y Gwir yn Erbyn y Byd" yn farddonol, oml nid ymson Herod, eithr ymson y bardd ydyw. Prin y ca Herod ddweyd dim! Gellir dweyd; yr un peth yn union am jnnson "LlefCydwybod." Dywed efe nad oedd Herod! y nhir ymwn j and) diau y gailai ymison 60 HinelL Pur ddifraw aim ysbaid yw "Llai na'r Lleiaf." Cynhyrfa di pyn wedyn, ond nid oes yma ymson gwir gyffrous. Ymson cynhyrfioi, heb fod yn faxddonol iawn sydd gan "Cydwybod Euog;" eto, teimlir ei fod yn dal at. y testyn o hyd. Daxllenja ymson "In Dolore" fel axalleirdad o "Ymson y Llofrud:d.' Cear ynddo lawer o gyffro, a dormesur, a, gwaliau m,ewn cystraw- en a sillebiaeth. Mae, gao "Macbeth" ym- son pur gymeradwy. Modd dweyd dim, yn ei erbyn, os na ddywedir y gallai fed yn fwy enaid-gynhyrfial. Cynyg at o-rmodiaeth y mae "Gwxaig Herod." Credwn mai coll i'r pwynt yw pwysleisiio. ofn Herod rhag collar orsedd. Eto, darn barddonol yw hwn. Mae meiflau ar iaith "Llais Hun.ain. ac nid oes digon o arswyd byw yn yr ymson. Mae'r llythyren 'h' yn fagl, a'r treigliada.u'n dram- g^vydd i "Lais Cydivybocl," a phur, dddgyffro yw'r dJarn drwyddo. Mae ymson. "Er Mwyn Cydwybod" yn un cryf a chyflawn. Gaiiai'n cyffrod fwy, feallai. Pur ddiofal yw ymson "Gwas Crist Mewn Gwregys C-roen"-—diofal mewn iaith a mesur. Mae'n un lled gyson a. byw, er hyny. Bu "Gwlithyn" dipyn yn an, ffodus vn ei ddewisiad- o fesuir. Nid oes symud ynddo. Mae'r yrmson yns un lied gyflawn, ond anodd oedd i Herod ddweyd y darn olaf, "Txagwyddol heol" sydd gan "Aristobulus." Mae ganddo ymson gyffrous, er hyny. Mate ymson "Miserere" yn wir fyw barddonol, a chyffrous. Gresyn i beth dddofaiwch ddDd i fewn iddo.. Anhawddir ymson "Llais (Yx, Anialch" gan sillgoUiadau anghelfydd; eto, onibae am aTrubel1 linell ddifraw, mae ganddo ymson) byw. Darn yn y mesuXau cynghaneddbl sydd gan "Hen Lane." Darn lied wych ydyw, ond1 gresyn. nad yw yn ymson. Mae ymson "Ofnus" yn un prydferth, barddonol, ond nid yw Ylll, ddigon cynhyrfioi. Mae gormOld o rywfath o rodres yn ymson "AHais." Mae yna lawer o ryw swn, a rhy fach o ymson mewnol, diwys. Mae tipyn o ainadfedrwydd. yn dod i'r goJwg yn YIDson "Nathanael," ond nid yw'r darn i gyd ar galon y testyn1. Yn awr, fe geir. nad, oes un yn sefyll allan, a'i ysgwyddau'n uwrh. na'r Uetll. Dichon mai'r gareuûlI1 ydynt Belsaissar, Rhyw Lais o. Lys Oer Loesion, Macbeth, Aristobulus, Er Mwyn Cydwybod, a Miserere.* Y ddau olaf sy'n dal o-reu fw hail ddarileni; ac er nad oes fa.wr i'w dynu rhyngddynt, yr ydym yn caiel ein hunain yo. tueddu fwy-fwy at Miserere, ac iddo ef y dyfernir y gadair. Ar air a chywybod, Gwili.
--;0:-P'ENYDARREN.
-0:- P'ENYDARREN. --0-- Nis gallaf ddesgrifio y tristweh a datentodd dros Peniydarren a'r cyffiniau air dderbyniad newydd anrasgwyliadwy am farwolaeth sydyn. eio. brawdi boff ac anwyl Mr W. Scofurn.eld Thomas. Cwrddodd. a daimwain, angeuol yn ngweithiau y Plymouth, dydd Llun Ebrill 7fed. Yr oedd ein brawd yn 27 oed, a.g yn aelod ffyddlon yn nghapel Morlais; ac ¡ yr oedd yn cymeryd, rhan flaenllaw' gyda'r bobl ieuairic bob amser. Yr oedd hefyd yn cael ei ystyried yn un o'r bechgyn mwyaf llawen ag hapus yn y dref. Pan, ddaeth y newydd am farwolaeth ein diweddar frawd, tarawyd y boblogaeth i syn- dod, a mawr fel teimlwyd y fath newydd. gan drigolion y He. Dydd lau canlynol, daeth lluaws mawr o bobl yn nghyd i d.alu'r gymivyn- as oilaf i'r ymadawedig. Yn y ty gwasanaeth- olaf i'r ymadawedig. Yn y ty gwas-anaeth- odd y Parch. T. J. Matthews; ac ar y ffordd i'r cem'etexy canodd y cox amiryw emynau cyfaddas. Yn y 'cemetery' gwasanaethwyd ar yr achlysur pruddaidd gan, y Parchn. J. Aubrey, Morlais; D. Price, a D. L. Jones, Tabernacl. Duw fyd do yn nodded ac yn amddiffyriai i'r teukii a'r perthvnasau oil yn y storom lemi hon. Bydded iddynt dxoi eu gwynebau at yr H wii sydd yn gymoxth mewn cyfynder. ¡(Ei haul a fachludodd tra'r ydoedd yi ddydd. Gostyngodd Efe ei nerth ar y ffordd, byrhaodd ei ddydd!i,au.i' Glyndyrus.
— :: ¡ Y PLA YN UGANTT> t.¡
— Y PLA YN UGANTT> t. ¡ —o— Hysbysrwydd o Zanzibar a fyniega fod 47 1 o achosion o'r pIa, a. 7 o farwolaethau wedi bod hyd yn hyn yn Mairobi, prif ganolfan Rhailffordd yr Uganda. Y mae yr haint wedi ymledu o'r noda-chfa. frodorol at linellau y gweithwyr ar y rheilffordd.
---CYMDEITHAS L'ENYLDOL A…
CYMDEITHAS L'ENYLDOL A DADLEUOL Y BOBL IEUAINC I NAZARETH, TREWILLIAM. Mr Goiygydd,— Wedi hen. ddieaJl bellach fod eich papyr clodwiw chwi bob amser wedi arfeir cefnogi Cymdeithasaiu y Bobl leiiainc- trwy roddi cyhoeddi!srwydd i'w gweithrediadau, da iawn genym, os caniatewch, i ni eich hysbysu edn bod nimaiu yla Nhrewilliam wedi ildwciklu un tymhox ychw'anegol, a. hyny yn un Hwydd- ianus iawni. Bu yma ymdxech egnioJ,, a phawb air eu goreu megys i gyflawniu y rhan j hono a dd^rpain^d. ax eu cyfer, a. chredwyf nad oes edsiaiu i'r gymdeithais gywilydddo' o'i phrogram. pan ddeiallai fod y r-hestr yn cyn- wys y testyn.au canlynol: ) 1. "Byddin yr Iachawdwriaeth" gan, Mr H. I. Powell. 2. "Perthynas y Diwygiad Methodlistiaid a Dyrchafiad: Cymru," gan Mr John Isaac. 3. "Perygloii leuenctyd,' 'gaji Mr Thomas Morgan. 4. Dadl: "A Ydyw Llwyrymwrthodiiad yn Hanfodol er Ffuirflo. Cym.€Tiad"—cad.ajn- haul, Gwilym- RobeTts; nacaol, Mr Seph J. Thomas, 5. "Cjxiydd Cymrfu: yn Ystod Teyrnasiad Victoria," gan D. J. Thomas. 6. Ysgrif ar "Islwyn," gan; Adrronicus. 7. Dadl: "A ddylid. ddddym/u Ty yr Arglwyddi"—cadaxnhaol, J. T. Davies; naca,ol,H. J. Powell. I 8. "Merched Enwog Cymru," gan Miss M. A. Roberts. I 9. Ysgrif ar William Williams, Panty- celyn, gan W. J. Davies. 10. "Myfyxdod o Natur fel Moddioni DiwyHiant," D. J. Powell. ii:. Ysgrif ar "Confucius," gan T. R. Evans: 12. "Pwlpudl Cymrn," J. D. Thomas. 1.1. "T. C. Edwards," can G. Mathews. A threiliwyd y cyfarfod diweddaf, nos Fawrth, Ebrill yr 8fed, i ymdrini a'r civicstlwn canlynol, "Pa un ai ma-terion tramor neu caxtxefol ddylai gael y mwyaf o sylw gan y Senedd." Mr Samuel Williams a: Mr J. Taliesin Da,vies oedd y d-dau ddadITcuwr ar y cwestiwtn. Dangosodd. y ddau ddyn ieuanc yma eu bod yn wieidyddwyr (politicians) o radd drylwyraf, a chafwyd cyfarfod brwd-! frydig anaiferol, braidd na, chredem ein bod yn gweled y golygfeydd hyny syd'dl yw gwel- ed yn St. Stephen's pan ddygir ger bron v j "Ty" ryw gwestiwn o bwysigrwydd- fwy na'r cyffredin; ac i ni fel cymdeithas, hwn oedd edin prif gwiestiwn, a gallaf each sicrhau Mr Gol. mai nid ofer fu yr ymdriniaeth, er ei fod yn gwestiw n rnawr a, phwysig. Eto, gallaf dysrtia i'r ddiau ddyn ieuainc yma. didefnyddio eu hathrylith yn y modd mwyaf effeithiol ag oedd yn bosibl iddymt, a char- j wni yn fawr fel un ag oedd yn bresenol, pe byddai y cap el wedi ei orlenwi, oblegid r.icr j genyf fod rhai: pethau, wedi eu dweyd ag sydd yn acilewyrehu clod ac. anrhydiedd ar y ddau cM adieu wr ieuainc yma,. "Knowledge is Power/' Mr Gol., a dyna a rw yd dair y Cymdeithas Lenydd:oi hon. Yr edddoch, yn dddolchgar, Yr edddoch, yn dddolchgar, Noni Con Quil. I
..............-:0\:----ETHOLIAD…
:0\ ETHOLIAD CYNGHOR DOSPARTHOL I Y RHONDDA. I -0- ———Qt Cwm) Rhondda Fach. Mr GoJygydd, Dydd Llun diweddaf, ymladdwyd: bnvych bo.eth yn Tyiorstown, Pontygwaith, Watts- j town,, ac Ynyshir, rhwng dirwestwr selog a thafarnrwr; ac er siomedigaeth i garedigion rhdnwedd, a moesoldeb, fe ddychwelwyd. yr olaf gyda. mwyafnif bychan o ddeig. Beth oedd yn synfawx yn yr etholiad oedd, fod proffeswyr crefydd: yn llawenhau yni nychwel- iad y tafamwr, ac yn cymysgu gyda'r cymer- iadau mwyaf is el yn y cymydogaethau uchod, ac hycl y nod swyddogion eglwysig yn. gwei th- iol a'u holl egni ynt erbyn cymexiad dySglaeT. I Mae y nlla;wn bryd i'r bobl hyn i roddi eu swydda.u i, fyny a, myned ui'w He eu hun." Yr oedd yn dda, genyf fod rhai a weinidogion y doisparth wedi gwneyd eu goreu, yn y frwydx, a dal bane,r rhinwedd i fyny. Nis giellu- dweyd felly am, yr oil!; gwell oedd gan rai fod yn y "back groundf" na chodi eu Uef yn: erbyn meddwdod a.c ym erbyn proff es- wyr crefyddi fynychu y dafarn ag eistedd yn "Eiisteddfa'r Gwatwarwyr." P-eidied, y dir- wfestwyx a, digaloni, gallent ymlawenhau ■wedd'r cwbl, gan gofio eu bod wedi, brwydro yn anrhydeddus. Er colli, ni ellir dy-wedyd hyny am yr oehr wrthwynebol. Nid oes dim yn, rhy isel ganddynt i winayd a dweyd. Men- traf ddweyd yn dddfloesgni., fe wxthodwyd y dynl goreu, a gellir bod yn sicr, e:r ein bod yn y lleaafrif, fod y cymelriadau goraf yn yr ai- daloedd yn cynrychioli y 782 a rodda.sant eu pleidleisiau i Mr Williams, Cash Store's, Pontygwaith. Os cawn fyw, credwn yn ddi- ysgog y bydd gwell graen ar bethau yn rnhen y tair blynedd. Yr Edddoch,, Cysondeb.
—_:o: . | ! YMADAEL HEB RODDI…
—o: | YMADAEL HEB RODDI RHYBUDD. —o— Cododd pwynt dyddoral yn y Gyfraith o berthynas i feistr a gwas. o flaen Ynaclon Yarmouth, ddydd' Gwener. Yr oedd;1 Nathaniel Swann, ma-snnchydd pysgod, yn gwysio. un o.'i weision, yr hwn a ymadawodd heb roddi rhybudd. Gorchymyniwyd -i'r ] fel iawn. Addefwyd fod' yr hawl)dd ^vedi cael dyn arall yn,. fuan, a, thalu Had o gyflog iddo; a dadleuwyd nad oedd yna, golled wedi cael ei achosi o dan yr amgylchiadau, ac nil ellid rhodidi lawn. Dywedodd Swannwrth yr Ynadon iddo. ddyfod a'r achos yn mlaen fel prawf. Sylwodid y Maer, gan nad: oedd colled wedi cael ei achosi, na ellid ca;niatau iddo gyflog wythnos am i'r diffynydd ymadael 1 roddixhybudd. Gorchymymvrd i'r ydd dalu is. a'r costau.
vNACH DUR A GLO CANADA.' i,
vNACH DUR A GLO CANADA. 0 2d ar gynydd y mae yr ysbryd an- I JUS yn Nghanada yn masnach dur a ofnir y bydd i hyn adael dylanwad n t 1 ar fasnach. yn gyffredinol. Cyr- b d dur 69 a glo 139, a dyma. y pris- f a. gaedi eto. Cododd prisiau yr ha 'r glo 2 op mewn dau ddiiiwrnod'. Ca "er golygfa gyffrous ar yr Exchange.
Advertising
|Meddyginia.9fch DiLgyffalyb Meddyginiaeth Bur, Sicr, Ddyogel, Llwydd ianulp ac Effeithioi rdyw, Quininft Bitters 1 1 vrn aa NID YW BYTH SIOMI, ^■1 wiiii I, I, I, 11.—g Pawm. ynr mi clxanmol, Nid yw byth yp, aiomi, Rhydd nerth i'r gwasja, Adferiad iechyd fr cl&Lk A mwyn,had bvwyci oawb. MEDDYGINIAETH EFFEIT HIOL, Y EIM- miloedd wedi caei ItLehad oddlwrth amryw glefydau trwy ddafnyddio y FRnDYGINIAETH RHYFEI JOB' HWN ■Pan y mace pob MEDDYGINIAETH ARALl. WID-I HEBDDO. MEDD MEDDYGOM^ BITTERS GWILYM ETANS, ADFERA IECHYD. -I>ê MEDDYGINIAETH DEULUOL. PHUR, MEDD DAbANSODDWI^ BITTERS GWILYM EVANS NI DDYLAI UN TEULU FOD HEBDDO. -0- MEDDYGINIAETH LLW YD DI ANUSi MEDD FFERYLLWYR -0- Pawb yn ei gaiimol. MEDDYGINIAETH Y MAE YN RHODDI NERTH I'R GWAN, IECHYD I' RCLAF, A MWYNHAD BYWYD I BAWB. -0- Meddyginiaeth Bur, Sicr, Dyogel, Llwjtl#, ianu*, ac Effcitkiol vdyw, Bitters Gwilym Evans. -0- TYSTIOLAETH DDXWKDDAii, -0- MEDDYGINIAETH GOREU YR OES; ELLEN WILLIAMS. RHYBUDD. Anglesey, North W, ales. Mawrth :z 1896 Foneddigion,—Yr wyf yn eich vfBysii fy mod wedi cael lies annhraethol oddiwrtfe QUININE BITERS GWILYM EVANS. Yr oeddwn mor wan pan y dechreu ais es gyo- meryd fel nas gaUwn gerdded at y tan fy hunan, heb gynorthwy fy mam. Er fy naeo wedi cael amryw gyffeiriau gan fedygOR ai y pryd ni chefais ddim lies oddiwrth yr un;, hyd nes y clywais am Quinine Bitters Gwilyss* Evans gan ffrynd; a phan ddechreuais ei gymexyd yr oeddwn yn well mewn byr alJbo ser. Y mae genyf ffydd annghyffredin via Quinine Bitters Gwilym, Evans, ac yr wyf yn holol gredu y byddwn. wedi n.arw oni bai i mi ei gymeryd. Yr wyf yn ei gymeradwyo at Wendid fel y Physig goreu a gefais ac yr wyf yn dyrauno ar i bawb ei deroa, ac yn teimlo yn sicr y cant leshad, drwyddo* oddiwrth Wendid a Llesgedd. Yr esiddoch. yn gywir, Ellen Williams. Y mae poblogrwydd a nwv^d?ant gyffelyb y meddyglyn rhagorol hwn wedi* temtio amryw i gynyg efelychiadaa A werth o hono i'r cyhoedd. Gochelex y cyfryw efelyduadau. Edrychwch fodesw Gwilym Evans ai bob Label, Stmap, & Photel. Gwerthir ef mewn poteli, is i%c, 21 gel a 4S 6ch yr OOij blychau yn cynwys isir potel 45 6ch am 12s 6ch. I'w gael yn mhob man, neu danfonir ef yn rhad am y priàu; uchod drwy y post, yn uniongyrchol oddi- I wrth y perchenogion, Quinine Bitters MANUFACTURING COMPANY, LTD., LLANELLY, SOUTH WALE& Prif OruchwyliwT yn America—Mr IK