Tarian Y Gweithiwr

.Nodion o Ferthyr Tydfil. Cyfarfyddodd Cyradeitaas y Cymrodor- 'ion yn y Victoria Coffee lav em, nos Wener wytb.nos i'r diweddaf, o dan lywyddiaeth Gwernyfed, pryd y darilenwyd napyr gan M1* Richard Davies (Hirwaunfab) ar Hunan-ddiwylliant' (Self-culture), a Siwnw yn ddiwylliedig dros ben. R; Davies, lienor di;, yd,a delw Ei dalent mewn syn\vyr ) Yn fyw, byw, ac yn fyr, byr, A pbobpeth yn y papyr. Yn ) r ymddyddan, cymerwyd rhan gan Ala-w Tydnt, Jb Williams, Cerddwyson, Wrw-wyson, Mertbyrfab, ac ereill. -(\ Cynaliwyd cyfarfod neiHduol mewn per- thynas a Chyngor yr Eglwysi n; yn Hope Hall. nos Lun diweddaf, o dan lyw- yddiaeth y Parch W. T. Chance. Yr oedd y cyfarfod wedi ei alw er mwyn cynllunio y modd goreu i wneud y goreu o waethaf y 15il Addysg. Yr oedd cynrychiolwyr o holl eglwysi y cylch, yn nghyda chynrychiolwyr '0 amryw gymdeithasau, megys cymdeitbas y Menywod Rhyddfrydol, Plaid Annibynnol Llafur, a chymdeithas y crefftau. Dywed- odd y llywydd yn ei araeth agoriadol, yn mhlith pethau ereill, mewn perthynas ag un adran o'r ddeddf, fod tua wyth mil o ys- goldai yn y wlad y gellid ysgrifenu uwchben iJob ysgol, Nonconformists need apply foro situation, but is compelled to pay." M. John Thomas a gynygiodd y penderfyn- iadvcanlynol:—" Fod y gynadledd hon o gynrychiolwyr yr Eglwysi Rhyddion, yn nghyda chymdeithasau diwygiadol ereill t, Merthyr a'r cylch, tra yn vstyricd gwerth Thai o adranau y Bil Addysg, yn ystyried y j management clause yn gam ystyfnig a .'hyddid a chyfiawnder mewn perthynas a'r ) trethdahvyr yn gyffredinol, ac yn ymosodiad uniongyrchol ar Ymneillduaeth yn'krbenig yn ngwyneb y ffaith hon, em bod yn gwneyd pobpeth yn ein gallu i wrtbwynebu y Bil yn vnhob modd, cyhyd ag y bydd yr adran hon ynddo." Eiliwyd y cynygiad gan y Parch David Price, mewn araeth frwdfrydig. Pen- derfynwyd hefyd i ffurfio yn gynadledd bar- haol, er mwyn gwrthwynebu y ddeddf yn mhob modd cyfreithlawn, hyd Des y ca yr adran a enwyd ei dileu; ac hefyd er mwyn dewis ymgeiswyr ar y Cyngor Dosbarth. Mae y gynadledd i gyfarfod eto nos Lun nesaf. Mae hon yn gynadledd y byddwn yn debyg o deimlo oddiwrthi yn y dyfodol •agos. | Nos Fercher diweddaf, cynaliwyd cyfar iod dan nawdd Cymdeithas yr Eglwysi Rhyddion yn Ynysgau. Gwasanaethwyd | gan y gweinidogiyn canlynol:—H. M. Hughes (A.), i aerdydd; John Evans (M.C.),|Llanfaircaereinion (M.C.), a Hugh Hughes (W.), Abergele. Boreu dy id lau cynaliwyd cyfeillach, o dan lywyddiaerh y Parch T. J. Edwards, Pontmorlais, yn yr iun lie. 7-o— j Dymunwn longyfarch y cerddor ieuanc I gobeithiol Mr E. T. Davies, ar ei Iwyddiant yn enill ei F.R.C.O. Mae Mr Davies yn adnabyddus yn y dref a'l cylch, ac yn wir yn y wlad erbyn hyn, fel un o brif organwyr ein cenedl. Wele engraifft; eto o beth all Cymro ieuanc wneyd drwy ymdrech deg yn j Hawn egni. Organydd eglwys barchus 9 Pontmoilais yw y boneddwr uchod, ac yr ydym wedi clywed eu bod yn falch o hono, yn enwedig ar ol enill y fath anrhydedd yr wythnos ddiweddaf. -0-- Mae yn chwith iawn gan lawei feddwl :fod Mr Ben James wedi ein gadael, Dyma Gymro arall sydd wedi dringo yn y linell mae ynddi. Bu Mr James yn Superintend- ent y Pearl Life Insurance Company yn y, dref hon am lawer blwyddyn, ac y mae yn awr wedi derbyn apwyntiad yn Plymouth j. i fod yn brif oruchwyliwr y cwmni yn y dref a'r cylch hwnw. Nid yw Mr James ond dyn ieuanc, a chyfran helaeth-yr helaethaf o'i fywyd, gobeithiwn—heb ei threulio. Mae'n sicr fod dyfodol defnyddiol o ddysglaer o'i "i flaen. Nos lau, cyfarfyddodd amryw o gyf- .•illion yn y Globe Hotel i ganu yn iach id do, a chyflwynwyd iddo anrheg o oriawr aur. yr hon a roddwyd iddo gan yr agents a chyfeillion ereill, Yr ydym wedi clywed fod boneddwr o Gymro arall wedi ei benodi yn -ei le yn Merthyr, yn mherson Mr J. R. Richards o Brynmawr. Boed mwyniant a Ilwyddiant mawr i r ddau yn eu cylchoedd newydd, yw ein dymuniad. --0- Bu ychydig o ffrwgwd yn y Drill Halh nos lau diweddaf, ar gyflwyniad medals i'r I gwirfoddolwyr fu allan yn Neheudir Affrica. o herwydd rhyw annealldwriaeth, bu y bechgyn yn gwrthod derbyn y medals am dymor. Dywedodd y Miiwriad Lewis ryw- beth mewn perthynas ag ymddygiad y Swyddfa Ryfel yn taiu mwy i rai nag i ereill, a chymerodd rhai o'r gwyr ieuainc ei fod yn cyfeirio atynt hwy. Yr ydym wedi clywed fod magor eto i gael ei ddweyd ar y mater; ■•ni gawn vveled. I CYNOG.

HIRWAUN. Bu farw un arall o hen frodorion y lie yn ddiweddar, sef Mr William David Evans, Foundry Cottages, yn 69 mlwydd oed. Ganwyd ef yn Llanelli, ond symudodd yma pan yn ieuanc iawn, ac yma yr arosodd, gan fagvt tyaid o blant, a chodi mewn parch yn ngolwg ei gymydogion. Claddwyd ef yn ngolwg ei gymydogion. Claddwyd ef yn jnynwent eglwys Penderyn, prydnawn dydd Mercher diweddaf, Ionawr 14eg, pryd y gwasanaethwyd yn y ty gan ei weinidog, y Parch T. Edmunds, ac yn yr Eglwys gan Parch Anthony Britten, ficer Gorslas, LlanY clebie, a nai i'r ymadawedig. Yr ydym bell ach yn hen gyfarwydd a'r gwasanaeth- claddti,' ond parodd y ficer i ni deimlo mwy o'i ogoniant nag a deimlasom erioed o'r blaen. Ond dyna, mae ficer Gorslas yn Gymro l!engar, yn bregethwr a darlithiwr hylithr, ac yn llawn o'r hwyl Gymreig. Yr oedd yr ymadswedig yn un a fawr gerid. Perthynai iddo gryn arbenigrwydd. ~r oedd ganddo feddw! cyflym a phe wedi y marfer y I dawn oedd yiiddo yn ieuanc, I wallasai fod yn sia; adwr cvhoeddus effeith- 01. Teirnlir chwithdod o'i golli, a chydym deimlir a'i blant galarus, sef Mr Idris I Evans, Mrs Iram Evans, a Mrs Maggie f Prwell. Nos Sul dilynol i'r angladd, cynal- iwyd gwasanaeth coffad^-riaethol yn v | Tabernacl, pryd y pregethwyd ac y c; nwyd emynau pwrpasol i'r amgylchiad. Chwareu- ¡ wyd y Dead March gan yr organydd, Mr Tom S. Jones. Ymddengys eglwys y Tabernacl fel pe yn myned drwy Eurochydon o ystorm yn ddi- weddar-wedi claddu rhai o'i haelodau amlycaf. Ond 9s yw'r Hong wedi colli rhai o'i hwylbreni, ceidw ei phawl i wyneb y don, a noiia'r tonau yn Ilwyddianus, yr hyn a ddengys n ai agerlong al nerth o'i mewn ydyw. Bwriedir ethol niter y swyddogion ychwancgol yn fuan, a hyderwn y bydd y dewisiad yn un Ilwyddianus, ac yr.-gychwyn- iad newydd yn handi cymdeithas grefyddol nad yw wedi bod yn segur na difirwyth er ei sefydliad 23 ntu 24 mlynedd yn ol. —:o-: —

I CERDDORIAETH. CAN LLWYBMOR. Adolvei aclaii. fe "The Goldens Day" (Yr Euraidd! Ddvdd), a sacred1 part song for roalei voices, English Words by G.M.J., Welsh Words, bv Llvvyd- moir, Music by D. Wylof Owem. Y ill sy'm.udiad1 a coda. Detholiadl cyweirnodiau y"n naturiol, er hwyrath mall gwell fuasai i'r symudliadl cyinitaf ddiwedldb yni ei gyweimodl ei hun!, ac nid; yn ng'hyweirnod! (mwyaf) yr ail adran, sef yir hem alaw Gymreig;, "Y Gajdlysi," o'r hon, ma-efr cerddor mer hoff. Mae'r trydyddi symuchadl yni y cv^ eirnod) gWTeididliol, ac yn diweddtu ar gordi y seithf edi Mywyddiol vn yr um cyweixnod; mae: hyn. yn ein! cymeryd yn mturiol i'r coidla, sef i:Hom.e, Sweet Home." Mae trefoaadi yr a'r1 ddwy alaw yn chwaethus a phriodoi. Mae Y-gti-gan ar ei hyd yn dwytni ol Haw y ceiddor cyfarwydd, fel y mae Mr Wylor Ovarii wedi profi ei huni lawer tro. cyni hyn.. Dymunaf alw sylw1 pwyilgt/rau atL Gwna, d'estvn cys- tadiieua.eth pwffpa:sol i leisiait dyndoai. NId) y'wyntamha.wdd, ac ma,e amiywiaeth, cymllun, a' threfniad y gwaothi yn sior a greu dyddbr- deb ynddo. "The Little Wanderers" (Y Crwydlriiaid). an opeictta for children; libretto by Jesse Taylor. Welsh Words by T. Twynog Jeffreys: Mrsic bv Tom: Price. Dwv. Act a thaii gviyg^a. yii. mhob unt. Dyma yn: fyr yw ytr "argumieinit" (rhagdraeth):—Cy'nulliadl plant yr ysgol yn nghyd: ar ol ysgol yi pryd- mavrni i bendieTfynlUJ pa fodd v treulieot vr hwyr. Ymrania'r plant, rhai am gartref-yr j Homesters; a rhai am. v goe(Ill-ic-the little WandletreTS," c- dani arweiniad! Gwenny, yr hon, a elwnr ganddynt. "Wander- ing Gwem." Pant gyrheieddant y goedwir cartref y Tylwyth Teg, mae'r o-laf laIu gwarogaeth i'wi Brenhines. 'Titar-a. Aa" 011 clywed1 am eu dyfodia,d', geilw-y Frenihinesi ar ei thylwyth i ddwyn tn'soirau iddyui i.% calonogi ar eu ffordd, dros ba un y1 tramwy- a,nt yni ymddangos VI11 bur d. ligrd. ■r,. Rhy- bud-ctir hwynt drwy y "Ea,iry Script" rhag ffyrdd dichelIgaI"- Jacki Lantar (Will o' the Wisp) a'i Ysbrydionj drug, y rhai pa. fodid bynag, a, fethant dwyllo v Craydiriaid bych- aint. l\v ha,chu'b o ildwyia.w1 Jacfci a'i lu, ar- weinir hwynt heibio gwersylI y Gipsy gan Lulu, geoeth 0'1" llwyth, a. chludir hwvnt yn ddiogel, o dan .arweiniad a chadWraeth Ysh: brydiom aniweledtig i gell nu-udwy ffucheddL ol. Yma y cyfarfyddant. a chyfoeddon oddi- cartref, y rhai aeddynt wedi mun:) a'u gil- }xld il chwilio am danynt, ai mawr yw eu iLaAvenydd. Mae'r geiriau fed y d.vweclwyd uchod1, yn y ddwy iaith, ac yn. bwrpasoil iawn i blant. Nid oes genyf ond canmoliaetb ddigymysg i'r gerddoriaeth. Mae v.iedi dodl j fy rhan lawer tro i ddarllen nifer fa.wr 01 lyfrau o'r uni natur i blant, acm,a,e hwn, o:'i gydiruaru a, hwynit, yni rhegtru yni nihlith y goreuon' Oi hcajynt. 'Mac' y cydiganau fel rheol i ddau lais, ac maent wedi eu hysgrif- enu gani un sydd yn aiulwg yn gwybodi beth ria4F all plant wneyd. Maér unawdau yni i bur'. brydferth, o enwi, rhai gellir nodi allan! uma.wd Gwenny, gwaeiod tud. 7, a tud. 23, fel rhai. yn. tra rhagori. OnrI' maén rhaidi hefyd! grybwyli y Waltz, hid. 17. a tud. 15 a 16, fel rha.i o« emau gwa^th ag; sydd ynddb gymainit o ddisgjaexdeb naturioldeb a choethder. Mae y gwa,ithi i'w gael vn y ddau nodiant (dau: lyfr) oddiwrth. yr ai\vdwr'; ac ond. i athrawon' wybod' arm dtoio, a'i ddysgu, mae yn sicr o ddyfod! yn boblogaidd! iawn gyda;'r plant, i ba rai mae y cyfam- soddwr wedi ysgrifenu mor ragorol ar gyfer eu cyngherddau. "Y Mearw nd Folianant yr Arglwydd," aiy them gam W. George, G.T.S.C., 'Merthv;' Vale. Cyn belled; ag y maecynghanecldu ytu myni'd, mae yr awdwr wedi. llwyddo i roddii cryn d'ipytt o amrywiaeth. Er ma. ychydig 0 gynilun, a ffurf sydd ynddi. mae ynl sicr o fod yn ganadwy, a cha llawc cyniulleiidfa. ''hwyl' wrth ei chanu. Gall fod bmwddegau byrion. i un neu ychwaneg' o leisiau dros ei gwneyci' yni boblogaidd, gall man1 efelychiadau ateb yr un pwrpa>" mae: y nai 11 ddidl a'r Hall wedi gwneyd d's ledswyddi dda cyn hyn mewn aintbemau Cyn> reig. Pcidifd; v darllenydd fy nghamsynied. nidi wyf yn dweyd gair am gyfansodcliadc"1 o'r natur yma, pethau gorphenoI ydynit, ac yr .vdyni yn eu parchu am: eu bod yn hen, or,d disgwyliwni ,i ni cerddorion d'ori tir newvdd iddynt eu hunaini. Buasai eheclgan, ar v geiriau yn canu lhuvn cystal, o herwvrld testynr ehedganol da iawm winelai v frawdder; agoriadol gan y bass. Does dim yn fwy o ddisgybiaeth i'r m.edd\vl nag ysgrifenu ar ffurf benodol. Cymered ein cyfeiilion cerddoro'l yr awgrymiy.dau hyn yn garedig fel y byddb "ffurf a, llu-n" ar eu gwaith ynlle bod yni "afkmiaidd a gwag" fel rhai vdw.f wedi -weled: yn ckxl allan u'r' Wa,s,g Gyrnrenr. Da genyf ddeal1 fod, "Mab Afradlo. (Tom Price) mior boblogaidd; cyrhaeddodd ei gant a phedwerydd: b-erffo-rmiad yn Bry mawr, dlydd Naicfolig diw-addiaf. Hvsbysir ft fod corau yn Aberdar. Castellneddi,* :v FfyinioW Taf yn ei d%sgu. Mae "Crwydr- iaid Bychain" yr un awdwr-y gwatithi mae nodiadsu amC) uchod.—wedi ei ganu am trot cyntaf yn AberCanaid, ar yr un cheld, ac y mae Seiom. Merthyr Cadoston; Cilfvn- jdd. a Chwmamani hefyd yn ei baratoi. J

JNODIOJN MIN V r FOKl/D. GAN Eos HAFOD. Yn Festri Jemsalem, M..C. Ton. nos Fawrthi, Ionawr i3eg, traddbdlwyd anerch- iadi cynwysfavvr 0< flae.ni Cymro^doriorn y Rhon- dkiiia gaD: y Parch. T. D. Jones, Bodringailt ar 'William, Prichard, r Ymneilldwr Cyntaf yn Sir Fon." LlywyddKvyd can, ;T Henadur 1î. H. Davies, Pentre; a, gwnaed sy-hvad'au garjddo a; Mri. T. Millward, cyfreithiwr. J. Rees, ac ereill. Dydd: Sul diweddaf, cynaliodd eg!" vs Fedyddiedig Bethlehem, Trealaw, gyfarfodl- yddi pregethiUi. Deiwiswydl i wasanaethu y Parchn. W. Morris (Rho'syiirjig), Treorci; E. Edmund's. Abertawe1: a Charles Davies, Caerdydd. CYfwy^ oedfaon; gry m us; a. daeth cynirlliad-Ji-u lluosog yn ng;h,yd:. I Dydd Sadwru, Ionawr lofecL bu fa-rw y Parch. William Davies, Treorci,, wedi dy- oddief cystudd blin ia,wn. Gwelodd So mlwydd oedi,. a threuliodd hwynt er yn fort u i wasamaethjo ei Waredwr. Cefais v pleser o'i aidnabod, a, theimlais ddyd'ord'eb yn ei fywyd, Clywaf iddo fod: yn lowr. Pan; yn v cylch. hwn amlygodd d'reulio ei oriauI hamddeno! i ddiarllen a myfyri.o. Dech-reuoddl breget.hu yni henl addoldiy. Annibynol y Cymm-er. Daeth wedii hym yn weiniidbg eglwys Br) 11r ceithin, ger Ponybont-ar-Ogwy. Mae genyf adgof am dano yo trigianu yn> Nanitymorl. ac iddo fod, p wasainaeth i'r1 eglwys Annibvn- ol yriicji. Os wyf yn camsynied1 yn y peth olaf, gvvneir hyny yn anfwriadol. L Yn cyd-ddechreu pregethu ag; ef vn y Cymmer oedd: y diiweddar Barch. William i Morgan, Saron, A., Troedyrhiw, MertllY L I a'r Parch. William Wrilliams, Aberca n: Nid; wyf yn gwybed: dinn o hanes: y diweddaf erys maith flwyddi. Ti v-r.orech a chu- iadl angerddol at bxydfertnwch a rhagoroldeb yr Efengyl, daieth y tri yn weinidqgi parchus or enwadl 1 h v"\r ovddetr pani feddlyliiwyd gyntaf gan 'due am bre- gethu. Mae: yr hen drigj 1 n eu cofio, ac ma.e i, w, heniwau barcii h rjf aeddol yn eu mjedidyliaju. YIll eu hamst y gweinidbg; oedd y diweddar Barch. Joshuai Evans. Dyddi IaUi diweddaf, daearvryd yr hyn oedldl farwol elr Parch. William, Davies, yn Nghladdfa Gyhoeddtus Treorci, a chafc^ltG angladd luoseg a pharchus ia.wn. Givasaiv aethwyd gam y Parchn. W. Charles, M.A., T. Davies, Bethlehem; E. Richard's, To-ny- pandy; T. Williamis, Qydiach, Vale; a D. Rees, Cwmafon. Datganwy: amryw1 em\nhj au> gan gor addoidy Hermon. J ~1 Preswyliodd Mr Davies yn ardal Tret, yn ystod: rhai o'i flwy Ida olaf, a, ch.ymsrc-< 1 ei aelodaeth Yl] Herm >n, yr hon egl s.' syddJ dan afal neillduol y Parch. W. Charies. Ystyiid yir ymadawedig1 yn ddiyn pwyllog i, doeth. Dywedlir ei fod yn bregethwr pwi- pasol, ac yn feddianol ar ysbryd! yr Ysgrjdv yrau. Gwelir idd'o ddrirgo, i sefyllfa. Dnrl rhydeddus drwy ymdirechioni, a hyny y ni I ngwyneb anngliyfl-eusderau boreu oes. Mae erbyn hyp yn ei fedkJ, ac yno yn gcxrphwys xr. ogoniant bywyci, sef cymeriadi glan y Cr'st-1 ion. Cynaliwyd, cyfarfod darw^stol yn ardal y Maerdy nos Fercher diweddlaf, dan, lywydd- iaeth y C\ nghorwr E. Thomas (Cochfarty Maier Gaerdiydld. Gwmiaeth sylwadau an:- setol a chalonogol, a dilynwyd! ef gan nife: o gyfeilliom ereill. Llomvyd. y gwranda-^vr gan: seiniaut y delyn, ai chaneuon priodb] i'*v t,lhaiijau, gan M.r D. Eynon Davies, un o athrawon cynorthwyol Y sgol Ddyddiol v i Gelli. Mae Mr Davies wedi gwasana mewn cyfarfod cyffelyb o'r blaen, ac mat;: bleser ei glywedi yn chwareu a chanu. Mae y Parch. D. Rhagfyr Jones, gwein- idbig eglwys Gynulleidfaol Bethania, Treorci, yn' gaeth, uniwa.it,h .eto. i'w wely gani gystudd! peryglus. Clywaf y blinir ef g,,a: Lv; nag un anhwylder corphorol y trel hwn. Hys- bysdr ei fod,1 yn bregethwr cymeradwv i-aiwo. u vi aiv, ii, a ihvyr gydymdeimiir ag ef yn. ei adfyd. zI, Yr wythno-s o'r blaen, cyflwynwyd anrheg hardd a. phrisfawr. sef heilyr arian (silver tray) i Mrs. D. Davies, Blaienllechau, gynt Bodringallt Cottage, Ystrad, Rhondda, am ei gwasana,eth, a'i pharodirwydd yn niglyn ag eglwys Bethel, M.C., Y strad, am tua: d-eng mlynedd.. Bu Mrs. Davics yn athrawes ffyddlon dr Ysgol Sul, a thrwý ei charedig- rwydldi a'i phiniod. Mr D. Davies, cafcx&j pre- gethiwyr lety cysurus ganddynt pan yn gwa.s- ana-ethu, ar y Sul ac adegau ereill. J Cadearydd y cyfarfod oedd1 y Parch. Thos. Lloyd, y gweinidbg, a chyflwymvyd' y rhodd. g;werth naw punt, i Mrs. Davies gan Mr D. Jenkins, ,tr, ran yr eglwys- a'r tanysgrifwyr ereill. Dilynwyd ag ainerchiiadau dymunoi ( gan va, chyfeallion ffyddHon a siriol y; mudiad. Diolchodd Mrs Davies yn gar- edig am y rhoddi a'u teimladau da. Yn an- ffodus. m chefaris wybod mewo pryd am y cvfarfod. N osweiithiau Iau a Sadwrn.diweddaf, per- fformiwyd y gantawd gysegredig, "Brenin Hezekiah, gam gor cap el Ebenezer. Dinas,, perthynol i'r Methodistjaid, Calfinaidd. Ar- weaniwyd gan, Yir D..Morgan. Cvmerwvd rhan gan y personau canlvnol :■—Miadame n Hughes--Thomas,?vf aeres. Misses May Phillips. A.L.C.M., Dinas, a Maggie Thomas, Trealaw, fel cyfeilwwr. Yr unawd- wyr oeddent: Miss May John, R.A.M.. Miss Blodwen Thonias, TreaJaw; Mri. Henry Lewis, Nelson; a D. Williams, Penygra;g. Llywyddion, Cochfarf a. Mr Tom Evans. Llwynypia. Gwnaeth yr oil eu rhan i fodd- lonirv;d,d. Mae cryn hod, am, hen. 1-estri gleision a'u cyffelyb ganj bobl o safle y dyddi an hyn. Fel nitleln; hysbys y rhcxhlid pwvs mawT arnynt gan yr hen bobl. Mae hyniv fel yn ail; fiagum. Clywa,is fod mewn, un ty yni y Rho-nddai hen; gadair: f reichiall ac a.wrlais dros: dri chant ot oed 1 an yr un. Llwyddid: i wneydy pethau hvn ,da medirusrw^ddi rhyf- edà gan yr hen, grcfK vr awrleisioJ a chadeir- iol. J j Mae gweinidogion perthynol i Fedyddwyr r Rhondda, wedi dethoi "Amlinefliad ü Dduwinyddiaeth GristiGnogol" (Outline of Christian Theology) gan Dr. Clarke, yn fater defnyddiol i ymdirrn. ag ef yn, eu cvfarfodvdd. Dewiswyd y Parch. loan, Thomas, Gelli, i ddarllem papyr ar y benod- arweinaol nos "I' e ci ('I a Fawrth diweddaf. Hen Gymraes tua pbedwar uga,in oed vn cyfiwynoi drwy lythyr ysgpfenwyd. gan: arall ychydig o'i hanes mewn cysrudd blin wnaeth ei goddiweddlyd beth amser yn ol. Dywed- odd! fod ei phriiod a.i phi ant wedii eu claddti, ac fod yr adgof a.m danynt yn anwyl ac arcs- oJ. Ei chysur penaf yn y.stod: ei'hadechyd üedrli perthynlals: a'i. "'ryfed'do.I 0}eun1!; Ef." Preswylia mewn: bwthyrf bychan heb fod vn. mhell o lan y mOT, Sylwaf fod y dydd cyntaf .0 fis Mawrth nesaf—Gwyl Dewi; SaÜt-i garel Síylw amhvg Mae cyfarfodydd1 o wahanoI natur \ni cael eu cyhoeddi. Y tebygolrwydd yw y bydd i'r teimlad Cymrdg g} nydd"u yn. flynyddol yn nglyn a dathlu ei tnw. Dywedai henafgvvr wrthyf yr wythnq-s o'r blaiem fod tywydd oer y dyxidliau gynt wedi a,il-dd_\ chwehvl. Clywais rai, yn a,ddef ei IV 1:71 hyfrydwch ynddo, tra gwuai v mwvafrif gwyno da n deamladau dwys yn herwydd ei rewynt dwyreanaol. Dym-a brawf" arall Inai" nid yr un peth sy'n ateb pawb. Mae gan: y llwyrymwrthodwyr le i laiven- hau yn y gyfraith newydd. C'awn rai easoes wedi crynu rhag go-ddef ei chanlyniada.u. Mae mesurau divwgiiadol yn eniU cefnos- aeth, -0:-

CWMAFON A'K CYLCH. GAN ^YMDEITHVDD." Mr Gol..— Da genyrn, eichi hysbysiu fod;, v "Dardan" yn parhau i dda lei thi r yn y ac cs rhywbetb, ereclaf nniar gynycM yn myned, ac o wasanaeth mawr1 i'r cyhoedidt, vn arbenig i'r dosbarth gweithdol.

Gweithfaol.. Ni fedrvvn, ddwey-d fnd llawer a gynydd yn y gwahanol weathfaoead yma, eto-, er fod rhai yn ceisio dweyd bod cynydd. Blwydd\m. vn ol cyflogai cwmpeini gwaith copr gymaint arall o nifer o weithvvyr iiar hyni y cyflogant yni bresenol. Nid cynydd yw h-vn. Gwir fed; cwmpni Baldwin's Ltd. wedi ail-gych/ wyn y ffwrmesi goiosglo (cokes); rhycld hyny wadth i ndfer fechan 0 weithwyr. Ond rhaid cofio mai cwmpeini gwamaJ ydynt wed'i bod yn y gorphenol, ac felly ni fedrwn ymddi- byniu llawer arnynt. Ond gobetihhm eu bod yn nyned i wneyd cyn,ydd: yma: Os g^vsniaint, ai. hyny yn fendith anmhrisiadwy i'r ;hiwr, yn: arbenig y glowr, gani fed can- f),e(ld 01 lowyr o'r <1\ iYr. is yma; yn gorfod vm- ■rrabaeddu i fyny a la.v,r gyda'r rren hWYT a )lfeU i'w gwahanol weithfeyddl Hvtn at dd1om, fod: un peth yn sicr, bod; digon^dd <■•. i bethau wella yn ystyr weithfaol o) h Hfaoedd; presenol. Gwawried y dydid yn fua; i'r gweithfeydd hyny ag sydd yn segur yn bresenol i ail-gychwyn. fel y ca y gweith- wyr waith gartref yn He odddcartref.

Goleu a, Ddaeth. Llawer o frawiian a brebiian sydldi wedi bad yn y gorphenol yna am oleuoi v lie. Yr ydym w-edi cynal rhai cyfarfodydd fel tri-th- dalvvyr yn y gorpheniol. er ceisio peniderfynu yn unifrydbl i fabwysiadu y d.deddf, fel y medrem gael goleu tnvy'r Cwm ondi ofer fu yr oil o'r cyfarfodydd, a goleu ni ddaeth. O'r diiwedd!, mae y Cyngor Plwyfol presen- ol wedi llwyddbi i oleuo y Cwm (a. rhwng cromfachau: Diolch. diolch yn gvmesiddVnt). Yn brrst-nol ceir lampau olew trwy ardal Craigytewgoed, a'r ystrydbedkl; uchaf V cwm; a: cheir lampau nuy ar y gwastadiedd', ac un yn nghanci. both ystryd.' Fe wel y darllen- bob i ydd fed hynyn weiliant mawr -n, y lie, ac yn lilesiol, er fed rhai pethau eto eisieu eu gwielia a,g sydd! yn gy,sylltie,dig a,'r goleu. Cofiwn. "Rome was net. built in, a daiv."

"Neuadd: BIwvfol i Dd-cdl V fra\, Meg uchod1 lefarwvd gan un o'n Cynghorwyr wrthvm pan: yn gofyn iddo "Beth am, vr Hall yn awr?" "I ddod1." meddai, "heb fod yn. hir." Ma,e grmir aogen Neuadd; yn y Cwm:, onrl cwAirir fod 'bw:gan- au: yn rhwrstr iddi i ddod. Ofn y gp!St yw UTh 'bwgan'; methu' cael He cyfleus ywr Hall. etc. Gair at ein Gyngor Plwyfol yn gasredagj— Cairem iddynt symudi yn y cyfeiriad hWlll i roddi ystyriaeth o $!8.d NeiÛaddi i'r He.. Crecliem: os ovmerir 1 v\r-wn, i fymy gan y Cyngor presenol. •, bvd«l id b 1t fod yn sicr o dkJwyn y mater i .icrYniadi! ilwyddianus. Y gost, I y gast! y gost! yw Alpha, ag Omega rhai personau yma pan sonir wrthynt am 'Hall. A'r cvfrvw vmai ^v< 1 ar eu goreu glas yn ceisio, crafu cymaint ag sydd bosibi iddynt o aur ac arian eT cyrhaedd; ffoiftiwn, a myned oddiyma i fvw i'w gwario hwy. Pa bryd mae y cyfryw yma, vn, myned i gael gwrandawiad genynu? Os hy(I yni nod twlc mochvn. rhaid1 taiu am hyny. ac aim bob peth. cyffelyb'; ac os adeiledir neuadd^, I yr Afaniaidi a, orfodir i dalu am dani, a hyny sydkli yn deg a. c.hyfiawp. Mae yn: llawn bryèi bellach i'r to ieuainc. i lamur vn ei blaen: er ¡ dinystrioi y bwganaui hynl yni dieilchdon, a.'u claddu a'lI gwynebau tuiL- i waered:, fel na: chyfodant bythi mwy. A dvwedi rr Afaniaid t oil aim- hyn, "Amen, ac Amen'

j Your FurnSture will not g/ take a higrher polish than Vm 1'1: IOLDE 0Milo, I Furniture Paste I will put en, n. for all artS: tes ut ..nc!1 all rttnd. of woodwarik. iii ^3 to cteanty, t8sj-„ end ccohomlcal to 0"1;- and without Its cC¡[J!aJ on the. marfcn. A abort use of It wilg convince YOI. PS of the truth of these mm tMP&Rj&mt-* tt: U« FUNSVSTTIBR PASTE leave* P| stickiness behiiM^. THOM who h»»f tried other pre < 98 Dwations, Willi tripv wkeii a boon Ibi.. iz. Joseph- Piickersng & Sor>% Ltd., j SHefrteid. £ § CYFLWYN1 AD TYSTEB 1 MR ROGER ROGERS. LLVVYDCOED, CAN DOSBARTH HIRWAUN, Nos. Fercher, y pedwerydd ar d'ieg or mis hwn, gwelid nifer dda o wahanoJ eglwysi v Dosbarth uchod yn cvfeirio tua Lbrtydcoed'. noson lema, rhewllyd; ac ar wahani i'r parch I i'r henafgwr uchod a'i briod caredtig. mwy dymunoi iuas,ai bod o gylch, y tan; er hynv, yr oedd y capel yn rhwydd lawn, a phawb yn teimlo: ar wahan rw wasanaeth yn 7 "Dosbarth fodi eu caredigrwydd yn y gwyliau pregethu yn haeddu gwneuthur o honom hyn iddynt. < blegvd y mae eu ty wedi bod ar hyd v blyn- yddceddi yn fath. o: lety fforddolion, a 'z bobl 7 k, rr, .sydd yni rhoa., heb un olwg ar gael yn oil, sydd yn cael Ylli wastao. D\"W'iec:hr fod' rhai yn xhootl'i y 11 ai er cael y rn^^v, omd pobl ydvw y cyfryw sydd yn colliy lhi heb gael y mwy; ac y rnae cymdeithas er yn bwl yn eu had- waen; ondi y mae bywyd Mr Rogers wedi b:jd ar ei hyd yn, llawn, o vni. gweitngarwehu a hyny yn frwd. Nid, oedd unrJiyw1 beth mewn cysyiltiad a.-r achos yn Llwydcoed yn rhy" iser" ganddo i'w wne^yd er llwyddo yr achos. Bu yn, trefnu ae yn- cyfei,rio gyxia r, Band^of Hope a,'r Ysgol Sul, a mawr yw m'ntai y plant yn y gwahanol eglwysi y Sir, a llawer o honyn.t bellach. xv;- arweiowyr, vn- priodoli v cw:bl i r ysbrvdia,Lth a cferbyn- iwyd gandclo ef. iMae ganddo beiiach 32 o fiynydribedd! o wasaaia.ethi fel blaericr paTcbus a ffyddlon. Boed iddo 8 mlyniedd; eto o a, bydd ereill sydd yn ieuangaeh yn y s'wiydd yn, bared i gymeryd: ei fantell erbvn hvny. Nid heb rwystran v mae wedii evi- aecM ?r safie y m,ae }rnddi; na., y mae wed5 1 enill pob cam, o;r ffOTdd, xji narmedd anhaws- derau; ond geill ed;ych yn ol ar hynfy i gyd fel pethau a, fu, a chefyd fei ei gynorthwyon penaf; a, dyw.a'r sicrwydd svdd: ganddo na chyll mwyach mü'r safle svdrd wedi. ei hen"all ganddo. Be bendtbid pob eghrys yn y wlad: ag ua Rogers, byddati y cyllid yn ddyogel, y dyled- eacl eu talu, a chasgliad y ganrif wedi 1 0 y can' mil. Disgyn.ed ei ysbryd yn ar do ieuainc ei eglwys a'r Dos- ban byxklo i grxlyrn eto dyfu. yn ein plith^ el PwyllgoT y Dysteb at yr eg- lwysi, ateovvyd^ yn siriol a, chaloaxjg: heb eitbriatL; a. threfnwyd i'r Dysteh gymeryd y ffurf o paintings ac anerchiad; harddl CVRynwyd yn anerchiad gan y Parch. \V. J. Williams. Hirwaun (vr hWll hefyd a'; trefnodd). Fe b a,r yr anerchiad yn hwy na/r darluniau. Gwyneb ei •'garitor' Sivdd yn hon; fe a'r darluniau a/I' ddau wrfchdtirych dida;ntgŒ<;1if ga.nddy?nt yn waeth, end fe ddaw yn well eilwaith; ond y mae: hwn i bara byth, dyma.'r 'garitor.' Nid arhmyddl na bardd ydoedd yni yr anerchiad:, ond; goeod ffeithiau i lawrk—y pethau oedd Mr Rogers wedi wneydi. Yna cyftwynodd hi i Mr Rogers. Yna, gaJwyd ar Mr David1 Evans, Hir- wauo (gfKT a anrhydeddwyd vn g;ffelyb), i gyflwyn-o y darhm i Mrs;. Rogers. Dywed ai fod ganddi ran dda wedi bod: mewn gwneyd Mr Rogers yr hnl: vdvw ef. Merch ieuanc ddifalcb ydoedd ffyddlon i foddion gras er yn fOlen. Gwrta-eth ddtefnvdd hapus o ym- adrodd y diueddar Henry Re-es mai yr estyhen oreu oedd wedi dvfod, i fyny o (wreck Eden oedd y wraig. Dymunai iddynt hir ces i f^mihau, y rhoddion a hel- aeth fynediad yn y diwedd. at v dy rfa, o'u cyfoedion oedd wedi bIaenu. Yu: c}dR\n- odd' y darluin. Wedi hvn ;r-,R.yd Mr T. Gwyn Davies, Bryn Sviunc i gyH-Ayno. ddarlun i Mr Rogers. Dywedodd ei fod wedi ei adnabod fel un ar y blaen. yn dringo yn gyflym i fyny; ac nas gellid rhoddi is, na mesur ar ei waith gyxla'r Gynranfa Ganu- vn y Dosbarth, ac nad oedd y: 'gwabaixd roddion vm ddim ond dangoseg fecban o'u parch'fel Pwyllgor 5 Dosbarth iddo. Yna cyflwynodd y darlun i | Mr Ar alwad y Cadeirydd' d.aeth Mr Jones, y sgolferstr, Hirwaun. yn mlaen i gyflwync codaid o aur a gwnaeth sylwadau gogleis- ( 10I iawn. gan fanylu ar wert-h a gwasanaeth Mr Rogers. Y na cyflwynodd y god i Mrs- Rogers gyda tharanau o gymeradwyaeth, ian ei gorchymyn. i beddio, hysbysu i Mr Rogers dros byth yr, hyn oedd yndd«j. Wele yr anerchdad,:— Anerchiad1 Cyfiwynedig i Mr R. Rogers. Llwydcoed, gan, ion, ac Eglwysi, Dos-barth Hirwaun. Anwyl F r:a,w d.— Hyfryd'vvch o'r mwyaf genym fel SwTddog- ion ac Eglwysi y Dosbarth uchod; i gyflwyrio i chwi yr anerchiad, hwn1, yn qchyd1 a darlun o hon-och a ch anwyl briod, M's. Rogers, fel arwydd symd a rhywir o'D' serch atoch a'n gvverthiawTog.Kiji o'ch gwasanaeth i'r a-chos mawr yn ein pHrh am lawer o: flymxidoedd. Rtimygwn burdeb eich cymeriad. eich tymer siriol, a ch parodrwydd. a'ch* ffyddlond'eb i wasanaet.hu y Do-sbarth mewn llawer cylch. Gwyd>dom, na fuoch yn ol i'r blaenaf yn eich gofal a ch llafur yn yr eghvys gartref, lie yr ydych yn Haer.ur er ys mwy na 32am. o nynyddc-edd; ond g_da hvnv, vr pJvch wedi 1 trafferthu ac aberthu, ]la.wer er cvn.orth.wyo eglwysi gwemiaid y Doisbarth.. trwy fod' vn ysgrifenydd. a, threfnvdd v symuddadau a. gysnerwyd c bnd i bryd gan y Dosbarth i'r 'i gysnerwyd c bnd i bryd gan y Dosbarth i'r amcan hwnw. Yr ydym yn cydnabod hefyd I nery-a; we-led y CytundeO wet', cydnabod eich gweithgarweh a'ch defnyddi<ddeb trwy eich gjosoi i lan.\v amryw swyddau o ymddiried mewn cysyHtjad: a'r cyfarf-.wj misol. Buoch yn Ysgrifenydd Pwyllgcr y Genha? -th Dramor am, ireg mlynedid; yn G\farw\ vr y Gymdeithas Yswirdol perthynol i'r t 'yf- und-eb; yn aelod: ar Bwyllgor yr Y sgoI Sa>- bothol am 3 blynedd, ac yn bresenol yn :4ei- oel 0 BwyllgoT y Fugeiliaeth mewn cysvift«a«i a Chymdeithasfa y Deheudir. Buoch \,1 Ysgrifenydd a Chadedryddl (Rdarb^r y D, ac yn aelod d-os y-" Cyfajf MisoJ ar Bwyllgor y Genhadaeth GartrefdL r ydych yn- bresenol yn g;ve::thiedu dros ein CyJanod1 Mi'soi yn v Gymanfa Gyffredinol fel cy-i.arwyddvvr ar y Genhadueth Dramor. lx-:ihiwn yn, gryf y cewch chwi a'ch ajwvl briod eich arbed: gam e'eh Tad Nefol an Bynyddoe-dd eto; i wasanaetbu Ei Achos at y ddaear. Dvmunwn i chv.i nawnddyrM tawel a digwmwl; a phan y daw yr awr "i'ch haul fachludo y tyr arnoch mi y d-y naio. oes nos byth i'\v ganlyra. Ydvm. anwyl frawd. dros y Dosbarth, Hinvaun: W. J. WilliamjS (Gwedni'dot. ); David1 Evans. Morgan T. John. Seaon: John. Morgan (gwednicbg), Thns. Gwyn Davies, Alfred D. Hughes. Carn^ Bei^j. James, Edward Jou-s. Llwydcc^i: W. Margam Jones, (gweinidog), Jonatisaa Griffiths, Gethin Roberts. Cwmdar: I1d. Edwards, Thos. Williams, H. T. Step^k-.ns (Ca;m.e]), LIywydd, D. Jones (ysgolfeistr), Hirwaun, Trysorydd; Tom Perrott. HiT- wa,un, Ysgrifenydd, Diolchodd Mr Rogers drosto er hun t'i briod- yn. y modd mwvaf pur i'r Dosbarth am y gwerthfawrogiad o'i lafur. Gwrthodai edTych ar hyn fel unrhyw 4J am wasanaeth, am ei fod wedi cael llawn da I a phlesel: ya y gwaith tra yn ei gyflævDu; aT yr un pcryd, ei fod yn toddd mewn: diolchgarwch, am ludl haelfrydedd y Dosbarth wedii tori, allan rwor helaeth a gobeithio y cawn y fraint & dreulio gweddill yr oes yn fvy Hwyr nv-u gwasanaeth nag erioed, a d'erbyniwch -I;n diolchgarwch mwyaf d'iffuar-t eto am yr .m- rhegioni gwerthfawr a gy^fiw.T.-wyd1 i ri vma heno. Llywydd,wyd y cyfarfvod gan; y Pan-h. N. J. Stephens. Siaradwyr: Parclon. J. Morgan,, Bryn Seion; Johni Lewis, Aber- aman; W. Llewellyn, Pcntneddfecha»; Lewis Morgan:, Penderyn; Y/rn. Marsm Jones. Llwydcoed; W. S. Davies (A.). Price (B.). Llw ydcced a Mri. John WJ- hams. LI wyd co-ed; John Davies, Aberdar; a John Thomas, Carmel. Canvvyd solo Mr Pritchard Griffiths, a cvfaosoddwwd i'r amgylchiad gan Mr A. Thongs, A.C.. a deu- awcl gan Mri. Williams a Jones, Hirwaun, ac ymrwahanodd pawb wrth eu bodd,

-:0 CYMDEITHAS LENYDDOL PENRHIWCEIBR. Nos Wener, I on,awr 16, cafwvd aadl ddyddorol iawn air y testyn, "Pa tijo ai Lyto-th neu Doethineb sydd yn meddu mwyai o ddyianwad ar Gymdeithas." Agor- wyd o ochr cyfoeth gan Mr Hugh C. Roberts, a thros ddoethineb gan, Mr^Joha Davies. Cafwydagoriad medrus ar y ddw,y ochr, fel ag yr oedd, yn anhawdd penderfy-mt pa ochr a fuasai yn cario y dydd. Cymer- wyd y llywyddliaeth gan. Mr H. Davies, a cliafwyd sylwadau yebwanegol gan amryw. sef Mri. Gwilym, Jones, Richard' Ri:hards, John Thomas. Edward: Evans, a'r Praff. VaJant Wiiliams. Gunawd sylwadau cry t- ion dros y ddwy ochr gan y brodyr uchod, ac a.tebodd y dd:au agorwr yn ddoniol ac yn fanwl; a rhan^yd; y ty. a. cliafwyd1 fod v mwyafrif o bla:id doethineb, a chantwvd: "Ben Wlad: fy Nhad'au. Geilrr hysbyso fod y Gymdeithas non. er Haweir o amfante^sirn, ym cynyddu, ag fod eu haeJodau An tchiJo rnwy o fudd, ac adeiladaeth ynddi o wythnus i wythnos, nes ed gwtneyd yn fvy penderf)T*>! 1 fod. os yn bosibi, yn fwy ffyddlon y dyiodol; a gel I'r dweyd foe? -'ddi addawol iawn hyd ddi wed»d y tymor. Ap (^w>?n LJyfntvy. Sicr genyf y bydd cvfeillioo Mr Gvnfvm Davies. mab Mr Rees Davies (overrna«), ^hwcaibr, yn llawen.ha.-i dm y cynvtM amiwg y mae yn ei wneyd: fel arweim\ld cerddorol. Ychydig amser yn oj bu xti ;ar- we-mydd: Parti Meibion Penrhiwceibr. Y tro cyntaf iddo ddiod1 allan fe! arweinydjii cv- boed'dus, cafodd y wobr yn Pend'eTvn. A nos Lun, y i2fed, bu eincyfaill yn'arwkia rehearsal perthynol i'r Gymanfa AninibvrSw^r YD Carmel gyxia "Ioan:.Dar." -Aed yn rrjiasoi yw ein dymuniad. Y mae ynddo cymwys- derau nei'llduol ag a fydd yn fantais i'w wad yn. y dyfodol.