Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
13 erthygl ar y dudalen hon
Advertising
1. I" FFF8WW.Q fi I'l n tr-x >jf !| Fi &««»# liriJ kl ( -</i? r.QiLsifi 1 tap r f ^-pf-■ £ £ S ii fe id b r « >4 iK F I n!ar-h- ^V^au rfa. Yfs-r'ff-ch-f. ?,*♦►•? r-afn. i) iVt'yz.ä .¡:i;. p^Vf^ v| »*»**•«»** *,«< t I Ddirnr ■.< • r \v T n vr^r ~v. ■ uJ' ,.n.,f • ..„ „.a | B < t" Glendenning's Beef and Malt Wine. Y mae Gwln Glendenning, Beef a Malt, yn sefyll fel y goreu, a chynwysa Doury Port, Mosquera Beef Jelly, a Sudd o'r Brag, ac y mae, yn faethlon a llesiol. Ysgrifena meddyg enwog :-Yr wyf wedi rhoddi archebion yn ddiweddar, ac yr wyf yn cael fod Beef & Malt Glendenning ya profi yn effeithiol amser afiechyd maith, fel haint a Typhoid. Cymerir ef yn rhwydd gan ddyoddefwyr, gyda nerth parhaoi, ac o fudd neillduol dros yr arnssr hwnw, pan na all y dyoddefydd gymeryd bwyd arall Gellir ei gael oddiwrth chweg-nwyddwyr trwyddedig, flferylhvyr, mewn poteli, am 39 a a neu gellir cael samp! drwy y llythyrdy am 2/ ond anfon at- w. Glendenning a'l Feibion, (Cyfyngeaig), 67, Shaftesbury Avenue, Llundain. 33, St. Mary's Place, Newcastle-on-Tyne. 81, Commercial Street, Dundee. Dywed y "Lancet ;Y mae Beef a Malt Glendenning yn adgyfnert^ol ac adfywiol.' GLENDENNING'S Beef and Malt Wine. « The H&ndiest Thing in the House W n at, this time cf the year is 1Q I Honioceao 1 í-t Touches -the spot. 1 RUB IT IN 1 M alike m the Bleak Coid Frosts, and in the Snowy, rM Rainy, or Damp foggy weather. l|jk JR it prevents, relieves, and cares Bronchitis, M$ gjjSf Colds, Cracked Lips, Sore Throats, Chapped ill Hands and Rough Skin, Chilblains, Earache, jS| HB Face-ache, Bums, Blisters, and Piles. J9 W Pricas and 2/9 per Tin ofa/i chemists. m Unmoral fe remedy for M K ^K/lllWViCQ Kfeeumatism, 11. I Sftibrccition £ 5^ | ra £ r d all other deep-seated pains, B Use it only where the akin ss unbroken. pW H[ Prico 1/1K par T hz, of Chemists md Patent Mddicim VMSIWS everywhere. llL H&MtQOlEA, Lid., 33, Air?<5: WiJi,0rri Street?, London, £ .€?, j||l| i z r-. if, C? KVERY MAN M -vo.y* THE KiMG- H $-~=« />T ABSOLUTELY H im&r* 11*' HO rnmmui OR COST i H looses WILL BE SAVED I Wte'S-jf?' 4 Ey C.i V he SEND A POST WK C?xSB TO-DAY for §1 ilTJll* A'fl' 'i FAMUS Ai & *3 H hac,. £ v.r.H I bIsr Free I ^SOLIDM-VU-vIi »cx; fl.jp.f.v j W* 5 a StSb ISO ■* J «J«f AMU »i*P ^>jrv « „ tM AoVi.i!?ai Bargam I jtiB PAtBie:. H. liAT & ir-KiCt 45/- I |r^ B f M B|a >Vi{l.,LIG^ !,w WEAR! ( DOOSl ■ J K win fee sent if detired | a ??«rcHLF.3S GIFT OF THE highest INTEREST « Ml&H 7 BAYS F1REE AFPs?OVAL 1 ASB IS ;TCS >00 PAGES WILL BE is H «n rc.-r«it/t of F D for K/- FOOH0 l'HE HtHT COKPLETB INFORMATION «' ISqh^TT""pj•; „rrl TP SHHE'O BUYERS, ITS E^SRAY- » Ar-»UNT^V-Wilt Weil VR« Y/snd- I BT-?«OK.UCED PRC* THE ORIGINAL fig sii 1Q.B GIFT III THK"»g&^oy A 1 "E CLEAREST IDEA TO M 511 c-ona CHIW p»rt « J P!jKCHA8KS OF THE BEAUTY AND |fg pp S8u3 ALuEnT FkEE f HOYEwt o? OUR proitUstions. H M BY D&ALIMG DIRECT AT FACTORY FRICpS! S Pm AMD AVO'D'SfC MI DOLE PROFITS V m YOU ONE-HALF! I LADIES'»GEHT,'g SILVER V/ATCHES 3 G, LADIE8r REAL GOLD WATCHES 20/ REAL H |p| e-CLD HALLMARKED 62M RI^GS 3/«, EuSCTRO-SfLYER CRUETS 2/6f A.IJVRM GLOCKS r/6, B Kj^S SiER1*It"iG iflfAS £ i Ct^OCAS. &c. S>-itisfaction Oun?a^ £ Gt(i or Money Returned ml W SENT FREE for a I?eSs'rCi5.JFlD! 9 IE WRITE OFF TO-DAY • FHES PRIZES FOR EVERY PURCHASER • B P H. SAMUEL, MANCHESTER, g ¡I I if
; AR GOLL.
AR GOLL. O Edrychwn i'r cyfeiriad a fynwn, can- fyddir goreugwyr Cymru a Lloegr—ni a newidiwn y cirefn am dro—yn cure eu dwyfron. Pryderir, cvvynir, a g;derir yn nghylch cyflwr gorivvaered y vvlad. Nid oes yr un amheuaeth am yr arwyddion yn mhob cyich o fywyd. Mae yn anhawdd i ni ddeongli byvvyd y brenin, ond y mae y darn ilaw ar y pared, a thyvvysogion meddw! yn syllu ac yn penJroni ar y meddw! yn syllu ac yn penJroni ar y neges, ac jstyria pob un y genadwri o'i safle ei hun a theirnlant un ac oil fod yna ogoniant yn cyflym ddiflanu. Dameg brydferth ryfeddol ydyw dameg y ddafad goHedig.' Mae yna dynerweh a phryder, a barddoniaeth calon yn yr hanes. Onid yw yn awgrymu pelider ac yn cyfleu iiwybrau unig ac anial! Mae r ddafad yn myr/d, ac yn myn'd, a phob cam yn gam ar go!l! Mor ddiddtrnadaeth o'i chyflwr! Tybed fod cyfaredd gan Iwybrau colledig, swyn anorchfygol gan yr eigion isiaw, a rhamant bywyd yn niwloedd y creigiau-Ite mae llais y bugail yn dystewi, a'r dyfnder yn rhuo dinystr oddi tano. Dynabi, mdyw ond ystori arall am lost e ideals y genedl am ddelfrydau ar goll! Wedi coHi'r cyrchnod, mae crwydro diamcan, a dylanvvadau dyeithr yn cymer- yd meddiant o'r colledig. Ac i ni gyfyngu ein sylw i Gymru, mae ein dysgawdwyr yn dyfalu ar y dylanwadau dirywiol yn mywyd y genedl. Gellir c frlf yr eglwysi, a dweyd eu bod yn lluosog. Gellir dweyd na fu y fasnach feddwol yn fwy blodeuog nag ydyw heddyw yn Nghymru, ond nid yw yr ymyfed yn cyfrif yn ddigonol am ddiryw- !ad eenedfaethol. Mae y sefyKfa v.elthfaol wedi newid tlawer y blynyddoedd diwedd- at, a thrwy dclylifiad cymysglyd o bob rhan o'r wlad i weithfeydd y Deheudir, creuir cyftwr cymdeithasol annymunol; a saif hen leoedd niewn goleuni ffafriol iawn i'w cyferbynu a phentrefi newyddion. Y mae cystadleuaeth yn dyfod yn galetach, a chyflymder yn myn'd yn gyfrwysach, a chvfrwysder yn anfoesol. Dyna nodwedd amlvVg yn mhob cangen o fywyd heddyw ydyw bywyd cudd, i ddyn gau ei feddwi a'i deimladau ynddo ei hun fel trysorau i'w gwarchae. t bywyd gwyliadwrus-mor nodweddiadol o fywyd ysglyfaethus bwyst- filod y ffurestydj. Tact! dyna air raawr heddyw- gair nad oes ftwr o foesold-jb yn perthyn iddo. Y mae yn golygu gorgyrhaedd rhywun arall, —mwyaf i gyd y tact, lleiaf i gyd yr eg- wyddor yn ddigon ami. Dyna sydd ar faner masnach y byd, o'i uchelder Pierpont Morgan i'r swyddog distadlaf ya y tir. Nid yw y meddwl cudd yn dadblygu, gzn ei fod yn cau allan holl gyfryngau diwyli. iant. wrth gau ei fcddwi ei hun i'w hun. Ni chododd dynion o'r nodwedd hwn yn wwch na parasite-un yn byw ar arall. Wrth yr ymarferiadau mwyaf dysgybled- ig y daeth y Spartiaid yr hyn oeddent; dyna oedd eu huchelgais hwy, ac y mae pobl heb uche!gais deilwng yn dirywio. Nid oes y fath gyflwr a sefyll yn yr unman mewn cymdeithas—yr ydym yn tyfu neu yn mallu. Er cymaint y sylw a roddir i chwareuyddiaeth — a dywed Arglwydd Rosebery mai ehwareuyddiaeth sydd yn gyfrifol ein bod mor bell yn 01 mewn meddylgarwch i'r Germannjid; ond er cymaint, meddaf, y ehwareuyddiaeth, le ddywed y Cadfridog Maurice y troir i. in wmbredd o filwyr o'r fyddin yn mhen dwy neu dair bjynedd fei rhai anaddas i'r alwedigaeth. Trown ein golwg at gyfeiriadau meddyl- garwch, amiyced yw, yw yr arwyddion fod gwerin ein cenedl ar y goriwaered Mae y siaradwr bras, arwynebol, hyf, yn dyfod yn fwy amlwg yn ein piith, Mae eir llen- yddiaeth yn unrhywiol ac undonog mae ein prif gylchgrawn yn cael ei gyfyngu i lenyddiaeth. N id yw llenyddiaeth wyddon- 01 na chelfyddydol yn ddichonadwy yn ein hiaith, a dvnion ieuainc uchelgeisiol ein -a y n cened! yn myn'd i goili i ni yn herwydd- I rheidrwydd yr amgylchiaddu. Ychydig iawn mae Cymru Gymreig wedi e!wa oddi- I wrth addysg uwchraddol Pur ychydig mae y pwlpud eto wedi enill yn y cyfeiriad hwnw, ond yn Uawn cymaint ag y gwerthfawrogir coethdcr meddwl a glendid iaith. Nid yw cyfaddas- der yn un o rinweddau amlwg y pwlpud Cymreig. Mae y nerthoedd sydd yn cael eu hamiygu mewn trefnided i gymdeithasol a gweithfaol yn effeithio ar foeseg cynull- eidfaoedd crefyddol, fel y dylai y pwlpud gyfaddasu ei genadwri yn fwy pwysleisiol at fywyd beunyddiol y cyfryw heddyw, o herwydd yno mae ffynonellau Hygredd a'r bywyd cudd—oblegyd yna mae y lost ideals wedi eu claddu. A wna gweinidog- ion Cymru holi rhai o'r angenfilod cym- deithasol sydd yn troi fealiai yn urddasol yn y gymydogaeth am ddeongli y freudd- wyd! Am iddynt godi y clawr oddiar wyneb crochan cymdeithas, dim ond i weled yr erchylldod sydd yn berwi ac yn berwi yn nytnderoedd hwnw ? Na, nid yw yr arwyddion aliano), arwynebol, ddim ond mygdarth effeithiau. Nid yw fymryn rhy gynar i'n dysgawdwyr ddweyd y gwirionedd angenrhcidiol heddyw heb gyfrif y gost, neu yn fuan ni a gyfhaeddwn y sefyllfa nesaf yn hanes gwledydd diryw- iedig—amheuaeth gyffredinol. Y mae'n rbaid cael Cymru yn eirwir; y mae'n rhaid cael Cymru yn onest; mae'n rhaid cael Cymru yn sobr. Y mae cwes- tiwn bara beunyddiol yn bwnc pwysig g?,ll oJvgu cartrefi cysurus, ond ail cyflogau uchel a moesau isel ddim gwneyd hyny, a byddai yn dda gweled arweinwyr llafur yn cymeryd i fewn i'w rhaglen weiliantau cymdeithasol yn ogystal a gweithfaol.
Yr Hen a'r NeWvdd, ,
Yr Hen a'r NeWvdd, Ce;r yr hen drefn « b-ndcrfynu cyfiogau yn argodi ihoddi ei lie i'r Bu,rdd CymodoL Gwylir symudiadau Y cynrychiolwyr yn fanwl y dyddian hyn, ac mae y pryder yn dyfnhau. Mae cyfangorff y gweithwyr mewn tymher ardderchog, ac yn rhoddi p.erffaith chwareu teg i'w cynrychiolwyr ar I >? pwyllgor unoi. Clywn o amryw gyfeir- iadau, er hyny, nac ydynt wedi canfod un j sibrj'diad yn nghylch gwneyd telerau new- vddion a meddygon y gweithfeydd, fel ag y maent mewn lluaws o weithfeydd pwysic- af y Deheudir, ac yn nglofeusydd Lloegr. Mae y cwestiwn yn bwysig, ond ni fyddai ond mater o ymgom ychydig funydau ar y pleidiau ar gwestiwn dibwys, gallem feddwi, i'r meistri. Byddai talu 5 y cant i gwm- | peini y gwaith am atal y poundage, a:u j cyflwyno i bwyligor y gweithwyr, yn ddigon hwylus a theg a gaUai y gweithwyr ar y Haw arall y telerau goreu am y gwas- anaéth goreu posibi. Byddai hyny yn arbed llawer o annghydfod, ac ar yr un pryd cydnabyddai hyny y glowyr fei aelodau cvtrifol am eu rhyddid a'u hiechyd eu hunain-yr hyn, yn sicr, maent yn alluog i'w gyfiawni. Ni fyddai pwnc pwysig fel hwn, sydd yn haeddu sylw y cynrychiolwyr, yn ychwanegu dim at lwyth y rhaglen, gan y byddai lluaws o'r meistri yn barod i gyn- crthwyo.
----CWMAFON A'R CYLCH.
CWMAFON A'R CYLCH. Y mae olwyn masnach yn rhedeg yn lied gyflym yma ya bresenol, a'r hen gwm yn myned rhag ei flaen. Mae yn dda t genym hefyd hysbysu drvt y gyfrwng y DAKIA.V fod y cwmni newydd sydd yma yn awr wedi bwriadu myned i'r draul o tua thair mil o bunau i gael yr hen gwm yr ei of fel yn y dydd-iau gynt, sef cwm yr aur a'r arian, fel y gelwid ef. Bum beibio i'r j hen ffwrneisi malider yr wythnos ddiwedd af, a gwelaisy brodyr yno yn gweithio yn eu liawn nerth i gael y lie yn barod t adeiladju ffwrneisi newyddion, er lIosgi y j glo sydd mewn golwg. Y mae yma wyth- ienau trwchus. Ar y Haw arall, y mae gweithwyr y lie wedi codi taa deg ar hugain o dai ar hyd a lied y cwm; feiiyj Mr Go! chwi welwch fod yr henardal yn myned rhag ei blaen.
SParti Meibion y He.
Parti Meibion y He. i Da geaym gael y fraint o longyfarch y parti hwo ar ei fuddugoliaeth yn Aberdar, drwy enill y wobr flaenaf, sef £30. Ar- dderehog, onide, Mr Go! ? Yn awr, carwn ddweyd gair bach wrth yr Afaniaid, ac yn enwedig wrth bwyligor y gymdeithas serddorol, am y gefnogaeth y mae v parti hwn yn ga-1. Pa nifer or pwyllgor hwn sydd yn cefnogi y bechgyn ieuainc hyn ? Dan ond un, a h\\ythau yn feddianol ar daleutau goreu y cwm mewn dealt y llais a'r wyddor mewn canu. Y mae yn gywil- ydd fod pethau fei hyn. Dewch i ni roi y gefnogaeth ddyledus i r parti hwn, a bydd hawl genym ninau i gael yr un oddiwrthynt hwythau. HBN GOLIAR.
ABERDAR.
ABERDAR. Claddedigaeth.-Rhagfyr 13eg, 1902, bu farw y cyfaill ieuanc mwyn a diymhongar, < 'avid Thomas, Cysodydd, yn mhreswylfod ei rieni, Sunny Bank street, Aberaman, pan ond 26.ttn oed. Bu yn dyoddef yn hir ond amyneddgar, a dechreuad ei ddoiur ydoedd dyoddef oddi wrth lead poisoning a gafodd tra yn èiilyn ei alwedigaeth fel cys- t odydd yn Mountain Ash. Gweithiodd am I beth amseryn Aberdar, wedi ymadael o'r lie olaf, ond gorfodwyd ef i ymneillduo o'r grefft. Bu dan driniaeth rai o'r brif fedd- ygon, ond metbasant ei adferyd, a bu farw ar y dyddiad a nodwyo, er galar dwys i'w rieni anwyl a ilu o berthynasau a chyfeill- ion Anhawdd iawn, yn wir, genym ydyw sylweddoli y ffaithJod angeu wedi cipio ein cyfaill tirion David Thomas o'n plith mor gynar yn ngyrfa bywyd. Yr oedd yn aelod ffyddion yn eglwys Ynyslwyd, Aberdar. Y dydd lau oanlynol i w farwolaeth, hebryngwyd ei weddiilion t'r Gladdfa Gy- hoeddus gan dyrfa barchus, gynrychioliad- ol, a pharchus. Gwasanaethwyd yn yr angladd gan y Parch R E Williams (Twr- fab), Ynyslwyd, ac ar lan y be id siaradwyd yn bwrpasol a thoddedig gan Mr W Wil- cox (gyda'r hwn y bu yr ymadawedig yn cgwyddorwas). Derbyniwyd wreaths oddi- wrth Mr a Airs Thos Lewis, Pontypridd, I Mri Dan a Evan Lewis a'u teuluoedd, j Blaenllechau Mri A D Jones a Charles Hulin, ac oddlwrth Gangen Aberdar o ( Uadeb y Cysodwyr. Yr Arglwydd a fo'n j nodded i'w rieni a'i berthynasau yn eu trallod blin.
| Ei Gyngherdd.
Ei Gyngherdd. Er dangos parch sylweddol i'r cyfaill DividThons, penderfynodd yr Aberaman Ser^naders a cbyfeillion ereill gynal cyng- herdd er budd iddo, on 1 fel y deallir oddl- wrth yr uchoi, trist yw adrodd na chafodd fyw i weled hyny yn cael ei ddwyn oddi- amgylch. Bct,,i bynag, cafodd y gyngerdd ei cbynal er gwaethaf y cwbl, yn aghapel Vnyslwyd, nos tun, Rhagfyr 22ain, dan lywyddiaeth y Parch R E Williams (Twrfab), a chymerwyd rhan gan yr Aberaman Serenaders. Hefyd, cafwyd unawdau, adroddiadau, &c., gan y Mri r R Davies, Wat kin Phillips, G D Phillips, \V H Williams, C S Davies, J Jonathan, a Thomas John Phillips (Ap Gwilym Cynon) a Edward Barry.. Fe roddodd yr oil foddlonrwydd i'r gynulleidfa luosog ddaeth yn nghyd. Pasiwyd pen- derfyniad o gydymdeimlad a rhieni y cyfaill ymadawedig (gwrthddrych y gyng- herdd) drwy i'r dorf sefyll ar ei thraed mewn dystawrwydd. Y mae yn llawen genym ddeall fod e!w sylweddol wedi deilhaw o'r gyngherdd, ac fod y cyfryw i gael ei gyflwyno i rieni y diweddar anwyl David Thomas. Ap.
- Daeargryn yn Ynysybwl.
Daeargryn yn Ynysybwl. Nos Sul diweddaf, teimiwyd daeargryn yn rhanau uchaf Robert Town a'r hen bentref Ynysybwl. Yn yr eglwys a chapeli y Tabernael a Bethel, yr oedd yr ysgydwad yn sydyn a nerthol, tra yr oecfdent yn v ¡ gwasanaeth hwyrol tua 7 o'r gJoch. Dr cbrynwyu amryw, ond yn ffodus nid yw wedi gadael dim o'i ol hyu y mae ya bysbvs i mo, j
NODION 0 RHYMNI.
NODION 0 RHYMNI. Yr wythnos ddiweddaf, mewn ychydig linellau, nodais farwolaeth y Rhymniad mwyaf nodedig y dyddiau presenol, sef y Parch George Owen, gweinidog hynaf yr Annibynwyr yn Ngwlad Gwent. George Owen, Archesgob Trefil,' fel y byddem yn ei alw, a anwyd yn Penbryn, Ceiedigion, Mawrth, 1815. Derbyniwyd ef yn aelod yn 17 oed, o eglwys Annibynol Hawen, pan oedd yr eglwys hono o dan weinidog- aeth y Parch T Griffiths. Bu agos iddo a myned yn Fethodist i Twrgwyn, ond yn ddamweiniol achubwyd ef rhag y trychin eb. Daeth i Rhymni yn hogyn un ar hugain, ac yma y bu am 66 o fiynyddoedd, nes myned adref i Dy ei Dad. Cefais ganddo lawer o hanes Rhymni gynt, a mawr fe! yr annghytunai a Dafydd Mor- ganwg. Ond dyna, nid teg i mi gymeryd corff fy nghyfaill i daro fy ngelyn, ac nid af yn mhellach yn y cyfeiriad hwn. Yn 1842, cymhellwyd ef gan eglwys Se:on i esgyn i'r pwipud, a derbyniodd yntau yr alwad, a bu am 6D o flvnyddoedd yn pregethu yn gyson yn mhwlpudau An- nibynwyr Mynwy, Brycheiniog, a rhanau o Forganwg. Yn 1848 pregeth;)dd am amryw Suliau yn eglwys Gymreig Work- er, Newcastle-on-Tyne, ond gwrthododd yr alwad daer a gafodd. Yn ngwanwyn 1863 ordeiniwyd ef yn weinidog ar eglwys Trefil, wrth droed y mynydd, haner y ffordd rhwng Rhymni a'r ileuad 0 hyny hyd wythnos yn ol, cariodd fara y bywyd i fugeiliaid a chwarelwyr y mynydd. Trigai yn Rhymni o hyd, gan gerdded tair milldir hwyr a bore i ofalu am y praidd. Llan- wodd gadair Annibynwyr Mynwy yn anrhvdeddus, a bu yn aelod ffyddion a deallgar o Fwrdd Bedwellty. Cyn bod Bwrdd Ysgol, cymerodd ran amhvg gydag addysg yn y lie, a bu yn ysgrifenydd Pwyllgor y British School, Twyncarno, a bu ysgrifenydd cangen Jeol Cymdeithas y Beiblau. Gwnaeth lawer o ewyllysiau yn ei ddydd ond ni wnaeth yr un last will and testament' erioed het) date iddi. Dyn rhadlon, caredig, fu drwy ei oes, ac ni fu i'w ddiniweidrwydd elyn erioed. Yr oedd wedi gweled dwy o wragedd yn croesi y glyn o'i flaen. Mr D B Owen, Pontlot- tyn, yw yr unig blentyn, a bu yn dyner a gofalus o'i dad i'r diwedd Dydd lau diweddaf, cusglodd tyrfa fawr i'w roddi i huno ei hun olaf yn hen fynwent capel F-benezer-- Methodist fydd o hyn allan-ac nid oes berygl iddo annghytuno a hwy fore y dydd olaf, oblegyd cyfeillion calon fuont yma. Aed a'r corff i'r capel i gynal y gwasanaeth crefyddol. Arwein- iwyd y cyfarfod gan y Parch R E Pere- grine, B.D, ac wedi anerchiad cynes iawn, ¡ dilynwyd ef gan y Parchn T Rees, Sirhowi, R Humphreys, Troedrhiwgwair; W Crwys Williams, a Daniel Williams, Brynmawr Mri W Jenkins, W Evans, Trefil. Ar Ian y bedd gwasanaethwyd gan y Parch J J Williams, Rhymni. Arweiniwyd y canu gan Mr I T Jones, A.C, a chwareuwyd y Dead March ar yr organ gan Dewi Carno. I Y mae genym i longyfarchICor y Graig, dan arweiniad Mr W Davies, ar ei lwydd iant yn eniH y brif wobr o bymtheg punt a medal yn Eisteddfod Newbridge, Gwyl y Bank, gyda chanmoliaeth arbenig. Cafodd un o'r Rhymniaid briodas an- rhyderldus yn nghapel Grove street, L'erpwl, ddydd cyn y flwyddyn newydd, a phriodol y gellir ei galw yn briodas y teitlau. Mr Tom Jones, M.A., mab hynaf Mr D B Jones, y Terrace, Rhymni, oedd y priodfab, a Miss Irene Thejdora Lloyd, M.A, merch Mr Richard John Lloyd, M.A, D.Lit., L'erpwl, oedd y briodasferch, Priodwyd hwy gan y Parchn R R Williams, M.A, a R Jones, B.A. Mae y priodfab ar staff y Brif Athrofa, Glasgow, a cholled mawr oedd colli un mor ddysglaer. Dau M.A., dyma awen -a dysg Dan nawdd allor Hymen Heddyw y daeth Gogledd a De'n Fwy unol yn Tom a'i feinwen. Priodas Caergrawnt a Glasgo-eilun Dau Goleg yn ieuo; t-, Enwog bar, b'le bynag bo- lor a'i hedd yn for iddo. Yn Brynhyfryd, nos Percher, dan lyw- yddiaeth y Parch B T Evans, cyfarfu y gymdeithas lenyddol, a chafwyd papyr ardderchog ar Henry Drummond gan Mr Morgan Evans, Cwmaman—yn bresenol yn Ysgol Ramadegol Pontypridd. Hefyd siaradwyd i bwrpas gan Miss Polite Jones, Miss Sally Jones, Mri Ben Jones, T R Jones, a Morgan Richards. Anfonodd un o feirdd lleyg Rhymni awd! i Eisteddfod L'erpwl y gvvyliau hyn, ac efe oedd yr unig un yn y dosbarth blaenaf gyda y buddugol, mewn tri o ddosbarthiad- au Llynedd, i r un Eisteddfod, anfonodd yr un gwr bryddest i fewn pan oedd deu- gain yn cynyg am y gadair. Dyfarnodd un o'r beirniaid eiddo y R ymniad yn oreu, a'r beirniad arall brydd est arall. Safodd y ddau feirniad mor dyn dros eu dyfavi iadau, fel y gorfu i'r pwyllgor gael canohvr, ac aeth hwnw yn erbyn y Rhymniad. Y flwyddyn cyn hyny, pan oedd un ar ddeg- 0 awdlau i fewn, safai yr un Rhymniad yn yrnyl y gadair Dyna deirgwaijh yn olyn- ol. Hard lines y geilw y Sais beth fel hyn. OWAIN GLVNDWR.
Eisteddfod Goronog Ynyshir.
Eisteddfod Goronog Ynyshir. At y Pwyllgor. A fyddwch mor garedig a chyhoeddi yn y DARIAN y fe;rniadaeth ar y Pryddestau a anfonwyd i gystadleuaethau yr Eisteddfod uchod ? Bydd y cystadleuwyr yn wir ddiolchgar am byny. Yn bur, CYSTADLBUYDD.
I Mynwent Ty'nycoed. Aber=I…
Mynwent Ty'nycoed. Aber= crave. Krfynir ar bawb sydd a beddau yn y fynwent uchod i'w hawtio a'tt gJanhau o hyn i ddiwedd Mawrth, 1903, Y styriry beddau na hawlir erbyn hvny yn eidde i'r.eglwys. R j, I^EWJS, YS^J-sfesydd.
--..---.---. INodion o Ferthyr…
I Nodion o Ferthyr Tydfil. GAN CYNOG. I Dymaddechreu blwyddyn newydd arall wedi gwawrio, a gobeithio y bydd ya flwyddyn newydd dda i bob un o ddarllen- wyr y DARIAN, ac i « bawb o bobl y byd.' Wrth daflu ein golwg yn ol dros yr hen flwyddyn, gwelwn fod yna lawer tro wedi bob arni, a llawer dygwyddiad nad it yo annghof yr ochr hyn i'r bedd, beth bynag, Yn mhiith pethau ereill, collasom lawer o wynebau pur adnabyddus, y rhai a aeth- ant i ffordd yr holl ddaear; ac yn eu plith ambell gyfaill aalon, y rhai y dysgwyliem iddynt weled llawer o ddyddiau ar y ddaear. Nis gwyddorn beth sydd yn ein haros yn rnhlygiadau pedwar cyfnod o'r flwyddyn sydd wedi dechreu ei thaith, a diolch am hyny. o Wei, mae gwyliau y Nadalig bellach yn mhiith y pethau a fu. Gyda'r holl ffwdajr a'r fuss, nid oes amheuaeth nad yw y bya yn cyfnewid yn gyflym y blynyddoedd diweddaf yma. Mae y Saeson yn gwthio' pob peth Cymreig allan o fodolaeth ya Nghymru y dyddiau hyn. Ychydig iawn mewn cymhariaeth o unrhyw beth Cym- reig a welsom yn un man yma, ag eithrio y man eisteddfodau yn y gwahanol eg- lwysi yn y cylchoedd tuallan i'r dref. Mae Dowlais lawer yn fwy teyrngarol i bethau Cymreig na Merthyr. Clywsom fod bron bob eglwys Gymreig yn y dref yn cynal eisteddfodau ar ddydd Nadolig dim ond un, a hono yn un fechan fach, a gynaliwyd yn Merthyr, a hono yn y Tabernacl. Cyn- aliwyd eisteddfod fywiog a da yn Abercan- aid, yn nghapel J. D ac yntau yno yn eu plith yn cadw bywyd a dyddordeb ar ei bwynt uwchaf trwy y cyfarfdd i gyd. Mae yn hawdd gweled ei fod yn fug4il da yr oedd yn galw pob un o'r plant wrth eu henwau, ac anaml y buasai un yn cj^siadlu heb ei fod yn enill rhywbeth. Yr oedd e' yn cadw un law yn ei logell bron drwy y i dydd. Maeegiwys Seion, Abercmaid, yn hynod o dalento-Y, debygem. Yr oedd y canu, a'r traethodau, a phob gwybodaeth arall yn e.'lur brofi hyny. °. Cvnaliwyd eisteddfod Iewyrchus iawn ar Ben rheolgeryg, ac un arall ar Gefn- coedc r mmer, ac un neu ddwy yn Mheny- darren. o Cynaliwyd cyfarfod pregethu yn eglwys Bethesda, pryd y gwasanaethwyd gan y Parchn W. James, Abertawe a Morgans, Pontardulais. Deallwn iddynt gael cyfar- fodydd Dewyrchus. o Cynaliwyd eisteddfod ar raddfa ychydig yn Soar, ar y Boxing Day. Yr oedd eyf- fod yr hwyr yn agored i bawb, a chafwyd eisteddfod ddymunol dros ben-cymaint a dewddeg i bymtheg yn cystadlu ar y gwahanol unawdau, a'r Meistri J. ebber, f G. & L., a Lewis Morgan, yn eu pwyso ¡ a'u mesur gyda llawer o draffertb a'r Parch W. Bowen, Penygroes; a Merthyr- fab yn gwneyd yr un peth yn yr adran lenyddol. Allan o bymtheg o gystadleu- wyr, eniilodd Mr W. Griffiths ar y prif draethawd, sef y « Gwir Gristion.' Gwy- ddonfryn enillodd y Parwnad ar ol y diweddar Mr Morgan Jones, Morganstowa —ymgeisioJd 8. Mr T. J, Howells oedd y goreu ar y penillion ar y ( S int Oadran- us,' ac hefyd am y Llythyr oddiwrth fab neu ferch atei rieni. Dyma y ddau eng- lyn baddligol 1,—-DAMEG. Diamheu Gwers pob Dameg,-yn nosbarth. Hynawsber 'aralleg;' Hon bia'r dawn beri deg DdiwyHiant i ddealleg. I 2,—CYFAILL. Gwrdyddan iawn ei hanes,-yw Cyfaill,, Ac hyfwyn a chynes Gwr o ddawn sydd yn ilawn lies, A finau yn ei fonwes. Gwyliwr yw Cyfaill, goeHaf,—a feddw Yn foddus am danaf Ei wyneb o neb ond Naf Yw'r goreu'n wir a garaf. Yr Haf' oedd y prif ddarn cerddorol, a chafwyd canu ardderchog arni gan y ddaut barti, sef eiddo Mr Dan John, ac eiddf) ¡ Mr John Beynon. Yr olaf ydoedd y goreu. 0 Y mae eglwys Ebenezer wedi anrhyd- I eddu ei hysgrifenydd yr wythnos hon, sef I I Mr G. P. Evans, R ilw iy Terrace, trwy I roddi ei hanes mewn anerchiad, ac hanes I J ardderchog ydyw. Diamheu tod llawer I eglwys yn anrhydedlu ei hunan drwy I gydnabod ei chymwynaswyr yn y roodj I hwn. Mae gorchwyl yr ysgrifenydd yn 1111 I caled iawn; nid, oes neb ond y I sawl sydd wedi cael ychyiig brofi ad yn yr I un cyfeiriad ya gallu amg/ffrad cym lint o I waith sydd gan yr ysgrifenydd i w wneyd. I Ystyr'wn fod eglwys Ebanezer wedi: I gwneyd ei dyledsvvydd, ac hefyd y maent I we li cydnabod y cyfryw yn anrhydeddus. I Cafodd ddwy gyfroi o Eiriadur Mathetes, I crfralo Hanes Bywyd Dr Parker, cyfrolo I H mes Bywyd Dr Clifford, cyfrol o Hanes I Ann Griffiths, yr emynyddes enwog, a chyf- I rolau ereill. Daeth amryw o gyfeillion y I Tabernacl yn nghyd, er mwyn cyrneryd I rhan yn y cyfarfod. Dymunai pawb iddot I hir oes i fod yn ddefnyddiol yn y dyfodol, I fel y bu yn y gorphenol. I 0 Cynaliodd y cyfeillion yn Salem gyfcrfod I o'r un natur yr un noson, sef Ioeawr y I laf. Cylarfod i anrhegu eu gveimdog I ydoedd eiddo pobl Salem, a byny aoa iddo I briodi. Y mae hyn yn dweyd ilgwcr. Y I maent yn awr yn byw mewn goteith y cant I ci gadw yn hir yo y lie. H. oes fdd«> I yntau a'i briod hoif. yw ein dymmiiad 0 H galon. ■ :0'
GLOFAHETTY.I
GLOFAHETTY. I Y .Illil:e ya drfargenym insbysu fod y Jota H hon wedi ei Imilkihychwyii bore .l><»ddyw" H (dyddi Mav/rth). Noo Sadwm H cynaiawyd' -fajfod rhwng Mr Biajuwell H 1\fei.str¡ ?. • -tn Thomas, Rbynwii; Th^raasi 'Evan?.. Daivics, prYdi y I H weith, — ) 'r hen tfejm-ui am £ »*i H