Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
12 erthygl ar y dudalen hon
Advertising
Penbryn, Cardiganshire. j Messrs T. EVANS & SON, Wdl sell by Public Auction at the Salutation Hotel, f 4f £ 4 New=Castle=EmIyn, ON Friday, May 16th, 1902, The desirable Leasehold House, Shop, & Premises, called Brynmorwel, I io miles from Cardigan, and on main road to Aberayron, building equal to new, with an unexpired term of 99 years, subject to jQx ground rent. Particulars may be had of Rev. D. Glyn (ones, Brynmorwel, Maesllyn, Uandysul, or I the Auctioneers, Cefncwrt, Llangranog. I OS AM Y I COED FFAEN I a ø FFRENGIG a Goreu, ewch at A. E. BARKEK, Gwerthwr Glo, Yard Reilffordd y Taff Vale, Aberdar. j FOR THE BEST I ¿II Kidney Bean Sticks 4 ¡ GO TO A. E. BARKER, Coal Merchant, T.V.R. Yard, Aberdare. Mor o Gan yw Cymru i Gyd. ø TCNYREFAIL ø I Seve nth A nnuai Eisteddfod I W> • 1 he he!'1 n BAjSK > OLIDA J. A u G L/S1 4^ If/or OVER SUC N PRIZES. I Adjudicators: MUSH:, Mr Tom Stephens I (Conductor of the Rbo rdda G!ee So- ¡ ciety), and lorn Grffichs, London. Brass Ban is, Mr Jesse Manley, Aber- dare. Literatui e, Bethel,' Cardiff. Cyfeiiwyr Proff P. D. Edwards, Ponty- pridd and Mr L. D. Lewis, Tonyrefail. Chief Subjects. Maie Voice c'tIOli.L¡ok's March' (D Parry); prize, £ 20. Nlix-d Parties, Gwanwyn,' (duller); prie, .£7. Brass Bands, I Sonr,s of Scotland (VY & R.) first IOp; second, 7p; third, 3p. Children's Choirs, The Shepherd's Lul- ably (T D E'wards); 1st, 4p; 2nd. lp. Pryddest neu av. o), d< irn uan 200 o hnell- au: testyn, 4 Y G« >r<«n gwobr, f-2 2s a chadair hard. Particulars O. d r of the Day, &c., 2fd. Post Free from the Secretary-— J. D. MORGAN, Tonyrefail, PONTNEDDFECHAN, Cynelir y Seithfed Eisteddfod Fiynyddol Yn y lie uchod, Dydd Llun, Gorph. 14eg, 1902 -0- TESTYNAU I Prif ddarn, Ar (ion o fh<en gwyntoedd' i (yoratt'heb fod dan 50 mewn nifer. Gwobr, 12p a Medal Aar i-r Anv-:in dd buddugol, a 7/6 i bob Arweinydd nfiddugol. Corau Me'fKfn en f id dan 30 mewn nifer a gano o eu wyr PhiH.^ia, liwobr. 8p, Me -a Ar; iii i'r Arweinydd buddugol, a 7/6 nun Arweinydd aa- fuddugol, Corau Pi uit neb .0 dan 30 mewn nifer, na thros 15 oe "P ro yw fy nghalor (Tom Price). G-v 3p, a Medal A rian iir Ãrweí, d bud-aigol. a 5/- i bob arwein- ydd arifu id ag 1. lirunn & t'tfe B • -• ,I: I\f Harlech, Rhuddl n, md erpiiily Marches,' (Petersi r £ :>. Pry Pry awc.h yffrynNedd" (Des rii dd). diin ro« 200 o lineilau. Gwobr, p Is a Chadair Hardd. 11— Be r I '1!: Lr.ir-.v UALLT A MR T. J HUOHBS, F. T. 6. J ■ .3 y i Nedd. Ar-w n J !■? j a 1 v Parddoniaeth PARCH b. GURNOS .iONE3, LL.D. Cyfeiiwvr: Mi* PEVAN, Cwmowrach, a MR W R THOKBUR.V, A.L C.M., Giyn Nedd -1)- Hy,j' y Pr'; c' n oarod yn fuaa, ,pris tt '.vy y p sr I LI JAM LLOYD. Cefnuc f. PONTILE,] r, (Ysg.) pick's ■ Vegetable II Piils CURE SICK f HEADACHES! Kernick's Vegetable Pills ARE VEin SMALL I Kennick's Vegetable PiUs WU.{C SICK HEAD CUES! Th tf Pitls are earn to v allow, Uug 6£1 and are a pro.e4 tea, idy ibr Headacfcea, Liver aod Stoiauch Troubles, Dyapepaia, Conatipatiea, Bdioasoe&i, and an k twlrad corapiaiiU«, aiso IihejMEaiisiu and Tic. 1 alsen in liuui tlu-j vrtii break np a C«M, pre»«5t Jaflocniii. or l a cliAck Pever, n'« tilate tlie ftuicrioosoftiiebo«lyiiuid Core Sick HeaiJac'.ies. Of all Chemists. Ac., j in 13kL & 2/9 boxes, or direct from J KSKMtC* BON, LTD. CMdfF, 22, Canon Street, Aberdare -0- Thomas Bros., The West London Tailors. First Class Ladies' & Gents' Tailoring. Civil, Military and Clerical. Latest Styles in all garments diri ct from the Best West End Houses. Fit, Styk 6° Workmanship Guarantied SPECIALITY-FROCK & DRESS SUITS. A Trial specially invited. All Customers thoroughly satisfied before disposing of Garments. Ladies' Costumes & Gents' Suits from 2 Guineas. Estimates free on application for Golf Clubs, etc. Bethania, Forth. Cynelir Eisteddfod Ftwreddog (Flynyddo!) gyntaf yr egiwys uchod, I Mawrth=Gwyn nesaf, Mal 20, I 1902. Benniaid y Gerddoriaeth • Mri Samuel Davies, G & L, Maesteg, a T Powell, G & L, Clydach. Beirniaid yr Amrywiaeth a"r Farddoniaeth -TT-Mr Thomas Drew (Y Dryw), Tylors- I tQwn. I'r corau heb fod uan 60 mewn rdfer a gano yn oreu, A'r don o flaen y ywynt- oedd (Dr Parry)- Gwobr, 15p, a bath- odyn aur, i'r arwemydd buddugol, a 10/6 i bob arweinydd anfuddu^ol. I f'r cor o feibion heb fod dan 40 mewn nifer a gano yn oreu, Comrades in Anns,' 3wobr lOp, a bathodyn ari^n i'r arweinydd .1 buddugol. t'r cor o biant, heb fod dros 14 oed, a gano yn oreu, Cysegriad' (T Price, t Merthyr). 1 <wv>br. 5p a bathodyn artan j i'r arweinydd buddugol. Caniateir wyth mewn oed j'w cynorthwyo. Unawdau, lp Is yr Ud. Pt)bmanyii)n i'w caelgan—Mr Thos. I Davids, V sg., 12, Tanyrailt terrace, Birch- grove, Porth. Golwg Ddiifygiol 4>!i- Y mne go!wn wan yn fynyeh yn cad c aofeosi trwy arfer golwg-wydrau gwael, y rhai, fel rheol, sy n gwneyd y dtfyg yn waethya!!eeiweDa Peidiwch ar un Cyfrif adistrywioetch g'dwg trwy nrynu ar am- can y go'wg-wydrau cyffre tin a werthir yn barod mewn siopau Ewch at Dremiadur Medrus, yr hwo sy 'd yn gal!u cyfrif maint eich di- ffyg, a chymh vyso y go wg-wydrau at eich golwg. Y mae golw^-wydrau da yn bethau I cysurus a dyogei,- yn wir, maent yn an. múritiÎad wy. Y mae g^n Mr. LLOYD bob peiriant a I dyfais at ddeall y liygaid, a peidiwch ag annghotlo galw er mwyn iddo gael profi 'I' eich go!ygon Y m <e Mr. L'oy i yn parotoi Cyfarwyid- iadau g n I ygald g/dx phob gofal, ac am y pristau .selat, i Y mae yn cywiro gjlwg-wy.ir.-ia, ac yn' dodi gwy irau newydd, ar y rhyoudd lleiaf, ac yr ddioed. | Dyma'r un)L: gyfciriad mm- j HENRY M. LLOYD, r.R.M.S.. M. R. P-,i S,,ike f. D oc., L. A. S. A LÛllc10ü. (Member of the British Optical Association Doctor of Refraction, Graduate of the j Philadelphia Optical College). | Tremiadur a Fferyllydd, (By Examination), 28, Victoria Street, MERTHYR. j~ PENDERYN. TO I Eisteddfod i Fawre-cldog Mewn PuheK eang a chvfleus Dydd Lion, Meh. 9, 1902. Arweinydd -Uurnos. Beirniad v £ nu—Mri W Lewis, P., Brynan an, a Lewis Davies, Cymer. Yr Amry Gurnos Jones, Ll.: Llanbradach. ) Prif ddarn-I O'r dyfnder y Llefais (Samuel), heb fod dan 50 mewn rhif' Gwobr, £ 8, a Silver Mounted Baton i'r ar- weinydd huddugot. 3!!—Parti Meibioo, Litf'e Church heb fod dan 25 mewn rhif, £ 4 4s a medal arian i'r arweinydd huddugo'. 3-Cor y Plant—' Blodeu'r Oes '(Lewis) i gorau ddim dan 25 mewn rhif, gwobr £ 2 2s, a medal arian i'r arweinydd buddugol ] Bhoddir 7/6 yr uu am yr Unawdau a r | Adroddiad. Program yn cynwys y manyiion, ceiniog | Adroddiad. Program yn cynwys y manyiion, ceiniog | yr un; trwy y post, cemio^ a uimai. W. J. BEVAN, M. LEWIS Penderyn. j Edwin T, Jenkins, { Prof. D.I.P., I.S.M., j Accompanist to the Mountain Ash Choral Society, and Mountain Ash Male Voice parry, ] Prepares Pupils for Exams. —■—- | Engagements for CONCERTS and E i S | TEDDFOPAU accepted. j For terms, apply to | 150, PENRIUWCEIBER ROAD, Pe?irftiw<:eiber. Eisteddfod Gadeiriol Felinfoel qER LLANSLLI [ LLUNGWYN, MAI igeg, '02. Corau Meibion (Male P nice Partv\ heb fod dan 70, 4 Martyrs of the A ena.' Gwobr £ 30, a'i darlun gwerth P41 10-. i'r Ar- weinydd buddugol. Hefyd, Cor Pymysg, Cor o'r un Gynulleid- ta, Fde B in i, Ui iw 11 i, Scz., y rhai rhoddir ewobrwyon sylweddol, Hefyd B irdJoni teth — Pr/d lest, Porth y nefoedd: gwobr gini a chid iir dderw hardd. Gwobrwyon llenyddol ereiil. Yn yr hwyr Cyngherdd ystadleuol. Champion-Sclo,ywobr £ 5 5s., a Chwpan Arian gwerth £ 4 4s. BEIRNIAID- Cerddoriaeth-Llew Buallt, Eos Wenallt a T. Stephens; Barddoniaeth ac Adrodd —MoHeiafah; Lh'nvddiaeth—-Parchn J W Roberts a B H umphreys. Program, Ie; drwy'r post, lic. 2 Ysgrif- p. R. Phillips, Adulam,st. Fclintoel; enyddion T. Hughes. Pant tey, Felinfoel. WANTED energetic men as Agents & Canvassers by the London, Edin- burgh and Glasgow Assurance Company, i Limited Established 1881. The claims and grants paid by the Company now ex- j ceed £1,800,000, The Premium Income for 1901 amounted to £ 434,800. Splendid opportunity for promotion. Apply by let- ter giving lull particulars—T. Gen eral Manager, Insurance Buildings, Farrins;- don street, London, E.C. Branch Office, John Slee, Resident Secretary, Insurance Buildings, Bridewell street, Bristol. Dis- trict office, R. Rhyddcr- h, Super., 67, John street, Abercwmboy, AberJare.
.------------------...-----.-------------YR…
YR WYTHNOS. Y Llythyr Doll Gein-iog sydd w'ed-2 asio yr holl Ynysoedd Prydeimg mor gad am wrth. •eu g'ulydd. Ar fel yr yndedai yr Yndierodj- I aeth., rnd- oedd dim yn fwry naturiol na. gcsod yr un cyfrwiig i asio ein miliynaui ni a. r afrLf- ed filiynau y-n ein tiriogaethau pell, yn un teulu mawr, mewn cyimmdeb a'u gilydd. Er's dwy flynedd bellach, geUid anfon llythyr am geiriiog i agos yr oil o'n tiriogaethau v tuhwnt i'r rnoroeddl Yr urag eithriaid'au yw ynys neu dclwy yn India., ac Awstralia. Yr wythnos ddiweddaf, bu llawenydd mawr pan g'Jhoeddtwyd yn rhai on newyvdd- iadiuron fod y geiniog wedi goresgym Aws- tralia. Orsd' Ilawenhawy^d cyn pryd. Nid yw awdurdoda-ui ein gwrthdraedolioii yn barxxl i gydymffurfio a'r awdurdoslaii St. Martins le Grand. Nid y\Y yr Awstraliaidl a'u cred yn ddigon cryf yxu ngallu v gein- iog. Cc-stia ddwy geiniog a dimai i anfoon llythyr oddiyma i'r Cyfa-ndir mawr, air un I faint oddiyno yma. Boddlona yr Awstrai- iaid*'i-dderbyn llyth-yarau o'r holl dirioga.et.h- au Prydeinig gyd-a llythyrdbll ceinicg; ornkJ au Prydeinig gyd-a llythyrdbll ceinicg; and nid oes yre eu plith dcligon o hiliogaeth Syr Pvowland Hill i ollwng llyth;. rau cxldiyno heb ddwy geit>:ofi a dimai ar eu gwynebau. An>- fortir tua thair miliwiu a haner o lythyrau o'r Deyrnis Gyfunol i Awstralia yn fiynyddol. A gostwng y liythyrdoll i geiniog am lythyr hamer wns., golygai golled. o yn agos i ugain mil o bunau y fhvyddyni. Mae nifer y llythyr^-u o'r wlad draw tuag yma tua chwa.r- ter miliwrii yn Ilai, a golygai y gostyngiad tua dwy fil at bymtheg o btimau o gojied i j Iywodraeth Awstialia. Nid yw y swm,, o un o'r ddwy ochr yn fawr, pan ystyrir y 'fath freintiau a ddeilliaa i bob deiliad Pryd- einig yn eu cysgod. Dylai aincan, cryfach na gwna)"d elw reoli llywod'raethwyr po-b gwlad pan mae y pwnc o gyrmmdeb pobl a'u p^lydd yn cael ei ystyried. Nid coiled; chwaith fyddai gostwng y llythyr doll o un wlad i'r llall, am y byddai hyny yn sicr o ddrhlu a threblu nifer y llythyrau bob ffordct Fe ddaw y fraint hon eto. N'i all I yr Awstraliaid fforddio llnsgo ar 01 y gwedd'- ill o'r Ymherodraethi Rrydeinig. I 0 f Pentyrir marwor taitliyd ar ben Canghell- ¡ y<M y Trysoriys am iddo drethu yr yd a'r f; .I .) blawd—tair cei-niog y cant ar yd, a phum' ceiniog ar flawd.. Yr oedd yni rhaid i'r Cang-1 heliyrid drethu rhywbeth, neu osod Sion I Darw yn fethdalwr. x:e buasid vncae1 pob j pl-vys o flawd i'r wlad hort 6 wledydd tram or, J ni fuasai y doll dros bedair ceiniog ar dd:eg j y sach. Ond gan ein bod yn codi diigon o ] ddefnydd bara yn y wlad hon am agos. i dri I mis o'r fhvyddyn, ni ddylai y direth effeithio i swllt yn mhr s sach o flawd. Ond beth am y codiad diweddar yn rnhxis y bara—dimai, I ac mewn rhai manau geiniog,, mewn to-ith o j bedwar pwys ? .Y n ol dimai o godiad, mae y pob wyr vn rhoi tri swllt o dreth ar bob; bwvtawr am bob swllt a osodwyd arno gan! drethwr cyffredinol Sion Darw. Ond dianga pobyddion y wlad yn llawer mwy croengyfan na Syr Michael Hicks-Beach, er nad yw yn j gyfrifoland am ch waiter eu pechoda-u hwy ar y bvrddavi Prydeinig. F,e ddywed llawer fod a fyno perchenogion tiroedd a gosod treth ar yr yd a'r bla.wd, er miryn cynorth- wya vr amaeth wvr i dalu eu hardrethoeddi uchei. Ond ni wna y dreth bresenol yr un j k gronyri o les iddynt. Yr hyn a estynir iddiynt ag un Ha.w, a dynir oddiwrthynt a'r I llav,' arall. Mae amaethyddiacth y wlad hon wedi cyfnewid yn hollol yn> ystod y chwarter can.rif ddiweikla-f. '.Fel "y codai cyflogau y 11' ,rwyr amaethyddol, gosodwydi y tir at dyfll IaííT yn dir glas, a thj'owvd mdoedd o envi n dir i gynyrchu cig u, ilaetli. Ac i .yrwyddtj hyny drachefni aeth- pwyd i ymddibyrai ar bob math o. gynivrch- ion tramor, yn haidd, dudrawn, a. hada.u o hub ma.ih—yn flawd ac yn deisenau. Gellid prymi y nwyddaax tramor hym yn Jlawer rhat, ach nag y gellid codi nwyddlau carfcrefol i j i ateb yr un dybe-n, a hyny am fod y trethoedd a/r cyflogau wedi <iyblu'}"n y wlad honi ocldf^ | ar yr adeg pan oedd pob arn.aiethwr yn codni digon o yd a,t ei wasanaeth, a swm; ddla dros ben i'w weithu. o clan y dreth bresenol, enilla yr amaeth- wyr Prydeinig dair ceiniog y can' p>vys ar yr yd a werthant, OIK:1 collant bethvar cymainc I a hyny o dani y dreth., wrth dalu am y I nuyddaus tramor a ddefnyddaant i gynyrchu cig: a llaeth. Felly, nid; oes angen i'r araaethwyr ddlolch i'r LlywKKfraeth am drethu yd a blawd, tramor. Os bwrladwyd I i'r dreth hcn; enill y bieidlais arnaetbyddol, j mae yr ymgais ytr sicr o tiroi )n fethian,f ma.wr. ¡ -0- Er nad yw y faner wen wedi ai chyhwfarm yn a wyr De Afrng, ma-e arwy<idfion fod1 yr adieg 1 wntryd hyny yn agoshaw. Er nad' oes cad-oadiad ffiirfioi rhwng- y <kbvy blaid, nad yw y march coch yn cariarnu trwy y gwy 111- r na'r pelau yn gwibio trwy yr awyr fel y maent wedi büd: yn. ystxxi: y dilwv flyra- edii a haner diwt-ddaf. Parba axweimvyr em gelyrion 1 ymweledl ac ymgynghori a'u cyclwladwyr yn mhob cil-fach, a sicrheir ni god y (iwladwyr cyndyn wetli cael II aw a digcrt ar encilio o un man: i r Hall o flaen eu hymlidwyr Pryd'einig. Nid' oes neb wedi cael gwybod both, yw y telerau a osodNvyd! gerbron y penaethiaid milwrol gan Argl vydd Kltchener yn Pretoria. Mae yn arniug eu bOfJ. yn ikierbyniol—o dan yr a.mgylchiada.u. Pe na fuasent, ni t.hrafferthai yr arweinwyr •1 cbwilao am eu cyd-wlad wyr i ymgynghori a hwy ou plegyd. Rhoddor pob rhwyddineb i arweinwyr y Boeriaid' deithio o un man i'r Hall. Rhedir cerbydiais arbenig at eu- gwa.v- anaet'h, a chant osgordd hioeddi o fechgyn Prydteinig i'wi bebrwng yn ddio'ged ar draws y wlad. Bydid cyfarfod- cyffredinol gandd'ynt ar lan yr afon Vaal ar y pymthagfed or mis hwn, a thybir y c-yhoed-ilar heddwch yn fuan wedi hyny. Pe gwyddai y gwladwyr fod eu ha<-Jios mor anobeithiol ni buasent wedi da I allan cyhyd. Anwybodaeih dybryd! o sefyllia pe-thau yn eu gwlad' sytld wedi eu ca.dw ar y maes e:r's ctwy flynedd. Pan )-a,- ¡ ostyngant ir anooheladwy, cant weled na>d yw y 1'rydeiniaid yn gymeriada,u mor dd'rwg aS V dysgwyd iddynt eu bod. Er fod new- yud'iaduron; y Cyfandir, a rhai yny wlad hon, j wedi gwneyd' eu goreu i barhau v -rhyfel, fe geir gweled cyri pen yehydig flynyddoedd, f mai nid hwy fu cymwynaswyr goreu Deheu- dir Affrig. -)j- Mae Amerig yn wlad fawT, end nid yw yru hane rdigon i uchelgais fasnachol ein cc"fndier Jonathan. Ceisia daflu yr anuiriaethwr .Prydeinig i'r naall ochr yn mhob cangem o fasnach. Y doleri yw y galluoedd: mawTiion sydd gandidoi I daily, ei gydymgeiswyr ma.3- nax:hol oddiair ei fforddi Pan yn sefyll, ar ei beutwr o ddoleri ni phethrusa ddefnyddio moddion annheg i ga;e.1 masnach y byd o dans ei lywodraeth. Mae wedi ceisio gwneyd hyny lawer gwaith yn nglyn a rheilffyrdd, gweithfeydd dur, pyenith, a chig moch, ondf anaml iavvn y mae wedi lhvyddo yn ei raib am feistroli y byd yn y cylchoedd masnachol. Mae wedi bygwth- rheola masnach lo v wjad hon, ac nad oes eisiau d'iolch iddo am. na welodd ei fFordd yn'glir i wneyd hyny. I'yrv odd gynlluniau i oresgyn masnach haiam a I dur y wlad hon, a buasai wedi gwneyd hynv oruibae i berchenogion gweithiau y wlad >■ hon ymgynghreirio a'u gilydd i'w wrthsefyll. Ei uchelgais oresgynol a "barodd i'r Guests a'r Crawsbays yn Morgaowg ymiuno. a'u, gil- !■ ydd. Yn. awr, mae a'i holl egni yn ceisio ca-el masnach y mor iw' ddwy la w, ac mae yn llwyddo.i wneyd hyny 5m; gyflym. Os na ci(ic,,ffry ih-j-darn yn fuan, bydd Pierpont Morgan yn frenin y mor, a rhaid i na groesi o un wlad i'r liall o d'ani faner v 5f>r a r br+hresi. Disgvna. cwmni ar ol cwrtt- m & berchenogion agerlongau i'w ddwylaw. »• ■ >; o.a U.-H olua y w ia. hon ar fyr o,s na lwyddir i atal rhwysg a dylinwad y doleri. Digon teg i Jonathan! gael He i ymestyn, ond dylid ei gadw o fewri terfjuau. ¡
;.. BETH Y\Y BAR 1)1) ? .,
BETH Y\Y BAR 1)1) ? Nid oes angen i mi ddweyd wrth "Sarnfab"' fod yr englynion a hoda agos yn anfeddyg- iniaethol. Mae yn y pedwar dros haner I dws'in o wallau cynghaneddol, heblaw tair liin'oll a'r gynghan-edd yndd!ynt yn rhy wan i an-wllu. Bydilai yn hawddach gwneyd englynion newyddiom na chywiro' y rhai hyn. Nid yw yn rhyfedd yn y byd fori yr englyn- ion (?) hyn yn fuddiugol, am fod cymaint o I gr,hleriaid barddol yn ymgymeryd a'r gwaith o feirreadu. Pan byddo pwyllgorau yn I ddigon annoeth ac anwybodus i osod rhai o'r dosparth hwn ar y fainc feirni-'dol, dylai y cobleri^id barddol feirniadu "by proxy," yr hyn sydd yn cael ei wneyd yn anil iawn er boddlonrwydd cyffraflinol. Yr eiddoch, Brvr.fab.
RHYBUDDV
RHYBUDDV Hyn svddthyshys" paw^ y p- ti-ivyl I' iddynt wybod, na fyddaf fi. John Griffiths, 75, G id iys street, Aherd ir, yn gvfrifoi am unrhyw d.iv\edion yra fy ngwrai^, Sarah Griffiths, iddvnt ar ot y dy idiad hwn, Borill y 30ain, 1002. Hefvd dymunaf w:i- hardd pob Gwystlvvr (pawn-broker) rh g derbyn unrhyw beth oddiwrthi. Arwyddwyd, JOHN GRIFFITHS, Tyst,-W. H. Davies.
----:0 BEDD-ARGRAFF DAVID…
-0 BEDD-ARGRAFF DAVID SKYM, Mah John Skym, Aber. Yr oedd y llanc yn mhlith y lladdedigion yn Nhanchwa Senghenydd. I Gwr ifanc yn Ilawn gwir ailaeth.,—-eilun Aelwyd a brawdoiiaeth; Trwy y tan o'i wasanaeth, I "erw Duw?n" gynor daeth. Caroelian.
----...-......,......-..---"--"_..-...…
NODI AD AU. Nid oes ond ychydig amser er pan ddi ffoddodd y ganwyll frwyn yn Nghytnru, a'r ganwyll wer yn j»wasga'ru ei sinoldeb am dymhor ar ein haelwydydd. Mae hithau wedi gorrod ymneilkiuo yn n^wyneb cys- tadleuaeth yr addisaf i'r llusern, a bu bono yn ein tywys drwy yr anial, ac yn fynych yn gwasgar coiled a galanas ar ei gyrfa, nes i'r nwy yn nerth ei anadl gy meryd meddiant o'r tir, a chael gyrfa go ddysglaer ond y mae ei anadl yntau yn pailu yn ngwyneh ymgeisydd mor hedegog a'r try dan, ac am ddiwrnod hirffaith pr)- ff-wydwi-i y gwna ef hethau i wreichioni yn j ol ei gamrau. 0 Mae ein trefydd, y naill ar ol y llall, vn mabwysiadu try dan fel ysgo,^ydd, er yn hyny dywedir ein bod yn mhell ar ol gwledvdd y cyfandir—hyd yn nod gwled- ydd bych< a tlavvd fel Switzerland. Mae cyfletts(lerau teithio yn dyfod yn lluosog, ac yn debyg o effeithio yn fendithiol ar bwnc ilafur. Pe gellid sicrhau tren rhad i weithvvyr ar ein rheilffyrdd, gwnai hyny leihsu llawer ar yr angen parhaus. Pyna bwnc a ddylid wasgu drwy y Senedd i orfodi rheilffyrdd fel y TiF, sydd yn rhedeg I drwy ganoi poblogaeth weithfaol. 0 Mae rheilffyrdd trydanol LlunJain gan niwyaf yn nvvylaw Americaniaid, a'r an- ocheladwy Pierpo- t Morgan yn eu canol. Mae Cyngot, Sirol y brifddinas mewn pen- bleth yn herwydd fod estroniaid mor feiddgar ag antuno gwneyd rhyw ddeu- gain milUtiro redffyrdd o dan v ddinas heb reolaeth gan y Cymjor ar y drofodaeth. Y maent i ^ddiolch i'r Llywodraeth bendew sydd yn St. Stepnen heddyw am eu cyffwr. Mae rhyw aflerweb barno! wcdi disg n ar detdu Arglwydd Salisbury, fel y rnae yr. syn a all y wlad ddvchwelyd Toriaid i aw- durdod wedi trancedigaeth waradwyddus y >enedd hon. 0 Mae y glymbSaid fasnachol American- aidd, pen a chynffon yr hon yw Pierpont Morgan, yn cael sylw nediduol y d ddiau hyn. Anhawdd dirnad y gallu aruthro hwn. Y maent yn gweithio eu glo, er mwn, eu dur, eu coppor, eu rheilffy r Jd, < ilongau, ac yn werth ugeiniau o filiynau Mae yr Ianci yn herchen ar grebwyIlny. nacnol nad yw y small Fiy Prydeinig wedi dadblvgu eto, ond fel y maent vn efelycbu. Yr ydym yn gorfod eymery i sedd ol mewn masnacn, a chelf, a gwyddor i wledydd ereiil, a hyny mae yn dmhvg yn herwydd ein cyfundrefn addysg. a Mae y Mesur Addysg y darpara y Tor- iaid i rwlad heddyw yn ychwanegu at ddi- ffvgion y gyfundrefn bresenol,. Y mae cyfundrefn addysg German i y peth per- ffeithiaf heddyw. Mae cyfrolau wedi eu hysgrifenu i'w heg!uro yn rhanol, neu yn eu cyfanrwydd, etc nid yw y Llywodraeth wedi elwa wrth hyny. Mae yn amlwg fod addysg y wlad, fel bendithion gwerthfawr ereiil, yn cael eu coginio i fantais clym- bleidiau tirol neu offeiriadol. Wrth reswm, nid yw y Mesur presenol yn debygol o dd'od yn fyw drwy y Senedd. Bydd yr oil yn ferw gan ddigilonedd y dyddiau nesaf. Dylai VmneilJ uwyr fod yn unol ar gwes- tiwn addysg foesol yn yr ysgolion, a gwrth- od unrhyw gyfaddawd a'r gelynion. I a Y dydd o'r blaen, bu rhai o oreugwyr I Abertawe yn ymgynghori yn nghylch y gwaradwydd y mae Sir Forganwg o dano I. heddyw. Mae unrhyw ymdrech i greu awyrgylch briodol yn haeddianol o gefnog- aeth. Cydnabyddid y ffaith, ac ni wnawd un ymdrech i'w chelu. Ardderchog oedd hyny. Gwelwyd adeg, gwae fyddai i I unrhyw un i osod bys ar ein gwendidau, a I llawer i helfa ddyddorol fu er dyddiau Homershim Cox. Wrth gwrs, yr oedd yn gyfle braf i'r gwladgarwr! i frochi ac i Roeddto: cas gwr na charo y wlad a'¡ maco.' Bu John Bwl yn canu I I-Zulv- Brittania,' nes y mae masnach y byd yn llithro yn weladwy q'i ddwylaw. 'Does dim yn dyfcj I o fro! genedlaethol. Gad- ewch i ni dd d beirniadaeth, ac elwa oddi- wrthi. ø ^adblygiad y blynyddoedd diweddaf yw y clybiau gwleidyddol a chymdeithasol yn y rhanlnrthau glofaol. Nis gallwn ganfod unrhyw fe i'r werin yn nghynydd y cyfryw. Tuedd amlwg ynddvnt yw dinystrio y bywyd teuluol. Bywyd o bleser a diofal- wch. Hyrne sweet home' yn ei haawyi- deb a'i thynerwch yn adlef y gorphenol mewn miloedd o aelwydydd. Nid yw y clybiau yu lagwrfa diwylliant, nac yn gar- tred moes yn y mwyafrif mawr o honynt, ac arogl hywgd c:wb ar yr aelwyd, ac yn ganlynoi ar gymdeithas. Mae clwb ericed, clwb y bel droed, clwb y Bicycle, clwb colomenod, &c., yn difa yni me idylio! yr oes. Viae yn rhaid caei neillduaeth i fagu argvyoeddiadau, ac i feithrin talent, Mae y bechgyn fegir ar fywyd clwb yn gallu pendcrfynu pob cwestiwn ar daravviad atnrant, a thrwcn ofnadwy o haerllugrwydd ar eu gwynebau fel rheoi. ø Dyna un achos u r awyrgylch sydd yn gordoi Sir Forganwg bed iyw. Nid yw y cwrt bach na bys yr heddgeidwaid ond effeithïau arwynebol-cracii ar wyneh cym ieithas, os goddefir gair archwaetiias! \-uiefiad cvfifredin sylwedyddion yw fod dirywiad-amlwg wed' meddiami y wlad yn I ystod yr ug dn mlynedd diweddaf. Tuag! ugain mlynedd yn 01, yrucdd gan effeithiau Egiwys Loegr yn Ngbwm Aberdar, sef- stidad tr.i phoblog:iidJ, yn yr hwn y;, addysgid bod gyda r menyg. Yr oedd y rhan hono o wasanaeth yr eghvys o dan ofal un o'r ciwradtaid fyddai a'i ddawn yn rhedeg yn fwyaf arbenig i'reyfeiriad hwnw. I Yr oedd diwrnjd etholiad neu gyfarfod} dadgysylltiedig yn field day i'r dosbarth- iadau hyn, ac y mae rhagor nag un W-cf, j < nwogi eu hunain fel ymladdwyr yn j nghymoeed y Ruondda, a addysgid i foxso i gan giwradiaid Cwm Aberdar. and j pass along.' j ø I 0 ugain i ddeng mlynedd ar bugain yn ol oedd oes euraidd y pregethwr tonol yn Nghymru—y g.vr fyddai yn chantio ei bre- geth ar don rywbeth rhwng Ton y 13otel | a'r Bachgen Main." Yr oedd yn rhyfeddol 1 l 0 kobiogaidd, ac yn gogleisio y rhai mwyaf cerddorol (?) o'r gynulleidfaoedd, Nid wyi yn nseddsvl fod cymaint o werthfawrogi doo- iau soniarus folly heddyw, ac angen mawr yr oes yw pregethwyr moesego!-—purdt-b buchedd. Mae undercurrents mewn evrn, deithas heddyw ag sydd yn bygwth golchi, nid crefydd y wlad, ond moesoldeb y wlad.. Dyna dystiolaeth sylwedyddion crafiaf v wlad dyna dystiolaeth teithwyr masnachoS sydd yn llygadagored o'u hamgylch ac ar y tryblith. Y feddyginiaeth yw Bydded goleuni." ø Er y gellir edrych ar gymdeithas heddyw fel crynswth mawreddog yn cael ei llywo-.i- raethu fwy gan policy nag egwyddor, yr tIt!1ig; cdiogelwch ydyw ein bod oil yn hunangai. Mae yr yspeiIiwr yn ofalus, er iddo ef fyw ar ladrata eiddo ei gyd-ddynion, y byddjiddo wylio na fydd 1 yspeiliwr ladrata ei eiddo ei Pe. gellid suddo y gwirionedd i galon eym- de:thas-nad yw yn ddichonadwy i ddyn wneyd gweithred gwrthgymdeithasol (anti- social) heb dderbvn pwysau y diwrtiod drymaf ei hun fel aelod o gymdeithas—fe flodeuai y ddaear gan rinwedd. a Mae awyrgylch heddyw yn heintus, ac oddigerth i alluoedd daionus Sir Forganwg ddeffroi i orchfygu y gelyn sydd fel arth yn 1 Z71 1 1 t, I dirgnoi ymysgaroedd cymdeithas, fydd y gair teu!u ddim yn cynwys y swvn arferof yn y tir. Hen ddywediad ydyw "see Paris and die." Oes, y mae ystyr arall iddynt heblaw y rhai cyfleuedig. Cwymp Rhufain a diryw- iad Yspaen.
-....-..------".."P_'.."'-----.…
-P_ r CWM A MAN, ABERDAR. Nos Lun diwed laf cyaaliw/d cyngherdd mawreddog er budd Cronfa GloCa CwmneoIf yn Neuadd Gyhoeddus y lie dan nawdd raT. o brif loneddigion yrardai. G'.vasanacthwyd ar yr achlysur gan Miss Eihel Thomas, Cacrdyddd, soprano; Miss Nellie Davies, Merthyr, contralto; Mr W. 1). Williams a Mr Sydney Stephens, Aberaman, tenors:. r Evan Evans, Cwmacnan, baritone Mr James Rosser, Aberdar- canwr penilliow Mr Thomas Davies, telynor; Mr James- \Veaver, chwareuwr ar y mouth organ. Llywyddwyd gan Mr T. L Davies, goruch- wyli wr. Cyfeiiiwyd gan Mr Caradog Davies,. Cwmaman. "afivyd cyngerdd ardderchog yn mhob ystyr, a gorfodwyd bron i'r oil o'r datganwyr i ail ganu.
ABERDULAIS.
ABERDULAIS. Cynaliwyd cyngherdd gystadleuol yn Ys- goldy y lie uchod dydd Sadwu, Ebrill igeg, pan y clorianwyd y cantorion gan Mr D. Thomas, F.T.S.C., Penybont. Llywyddwyd, gan J. H. Ritson, Ysw., a chyfeiliwyd gan Mr T. J. Dennis, Castelinedd. EniUwyd ar ganu yr unawd i faritone, Bryniau aur fy nglwad," gan Mr J. Richards, (iorseinon. Solo tenor, "Wings to Heaven," Mr d organ Jones, Aherdulais. Her unawd, diss Ethel Thomas, Caerdydd. Vystadleuaeth corau plant, Parod yw fy nghalon," gareu^ Nazareth, Ton na, rian anveiniad Mr David Evans. Yr oedd yr ysgoldy wedi ei ovlenwi,, ond cafwyd cyfarfod hynod o hieserus, a. diaraheu fod elw da tuag at achos Methodis- aidd y Fforest. Mae y Ilwyddiant i'w briodoli y 1 benaf i'r ysgrifenyddion, Mti. J. D. Jones a Ll. Williams.
----...--...Iro----------CLYWEDION.'.''
.Iro- CLYWEDION. CWWAFON. Fod gwaith glo yn cief ei agor yn PwU- ygwlaw gan Mr Jacobs. Pod canu da yn y gym an fa. Pod Dr Parry yn dweyd yn bur gym- hwvs yno Pod y carwr byd-enwog ar wellhad o'i anwyd. Fod gofyn pwy oedd y carwr ieuanc 0" Gower street oedd tu allan i'r drws tra yr oedd ei girrad yn myned i mewn. Glywe i fol Miss Pott wel, dyfol yn ok wedi bod yn newid air. HEN WAG.
---,---FERNDALE, . -,4;'
FERNDALE, -,4;' Salem Newydd, Nos Sid wythnos i'r diweddaf, cynaf- iodd SA,ei-ii Mewydd, egiwys y Bedyddwyrtf ei chyfarfo l chwarteroi, pryd y cyaierwyd than yn swynul iawn gan ddeiliaid yr ysgoi. Su:, iJatganwyd gan y cor yn swynoi «>- dan arweini.id Mr Tom Evans. C/flwyn- wyd i Vlr (Jwilyrn Phidi as, chwech o gyf roiau fel y canhll1-Geiri,tdur M ithetes- mewn tair cyfnj!, a Hanes y Bedyddwyr mewn tair araH, sef gw oth y Parch J Spintner James. Cawsaat eu cyf'lwyno gan y Parch Isaac Jones, gwemidoj yr eg- iwys. Dy vidai Mr Jones fod yn bleses gaoddo gyf.wyao y cvfryw 1 Mr Phillips am ei wasanaeth didor yOn ystud y tair blynedd a h uier fel vsgrjfenydd sgd Sdem Ne- wydd. Diolchodd Mr Phi iips vI) gynes. am y rhod-iion gwerthlawr, a ch d'wyd ar- aeth ardderchog wedi hyny ar If/ddlondeb gan r Henry Richards. Terfynwyd y cyfarfod trwy weddi gan y gweinidog.
Cladde Jigaeth Mr Roberts.…
Cladde Jigaeth Mr Roberts. Dy ld Llun wyth 10s i'r diwed laf, daear- wyd yr hyn oedd farwol o'r c/faill Mr S, Roberts, yn nghiaddfa Ferada e, pryd y gwasanaethwyd ar yr achlysur gan y Parch Isaac Jones, ei barchus weinidog- Ni fu Mr Roberts yei wac) oa am yehydig ddyddiau. Parchwyd Mr Roberts yn fawr gan ei holl gydnahyd iion. Vr oedd yn flie'ior ffyd,ilawn a gweithjar yn Salern NewydJ a theimar colled fawr rtr ei of. Yr oedd yr ymadawedig hefyd yn aelod » bwyJlgor y gweithwyr, a chynrychiolai hwy ar amr/w o bwyllgorau ereili- Nawdda). chysar y nef fyddo dros y teulu yn y bro- fedigaeth chwerw.
.---.----Eisteddfod Gadeiriol…
Eisteddfod Gadeiriol Cwm= twrch. Daeth pump o denau i law yn brydton,. yn dwyn y ffugenwau canlynol -L Canwr, 2, Ap Gwilym 3, Brython 4, Penwyns 5, Heb enw. Yr eiddoch, gyda choflon cynes. M. DE LLOYD.