Tarian Y Gweithiwr

Wedrosi. —Gomer Jones, NEU YR YMGYRCH GARWRIAETHOL. PENOD UI. 0 fewn tair milklir i'r peistref, mewn cy&iiiad gogksdklol, yn sgfyil Stf lethe bychaa avvs, Vi wyneb tua'r gogiedcl ac yn cael ei CGngylchynu gan goedi tewfrig, gellid gweied ffentady 'hen.-ffaam Profai yr olwg twydl. akki oecki ar y muriau fod yr bee anetkkdy A, ',idi gwxthsefyll degau o auafau ystormllyd. Yr ootid vn dy mawr, hir, yn cyn-wys nifer ryfedidhl Ó ys^elloedki; a, phe buasai treth v ffenestri mewn gTyiru bussai cryn dipyn o bTes yn mynexi o logell. y trigiarayddi. 0 flaen drws y gegin yi oedd cyrrtedd gar- churfdiiedig, a chnwd tew o e.ddew, yr hwn a wasanaethai i rodldi gweddi fwy gartretoJ. ar yr hen aneckkdy. 0 fiaen y ty, mewil, ffmf o banes cylch, yr oedd y "teiau all an," o' 1 yii. rhai newyddion oddieithr un hen; fyr- dSdyni to gwellt islaw y ty, ar yr hwn yr ceckl golwg hyned fethedig, ei wedti Iwydsaxid a'i ffuxf craci-og yn profi fod adeg ei ymdkiatod- iadyn ymyi. Yr oeN) golwg brydferih o gwmpas vn yr haf, pan fvdebai natair yrII gwenu yn hcJl eu gogpnian-fc— y coedydd va 11 awn o ddaiI—yr ardd fawr tu- i cafn i'r ty yni persawru gam y bit la u oeddynt vni dryfrith bob ochr i'r rhodfeydd graian- j aldid a ymdiroaUai rhwng y premu afatau a'r Hwyni 'gooseberries,' ac yn y cwr isaf nid1 oedd dim and mwmial didor y gwemvyn, pre- swylwyr y rhes fawr o gychod oedd yni ymyl j y ciavvdd; a phan fyddai v gauaf oer yni gaJw ei holl ymadfertboecki, a. tWysim aniaai; wedi cllio, yr oedd yma ryvv swyn yn arcs o g\\Tnrpo.s yr hen anadd-dy, w^edi'r c^i. coecbrdtli'uchei. er wedi eu dihatra o'u dail, JI1 vmgrymu yn fawrtxMog mrch ei bem a phan fv-ddcu yr hen: oratorio fawr—yr ystorm —yn tar arm drwy'r gymydogaethu ffurfient loches ragorol i&3 () rhag ei -an di- nysthol. Eh-mta y Plasllwydi. a chartr-afte GvvtendbieiTj HngiLe-=. Enw y t-* anv-d-c-, o!e«idi Llyw'eijTi Hughaes. Yr oedid1 ei wrs'g v,edi n,arra- er ys blyim-dd-1 oeocld, ac YI) lyraseru-l ei unfig ierch, Gwei> J ,rlodm a ofaiav am y ty, y-r hc/N, STI I1;hyd a'r forwyn a'r ddau was, oeddynt yr oil a'r pre- j swvhvyr, ond v penteuhl. Yr oedri Mr H'tgh'^s 'fel y geiwid ef yn gy^Fredt-n, drIll-Y r g\ nir dr gaeth) a gwmpas tri ucsin cad, aii •rr f-rifid ef vn <-blyn hynia^v-s a charetiig. (Jrod a Gw'endol-en y m-ae a f)TX>n m vn fwy- af n-eillvkvol y waith hom Y irtiia barddfrrt-1 ia etlx Gynireig yn t"n\Dg am. et rhia^-gertid i,) ac v n.ae eini beirdd areu full s-Tth dkiarl'Jinao 'y feroh.' Yr yctyro wedi gweied ami i dldaxlwraad!, ac yr ydlym yn methu gwei- eJ: fod yo bcxsibl i inwhyvv ft-rch (i.lyfot i .fymy ag ef; and yr agosaf o bawb a w^sora erioad oeddl Gwltndolen. Yr rjeAh yn V tymbcr yr ydpnyn rrr-oed i'w ddartunao, yn > iueisTK^'iV .)t"ó ¡, trach yn f.kui, HatnTvU-'td. ai ItcJl )7" arwnfkto yabrvxi dcwr a pheneityi>>K Yr ()e(1id\ twxs o waiit yn :,1:J'- doca « gwmpas M pheix. yr hwn a «vpiiwy.sai v tu 01 i'r uic«i R>a-wr 0 clan. )T aa»raa«tapa aws-iieyj<af. y peloyrai par o i iygaad dtKfl, ac Ol rod ot-dd yn <agenrl^<fiui; ond! icael un gipdlnem arrmut er giWMSvd i ddyn <iiMny>^ riiyiP yn rtvcvl- .■«g drvrv ei g^"fafi&.xfvfiafi. P ei y c.uio.aJ Ctarvog: 'j Yw'r iasau hy# sy'n drysu'r ban^->; "Y livgakt < h>o«, hvtn kl Yr oedd y-rfecs a'r Hli yn <>vJrritt»ach ar en boch mewn lliw cri-vaysg, prjdferth. a thti oi i'w g^vfuea'u <,v>v :lakkl- yr oecW! ":Iarte»id gvvynion fel ifori yn cartrefu. Yr aedid ei holl gorff wedi ei iMnca yn y fath gyfajtainalil ag y galasai narur ymorfo)edd!\i yn ei gwaith. Ie, yr ydoedd yn un or 'spedmeris' goreu o "W vcha' darn v chwlf:i dy«id. z Gwisgai bob amsar yn holiol blaen a svnxl; I md oaid dsim o'r coegna a.'r baichxiex h™v 'I yn perthyn idcli ag sydd yn nod^adriu fashr ionatnte i-r oecki hiort Pe buasa-i II Gweradiolen wedd ei dilladu mewTf cariiau, ru fitaaai yrua. yr un rarld o hagrwch yn perth\n I iddi. Y mae gwfir bryiHerthwrh yn rhy buT i uirtrhyw 'dirapery goodts) sanga o f'T»ni i'w! I oropaai. Nid oes eisieu and crybvfyB mai Gwentiolen. a gyfriftd yn angyles harcfciwcli y gymycWgaeth, a llueisog o-edid nifer y gwyr ieua.ir»c a ymdrechent ckk-ms ei serrh; ond yr oedd ei chalon, yn oi p>b ymdcimgasiad, nwir rhyddi a'r awelom) a ch\va.reuai o gwm- pas Plasllwvd, ac beb ei chhvyfoeto gan un o satethau CIwp)Mi. Yr oedd wedi (-,i, ffm-y,.Ilio ag »itlysg o'r fath oreu, a raawr oedidl y så- brwd drwy v fro mai dedwydd fyddai bwnw a wren sicrh.au llaw a chaJon Gwendolen? lijjg&es, Plasll'\I'\x!L Ei hoff wadth, ar ot gorpbent Oafnp a gwaith y diKxid, -ytioenid ehwaereu y bercfccxeg. Yr oecki yn gantores ■ anMetrchog. a chanai Iawer er difyru ei thad, oadri yn boff o gerddbrLaeth. liaswer noson y bu y 'carwyr* yn dottowTth glywed1 y noda.it per vrk trei<Mio hyd atynt i'r hen fyrddvn to gweJft. 1SJi!tW v ty, lie y bydxi- erct aaferol o aros i "dVsgwyl y tewu i fVDedl i'w gwely-au. Nid oedd CivpeiKjbkas ond new- yrhJ ganu yn iach, i'r offen-n y neson han-y y t cla-eth Price a Wil v FeJltn ynio, CKEBJ rbiud aros byd y benod nesaf cyn cael yr belynt.

PENOD IV. Y ffasiwn a fodtotai yr aoeg hio<ior ac eto v radidau, fel y mae mwnf f.ntbtiire i f<esd(hr1, vn yr ardal hon, pars fyri1' i bachgeoi wei iS! •>~sTtlik> memi can ad ag perched reuanto v gym^xlogaeth, ac arno v;r it easieu gwiaeyxl I L "K I k,4-4iw v peth YIlt hysbysiddl, fvikfai kkfo ryw rxiison h-,i-vn er gamxau tna chartref y run; ac ar oy brxMloni ei htm foci pawb yn j ty yn dawel \-n aweichiau cwsg, <yn«\ yntau yii nesii yn lladtradaddd i gyfeixiad ffenestr ystafeil ei anwylyd, ac yn) cuTo, naili ai a dvTTvekiiau o brkkl. rvevv a.phastwix, ac yna wrth gWTS. bydclai: i'r feroh didieffro, ac edrvch beth a phwy oedd yr afioiryrMw. YpJa., by<klad cr\T» dipyn o siaxad yn cymetyd Ik;, ac, yn y cyffredm, yn bur <k £ syiwryr; ac ar 01 erf m ar un tn. a. nacbati o'r tu arall am d.roL, <ia.w y pleidiau i gstui> k-b, a chaiflF (kiyfodilad -i'r ty, a bydcE TO fynychaf hyd y boreu. I Ar ol ffanvelio a'r "Ship" y Tuosort hotKX pemBerf\TK>dd Price a Wil y Feim fyn",] i'r Plasllwvd gydtv;r uit neges, acr un dull i a gofnod-vfyd uc'bod. "Pahaim .00 fuasech. chwi, Prc. yn myn\i i garu beb' gwmiia ?" gofymai Vv "0, facbgeni, )' mae arnaf oiiaod Ü oin i fyned iy hmi. Nid awn i garu am v byd heb g\rmn;i; y mae cymaint o. afn )"sbrydion arnaf t" ebe Pnice ax ei wen, a'i goesau piier- aiM yn symud yn rh-wyxkkich nag axferol. gaa fod rhyw atdy-niad rhyfeikl1 tua'r Plas, a'i bet ar kclwredd ei ben, fel pe wedi sylthio mewrt cariadi a'i glust chwith. '■Yibrjrdion! yn wir," ebad; Wil, yn gell- ;wei.rus. "Byxldwch yn ddyn, Price, neu :cyn w4rad a; bod bara mevm tojth,' ni cbewch byt'a mo Gweivialeni cts clyw hi hyn. Bj'dd- vch yn gall yn eicb oenedJaetb, Pri<% mae genych (Migoru o gorff i fod felly. Nid oes I yr un y^bryd i'w gaei tu yma i'r lorddonen; yr ochr draw i homo y maent yn lodgio i gyd. Oral, a )-<dych chwi yn cant Gwendoters H i "Beth feddyliet ti, Wil ?" "Meddui, wrtb g\rs, eich borl. Price. Nid yw dyn call fel chwi yri ci bras-gamu fel 'idiot'" dirwy y rh-ew a'r eiira yma, heb byny, neu dylasecb gael treulio gvwfklill eich oes yn y 'road-hou^e.' Hid'iwn i ddim pibellaid o soeg each, bebreng yTta cY111 brecwast. Os leiciwch, caiff r h^ asyraod eich; tymu yn y 'cart. uIe," ebe Price, at ei wen, "pwy a, ddav; a'r 'cart' yn oJ, dyvved;?*' ac yna ch-warddbdd ef a, Wil yn iachus. "Wel, yr vi-f fi, WiJ, yn. caru Gwendolen ya 1 and paidi a, d\v-e)"dl m-rth neb dyoo, u., fach net yw hi; mae fel p<j.si." ;rEitliaf gwir, Price." "Ond, a ydwyf fi yn dlddgcsn, pert i fynied yno heb newjdJ ?" gu£vn..ûl Pri,ce. "Y dych, yn siwr; yr \xlych yn edrych yn w^ell heiio nag y gwelals chwi erioed. ebai Wit a gwenn gellweirus ar ei wyneb. "Na, na, fachgen, pe bawn yn cael yr hen siaoed! ar botymau melvnaon, y 'sgidiau sy n gwichial, a'r 'chain' watch felen, bydJdKvn yn debyacb o lwyddo.' "Wel, myn brain, Price! yr ydych yn djdigon i brofocio vsant; ffwrdd a. chwi i'w 'rx)l. a be 'andros sydd arnoch chwi heno?"' uWd, aros fan hoo dipyni ba-ch, Wil, a deuaf yn ol yn umon." "All right,' Pric:e. Rhedwch Aeth Price mar gyflym ag. y gaJLai., end m re iodd; nid ar ei oedraxi na'i ewyHys yr oedd y bai, CTifi ar ei hegiau a dychwelodd yn fuarE, a'r got a'r botymau mehn'on am ei gefn, ac esgidiau JTT gwdchianu am ei draed', cadwyn aur axei wasgod, a gwcn ar ei wyneb. Vol, yn mlaen a ni Price, neu fe, aiff yn rhy hw>r hem," ebe Wil. "0, mae'n oer 1 facbgen." 1: Prir yn grynedig, "yr wyf brow a chredu fod fy mvy- law yn chwyddb yn rhyfe^kic-il." "Wei, peidiweh a'u riioddi yn eich poced, Face, rbag ofn na fydd i chwi eti cael allan, a bvwii bytrach yn ddiflas arnocb fel llyn}," ebai Wil Gydia hyn, taniofkJ Price oi bibell, ac yn mlaen yr aLethaT^, yr e->ojdiaAi yn gwicbian arn draed Pnce. yr bet 'reclining at an angle fjf 45' ax y pen, ei gC""SiU.. mor stiff a. phe buasent wee'd eu stajebo, a gw«n ftxldbaol yn coroni y -cvfasi ar ei wyncjb gwri<%och a tlydan Ya flkln .o-rbaeds.la-sanit iua.rtb PIasilwycL Ar ol i Wil. <k<ri diarn o go!ten, yn mlaen yr aethant at y ffenesitr, gan sefyll £ yferb%-a a X. broIl: a rhvnu gan yr oerfeJ; "'{:ff¥t W t! yn rhoddb blaien y vi-ialr-n i gyffwiBd a'r gwyidr. Yno y: bu yn enoct-a am -anxi&r" hir- fait!?^ nesroerM ei fraicb brori.diffrMytSo, 31- Price yn fw, stiff nag erioed'—y drlau max" iuiw^xlog a buasent o fer. ririogaetbau y 'frigid zone': ond o'r diwedtl, wde g-^r • y 'bnnds' yn, ccdi. Ar <# i Price dystio mai ysbryd oedd yno, a, Wi daern nad oeded yna ddim gwaeth na chath, agorwyd y ffenestr, ac wele: Gwendolen yn estynei phen allan, ac yn profi mai hi oedd -yma IJithrodd Wil yn lladraikvidd o'r golwg. "0, Gwendolen an'Vt"yl ebai Price, "sut yr ydych heno?" "Ho-lo! chm svdd yna. ?" ebai'r fercb hono, gan chwertbin. "Buasai yn well i chwi fod gartref yn each gwely ar ncson mor oer. na dvfod i aflonydidu arnoirrk Ond sut yr ydych. yn teimilo heno ?" "Yr wyf yn teimJo YIlJ flonedhg iawn," ebaa Price, ar ed wen "bum .yn gweithao yn gaied iarai. Y mae V cwstivm v-n myi^ed. \-n hVV yn ein aop ni bob diydid, a cliawsom heddyv. wertb ugeirsiau o buamn o frethvmau, siwgr, sabon, a the gartref, a bum rnau yn eu 'examino' a'u rhoddi ar y sbeifs, a rnamau eresill, dfrwy'r dyddi. D\"wedAvch "nawr 'te, Gwen<k>l>en fach, a gaf fi ddyfod i i;iev.n, tie, ?" Gydai hyn, ^"mud'fxkti }"chy<lig yon nes i gyfeiriad' y ffenestr, er g^.vne\-d' i'r esgidiau wichian, a rboddodd un Ihw ym e.1 logell er g-A-neydj i'r pres oedd N'm) dincian, tra yr oedd y Haw arall yn crew gvvagle rbwng ei wasgoci a'r gad"w-yn aur c-ed:d ami, er gwrueyd vr olaf vn weledig j G^ndolen. '(Dim hello, Pricey' ebad Gwendolen, iiy mae yn rhy hwy-r. Gwell i chwi fyn'd, gar- tref." "0, peicHwcb bod yn gas," ebai Price eii- waitb, "yr un fach net. 0, Gwerriolen anwyl, gadieweb i fi cktod! i mewn," A chyda hH);, o darit effeithiati ei deirrdad- nt, gwenodd'. yn fwy bendigediig nag erioed, a rhoddodd lam ysccafn, nss cwympocki yi bet. Pain yn ymgrymui'w chyfodi, llithrodd eri dsroefl. ac. fel y bu mw}-uf yr amffawd, caf- odd ei bun yn fuant yn cusanu yr eira o'i gwmpas. Wedi i<k.k> fwyddo, <lrwy ymdrech mawr a thuchan. i gael ei ben yn ei het., a't holl gorff tywysogaiidd) yn yr un sefyll fa ddaearyddoi ag o'r blaen, yn ymsythu \TH ddendol rhwng ed bet a/i esgidiaiU, cyfeiriodd ei all tu<.rr ffenestr, ac wele Gwiendblen yn gofyn id<k>: I "y n, mha ie y buocb henio. Price? Yr ydych ym edrych fel pe buasech wedi yf-ed." "Wei. yr wy^f wedi yfed, hdvd. waeth noffi gefais i swper," ebai Price, gan werai vn hyfryd. 1 .I "Yr oedd rhyw beth vn y coffi. vr wyf yn ofnn," ebaa G\wndol-eni eilwaith. "I "IrJ..m, yn wir, Gwendolen, fach, ond siwgT a Ibry." ebai Price, a gwenodd yn fwy hyfryd! bvth. ""v d, Price, gwell i chwi fyned gartref. Yr vdwh bron a rb^wi; byddweh fel \)ib<xi- wy c\-n y boreu, os nad eweh ar unwaith," Ac ss 01 d'weyd hYTI, decrure:uoÔd Gwen- dolen gau y ffenestr. 1'0. Gwendolen fach," ebai Price eilwa :th, "g.adewch i fi ddud mesm. 0 'dear!' peid- I' iwch a bed yn gas. 'nawr, Gwendolen anr.vyl —'raawr. 'nawr." "Tewch a. san; mae yn rhy bvtyr, Price," ebai G-v eiidofen ei ■ waith. "Na, na. 0, Gwendolen fach, devvch lawr }"n wiT t" Ac wrtb dJd!weydi hyn, eduychodd Price yri byTiod erfyniol. a thynodd ei criawr o'i logell, ruidí yn holiol er cael gwybod yr amser, end. er, ei d:angps i Gwendolen. Cerddai befyd vn h.a.mddiemr o fiaen y ffent- e.5tr er's talm a amser, er tynu sylw Gwen-1 d'olen at 'extreme' isaf ei ddiaearoJ dy. Crooaii yn g>i iwybrxijl mewn esgidiau yn gwichian, fel moddicai effedtbiol i ddenu sench. ""Vel, Price," ebai Gwendolen, "ewch i'r drws. yntr; a bydd i fi dclbd i'w agor." Yna dtiaetb W-il yn mlaen, ac aeth i gnocio ar Mar i'r forvyn, ac i wneyd ilong story" yn 'short,' dig on yw hysbysu i Wil hefyd gaei derbyniad y IIOSCHJ hono. Teimlaa Price fel concwerwr wrtb fr-ned i mewn, a'r foment lx>no y cafocM ei bun ) ni eistedd oflaen y tan ac yn gweam ar Gw-t^mdioJieni. yr hon a ei&- teddbddi yni ei ymyl. Ond, ha.wyr! ydyw Gwnedolen yn mynedi i garu a Price ? Ca wn weled eto, (Tw Barhiau.) :o;

MOUNTAIN ASH. Nos lau diweddaf, vmgasglocid- T Yswiriaeth perthynol i'r c\\ m hVln ag sydd dan nawdd y Ptia.rl Assurance, i fwvnhau swper o'r fath oreu vn Ab-erdere Coffee Tavern, Mountain Ash, vr bwn oeàT wedi ei ragbarotoi gan Mr Afills a da genym ddvveyd fod y cyfan: wedí, ei barotoi yn y modd goreu ac wedi ca-el gvvala a gweddiM i'r corph, awd yn mlaen yn myd y meddwl mewn canu. adrodd,a,c areitbio. Cvmer- vyd y gadair gan ein parch us General Supt. Mr Abel, ac hefvd anierchiad gwerth i'w go-Ho. Hcfyd, cafwyd can; gan Mri. D. Davies, John Da.vies, D. Davies. a J. Lewis; adroddiadau gan Mri. D. Davies, Supt. Aber- cynon; a Mr Williams. Pontyprifid, J. Pardoe, Thomas Davies. T. Wheeler, ac am ryw ereiJl. Terfynwyil y cyfarfod trwy ganu "Hen lVhd fy Nhadau." Moeis eto, yd'oedd teimlad paw:b' pan y-n gorfodi ymad- ael. "Mewn Undeb a Chvd'weithrediad mae "Mewn Unde b a Chvdweithrediadi mae Neith." o —■—-—

Yinddengys- fo? yna dsfaTn: ar gyfer naw ugain a chwechi o'r boblogaeth. yr hyn a. ys- tyriai y ddirprwyaeth vn llawer gormod. Dangaswyd iddyrut fod cynydd mieddu'dod o fewn y dref i'w briodolv i lluosogrwydd- ei thafaimdai-. Rhcxkhvvd derbymad' siriol i'r ddirprvwaeth, a disgwviir ffrwytb lawer ar • ei gwaith.

PARCH. DAFYDD WLLLJAM. U.ANDYFAEN. Mr (k^ygN'jl-.— Y mae yn anhawdd iawn gtènyfi ddweyd yr 'Amen!' wrtb diraethu am Dafydd; ond eto rhaid i mi dynu i ben gydajr llythyr bwni. Mae rhyw newyddion yn cael eu gyro yma a hyd, a rhai hen bob! yn dvveydi "Yr wvf yn coflo D-afydd William yn ei nerth, afi lais fd udgom arian," etc. Un arall a ddywed, "Yr oedd D. William; yn bregethwr galluog dros ben, etc." A claw un arall a s.tori fawr am dano a, fyrkl: wedi giywed gan, bwn a hwn, am rhyw gwTxki rhyfedid yn y man a'r man, feallai ryw dri ugain mlynedd- neu ragor yn ol. Y r wyf wedi nodi am Dafvdd yn pre> get.hu yn Llangyfelach, ac ardlal Clydach, lie yr oedd. ei diad wedi bod yn pregetbu llawer o'i flaen, ac yn bedytdjdao- liucedd. yn v cylch. Pa.-rcb. Moses William, tad Dafydd, feelydel- kxid Noah Hopkms, yr hwn oedd- gymeriad disg;la-f::r ynei didy-dd. Er mwyn i ni gad syniad a bairn y| bobl oedd yn gwrandaw L j Dalydd amilaf, ac yn ei adnabodi pan -yn j ieuanc, mi adrocidaf a ganlyn, er fod tri ¡ ugain mhneckl wedi myned beibio odddar hyny. Yr oeddl Noah Hopkins, a brawd arall, un ar fane Canal Cwmtawe, ac yn ol eu harfer yn siarad am grefydd a ph.r-egethw} r; ond wedi siaradi a, siarad am y pregethwr hwn, a'r pregethwr airall, a phob pregethwr yn dda' yn- roarn yr heru frodyr p irchuy—"Ond, gwyddot tibclh: ebe Koah, i ti bregethwr yw bacligan-' Uandiyfaen, mae e"' yn- ysgnyd y ty rfaoedd yn mhob m^in." "Dyna fachgan heb ei ail bron," ebe y brawd i< I e" ie," ebe Noah; "gelli fenitro mai un. o 'dortcbes mawr y Nefoedd yw y Gof o Lamliyfaen, -wedi ei oleuo gan 1 sbryd Dinv i. didangos y ffordd i'r bvvvydi" Dyna farn hen ffiodyr o ardial Clydach 8 Llangyfelach am Dafydd Moses William, Lhimdyfaen. yn henvydddyna oedd ei enw- yn iawn., sef D.M.W. Er iddo fod yn byw yn N broedfyrhiw a Rhynmi, a thr-eulio blynydd- au yn Ngbxjdpenmaen, Pontypridd, eto fel D. M. Williams, IJan-lyfaen, yr adnahydtdid ef hydci f-edci Pe liuasun yn. ysgrifenu am dano fel D. M. Williams, Riiondda, lie bu yn aelo-d fly-m-ddiau olaf ei fywyd, ni fuasai neb bron yn ei adsiabcxi; ond mae rhai o weinidbgion Eglwys Looegr wedi diolch arq yr ysgrifau ar yr hen Batriarch o I.aridyfa-en. Mr Gol., caniatewch i mi adrodd un stori a gefais gan ben weinidog perthynol i'r Beck yddwyr a godwydi yn LlandKfaen Cyfar- fvddais a'r hralwd yn Nghwrny-Rhondda, a darfu i ni yn mhlitb pdh2.,u ereill, i cMigwyfkll siarad am yr hen gawr bregeth^T. D. M.. Williams. Ebe y brawd): "Yr oedd Bafydd wedi dod amdro i LantrMaen, a gahnoddi ffarnwT yn yr ardhl a fuasai cystal a dod i ro-ddi pregeth fach, yn ei dy ryw brydnawn. Addawodd Dafydd wrvevd1, a nodwyd yr adeg, a: cbvhoedldwycJ y cwrdd yn v cyich. Pan ddaetb yr adeg, yr oedd yuo ganoerkl lawer, os nnd rhai mi-Io&kt, we-di casglu; a'r ffarm- W1' -n-edi trefrsu erbyn hyni fod Dafvdd i bre- gethu a,! Ian ar 'waggcun' oedd wedi ei gosod wrth dalcen y ysgnbor. Yr oedd Dafydd a,r 101 amser, a)rbcilb] yTti aros a ain, v -pregeihwr;" a. phan'oeddi tua ugain munyd wed'i diau, wele Dafvdd' ya gy-ne>d; ei ym- d^langosml; a ph-in w^Jorid' y do-rf anfertb, I aeth i 'syndlodi, yn. herwydd wedi. dod yno i roddi: pregeth fach yri y ty oediri' ef," heb I fekhvl y buiasai- yno bi'akki neb ond tylwyth y ty andi yn lie hyny, gjorfui cael y gae o ftaent y ty yn-gapel, ayaggoxit yn bivfpud, yn gwrsuxkw'y gpi yn awchass. Pari' yn gwrsuxkw'y gpi yn awchass. Parr wek-dd Dafydd y dyrfa, tyncidd ei dddddbs- J ben (hat), a rhodefodd air i gant! I I "P^'badiur wvf. dJa gwvr fy N uv«. Y ru liawn archoilion o bob rhyw; Yn byw mewn eiKieu; g\va1e<f y.Groes, Bob munyd awr o'r dydd a'r nos." Cyn ei fod wedi gprphen y penill, yr oedd v dorf yn canni; ac yr oedd y fath hwyl yno wrth ganu, TIles oeckf rhai yn wylo, ereill 3m gwaeddi, "Diolch Idûü," ac'yn bloeddio 'Amen,' etc. Wedi caiel dfistawrwv-dd, wele Dalyc'• ar y platform-, yn codi testyn, ac ,yn dechreu traethu yr Hen Cienadwri yn ei. ddull nertbol a doniol nes yr oeddl y dbrf anferth wedi Ilvyr annghüfio pobpeth, ond moli. Nid w)4 yn clywed a.m lawer o ganninwl a gwaeddi 'Diolch Iddo,' etc. Mae Ite i, ofni ein b>i yn colli yr ben dadau, a'r hen famau cynb-as a gwresag, yn ogystal a chculli yr ben bregetb>\yr doniol a gwlithog. Yr oadd yn adeg ddedwydd ar grefyddl paD oedid) pobl Y'J1¡ gaJlu gadael eu galwiedigaeftlvau air ganol dydd gTwaiith. a thvru i w'randav.1 ar weision hedd yn trethu yr Hen, Hen Hanes, a th-eith- io milid'iroedVJ tua'u cartren, ar ol yr oedlV *>rB j a mwynhau v teitluau trwy siarad ar bwne v bregeth, a deniau a gallu y pregeth- wtr. Wei, cyfarfod rhyfedd, maeni debyg, oedd y cyfarfod uchcKI) Ia, gawd ar Gaer "I Ysgubor, yn ardal Idanflyfaen. Nid oedd y brawd yn cofio y testyn. yn henvydd fodl'cymaiiKt o amser oddiar hrny, ac yritau n ?euane iawn y prydl hwnw. Wel, r. y mae ya rhaid i mi dynu yn mlaen at yr Amen. Yr oeddi Dafydd yn pregetbu ac nid darllen pregethau. Hen ff asiwn cfnadwy yw y dad-hen yna sydd gan bregethwyr • ond un o'r hen stamp üerld ef. sef yn airllwys y gwir- ionsdclau allan yn ddiidbr, ac nid cymeryd d wy neu dair munydichwl]io rhyw grug- Iwyth. o bapy-rau, er ffeinddo y penau, a fel pe ar fethu yn y bregeth o eisieu ca-el gafael ar frawddegau. Na, yr oedd Dafvdld yn trwytho y cof yn ogystal a pooh cyneddf ara-n. Yn 1878, mewn cwrdd chwarfcer a gyTmhwyd yn RhydS felen, pasiwy-d pender- fyniad ei fod i dalu ymwejiad ag eglwysi y G} m.<nifa, fel math o barchra chyxina-b}-dtk iaeth iddo yn ei ben ddyddiau. Yr oedidJ wedfi be*], ar ymweliad a rhai o honynt, ac wedi gwneyd trefniadau i ymweled) a'r d Ivw eghvys yn YstaJyfera. Cwmtwrch, a Ystrad- gynlais, a Llandyfaen, a llawer ereill; ondi lludáiwyd ef gan afiechyd; a chJledwn mai dvma r flwyddyn y gadawodd y drfaear am y Nefoecd, y cle<ldyf am y deyrnwialeni. a gwdad' ^y gofid am y Gwynfyd Tragwyddol. Gweithiodd yn galed trwy ei fywvct, a theg iddo gael gmpwY5hf.a pan yn ymyht: ar ei dri Kgain ag un-ar-bymtheg milwydd oed. Yr o-yM. Dafytkl wedi bod vn ffodus mewn yrngfckxkl gymbwys. Yr oedJd yn feddiianol ar dooethineb mawr, pwyll diail; ac yn byw crefy^kl o dan bob amgylchiad. Yr oedd yn un 0'1 hen; stamp, yn 11 awn o ofal a threfnus- rwyckl. Bu fyw fivnyddlau lawer ar ol Daf- ycHdi. ii pban.yn 96 mlwysdld! oed, medrai wau '•«uaa, darjlen, a gwnio, heb wwdrau; oDd daethy diwedd i MrsWilkams, ac mae y dclau yn gorvvedidi yn myn,went Ca,pel Rhon- ckla, yn aros yr alwadl Bu iddvnt saith o blant, sef 5 mab, a, dwy ferch. Enwau y rnai-bion oedidynt: Moses, Tomos, Dafydd, William, ru Hopkin; y merched: Mari a Lucyt Mn.e gweddw Dafydid tua Chastell- nedd, rntewn gwth o oedrans. Mae merch i Moses- yn Nhreffoxest, sef gwraig Wm. Dafvdid. un o ddiaconiai-d Libanus. Mate rhai o feibion Dafydd yn Ngvvaith Chains Pontypridd^ a. Dafydd yn Hirwaun. a Tomos YU Barri. Dymiuiwn bob llwyckliant i'r wyrion ac orwyiion Dafydd Williams, 1 refforest. T. Davies.

LLANEllLI. Y iirt7Sg Leol a'r Cyngor Trefol, Swm a sylwedd y tri papyr Ileol am yr wythnos ddiweddaf ydoedd adroddiad y cvfreithiwr, Mr David Randell; a Mr Spowart. y clerc, mewn perthynas a 'No- tice to Treat,' a esgeuluswyd gan rywun neu rywrai ar ran y Cyngor yn eu cysylltiad a chwmni y Mynydd Mawr. Tebyg fod canolbwynt yr holl ofid a'r traffeith o barthed i'r porthladd newydd yn cael ei briodoli i'r esgeulusdod hwn, sef beiddgar- wch yr awdurdodau lleol, yn rhinwedd eu swydd fe4 Cynghorwyr IJeoi, i ymyraeth a'r tir oeddent hwy wedi drwyddedu i'r cwrnni, heb gais priodola swyddciogol oddi- wrth y cwmni hwn. Y mae cymaint a chwe' colofn wedi ei rhoddi i'r mater gan y papyrau lleol; ond nid oes un o'r golyg- yddion wedi ysgrifenu yr nn linell eto o feirniadaeth ar y cyfwng, y naill ffordd na'r llall yn y cyfwng hwn. Nid oes dim neill- duo yn synu neb ag sydd 1 ryw raddau yn gyfarwydd a'r pethau hyn. Coisia Mr Rahdell daflu y baich a'r cyfrifoldeb oddi- ardo ei bun, a gwna y clerc, sef Mr Spow- art, yr un peth. Dyma destyn siarad yr holl gylch, ond credwi- na fydd neb yn ddoethach, na'r dref yr un ddimai yn gyf oethocach ar ol yr holl ymdrafodaeth anny- munol hon. Yr ydym wedi egluro y sefyll fa yn y nodiadau gohebol yma o'r blaen, ac felly credwn ma: annoethineb fyddai i ni fanylu ar y pwnc yn bresenol. Y mae y clerc a Mr Randell, fel dau ddyn cyhoedd- us, yn Hawn mor gyfrifol y naill ag ydyw y llall er fod y cweryl wedi cy:ansoddi dwy f blaid frwdfrydig yn y dref. Pe b'ai y gwir yn c el ei ddatgan, mae yr holl gynghorwyr fel corff mor gyfrifol i'r trethdalwyr ag ydyw y ddau fwch diangol uchod, am na byddent yn yr amser cymeradwy, ac o dan yr am- gylchiadau priodol yn gwneyd gwaith y ddau yn anorfod, fel ag i arbed y treuliau annbeg sydd wtdi d'od i.aros am amser ar y dref. Gallwn weled gwendid mawr mewn rhai dynion cyhoeddus yn y dref sydd wedi bod mor syml ag i ymddiswyddo am esgus- oclion bach, tra y Jylasent fod yn fwy an. rhydeddus i'w cysylltiadau cyfrifol fel Cyngorwyr y bobl, a'u hetholasant, ac aros yn unol ar y maes, nes bod y rheol leol hon drosodd.

I 0 Eisteddfod Gemdlacthoi 1903. Anshydedd i Brophwyd yn ei Wiad ei I Hun.—Y mae y Cymry wedi bod am oes- oedd c dan lywodraeth ccnedl gym\dog-! aethol mewn mwy nag un ystyr. Dywcd rhai- ysgrifehwyr galluog mai hyn i radda-a, S yn nghyda5* anhawsder dWY-Jeitbog, sydd yn gyfrifol i raddau am yr ysbiyd gwasaidd I' sydd wedi bed yn rhy amlwg yn hanes ein cenedl yn y blynvddau a aethant beibio. Y t mae yn ffaith ar.wadadwy mai o herwydd diffyg parchu ein hunain a'n gilydd rodd- ¡ odd- gymatnt o fantais i'r Albaniaid arr I Saeson 1 sefydlu mor liwyddianus yn ein plith fel masr.achwyr a chyfalafwyr, tra y byddai ysbryd y Celt yn ei gario yn anrhyd- eddus o lwyddianus yn Llundain, a braidd lie yr elai iddo ym y Deyrnas Gyfunol, neu i wledydd tramor. Beth bynag, y mae yn ffaith gysurus iawn fod yr ysbryd cul a dig- ofus yn diflanu, a'r Hen WIad ) n cael ei chodi yn ei blaen, drwy fod ei meibion athrylithgar yn cael eu parchu a'u ,hed- mygu. Gwir yw fod digon o le eto i ni wella yn y cyfeiriad hwn, ond yn raddol y mae pob peth cenedlaethol i gymeryd lie. (Parhad ar tudaien 5).

Yn y Bedd yn ei Flodau, EVAN DAVID LEWIS, George-street, Aber- aman. O enaid ieuanc dan ei siom, Diflanodd dan y gawod drom Y gawod farwol hono sydd Yn gwywo blodau tori, d dydd. Mi welais ar ei ddwyrudd liw Prydferthwch gwanwyn bywyd byw A lionder fel mae glesni'r nef Ar foreu Ebrill ynddo ef. Agorodd fel y boreu gwyn, Sy'n llanw'r nef. yn lloni'r glyn, Heb gwmwi ar ei fyrddydd ef, Yn casglu am ystorom gref. Athrylith ieuanc cysgod Duw Ddadblygai ynddo'n gread byw 'Roedd craffder enaid ynddi hi Tra ugain gwanwyn yma fu. Dynoliaeth llanc nis gwn am un I t\r wyriea daear Duw ei Hun, 0! bu heb fethu dal i'r lan, A syrthio gyda'i FJaturWllD Pwy all edtiwio yn ei^yw Am burdeb neb ond purdeb Duw ? Ai tybed ii'r had da i gyd Ar goll wrth hati yn efrau'r byd, Ac na chaiff yr anmharol law I w gasgiu yn y byd a ddaw ? Ai ni wna y Medelvvr Mawr ho'j gwerth yr ysgub fydd ar lawr ? j A rhanu rhan o'r nefoedd fydd f 1'r truan yo ei garchar prudd. Nid ofer Evan David—na, Fu'th fywyd yn y byd, mae'r da A hauaist yma gyda ni Yn perarogli yn ei fri. A'i garedigrwydd mor ddi-drai Fr tlotaf fel yr uchaf rai. Ar bererindod rhm ng yr yw, Ni ddeuwn gyda deigryn byw, Yn wlithyn an aid pur, a'i wedd Yn barch am danat yn dy fedd. O! planer ar ei feddrod ef Brydferthaf flod'yn dan y nef, Yn goffa cariad am un fu Yn anwyl arein daear ni. Cilfach-y-glyn. GWV.SWAWR.

Quinine Bitters "j" ,1. "J Gwilym M Evans. -:0:- Y Feddyginiaeth DEULUAIDD DDIGYFFfiLYB. Mae pawb yn ei cbamnol, Nid yw byth yn siomi., Rhvdid nerth i'r gwan, UINIME A mwynhad bywyd i bawb Meddyginsaeth Bur, Sicr, Dyogei, Lrwrddr ianus ac Effeithiol vdvw. BITTERS GWILYM EVANS NID YW BYTH YN SIOMI. Cymera^wyir gan FEDDYGON, DADANSODDWYR, A FFERYLLWYR. A chanmdlir gan bawb sydd wedi rhoddit prawf ami fel eddygl n iaet fa Oreu yr Des at DDIFFYG TREWLIAD, DOLimiAU YR AFU, GWENDID GTEUOL. A phob math o Weoclid. Y mae yn gweila Doluriau a CbJwyfau yn yr Ymys gar oedd, Arenau a'r Afu, ac yn feddyginfiaeth iddynt rriTt) LAETHAU. 14, Montague St., Edinburgh, Hhagfyr 11.f. Foneddigion, — Byddwch cystal ag i mi vn ddioed botelaid 4/6 <> BETTERS GWILYM EVANS. Cymerais bedair potelaid y gauaf diweddaf, a gwoaethant !cs mawr ni:. —Yr eiddoch, S. JAMES. 31 h»e rs Gwilym Evans O. 't.J L. "u. Bronant, Aberystwyth, 1 lonawr 27ain. Anwyl Syr,—Rwyf wedi gwerthti mwy QUfNTNE BITTERS GWILYM L v'ANS„ y flwyddyn ddiweddaf nag un flwyddyn o'r blaen. Mae fy nghwsmeriaid yn rhoidi canmoliaeth uchel iawn iddo. Dymunaf arnoch anfon i mi gyflenwad newydd. Yr eiddoch, JOHN WILLIAMS. Bitters Gwilym Evans Penuwch, Liange:thio, Hydref 23ain. Anwyl Syr,-Mae amryw aelodau o"tn teulu yn wanaidd eu hiechyd, yn enwedig, un o'm merched sydd wedi tyfu i fyny yn dal iawn. Mae yn dioddef yn awr oddi- wrth ddiffyg anadl ar ol yr ymdrech leiaf wrth ddilyn ei gorchwyiion. Byddaf yn cadw Quinine Bitters Gwilym Evans bob amser yn y ty, gan fy rtiod yn credu ei fod yn gwneyd mwy o les i'm plant na dim a gawsout erioed.-Yr eiddoch, (Parch.) D. W. JONES. Quinine. Bitters Gwilym Evans RHYBUDD. GOCHELWCH DWYLLWYR. Y mae poblogrwydd a Uwyddiant ei gyffelyb y me<Myglyn rhagorol hwn wedi temtio amryw i gynyg efeJychiadau diwextfe o hono i'r cyhoedd. GocheleT y cyfryw efeiychiadau. Edrychwch tod enw Gwihm Evans ar bQb Label, Stamp, a Photel Gwerthir ef mewn poteli, 2s 9C a 4s 6c y* un; blychau yn cjTiwys tair potel 4s 6c zm 12s 6c. I'w cael yn mhob man, neu ilandoo ir ef yn rhad amy prisiau ucti4cd drwy y post yn uniongyrchQl oddiwrth y perchecc^ ion:- 1 Quinine Bitters MANUFACTURING COMPANY. LIMITED, LLANELLY, SOUTH WALES. Prif OruchwvJiwr yn America :-Mr R. J: WILLIAMS. Plytftovith, Perm.