Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
2 erthygl ar y dudalen hon
Cuddio Rhestr Erthyglau
2 erthygl ar y dudalen hon
UNDEB YSGOLTON SABBATFIOL…
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
UNDEB YSGOLTON SABBATFIOL YR ANNI- BYNWYR YN PENLLYN AC EDEYRNION. CYkiiALiwYB cyfarfod olaf yr undeb yn y Bala, Mawrth 81. Deohrouwyd gan Mr. E. Jones, Ty'ny liout, a holwyd y dosbarth lleiaf yu y 14 a'r 15 benod o'r -1 Kam ;t'r Plentyn," gan Mr. L. Davii-s, Tailor, Bahl; a'r dos.-artii canol a holwyd gan Mr. J. Parry, Shop, Bala, yu y pwuc yr A iff t, PliaraohJ'a'r Pliiau; yr holi a'r ateb yn gaumoladwy iawn. Os ydyw plant ysgolion eraill yr undeb yn llafurio yn eu materlon fel plant y Bala, gellir dysgwyl cymanfa lewyrchus yn Mehefin nesaf. Diweddwyd gan Mr. W. Evans, Wern, myfyriwr. Y cyfarfod am ddau o'r gloch. Dechrenwyd gan Mr. L. Roberts, Corwen. Pwnc llafur yr Ysgol y tro hwn oodd Y Deg Gorchymyu, ac yr oedd y Parch. M. D. Jones, holwr apwyntiedig y cymanfa, ar gais yr undeb wedi cyfansoddi gof vniadau ar y pwnc, y rhti a holwyd yn hynod o dda gan y Parcb. R. Thomas, Penrhiwgaled, Aberaeron. Canmolai efyr Ysgol am ateb, a chanmolai yr Ysgol yntau am holi mor fed- rus a dealladwy. Llywyddwyd y cyfarfodydd gan yr arolygwr, stf Mr. H. Evans. Argralfydd. Mae Mr. E. Jones, Llanuwchllyn, holwr apwynt- iedig y dosbarth canol wedi cyfansoddi gi)fyniadau ar yr Aifft, Pharaoh, a'r Pliiau. ac mae ei rai of, a rhai Mr. Jones ar y Deg Gorcbymyn wedi eu kaafou i'r gwahanol Ysgolion. Am ti yn yr hwyr. Dechreuwyd, a pliregathwyd gan yr un oedd yn holi am 2 o'r gloch,' y Parch, R. Thomas Cafwyd pregeth dda, a cliyfarfodydd siriol ar hyd y dydd. Cynaliwyd y pwyllgor cysylltiedig a'r cyfarfod— r J. Parry, ]lyxn V.r J. Parry, llywycld presenol yr undeb, yn y gadair; ac yr oedd y swyddogion craill yn btesenol, a lluaws o genhadon yr Ysgolion. Wedi derbyn y casgli idau a chyfrif o lafur yr Ysgolion gan y rhai oedd wedi dyfod ag of, hysbyswyd yn iaf, y bydd y cyfarfod ysgol nesaf yn cael ei gynal yn Be hel, Ebrill 28, Sabbath olaf yn y mis, pryd y bydd Ysgol lthyd-y- wernen, ac Ysgol Soar yn bresenol, yn cael eti holi yn y benod gyntaf o Colossiaid, gan y Parchn M. D. Jones, Bala, a T. Davies, Llandrillo. 2. Wedi sianul pwyllog a brawdol, mewn amryw gyfarfodydd blaenorol at, y pwno o "ranu yr uudob i bob pwrpas ond i gynal y gymanfa; daeth y pwyll- gor heddyw i benderfyniad boddhaol gyda mwyafrif mawr, mai y cyfarfod aenaf, (yr hwn a gynelir yn Bethel), a fydd yr olaf o eiddo yr undeb yn ei ffurf bresenol; a threfnir cynllun yno i gynal cyfarfodydd y ddau undeb, heb i'r nai!l fod ar ffordd y Hall. 3. Daetli y pwyllgor heddyw i benderfyniad un- frydol o gynal cyfarfod llenyddol, pertliynol i'r ddau undeb beilach, yn y Bala, ddydd Gwener y Groglith, 1879, a bod Mr. James Jones. Bala, i alw pwyllgor mewn man canolog i drefnu pethau ar ei gyfer. 4. CailT y ddau undeb mewn cyfarfodydd dyfodol, ddewis Llywyddion, Trysorwyr, ae Ysgrifenyddion, fol y barnont oreu. Y mae 16 o Ysgolion yn perthyn i'r undeb yn awr, ac nid 008 ond saith o honynt w.'cli anfon cyfrif eu llafur i'r ysgrifonydd, y mae naw eto ar ol, a pha fodd y gellir gwneud cyfrif heb eu cael. Yn y cyfarfod hwn, hysbysir amser y gymanfa, a'r pethau cysylltiedig, a dysgwylir i bob YHgol yn yr undeb wneuthur pob ymdrech i anfon cenhedwr i Bethel, fel y gellir trefnu yn nghylch cynhaliad cymanfa'r Ysgolion. 0
LLYWODRAETH Y MERCHED YN RHUFAIN.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Tra fu Marozia yn eydfyw a'r Pab Sergius IlL, fe aned plentyn iddi, a galwyd ei enw of John. Ond nid dim end y Pab yn unig oedd yn cyfeillaclra a Marozia. Ganed iddi fab ar ol hyny o larll Adal- berto, o Tuscany, a galwyd ei enw ef Alberico. Er fod y pethau hyn yn hysbys drwy holl Rufain, wedi'r cyfan, ni phetrusodd Guido, mab hynafyr un Iarll Adalberto, briodi Marozia, o'r hon yr oedd ei dad wedi cael plentyn; a chredai yn ddiambon y buasai felly yn chwanegn ei ddvlanwad yn y ddinas. Ac fel hyn, fe ddaeth Guido yn Uys-dad (step-father) fir John, bastard Sergius HI., ac hefyd ar Alborico, sef ei haner brawd, ac yr oedd y naill a'r Hall yn gorfod ymostwng i'w awdurdod; rywbcth yn debyg, gal lorn feddwl, ag y gwelir arnbell i lys-dad yn ymddwyn weithiau at blant y wraig yn pin gwlad ni. Tua'r amser yma, bu farw Theodora, mam Marozia, ae amddiffynes a chares John x., yr hwn a eisteddai y pryd bwnw ar yr orsedd. Teimlai Guido a Marozit yn awr nad oedd un rhwystr ar en ffordd i symud John, fel y gallent ddodi y neb a fynent hwy ar orsedd St. Pedr. Un noson rhoddwyd gorchymyn gan Guido i'w ddynion i ymbarotoi, a rhnthro i fewn i gastell St. Angelo (11cy prcswyliaiy Pab), ac i fewn yr aethant, gr.n ladd pawb a safest ar en ffordd, ac o'r diwedd llwyddasant i uicrhan person y Pab, '1' iddo am bir arnser arnddiHYn ei bun, ac ymladd fid un mewn gwallgofvwydd anobi-itliioL Ni buwyd yn hir iawn wed'yn cyu gwnoud i flwrdd ag ef. Taflwyd ef i ddaeargell dywyll, ac fe'i inygwyd yn ddystaw bach yno, fel na fu yn rliodio tir y byw byth ar ol hyny. Erbyn hyn, yr oedd Marozia yn ben, a boll Eufain yn ymostwng i'w liawdurdod. Trwy ei chyfrwysdra fe lwyddodd i wneud ei phriod yn bonaf drwy'r lioll daleitbiau Pabaidd; a thrwy yr un cyfrwng fe fu yn ddigon llwyddianus i wneud brawd hynaf ei gwr, sef Hugo, larll Tuscany, yn frenin ar Lombardy a Gog- ledd Itali. Erbyn hyn yr oedd cadair St. Pedr yn wag imwaith yn chwaneg; ac bwvrach y cawn gyfleusdra eto i weled pa fodd y llwyddodd Marozia. i sicrhau olynydd teilwng i'r apostol. DIONYSIUS. LLIT H 0 AMERICA. MR. GOL.-Anwyl gyfaill,-Mae yn llawen genyf eich bod, gydag eraill, yn myned i gyhoeddi y CELT, Diamheu bod angen am newyddiadur o'r fath. O'm calon dymunaf i chwi brydnawnddydd hyfryd, iecbyd a llwyddiant i sefydlu y CET.T yn newyddiadur cadarn gwir anibynol a rhydd oddiwrth lyffetheiriau plaid. Da genyf ddweyd bod eich oyfeillion yma yn iach; ond y mae yr hen rai yn teneuo, ac yn myned o un i un. Byddai yn chwith genych weled Tawelfan, heb yr anwyl a'r bywiog William Jones, na'r ymgeleddgar Mary; a gweled y Pentre, a lie y gwrol Mr. Williams yn wag, a Mrs Williams yn weddw I. A hefyd y Coed heb yr auwyl a'r ffyddlon It. Breea Er hyny, mae y rhai ieuainc sydd yn eu He, a'r hen waed yn aros mor gynes a ehryf yn eu culouau, ag oedd yn nghalonau eu tadau. Mae llythyrenau S. R. a J. R. yn anwyl a swynol gan luoedd yn Gomer eto, ac i barhau felly un oes o leiaf. Y ddiweddaf o'r ben gyfeillion a gollasom oedd Hanah Edwards, Ystrad, gynt, claddwyd hi bythefuos yn ol. Daeth llifeiriant o adgofton, a chenllif o hiraeth drwy fy nghalon y Sabbath diweddaf, pan oedd Mr. Jones, yn y breg<th angladd, yn crybwyll yn doddedig am eich anwyl dad,—mai efe a dderbyniodd Mrs. Edwards, a'i fod of wedi ymddyddan a mwy o hen gyfeillion, yn eu horiau diweddaf, ac wedi bod yn hebrwng mwy i'r bedd, ag yr oedd yr enwog John Roberts wedi eu bedyddio, a'u dcrbyn i'r eglwys, ring yr un arall o'r holl weinidogion trwy Ddehau a Gogledd Cvmru, ag oedd gyd-oeswyr ag ef. Yr oedd ei grybwylliad cynea am eich anwyl dad yn enyn hiraeth ynwyf am addfedrwydd i fyned ato ef a'r Uu dedwydd sydd gydag ef, yn cyd-lawenhau am yr hyn a dderbynias- ant yn ngliymundebau y saint rhwng mynyddau Cymru. Gwn y bydd yn dda genych ddeall bod yr eglwys yma yn gysurus, a lied lwyddianus. Derbyniwyd chwecb o fecligyn ieuainc i'r eglwys y Sabbath cym- undeb diweddaf. Mae yr addoldy eang yn cael ei lanw yn anrhydeddus ac y mae ty newydd eang a cbyfleus wedi ei adeiladu i'r gwtinidog. Er nad oes yma unrhyw ddiwygiad neillduol, mwy nag mewn cglwysi eraill, oto mae genym bob lie i fod yn gysur- us a diolchgar, am y taugllefedd a'r llwyddiant sydd yma. Rhaid i ni addef bod effeithiau y caledi a'r prinder arianol i raddau wedi ei deimlo yma, ond nid i'r graddau y mae mewn llawer o ardaloedd. Dichon bod rhai trwy annnethineb wedi ymgymoryd a gormod beiebiau, a hyny, ar yr amser presenol, wedi eu dwyn i afael profedigaetliau, ag y gallaaent eu bysgoi gyda gofal a gwyliadwriaeth ond ar.y cyfan, mae eich oyfeillion oil yn dal ell tir. ac yn llwyddo. Mae eich nai J. R. J. yn edrych yn dda a, ehys'irns, a Dr. Jones a'i anwyl chwaer yn ddedwydd a llwydd- ianns, eich ceraint o'r Coed gvnt, yn dyfod yn miaou yn rbagorol. W. W. Williams yn parhau yr un -yn 11awn busness gyda y stor, y if irm, aCYll un o Ddir- prwywyr ( Commissioners) y Sir. Helbylns ydyw tua'r Congress; yspryd toriaidd a gwrthryfeJgar-yr hen gaetli-feistriaid yn fyw, ac c he!) eu llvv, heb eu llwyr ddarostwng. Pwncyr avian batho' yn creu dadleuon lied wresog, ac yspryd aflonydd y colliers a'r miliars tua Permsylfania, yn acbosi gofid- iau. Er y cwbl, mae ein liyder yn yr Hwn sydd yn llywodraethu pawb a phob petit, y daw petbau yn well, ac olwynion masnach i droi yn fwy rheola/idd. a mawrion y Taleithiau i weled yn fwy eyson lygad yn llygaid, fel y ceir llwyddiant yn ein tir. Yr wyf vn ysgrifenu hwn yn nhy fy mab yu Lima, yn nganol fy wyrion iachus ac anwyl. Tarawiad d ac effeithiol iawn i mi ydyw codi fy ngolygon at arlnniau S. R. a J. R. ar y mnr o'm blaen. a gweled y ddau fel yn gwenu arnaf pan yn ysgrifonu; ond gwenu ydyw'r cwbl. nid oes gair i'w gael gan yr un o'r ddau ond yn wir y mae y cyag>)d yn werthfawr a dongar i nii. Yr oeddwri wedi meddwl y galla,>wn ysgrifonu mwy o synwyr it doethineb. ond do « heip, ond anfon hyn I'el y mae gyda gwir -sorch atoeb, a phob eyl'aill arall drwy Gyniru. Ydwyf, Gomer, Alien Co., Ohio. JOSIAII BKVNJIAIR. Mawrlh 11. 1»78. EISTEDDFOD GENKDLAKTHOL BIRKENHEAD. SYR,—Teimlwn yn ddiolehgar am eich caniatdd i wneud ycbytJig o nod tadau drwy gyfrwng eictt newyddiadur mewn p.rtbynas a'n Gwyl Genedlaeib- ol. Ystyriwn yn ddyledsvydd arbiaiig arnorn gyd- nabod yu ddiolehgar lnaws o brif ddysgedigion ac arweinwyr ein eenedl, yn ntrbyda'n prif feirdd, oiri llenorion, a'n cerddorion, am eu cefnogaetu wresog, a'u liawtfrymiadau gwerthfawr a charedig, y rhai y bu yn dda i'r pwyllgor wrthynt. Er pan yr ymddangosodd yr hysbysiadau swydd- ogol yn y newyddiaduroh am y prif destynau, y mae tri argraffiad Cymreig, a dau Seisuig o'r rhestr tes- tynau wedi eu cael allan, a miloedd lawer o lionynt wedi eu lledaeuu drwy boh ewm, lIan, pentref, tref, a dinas yn Nghymru benbaladr (a Llanrwst), a phrif drefydd Lloegr, fel y mae yn amlwg ddigon y fath .0 ddyddordeb cenhedlaethol deimJir yn ein sefydliad henafol. Os ceir un cyfu-nsoddiad am bob u^ain rhestr a anfonwyd allan, fe geir gwell-neu yn hyt- raeh luosocach -cystadleuaoth nag fI, gafwyd erioed mown unrhyw Eisteddfod. Tybiwyd yn augenrlieid- iol i wneud ainryw o gyfnewidiadau yu y rhestr; ac felly, dyinunwn alw sylw neillduol at hyn, rliag i unrhyw ymgeisydd gael ei gamarwain, ac felly achosi gofid a dyryswch ond y mae y rhestr yn awr yn berfiaith. Nodwn y cyfnewidiadau er mwyn i'r yrngeiswyr allu eu hystvried, a diwygio eu rhestrau. Yn gyntaf, Gair at y bc.irdiL—Yr uuig gyfllowidiad a wnaed yn yr adran farddonol o'r rhestr ydyw, cywiro rhif 8. Darllenor Mesurau cerdd 'dnvt,' ac nid dafawd. Y mae lluaws o'n brodyr yn yr aweu Wi.'di anfon atom o dro i dro i ymlioli o barttted teslyn y rhian- gerdd Olwen." Gofynant ai cymeriad ffugiol ai sylweddol ydoodd "Olwen?" a pha le y ceir ei hanes? Rhag ofn eiu bod wedi esgculuso ateb rhywun, dyinunwn ddweyd y ceir banes "Olwen'' yn y Mabinogion (ryhoeddedig gan T. Gee, Dinbych), neu Enwojtion Cymru (I. Foulkes, 18 Brunswich St., Liverpool). Byi.ldwc.li wych. 0! frodyr, hyd nea y cyfarfyddwn o fewn cylch eyfrin yr orsrdd a'r Vord Gron, yn nawdd Cadair Arthur a Rbagluniaeth Gair at y llenorion.—Y beirniaid ar y prif draeth- awd (gwobr, can' punt), ydynt y Prolleswr John Rhys, M. A., Rhydycliain, ac A. C. Humpereys-Owen, Yew., M. A. (Caergrawnt), Garthmyl, Trcfaldwyn. Yr oedd v rhain heb eu henwi yn yr argraffiad cyntaf a'r ail o'r testynau. Ytnhola lluaws o barthed y cyfieithiad i'r Seisnig o draethawd Hiraethog ar Williams, Pant-y-celyn. Y geiriad priodol ydyw, "Williams Puut-y-colyn, a'i Aiuserau." Ymddang- osodd yn y Traethodydd, a Rhydd-weithiau IIir- aetbog" (cyhoeddedig gan 1. Foulkes, Liverpool). Y beirniaid ar v traethawd rliif 3 (testyn a gwobr rhoddedig gnn W. A. Darbisbiro, Ysw.), ydvnt y Proffeswr McKenney Hughes, Caergrawnt, a M. Richards. Ysw. (Moryrugyn Machno), Bangor. Gair at y cerddorion —Y mae amryw o cyfnewid- iadau yu yr adran gerddorol o'r testynau yn y gwa- hanol argraffiadau o'r testynau, megys—rliif 1, cys- tadleuaeth gorawl. darllener:—y "cor heb fod dan 100, na thros 150 o leinau." Rhif 2. darllener:— '• Cor Cymri'iy heb fod dan 60 o leisiau, (cyfyngedig i Gymru Mynwy, a'r trefydd ar y cyffilliau)." Dar- llener rhif 3. (cor meibion), hcb fod dan 30 na tliroa 40 o leisiau." Hffyd, y wobr sm y gystadleuaeth cor plant (rliif -1.) ydyw 10/j., ac nid 20p., fel yr ymddangosodd yu yr argraffiad cyntaf o'r tesLynau yu Seisnig. Gair at y ch rarehoi/r.—Y mae rhif 4 yn adran collyddyd yu gyfyugeiliir i chwi. Fe gyriygia eiu c'yrlwladwr talentog, y Proffeswr M(iK>nney Hughes, y wobr haelionus o ddeg punt am y llech-gorfiad goreu o flodi'U gwylltion. Sylwer ar yr arnod —"fod i'r cedLLd gwobrwyedig gaol ei dmsglwyddo i'r Arn- gueddfa. GenhedhetIwl yn Mhrifysgol Aberystwyth." Gair at bnwb- Anwyl gydvvladwyr: — Dywenydd genym ydyw eich bysbysu fed ein rhagolygon yu adda,wol iawn, a bod y pwyllgor a'i holl egni yn prysur barotoi yr boll drefuiadau er gwnend Eistedd- fod Genhtidlaethol 1878 yn wir deihvng o genedl y Cymry, ac yu gyduaws ag ui'dd.is rbyw jtnii mil o'n cydg^nodl sydd yn tritium ar lanau poblag yr Afon Mersey. Fe gynelir yr Eisteddfod eleni ycliydig y'u ddiwcddaracb nag aifi'rol; sef Medi 17eg, 181'ed, 19'-g, a'r 'iOfud. Sylwed yr holl yrngeiswyr liefyd, fod iddynt esiyniad amser i gyfansoddi, gan mai erbyn Awst laf y rli.aid anfon y eynyrchion i mewn, ac enwau i;ys:ad!enwyr cerddorol, ic., erbyn Awst •201ed. Yr eiddech yn llengarol, Yli YSOUIITNYOD L^ENYBDOII. Ystnfell y Pwyllgor, Birkenhead. -1-