Papurau Newydd Cymru

Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru

Cuddio Rhestr Erthyglau

2 erthygl ar y dudalen hon

•w - •- ■- -■■■■ YMWELIAD…

Newyddion
Dyfynnu
Rhannu

•w •- -■■■■ YMWELIAD A FORT SUNLIGHT. Fel v gwvr y rhau fwyaf o'n da-llenwyr. Port Sunlight yw enw y pentref J.e y saif gweithfevdd sebon y Mri. Lever Uros. Yn Sir Gaer (Chester), y lie ger yr Afon Mersey sydd yn rhedeg rhwng Birkenhead a Le'rpwl, tua phymtheg mlynedd yn ol met oedd braidd dy yn agos and y pryd hwnw gwnaeth Mr W. H. Lever, y brawd hynaf yn y cwmni yn awr, ddarganfod y modd i wneyd 'Sunlight Soap'—gair sydd erbyn hyn wedi d'od yn oir teulu- aidd trwy y Deyrnas; ac adeiladodd weithfa fechan er troi allan ei sebon. Aeth yr anturiaeth yn llwyddiant o'r dechreu, a chynyddodd y gwaith yn gyr- lym iawn ac wrth gwrs cynyddodd hefyd nifer y gweithwyr. Yr oedd Mr Lever, fodd bynag, wedi penderfynu pa gyflvmaf y cynyddai y gwaith a nifer y gweitliR yr, y bvddai i'r gweithwyr tra wrth eu gwaith yn ystod y dydd, a thra yn eu cartrefi y nos. i gael byw mewn awyr iach, ac yn cael eu hamtylchynu a phob cysnron. Fr dyben lnvn prynodd ystad fawr yn cyn- wys tir amaethyddol, ar yr hon yr adeil- adodd y gwaith, a thai i'r gweithwyr. Y mae eisoes dros 600 o dai wedi en hadeil- adu yn y pentref, ond rhyfedd mor an- nhebyg i bentref cyffredin, ger gwaith I mawr, yw yr olwg ar y lie. Nid rhes ar ol rhes o dai, wedi eu hadeiladu oil ar yr un cynllun, a welir yma, ond nifer o dai wedi eu hadeiladu yn ddestlus yma a thraw gerllaw heolydd llydam. a gerddi helaeth o'u blaen ac o'u hoi. Y mae ymdrochle hefyd yn mhob ty, c nid yw yr ardreth ar bob ty yn agos ymaint ag yw ardreth tai haner cystal yn Le'rpwl a Birkenhead. Yn y pentref hefyd y mae parciau, ymdrochle, chwareu- dy, neuaddau, &c., yr oil wedi eu hadeil- adu er llesiant corfforol a mecldyliol y gweithwyr, o ba rai y mae tair mil yn awr yn gweithio yn y gwaith sebon gerllaw. Wrth gwrs y mae llawer o'r gweithw) r, o ba rai" y mae nifer fawr yn ferclied ieu- aine., yn byw yn Liverpool a Birkenhead, ond y map penau teuluoedd bron )n ddi- eithriad yn byw yn y pentref hwn. Mae Eglw) s newydd hefyd yn cael ei hadeil- adu yn y He ) n bresenol, yr hon a gyst lawer o filoedd o bunau i berchenogion y gwaith. Yr adeilad diweddaf i gael ei agor yn y lie oedd Llyirgell Rydd ac Amgueddfa; a chan fod yr adeilad hwn i gael ei agor dydd lau diweddaf gan y Cynghorwr Jarvis, Maer Birmingham, llywydd am y fiwyddyn i gyngrair Cymdeithasau Chweg- nwyddwyr y Deyrnas Gyfunol, gofynodd y Meistri Lever i lywyddion ac ysgrifen- yddion pob cymdeithas yn y Deyrnas i fod yn bresenol ar yr achlysur. Yn mhlith y lluaws oedd yn bresenol, gwelsom y Mri. D. C. Evans, Dowlais; John Morgan, Merthyr; D. M. Richards, Aberdar; Thomas a Bowen, Trecynon Richards, Pentre J. Davies, Caerphili; Smith, Y.H., Aberafon W. Llewellyn, Tredegar; D. Richards, PentreLa Ilawer ereill. Cyrhaeddodd y rhan fwyaf o honom fel Cymry prydnawn dydd Mercher, a chaw- som le yn iawn i aros ynddo yn N gwesty y Frenhines, yn nhref henafol Caer; caw- som fore hyfryd yno, yn cerdded oddiam- gylch y ddinas. ac yn gweled ei gwahanol olygfeydd. Yna aethom i gyfarfyd a'r tren tua un o'r gloch i fyned i Bebinton— yr orsaf nesaf i'r gwaith a thua thri o'r gloch yr oeddym wedi cyrhaedd Port Sun- light. r n peth rhyfedd yma oedd gweled pob peth bron yn cael eu gwneyd yn y lie. Yr oedd yr oil o'r argraffwaith yn cael ei gario yn mlaen, y blychau yn cael eu troi allan—mewn gair, bron bob peth yn cael ei wneyd yma. Peth srali a synnai bawb o honcm, cedd nid yn unig glanwelthdra y He, ond ei iDCh- usrwydd. Gweisom bob math o sebon yn cael ei w neyd o'r dechreu i'r diwedd. Yna I aethcrn ollan i'r pentref, a chawsom ein harwain o le i le i *el'd yr holl olygfeydd. Ar ol hyn, agoredd Mr Jaivis y liyf'rgell yn ngwydd tua 100 o berscnau, ac aethom drv yddi a thrwy yr Amgueddfa. Y mae yn eisiots yn y iyfrgell tua 300 o gyfrclau, ac y mae yewtnni wedi rhoddi o'r neiildu swm £ ia bob blwyddyn tuag at gael llyfrau newyddion. Y mae yn yr amgueddfa hefyd-lawer o bethau hen a gwerthf^wr isvn ¡'w': gweled, end nid cedd ^erym. pm fod ereiil on h«l ond prin amser i earych o amgylch, ac yr cedd yr an.ser i giniaw bron a dod. Yr oedd y c'niaw wedi ei osod yn y Neuadd Fawr, lie y mae y rhai sydd yn gweithio yma, ac heb iod yn byw yn y lie, yn cael i eu ciniaw bob dydd, Ac y&tafeli aroaercnog ydyw. Ar 01 ciniaw, ca&vyd y gwahanol Iwncdestynau arteroi, ac yn yr hwyr gy^g- herdd arddercbog yn y chwareudy cyhoecd- us. Cor o'r gweithwjr, eu gwragedd, a r j plant, oedd yn cymeryd y than fhenBaw yrJ y gyngbetdd, a cbpnent yn arddercbog. Nid ydyni yn sicr, oddiwrtb yr hyn a glywsom, na chawn eto gyfie i glywed y cor hwn yn canu \n un o'n Heisteddfodau Cenedl: ethoK Gobeithio y cawn. Gaiiwn doweyd yn s. cs ces rhai o'n danleriwyr yn bwriacu vrrweled n Gogledd Cymru (Jell Lntrprc'l yn furn, bydd yn werth tddynt ciieuiio hater dswrnoct i vve ea y pentrtf prydferth Lwn, Dealiwn y cant ganuitad unrbyw n .~er i lyned drwy y gvaith. Bydd ymweiiad a'r lie yn wers ) J lav er, drwy dd^rge s l etb a all cyialaf j wneyd i godi eu ^welthwyr i fyny. Fel hyn y dywedodd Bp-rdd o Fynwy ar diwedd— Dorllenfa a agorwyd Yn hafan goleu haul, Ac yro daeth masnachwyr Yn llfswen a diftael; Mwynhau y wledd a wnaethom Am chwecb dydd lau prydnav n, 0 loan, èwedwch imi I Fath eto'r wledd a rrwn ? LLEW TREDEGAR.^ I

Advertising