Tarian Y Gweithiwr

-:0:- NODION AMERICANAIDD. -0-- MaTwolaethaM. RAINBOW.Ch.we-f. 25. 1902, yn ei chartref 227 N. 14th St., Murphysboro, Ill., Mrs. Jennie C. Rainbow, merch hynaf Rich- ard Thomas, Birmingham., Alabama. Gan- wyd hi yn mhlwyf Baglan, Sir J organwg, M.edi 17, 1852, ac yr oedd yn hanu o deulu urddasol y Thomasiaid, perchenogion gi., fey did; y pi wyf. Wedi dyfadiad ei theulu i'r wlad hon buont yn byw am fiynyddau yn Grand Tower; yna yn Carbondale, cyn symud i Alabama. Gadawodd yr y mada .v- edag dad a phump o blant, hefyd chmoryrdd a brawd. AYE R.T ac.h. 26, 1901, Mrs. Jane Ayer, yn nhy ei rhieni yn Pen Shaft, Irwin, Pa., a chraddwyd hi yn nghladdfa'r dref. Merch yxloeddi i W. R. a, Matilda Jones, Irwin, Pa. Ganwydi hi Gorphenaf 11, 1874, yn Pcnt- lotyn, D.C. Daeth i'r wlad.hon gyda r teulu, Medi 1881, gan ymgartrefu yn Irwin. Bed- yddivvyd hi yn 1897 gan y Parch. Howell Jeffries, gweinidog yf eglwys y pryd hwn,v. Yn 1898 unwyd hi mewn glan briodas a W. Ayer, Irwin, ac o'r briodas bu iddynt ferch, vr hon a'i rhagflaenodd ir wlad sydd well i fyw. Bu y tentl-u fyw am dair blynedd yn Wfilkinsburg, Pa. Yn ei hafiechyd trwm ac hirbarhaol, teimlodd awydd myned1 at ei thad) ari mam i Irwin. GwnawdJ hyny, end ni feddyliodd neb fod y diwedd mor agos. Ni fu byw ond wythnos wedi dyfod i'r lie. Pan oedd ei thadcu, sef Rowland' Jones, yii cael ei ollwng i'r bedd yr oedd,, ysbryd ein chwaer yn ymadael o'i daearol dy i'r gwyn- fyd sydd fry. Yr achos o'i marwolaeth oedd dyfrglwyf. (Jwunaid-d oedd ei hiechyd er ys dros ddwy flynedki. Cvdnabyddwyd hi gan ei chydnabod er yn blentyn yn un o r merch- ed mwyaf rhinweddol, mwynaidd, tawel, gpfalus, a moesol-paiwb ai hadwaenai vn edrych i fyny ati feI model o fwyneidd-dra a, gostyngeidd rwydd. Bu am rai blynyddoedd yn ngwasanaeth Dr. Taylor, Irwin. Nid oedcl yr. un ferch fel Jane Jones yn mam yr hen Dr. Taylor a'i ddau fab, y rhai sydd vn feddygon hefyd. Edmygent hi ar gyfrif ei gonest rwydd, ei diwydrwydd, aii glanweith- dra. Nid oedd pe-thau ysgafn a gwarthus bywyd yn cael un lie yn ei meddiwl. Ni cheid ei gweled1 hi mewn theatre, balls, a'l dancing halls. Yr oedd yni byw yn mhell uin,chlaw ameuaeth. Pan gymerodd! ami yr enw rhagorol yr oedd yr un fath, ei bywyvl yn ei holl ddadhlygiadalJ! yn ardidangos yr hyn oed'd yn fewnol. Gwed-clio-dd a chan- odd lawyer yn ei chystudd. Yr aedd yn hoff iawn. o weddio. Os oedd ei choff yn egwan ac afiach, yr oedd ei hen,aid yn gryf ac yn iach. Os oedd y byd tu allan iddi hi n gymylog, yr oedfl tu fewn yn oleu. Er nad oedd! ond ieuanc mewn dydidiau a chyda erefydd, eto; cafodd deimlo chwerwedd dyfr- oedd: Mara., ond parhaoddi i ddal cymundeb a,, Duw. Balm i glwyfau y tad a'r fam yw eu bod yn rhieni i'r fath gymeriad. Cafodd gladdedagaeth barchus, y Parch. Howell Jeffries a'r yssrifenydd yn gweinyckl:u.O'r "Drych."

:0' Ymwela y Shah o Persia a Llunoaan yn mis Cjorphenai. Cariodd trulls Coxfforiaeth iManceinion yr wythnos ddiweddaf 607,782 o dcithwyr, ac enillasant 2,332 o bunau. Cyrhaeddodd 20,000 o yrrwelwyr axdal Matlock y Groiglitfau

1iZiI. [ CY'MAN.V1; CENTRE, o LJDA. Dydid: Mawrth, .rill ta.F, cynhaliwycl Cyraimfa Dciiswestol o dan nawdd Dosbarth Demi y Rhonddia a Chaerdyd^ yn Pentre, Rhondda, yn nghapelau Nazareth, a Hen Seilo, y rhai yn garedig ac ev^ilysgar a, roddKvyd at ein gwaisanaeth. Yr oedd Sein d-orf Bres Gilfach-Goch, a, Themlau y Git- fach; Tonyrefail, a,, Threalaw, yn dod; i fyny gyda r tren dieg i'r Ystrady ac wrth yr orsaf yr oedd Temhlu yr Heol-fach, Celli, air Ton, a'r Rechabiaid a'r Gobeithluoedd yn eu cyf- arfods, a ffurfiwyd- yn orymdaith i fyny i'r Pentre., yn cael. ein blaenori gyda. Band y Gilfacli, Cynaliwyxl cyfarfocl y boæ yn Nazareth, M.C. C'adfeirydd!, y Parch. D. Gwenffrwd: 'Evans, Gelli. Wedi; canu ton, dechreuwyd: y cyfarfod trwy weddi gan frawd; o'r Pentre. Yna cafwyd anerchiad rhagorol gan y llyw- I It, tn' yddl Wedi hyny cawsoim anerchiadau pw r- pasoil a thanilyd gan y Parchn J. C. Williams, Cilfowyr; Rees Evans, M.D.B.C., Lianwr- tydi; a Morris Morgan, Abertawe. Diwedd- wyd trwy weddi gan y Parch. loan Thomas, Gelli. Ar ol ciniaw:, am ddau o'r gloc.h, ffurfiwyd yn orymdaith, a chafwyd gorymdaith fawr- eddbg jer fod yr hin yn hynod o anffafriol a gwlyb y bore, er hyny daeth tyrfa fawr yn nghyd, a chafwydl goiymdaith o dros haner milldir o hydi. Gorymdieitbiwyd Jawr i'r Heol-fach; ac yn ol drwy y Gelli a'r Ton, ac i fyny hyd at y swamp, pen uchaf y Pentre, •bron i Treorci, a.c yn ol i'r Pentre, wedi cerddeds am yn agos i ddwy awr. Yr oedd y band yn chware yn ardderchog, ne.s creu bpvyd drwy yr holl wersyll, a phawb yn synu wrth weled y) fath dyrfa, o bobl a, phlant wedi troå. allan. Golygfa na wehvyd ei bath yn y cwm er' ys blynyddoedd o'r blaen, a phawb yn canmol dewrder y bobl, a'r gwragood a'r pLlint yn troi: allan mor gryf ar ddiwrnod mor wlyb, a'r heolydd mor afiach, yr hyn oedd yn brawf fod' achos sob rwydd yn agos at eu cal- onau, ac yn brawf hefyd fod yr achos djr- westol yn cymeryd gafael adnewyddol yn. y ivl ad eto. Wedi dychwelyd, caf wyd aWT o gyfartod; yn y capel, i fobol mewn oed, tra yr oedd y plant yn mwynhau y te a'r bara. brith. Lly w- yd'dwyd gan yr U.B.D., a siaradAvyd gan y Cadieirydd, y Parchn. W. Jones, Ton; W. Lewis, Cwmparc; E. W. Davies, Ton, Plexv ydid; Mr John Rees, Ton; a Mrs Nicholas, Casnewydd. Tipyn o gyfedllach, neu gynhadledd oedd y cyfarfod hwn, i gael tipyn o brofiad y bobl gy<iia golwg ar yr achos, ac i geisio cael allan y ffordd oreiu i. wei-thio ym llwyddianus gyda'r achos dirwestol. 'Tone? unol y siaradwyr oedd y fwyaf lbvyddianus. Dywedai y Parch W. Jones mai y diffyg oeddef yn deimlo oedd, cael y bobl at eu gilydd i wneyd' gwaith er treio a threio, cymhell a chymhell; and tairawodd y Parch. W. Lewis, Cwmparc, yr hoel air ei. chlopa drwy ddweyd eu bod hwy ym Cwimparc wedi cychwyTT; drwy alw eyfar- fod neu bwyllgor o'r tair egiwys, a'u bod wedi penderfynu agor Teml yno; ac y mae y tri gweinidog, a diacondaid, ac ajelodau yT eg- lwysi wedi rhodtdii. eu henwau i uno, ac y maent wedi penderfynu cynal tri chyfarfod dirwestol un yn mhob capel, er galw sylw at yr achos, a derbyn tnwau, ac yna: agor Teml gref yn y lie, a gallwn feddwl mai y frawddeg oeddl yn tairo i feddwl pawb oedd yn breseniol oedd, wrth bob lie oeddi heb wneyd oedd, "Dos a gwna dithau yr un; modd." Yr ydym yn dra hyderus y gwelir Temlau llewyTchnrs yn Cwmparc, Treorci, Trehetrbe-rt, Ton, a'r Dyffryn yn fuan. Yr oedd yn dda iawn. genym weled cymaint a weinidogion y cylch yn rhoddi eu presen- oldeb a/u cefnogaeth i'r achos, ond eto y mae lie. Gwelsom y gwednddogion canlynol yn bresenol: J. M. Davies, M.A., Pentre; Thos. Davies, Treorci; W. Lewis, Cwmparc; W. Jones, Ton; E. W. Davies, Ton; loan Thomas, Gelli; D. Gwenffrwd Evans, Gelli; T. Lloyd, Heolfach; T. D. Jones, Bodiring- allt, a rhai ereill na chefais eu henwau. Am 6 o'r gloch, cafwyd cyfarfod i'r plant yn Hen SeiJo. LlyiN-yddl, y Parch. E. W. Davies, Ton. RhodUiodd: Mrs Nicholas an- esrehdadi i'r plant; ac wedi anerchiad gan y llywydd, rho-ddodd- y cyfarfod yn Haw Mr R. Prys Jones, Pontypridd, yr hwn gadwodd y plant yn 11 awn dyd'dordeb drwy ddangos y niwed oedd rnewm alcohol, a'r gwahanol foddau yr oedd yn dylanwadu yn niweidiol ar y eyfansoddiadi. Rhoddiodd amryw eng- reifftiau o hyn dJrwy ddangos y gwahanol elfenau yn gweithio mewn, potelau, etc. Yr un adeg cynaliwyd cyfarfod i rai mewn oed, yn Nazareth, dan lywyddiaeth y Parch, R. Evans, U.B.D. Dechrenwyd drwy weddi gan Mr EdwatrdtS, Heolfach. Cafwyd caneu- on gan Mri. John Evans a Harry Evans yn gymeradwy iawn. Cawsom anerchiadau ar- ddierchog gan y Cadeirydd, a'r Parchn. Vicer Hughes, Llantrisant; Cynog Williams, Plenydid, Mr Morgan, a Mrs Nicholas. Ar ddiwedd y cyfarfod cynygiodldt y Parch. E. W. Davies gynygiad yn) cymeradwyo y Mesur Dirwestol sydd o flaen y senedd bresenol, a phasiwyd ef yn unfrydoL ,(. Wedi hyny, rhoddodd: Mr J. D. Davies, Dirprwywr y Dosbarth, d'diolchgarwch gwres- og ar ran y Dosbarth Deml, i bawb gymer- odd ran yn y cyrfarfodiydki, ac i'r booeddiges- au fu yn gweini wrth y byrddau, a'r pwyllgor lleol am eu trefniadau, a" i'r dd'wy egiwys am' eu parodrwydd yn rhoddi y capelau at ein, gwasanaeth, a dywedodkl fod pawb wedi dangos y fath garedigiwydd i'r achos, a'r fath barodrwydd i wedthio, trefnu, a rhoddi llety, etc., fel ag yr oedd y Dosbarth Demi yn tedmilo i wahodd yr Uwch Deml i Gwm y' Rhondlda am 1903. Yr oedd eu care-dig- i rwydd a'u parodrwydid gyda'r gymanfa yn sicrwydd y caent bob croesaw i'r Uwch: Thml. Eiliwyd gan Mr Thomas Lewis, Dosbarth Arolygydd Temlau y Plant. Terfynwyd: trwy weddi un o'r cyfarfodydd dirwestol goreu gafwydi yn y cylch oedd: yma er's biynyddoedd laver—y capel mawr yn llawn, a'r siaradwyr oil yn eu hwyliau goreu, a phawb wedi cael diwtrnod wrth eu boud. Gobetihio y gwelir ffK.v,th lawer yn can- lyn, drwy fod! dynion yn unfa afr Temlau wrth y degau, ac amryw Demlau newyddi yn cael eu hagor yn y cwm. Gobeithio befyd y) bytM y cyfarfodydd a'r oirmdaith yn foddion i roddt bywyd ac yni newydd yn y cymoeathasau alwant eu hunain j eu adeiladu yn ytssodl y T'nmr neu deg mlyn- oeth yri mymsd ar gynydd: mae yma pob peth yn ddymunol i fy wyd dynion; o-nd y peth sydd yni fy mlino <%<«« o WToldeb i ddangcs eu hochor y tro nesaf dirwy ddyfod- alia-ra yn llu hanerog o bhid yr- egw^ydldbrion a broffesant. Y mae yn star fod yr hafac a wnedr gan. y fasnach fedd'wol yn ein plith yn galw- yn uchel ar bob gweiuidog, a blaenor ac aelod crefyddol i ddeffro, a phenderfynu gweithio o biaid yr achos dixwestol o hyn allan, a daw i ni ddai- oni. Felly y bydido hi.

--0- ER COF Am Lawrence Davies, Castle Square, Merthyr. Cyfariydd:xld a damwain ang- euol yn Ngwaith i-iaiarn Cyfarthfa ar yr 21 ain o Fawrth, 1902, ac a gladdwyd yn Tabor, Cefn, ar y 26am o'r mis, yn 21am mlwydd oed. Yr o; al yn ddirwestwr selog, yn un o ffyddloniaid Cymdteithas y Rechabiaid, ac yn ale-lod gobeithiol gyda'r Annibyuwyr yn! Soar, Mertlyr. Ar yrfa einioes, medd pro-fiadau llu, Ni cheir y boddus heb yr amryw loesa-u; Yn rhghwpan bywyd, er yr yfed sy', Ni cheir v melus heb y clwt"r\Nron- ftrydlau Er na wnaeth Mawrth ein d)"chryn megys cynt, Os mwyn fu vn nberfpiaiu teyrnas Anian, Bu ami I 'storon-i enbycÍ ar ei hynt, A llawer calon dan ei phwysau n gruddian. Gall ambell wythnos w~eithia-u cfdechreun dda, r j u Cyn cyrhaiedd Sadwm try yn gyfnad tywyll, Gall" rhyw dd'ydd Gw-ener creulon pan nesha, Ddwyn damwain boenus dan ei dduon esgyll j Pan ledai gwawr o ddindweidrwydd! pur, Ail-daenai'r tVllwch dros y nef arddunol; A theulu lion dan wenau huan clir, Yn sydyn guddiwyd gan y iias gaddugol. Mae ysgogiadau rhod Rhagluniaeth fawr, Er's oesau dirifedin, para'n gyson, ¡ OndJ d'wed pob cais i'w dimad hyd yn awr, Mai dyrys ac anhyall yw ei throion; A phan ysgubaJr corwynt dros y froni, Nes gwnevd i donau Galar olehi r gruddiau Braint yw cael ffydd all dori gryna y don, A throi'r ystormus nen yn heulwen olau. Yn ngardd dynolryw-, tyfodd 11 a wer pren IV cyflawn dwf, a'u ffrwythau yn eu plygu, Hoff waith Cymdeithas bur oedd dringor nen I wledda aT felusion y coed hyny; Caed mamau tirian dan eu cysgod! llawn Yn sugno cysur yn holl oriau u hadfyd, A molent yn galonog Dduw pob dawn, Am nawdd eu cangau yn mhydnawn eu. bywyd. Ein LawTence haff! Canfyddem ynddo ef Obeithion oes yn tyfu'n dirfion flodau; A dysgwyl wnaem yn ngoleu Haul y Nef, Am word y blodau yn dadblygu'n ffrwythau; Bu'r fam anwylaf yn mynw-esu'n lan Feddyhau gloew-on am ei han-wyl fachgen, Tra rhoddai yntau iddi achos can Yn ngeiriau mwyn ei addunedau llawen. I Ond cerddodd angeu dros y llwybr gwyn, A drylliwyd delwa.u gobaith yn y fynwes, Y traed, y dwylaw, a'r gwefusau syn, Ataliwyd ax gychwynfa bywyd eres; Fe yrwyd Lefiathan meddwl dyn Ar daith fendithiol, gyda'i ffroenaun mygu Ond thybiodd neb yr elai'r peiriant cun Yn gerbyd angeu creulon i'n dychrynu. Ar ddydd ei angladd, cofus genym fydd, Y parch, a'r teimlad dwfn ddangosai tyrfa, Wrth ddwyn ieuenged' un i'w feddrod prudd, Tra'n cofio swynion ei gymeriad yma; Bydd cysawdi daer yn Soar mwy yn wag 0 un wnai seren, ddysglaer pe ca'i fywyd; A chollodd y Rechabiaid, yn ddi^nag Ledaenwr Dirwest, gonest a goleubryd. Ddirwestwyr a Chxist'nogion! Rhaidl fydd mwy Foddlom ar ddylanwad 'cof am1 daaio'; Cewch chwithau, berthynasau, gyda hwy, Gofleidio Duw a chrefydd Lawrence eto, Er i breswylfa hedd droi'n Rama brudd, Mae'r nef yn addaw cysur a dyddanwch; Y Duw a'i dygodd ef i wlad y Dydd, A rydd i'w blant lawenydd yn mhob tristweh. MerthyT. Pelidros.

-:0:- LLANILLTYD FARDREF. Mawr a mawr y mae y bobl yn holi am y "Tarian" yr wythnos hon. Bobol anwyl, ond taw amser Pasc ydyw, a chwareuteg i fech- gyn y swyddfa, mae yn rhaid iddi nhw gael spel weithiau. Wei, syr, a glywsoeh chJj am 'Isaa:c Lewis' gan Pelidros ? Bachgan o 'Berdar oedd) e', ondi o'r braidd y gallasech ddweyd bachgan o ble oedd, yn herwydd yr oedd yn mhobman bron. Bu Isaac ar ei dro yn Llanilltyd, ys llawer d),ddi. Cofiwch I ch'i, syr, nid dyna sydd i gyfrif fod gwe:th- ¡ iau Llanilltyd wedi stopo, a llawer o'r gJo wedi weithio allan. Na, na, syr, pe biia,,al I' pob collier fel Isaac credwyf y buasai gweitb- iau Llanilltyd yn 'full swing' hyd heddyw. Mae yma rai yn cofio yn dda am dano, ,i ddywediadlau difyr. Ni awn a'ch darlbnwyr am dro bach yr wythnos hon i Ystradbu-vig Uwchaf. Yr ydym yn deall fodi dwy • trad- barwig, sef "Uchaf" ag "Isaf." Peth cyffrt.l- in yw cael dwy ffarm o'r un enw; out fed naill "Bach," neu "Fawr," neu "Isaf," neu "Uchaf" yn perthyn iddynt, er ei gwahan- iaethu. Fel hyn Y Fardre Uchaf. Gelwir hi felly am fod Fardre Isaf. Garth Fawr am fod Garth Fach. Maes Mawr, ac yn agos y cawn, Macs Bach. Fel hyn, fe wel y datrllenydd y priodoldeb a'r paham y gosodir 'Bach' a 'Mawr,' 'Uchaf' ac 'Isaf' ar ol yr enw, sef i ddangos y gwahaniaeth. Yn y 1 trefydd, a'r pentrefi, fe gedr numbers i nodi ein tai, ond 'does dim numbers ar y fferm- ydd; felly, gwasanaetha "Isaf 'ac "Uchaf" ,I fel numbers. Yn Ystradbarwig Uwch y cawn Mr Howell Jenkins a'i deulu yn trig- lalllU yn ddedwydd a chysurus am ran hel- aeth o'r ganrif o'r blaen. Y mae yn iawn i ni nodi yn y fan hyn mai Jenkins oedd perchen y lie eang a chyfoethog hwn. Mae y ffarm yn un go fawr, yn un o'r rhai mWTaf os nad y fwyaf yn y plwyf. Mae yma lawer o lo wedi weithio yn y tri ugain mlyniedd. di- weddaf, nes y mae y ff erm wedi cael ei dam- io rhwng pyllau glo, a, rheilffyrddi; eto, y mae yn ffarm eang. Tebyg iawn, nad oedd! Howell yn deall llawer am lo a sinco pyllau; ond os nad oedd, yn deall y glo, yr oedd yn deall ffermu yn eithaf da, yn herwydd! yr I oedd yn. ffermu 3m yr hen ffasiwn, sef calchu, gwrtseithio, cwteru, braenaru^ coT" ddiau^ ;¡-,z,"< are^lig, a llyfnu. Yr t:<edd yn gofalu am drin y tir mewn pryd, hau an-wn pryd, a hefyd y tir mewn pryd, hau an-wn pryd, a hefyd medi mewn pryd. Nid gwerthu'r IJaethj syr, na. lla, ond corddi ym.enyn a gweithio caws, a'r caws a'r ymenyn yn werth i ch'i roi cylla i'w derbyn. Beth p-e codai Mr a Mrs Jenkins eu penau a givelel ffarmwyr yn gyro y llaeth i bob cyfeiriad yn lie gwneyd caws a 'menyn? Credant yn y fan fod: v byd yn myn'd o chwitb. Lie rhagoroi oedd Y stradbarwig i wei"- ion a roorwyniom, ac i bawb am hyny. Yr oedd yno ddigon o fwyd, a. digon: o roesaw i bawb fyddai mewn arsghen. Yr oedd Howell dipyn yn fwstrog weithiaju1, ond dim niwed. Bu yrna. lawer yn gwasanaethu gyda y ddau hen ddyn a'r merciied; ond clywais bawb yn canm-awd yn fawr, a neb byth yn blino ar y lie, yn Ystradbarwig. Bu yma un gwas o'r enw Tomos. Party; bu cyhyd yn ei gwasanaeth, fel nad adnabyddid ef byth wedyn wrth ei eamv priadol, ond wrth Tomos Ystra<dbarwig. Er mwyn i hen drigoFiOJl Llanilltyd i gofio; mi ddywedaf air neu ddau am Tom Ystradbarwig. Pnododd a Anrrv merch Edward yr 'hostler Yr oedd gan Edward a Man ddwy ferch, a. dwy ferch ragorol oeddynt, sef Mari, a Arm.. Priod- odd Man a Dafydd: Griffiths, mab William Gruffydd y Gwair. Claddwyd Mari yn arda11 Cymmer, Gljncorrwg, lie mae Dafyddl a'r ferch yn bresenol. Aeth Tomos Parry neu Tom Ystradbarwig, i ardai yr Y nyshir, o'r hwn le y claddwyd ef er ys tra bellach; ond mae Ann eto byw, and yn hen. Yn Ystrad- barwig yr ydym yn cael yr olwg gyntaf ar Richard Evans. Does neb o honoch eb\ hen drigolion y lie, yn adnabod Richard Evans wrth yr enw hwn; ond R. Evans oedd ei emv. Ond er ffiwyn i ch'i ddean, mi roddaf yr enw adnabyddus, sef Richard1 Ler.s; neu )T hen ffasiwn, Die Leus. Gwn y b vdd llu o honoch yn ei adnabod yn dda, a chofio yn gynhes am dano, er ei fod yn ei fedd ys llawer bl wyd dyn. Cladd- wyrl; ef yn ardal y Porth, OAm y Rhondda; felly, bydd llawer trwy y Cwm, Tonyrefail, Cwmgarw, a Llantrisant, yn cofio am dano. Un o Lantrisant oedd Richard, a'i achau o'i flaen Bu ei fam byw am lawer o fiynydd- au. yn un o'r hen dai ar y Haw ddiehau, yn agos i dy Edmund Shon Dafydd. Tebyg nad oes dim o'r hen dai i'w cad bellach. Yr oeddynt yn 4 neu 5 o blant, sef John, Mar- garet, Phillip, a Richard. Yr oedd John Leus yn gymeriad rhyfedd iawn. Mae yn amheus genym a fu o fewn y Llan erioed ei well. Gallwn ddweyd llawer am y cymeriad da hwn, ond tawaf am y presenol. Mi roddaf air o eglurhad am yr enw "Lews." Leus oedd enw yr hen wraig, eu mam; a gal- wyd y plant wrth yr enw j vnd Evans oedd yr enw iawn.. Wel, yn Ystradbarwig y caws Richard yn grotyn. Ys llawer dydd yT oedd plant yn gorfod dechreu giveithio yn ieuanc iawn; ac yn y cyffredin, gyda ffarmwyr y byddis yn dechreu. ac oddi yno wedyn i'r coleg, sef y gwaith glo, os byddai un i'w gaeL Dechreuodd Richard ar y ffarm, sef y lie uchod. Yn wir, Mr Golygydd, fyddain ddoardol pe bawn i ond adrodd holl helynt Richard a M. Howell Jenkins, Ystradbarwig. Yr wyf wedi awgrymu am ddiniweidrwydd Mr Jenkins. Wel, felly yr oedd, ond pe buasech ond ei glywed ef yn trin Die weith- iau, gallasech feddwl fod y byd ar bm Yr oedd Die yn gymaint o 'favourite' gan yr hen ddyn, fel j gallasech gredu mai efe oedd y meistr. Yr oedd Jenkins yn lied fethedig am lawer o amser cyn v diwedd. Yr oedd yn myned o pn-mpais wrth ddwy ffon; ond os oedd ei aelodau yn pallu, ni byddai ei iais yn pallu dim. Byddai yr hen wraig a'r merched yn gofalu cymaint am y crotyn, ali fwydo mor dda, nes yr oedd yntau fel yr hen ddyn, yn rhy dew i symud. Byddai Die ar ol cdndaw lawer pryd, yn fwy cymwys i'r dawlod, neu yr ysgubor, sef lie i orwedd a chael spel, nag oedd wneyd dim araE. Felly byddai Die yn gyffredin yn mynud lorch fach; a weithiai fcyddai Howell yn ei ddal yn cvsgu; ond ni cnysgai yn hir wedyn, yn herwydd byddai yn gweiddd a:'1 holl nerth. Us diwrnod, pan wedi dai Die yn cymeryd ei spel, set napyn wedi ciniaw, gweiddai Howell: "6 Die, Die; ie, Die bwdwr wyt ti, cera o ngolwg i, Die; os wyt ti am gysgu, cera or golwg i gysgu." Gwel y darUenydd nad oedd dim gwahaniaeth fod Die yn cysgu, ond peidio cysgu yn y golwg. Wel, fforld oedd i wedyn ? Dim mwy o son am dano na phe buasai dim wedi bod Yr oedd yn rhaid iddo gael cadw stwr a gwaeddi fel pe buasai y byd ar ben, ond dam rowed. Fel yr wyf wedi nodi, yr oedd yn ffarmu yn dda, codi cyrch, gwenith, etc. Un flwydd- yn, yr oedd gwendth yn cae crwypyn, -ydd rhwng y Groesged a'r Heol Newydd, sef yr heol sydd yn arwain o Drefforest i Lan- tri&ant. Pan oedd y gwenith braf yn aedd- fedu, ac adeg i alw y medylwyT a'u crym- anau i'w dori, md oedd yno ond ychydig neu ddim i'w gael. t Beth amser ymddengys fod hwch a moch un or cymy gion wedi deall fod y gwenith yn dda iddi hd a'r moch bach. Yr oedd y teulu wedi colli yr hwch a'r moch am rai dyddiau yn olynoL Yr oeddynt yn cychwyn yn y boreu, a dychwelyd tuarjr hwyr. Credai y perchenog mai mesa y byddent j ond wrth weled yr hwch a'r moch yn cadw ffwrdd tnvy y dydd gwyn, pender- fynodd y perchenog eu dilyn, i weled ble yr oeddynt yn myneid. Yna. gwelodd mai i gae gwenith Jenkins, Ystradbarwig, yr oeddynt yn myned. Yna n.i vvyddai y perchenog yn y byd beth i wneyd, yn herwydd yr oedd y cae gwenith wedi ei ddinystrio. Aeth at Howells, a hysbysodd y tro. Pa fodd y bu ? Wel, fe gafodd yr hen hwch gystal pryd o dafod a glywyd erioed. O'r a re wyd! dyna drinfa. Ond doedd yr hen hwch damaid gwaeth o'i dafod drwg ef. Wel. cosbodd ef ddim o'r perchenog ? Cosbu yn siwT, na ddo ddim, a fu, dim gair rhyngddo a'r perch- enog, ond pob sirioldeb fel cynt. A'r ffaith yw hyn, yr oedd y perchenog yn teimlo ddeng waith fwy na dedmla fe. Wedi iddo gael gwaeddi, a thrin yT hen hwch, yr oedd pobpeth ar ben wedyn. Chwarddodd lawer wedyn am ddyfais yr hen hwch yn gallu bwyta y gwenith yn y cae ar bwys y tv. heb yn wybod iddo. Yr oedd yma bump neu chwech o blant. Bu Richard yn cadw Bragdy yn LIantrisant. Wedi claddu ei rieni. treuliodd weddill ei oes yn Ystradbarwig. Priododd Howell, y mab, a bu yn ffermu tua Gwernmolfach, ond aeth tua Blaenllechau. Priododd rhai, os nid yr oB o'r merched. Mae y fceulu car- edig wedi eu symud erbyn hyn. CyfaiS JehA

Astudiwch eich lechyd- Niyviiaeich. as- tudio chw]. AEL yn t 1 3 n eich lcjj gy ansoddiad alano d re fn, ac yr 2gcred gltfydau i ddyfod i fevD s riv. t rntrA nlaniadau difrifol. I XT1 OUT <7"n JtiiOxx 1. jj 0 L CRYF fynu gweled fod y Gwaedyncael ei gadw yn Berffaith R dd o bob anmhuredd Cofiwch y dyla' Iechyd gael eich Ystyiiaeth Flaenaf, fill F F Blood t Tr Q PILLS. —•— Glanhant y Corff Anmhuredd = GWELLHANT Anmhrisiadwy i'r Bobl Hughes's o poen Pen, Diffyg Traw, Biliousness, Gwyiu Dnrc Lora-rwymedd, Scurvy, Penddynod, Clefyd y BrDÚlt Eczema, y Blast, Erysipelas, Nerves Egwan, Fits, Gwyneiroa, Rhenmatowia, Piles, Poen Cefn, Lumbago, Tard<SMM ar y Chefydaa f Ctotm. Iselder Yscrvd, Gaa micrhau gweithrediad iachu oi hoD rhanan mewnol y cyfansoddiad, Brf jw hau a chyfoethop v 2waed a'r elf, s roddant THEIWCH YN DDIOB0- H D G H E Blood Pills. Mynwch weled fod lium IV galon ar bob blwch.Hdb hyn twyl ydyw, Mae yn feddygidiaeth anmhrisioa at y gwaed. Gwella y dohsr an ar ol i bob fl ofch M-a-U fethn. Heb ocdi, <tni • v a fiwta o Hughes'b Blood kitil Gwerthir hwynt gan bob Chemist a jjweithwi Patent Medicines a-m 11 1,4q n 9c & 41 6c, neu danfoner eu gwerth mewii stamps neu P.O. i'r gwneu*hurwrr -Jaoo% Hughes, Manufacturing Chenufrt. Penattfc Caxdiff GOMER'S D 4 If t InALlVJ f Eli at bob CI wyf, -:0:- -tOMEF -S BALM a iai h.a giwyfsi 1 traed, climian, pen, gwddf, Erysipilaa, manau Uidiog a digroenedd, cornwydrdd crawnllyd, coesan drwg. GOMER'S BALM a dacha branas a pes byona,, dolrrrnr, Piles, tonadau allan, crach yn mhenau I. gwjw eban plant ilygriadau a llosgiada* rg mhob rhan o r corff. Ar werth gan bob Chemist a gwerthwi Ptteot Medicine am it. r^c. y blwck tm danfoner ea gwerth mewn ftampr t < JACOB HUGHES, Manofactnring Chesmt, PENARTH.