Papurau Newydd Cymru

Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru

Cuddio Rhestr Erthyglau

15 erthygl ar y dudalen hon

. BE 1RXIADAETH EISTEDDFOD…

Newyddion
Dyfynnu
Rhannu

BE 1RXIADAETH EISTEDDFOD ^GADEIRIOL TREFORRIS, NADOLIG. 1 GO 2. Prvddest "Y N'efoedd. sydd yn datgan Go-goniamt Duw." Daeth i law ddeuddeg o tyydcfestau, ac y r rhan amlaf o honynt ynrmcddu. ar radd sirbel o dei! vngdod. Ymddengys fod1 tnai o^'r a mgeiswvir heb ddea'd yn. hollcl yptyr y gair "datgars' yn y t^tyn. 'Declare w y gair a ajfVrir yn vr iaith. Seisnig. a dengys yr esbon- r nui 'adrcdd:' neu "di aet aii yn, gyson a ri,a rF, i,: a, :pna;i'h,aus vw medd'w.I y gair a. geir )ii \r iaith IV, ymgeiswyi wedi ei gymeryd vim yr ysiyr o 'ganu,' a Hiaw-m ganddynt ddesgriiiad c gyngherdd mawreddcg a gogoneddtus. Pain r-oddir ym- adrodd Ysgrvthyrdi yn destyn.. dyiai pob ym- geisyud chwiiio all an! ei feçidwl gwirioneddol. a,c nid ei gymeryd air luiv'a-jtb lei yr ym- ddengys ar y wyneb. Gyda hynyrra o ragar- uiniad. awn- yn mlaen gan gymeryd y Prydd- cstau. n-id. yn ol fe'I y dieuant i lav, mid yn ol ->eu teilyngdoci cydmharol. Fy MawlgerddC-eir gan. yr awenydd hwn lawer o syniad'au tlysion. a barddonol yma, a rhra-w, ond; canu. yn gwmpasog, y mae. heb allu mvnedii i mewn yn mheli i gal on, ei destyn. Y gvvir y\v, ei £ od wedi ymaflyd •mewn pwnc sydd yni rhy drvvm i ateb ei nerth presenoi. Ond; cymered galont, osieu- anc ydyw, daw yn gryfach ond idd:o: ymroddi. Alae y mesuir a ddewiscfid hefyd yni rhy ben- .agored. Gan ei fed moir hir, diylasai y linell g)mar fod yn odii a'r d-rydtedd', air pttmed yn odii a'r seithfed. Cvmered ef destynau ys-, gafnaeh, a, thaled fwy o syhv i'w fesurau, yna mae'r* sior Or ragori. Yr Hehread: Bai penaf y bardd. hwm yw ei fod yn defnyddio iiawer 0 ymadroddioni cInmhriodol. Wele. ycbydig o engreifftiau o bonynt: "Dwyfcl Ddj-u-i ilplygjCll gwyl, ''gvvefusau gwrià," "dirgehon gwynC' ''gwreg- vsu iwynau can," "ymboffi gogonieddiad Duw," "bed'vddao eow y wlad1/' "Ue nas. gaJl -ufydd bythr na rychvvant roddi troed." Pwv erioed glywodd' sop am droed cufydd nell r\ ciiwainit ? Oixli er fod cryni lawer o atn- mhertieirhderau o'r watuir hyra yni tyrvu yrn ol jddlw rt.ii deibvngdlod1 y Bryd-delst hem,, mae yma bro-fioix amlvvg fod y bardd yn fedldaairaol ar awn gref. a gall gydiag ychydiig o ofal a gw'rteithjad1 ddyfod yni gystadleiirdd llwyddr j nanus lawn. Yr Haul yni Wylo: Ceir y Uytbyreni 'h' yn 1iJ;cd yn faen- tramgwydd) ar ffordid) y bardd) liwnt weithiau. Can a ar y 'greadigaetb' yn <da.tgau gogoniant Duw, yn fwy mg ar y netuedcf yni gwineyd hyny, oblegid cawia 'yr -ehedvdd yn esgym ilr wybren," "anam fawr yn <kg ei gwawr yiii lliwio'r lili wen," a, •'thymcr- "au y fiv.ydd'yn' yn dbdl i fev.n yma. Caoa yn huenus ai natuiriol, ond nid: yw byth yinl ym- güdi YH uehcl. nae yn taro ergydion. • y'inion ■eto' 1. gyd mae yn fardd c gryTIi lav. r ü deil- ■Migd.:»o>. ac ni chareEti er dim ei ddigaloni. Ad;jA)l\vT: Rhana ei en brydde&t i bedair • vhan.; (i) Rhagairwieiniia.d:; (2) Can Idiwl I ioI Medd;vvl y gan (4) Y I-glo. Mae hyrk ya C).rmod o ranu i ateb d dan ■can HLnell; Crwydra i .r'addau ( hi ei <destyn, a dyg i feitn ire gerdd 1 il 1 nadl .oes gwir anigem am danynt. Nidi oitss- u--ra yn galw ami fyned at Homer, Miltun. Islwyn, Et wrth giui-ui ar ■destyn fel hwn. Eto, i gyd ceir ganddo law- yer o d^lryehfeddyliau rhagorod, a, pbe wedi gilynu yn [wry tyn wrth ei destyn, ac wedi yim- gadw oddiwrthi bo peth, anmheTthynasol, :buasai yn sefyll ytii uwch yn y gystadieuaeth Llais. Uwch Haul: Tuedda i ymidt'oi yn orm'odt'l weithiau gyda phethau cydmiarol •ddibwys. a che:ir yma ambeli ymadirodd y gellid ei weila, me-gis 'diweddgsio gorllewinol, y bry n.a,u yn co-d'i'n foreq,' 'yr haul yn stsiittlo'n 11 a wen wrth wiel'd; y byd yn gwrando .ar ei d'd.awir," a'r "hauil: JHI gweithic'n galed dirwy'r dydid', a'r tanllydl. chwys yni llifo dro-s" ei rudd/ Nidi yw'rymadiroddion hyn a'u cyffel- yb yn arddangx.'siad Ot fam acklfed iawn. Eta softer mai ei bethau gwaeilaf yiv; y rhai hyn. Ceir ganddo luaws. 01 ddrychfeddyiiau teil- ■■tvaig a, chanamdadvvy, a, chredwn y gallasai ,neyd vn llawer gwell ar diestyn ysgafnach. Eletl rhag ei fiaen yo gaJonog. AddtolyxM: Rhan.aynitaue-i bryddest 1 diair caniad yn. y drefn gamlymoi: (1) Ei thlys- "n:1 a'i cbyfriniaeth; (2) Ei chan a'i chenhad- sieth; (3) Y d*iw"edd, Ceir yma gryn lawer o ymdirech i efelychu y 'Bar(M. Newydd,' ond wrth efeiychu dylid) ystyried bob amser beth sy-ddl yn rhagoriaeth, a. pha, bethi sydd yn '-weradidl Canai Adkiblydd yn dkiigan swynol, eto teimlwn nfld ydlyw yn llwyddb i'n dwyn. i vniewra i gysegr sancteiddioilaf y testyn. Ce id'w n i o hyd y n bu r a gos a to, o nd- nid yeJym, rywfodld', yn .cSuel goJwg ar ei galoni. Sidl oes yma, ddiirn i'wI gondemn-io yh neill- v.kiol, ac air yr un pryd nid yw Yilt C'ydiü> y:n. ein -ak.i i'r graddaai y dymunem. Saimydd': Mae y ba,r(.idi hwn 0 ran; ei ar- ddulil yfrii sefyll yn. holloP ar ei ben ei bun. Rhana ei gerdd' yni. wa,hanol i'w gydymgeis- w-y-r; nid y\v yn or ofal. us am ai gorfanau bob a miser, ac y mate wedi de\vis rnesnrau bvr- .Ach nap" a dd'efnvddir ganddynt hwy. Nfae irhai o'r pethau hyn yn troi yn fwy o ainfantais I nn, dim airall iddo. Tra y mae un yn cy- mery'd' HineN o chwech si'11. ac un airall yn ¡ 'r:ym!en-d Hinell o ddeud/Jeg neu dair ar ddeg o sillaw, mae'n aa'ihawdd- i'r bla-enaf oisod > -ymaint o fedidlwl a'r olaf yn^ ei lineil, Hefyd v maoe arddtill yr awenydd: yn .rhy! (Selynsegol i wiueyd' cyfiawTider a,g ef ei hun wrth ganu ar diestynj o'r natter yma. Eto i gyd: y mae hwru I yo, fardid byw a gafaelgar, ac y mae ganddo I -ryddKst for svdd yn meddu ar lawer o swyii i iheilyngd'od. Gwlithyni: Cana yr bardd hWTlI eto yq 'h:\TfO-d <> swynol, a cheir ganddo d*oraeth o ■.«}miadat'. tlysion a. barddlonol. Ond mae eii .arddnB vitau yn rhy dieljmegol i ateb y testyrj hewn. Nidi ymlyna bob amser mor d'yn, wrth ■ei. de,stynf a. rhai o'i gydymgeiswv-r, ac nid ywi yn wasstad yn gosod allam ei fecTdwd mor giir ag y gallasai. Ond: er ein bod yn gorfodi -•ydlnabod y pethau hyn. as gaUwm fan iita! el gerdd., ac yr ydys wedi .caideitip gwa«I-. ach bankT nag ef lawer gwaitk Ei. anffawdl hefWyw yw fr-d yma ferhgyn cryfach' mag' ef -.iry irwies Hen Biwritan: Rhana td gerdd i ddwy (I Y Wfoedd; (2) Y Nefoedd yn dat- i pOgoimant Duw. MacefÍ iaith, yra.syml 1 all, ceidw at ei fesuaau yn ddii, i,, ai yn iididramg^-d-d'. ac ar &. destyn, o'r }.ecr eti Y-i diwxvM." Ond rwdi yw ei eht*:lr jfapif .ucliel,, na'i elh, mQr i'eirfd1- a th Ivd ag eickfo, rliui :ydd) yrii y: gv-x tadieuaeth, Ymddengys i ni y galiaa ym- godymu a: hwy yn well air destyni fyddiii yn b fwy gymJ nag ar un aruchel a, mawre-didbg fel hwn. Fodd bymag, mae ei bryddest yni dda" er nad yn oreu o gryn dipyn. Carolus: Rhana, ei gerdd i'r tair camiad canlynal: (I) Y cyfninachau; (2) Neges y Tyw'yllwch (3) Anthemau'r Wav.t. Dengys hyn, ar unwaith ei fod yntau wedi cael ev gatio Yll, crmodol gan y syniad miai 'canu' yw j ineddivd. y gair a; gyfieithir yma. ynf 'ddatgan.' Dilyna ef arferiad! y Bardd; Newydd o daflu dAvy Linell at eu gilydd! i wneyd un, ac felly mas ei fro!! lin,ella.u yn bymtheg neu un-'H- bymtheg c silla,u. Oad er ei fod, diebygid; j wedi dal ar bob manJtais fedtai gael, y mae un peth, yn anfantais iddo. sef y dut-dd o j dd\\ cyd m.wy am bethan nag y mae ei dlestyn xti ofyn lawier prydl. Rhoddwrt un engraifffc o amryw a ellid! ddyfyru i, egluro hyn. Wrth didarlunio Duw yn myned heibio, dyAved: "Mae yn canll vn y ddrychin, chwerti delyn. ui yr awe!. Mae yn' envydra yni y convynt dros binaclau'r bryniau tawel. Oddiar frig yr uchelfeydd y daw cerddioriaeth I oreifr nefoeddi; Mae pob nodyn rnwry i aroa yn nghaJonaui y I can.rifoe'dd. Mac! ei neith,diar yn y gwlith, ac mae ei fendlth mewn cafodau,; Daw ei engyi i'r <i_\ffrynoe<.iid, diaw ei anadl clros y blodau." I Gwal pob dyn: meddylgar y gellidi gosod yr oill sydd yn, y llinellaui hyn yn dial peithynas wirioneddloi a'r testyn mewn llawer llai o I eiriau. Ond er fod y bai pwysiig hwn yn ¡ perthyn i Carolus, mae ganddd aweiii gref. ac v mae ei geirdd rn: dcreithiog o fediiylddry ch- a.u gocSddg. Liw Nos Dym.a brydidiest wedi ei. ohyfan- st,i;.ii gan mwyaf ar y Mesnr Diodl, ac v yn' fwy o feistr na llawer o'm beirdd, Cymreig ar y mesur hwni, oblegidl nid yw m,or rhwydid canu yn dd-,a, ar y mesur yma ag y tybia, rhai. Fei y dengys yn ei linell gyntaf, liw nos. try yr a wenydel ei gefn ar fyd, gwyneba ar y ffurfafelfl, ac ehecla, fel eryr. a edyn ei ddHrh- ymyg drwy awy rgyich y nefoedd, gan w ran do amynt yn traethu yn hyawdl ar allu a doeth- ineb y 'Duw Anfckind. Profa. ei fod wedi diarllen, llawer, yn feddianol ar grebwyJI cryf a beiddgax. ac yn medru canu yn rhwyddi a didarc. Cn J un anffawd iddo, —aeth yn; rhy beii i'r' eangderau i allu ded yni ol i gael cipdrem ar haul a dydd ein daear ni cyn fod' ei ddiau can' 1 lineil wedi dbd: i'r terfyn. Y mae y dydd yni arddango-s y Nefoedd, yn datgan gogoniant Duw, i raddau gormodbl i'w lwyr anwybyddiu; ac y mae ein; hawenydd wedi bod yn ddifeddwl i amnghofio y ffaith bwysig hon. Hent WeledyddJ: 'Dechreuft yr ymge'ydid! hwn braiidd yn fwy naturiol nag un 01 gydym- ge;iswyT gydia'i destyn, fel y mae yr ymadiroddf 01 eiddb y SaJntyddl, a chydsynda ag ef, gan gadiarnhau. ac egluro ei syniad) yn .airdderchog. Cymer ef Ghrg uwch, ddiyfnach. eangacb, a phellach ar ei destyn nag uni o'r rhai sydd ar faas y gyistadXenaeth. Dyma, fardd yn ngwir ystyr y gair, a dyma, bryddest na, wobrwydr ei gwell miewn un Eisteddfod yn N ghymm I y heddyw. M.ae y gystadleuaeth yn s.efyU rhwng Cairoius. Liw; Nos, a, Heni Weledyddi Ond y mae Li.w Nos a Hen Welediydd' yn miynedi yn fwy i galoni y1 pwnc na Carolus: ac y mae Hen Weledydid yn cymeryd g'ol,;yg fwy cynawn ar ei bwnc, ac YDI gryfach ei es- geir'iaui na Liw Nos, er cystal ydyw, fel nad oeis ynom, unrhyw betrusder,j gyhoeddi Hen Weledydd yn oreu o* gryn lawer. ac N-ni wir deilwng 0 wobr a, Chad'air Eisteddfoidl Tre- 'forris am y flwyddVini 1902. Ar air a chydwybod. J. Gwrhyd Lewis.

--:0\:-----GAIR AT ARWEINWYR…

-:0:---CILFYNYDD.''

[No title]

I tADOLYGIAD.

MOUNTAIN ASH.

Gwyl De.

Cystadieiiol.

Croesawi'r Flwyddyi> Newyddl

-,----:0:eWMAMMAN.

MYNYDD NEWYDD A R PENTRE.

-:0:-CYHUDDO FFARMWR 0 ANUDON-IAETH.

Advertising

■ * X0D10X MLN Y J 1 ORE/D.

SEVEN SISTERS.