Papurau Newydd Cymru

Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru

Cuddio Rhestr Erthyglau

1 erthygl ar y dudalen hon

YMFUDIAD Y CYMRY.

Newyddion
Dyfynnu
Rhannu

YMFUDIAD Y CYMRY. G¡\N Y PAlwn. It. D. THOMAS (lORTIIBYN GWYNEDD). [Adgyhoeddir y llythyr canlynol ar "Ymfudiaeth" o'r DrijCli, drwy gauiatad yr awdwr, ac ar gais amryw- gyfeillion.—GOL.] KNQXVILB. lonawr. 25.—Credwyf fod ymfudiad gwahanol genliedloedd dan oruchel lywodraeth Daw, er lies tynmrol dynion, ac er lledaeniod yr efengyl. Act xvii. 26, 27. Ysgrifonais a thraethais lawer ar ypwuc pwysig o ymfndiaeth yn yspaid y chw.irter ca rif d'wcd'hif (Gwel Yr Ymfudwr■ Cymreig") A fy ngoreu, pan yn gweinidogaetlm yn Mahono City, Pa., er illlOg yCymry i efel/ehn yr Eilmyniaid, a Yankees y "New England States," i yrnfudo yn gymdeithasau o deuluondd lluosog a clm-fyddol, gyda'n gilvdd a'ii gweinidogion, i wled- ydd iufilms ft. ffrwdhlnwn dan lywodraeth worinol a rhyddgarol Taleithian Lnedig America, lie ygallent gnel cartrefi rhad, dedwyddol, a sefydlog iddynt on hunain a'u plant, trwy drliwydrwydd. sohrwydd, dvfal barhad, a bendith y Goruchaf: a bod uweh- law gormes a thrais mei.Htriaid ariangar a dideirulad y gwfitlifeydd haiarn. a glo y.Wlad Nowydd. hon ac hefyd yn mhell o gyrliaedd crafangjm gormes av- glwvddi tirol a degyrnol yr Hen vVlad; Ni webus eto gynllun gwell IUÙ' un a, gybooddais wytb iiilyuedd. yti ol, pztu ya. byvv yn Pennsylvania. A .chredwvf pe cavrsid qydw-eitbrediad egniol ac arianol i'w ddwyn allan i weiihrcdiad ymarferol ac.effeithiol, y buasai canoedd osnad miloedd o Gymry heddyw yn b w yn gysurus ar eu. tyddynauffrwytblawn eu hiuiain, uwchlaw pryder ac ofnau gyda. golwg ar eu h;inigylcbiadau bydol; ac v buasai genym lawer o sefydiiadau Cymivig yn y Gorllewin a'r Da, yn cynwys eglwysi Cymreig. cryfum a gweithgar, gyda.'u gweinidogion cymwys a thalentdg, yn meddu dy- lanwad tnawr dros wirionedd, rhinwedd, a chrefydd, ac yn anrbydedd :■ i'n cenedl yn ngolwg yr holl Americaniaid mwyaf parchus a cliyfrifol. Ond oblegid anghydwelediad ycbydig o aelodau "Y Gymdeitbas Ymfudol" hono aifurfiwyd yn Mahonoy City, Pa., dyryswyd y eynllun rhagorol hwnw, ac ataliwyd ei gweitbrediadau, a ditiaiiocld ciii gobeith- ion goreu ar unwaith Teimlais i a llawer o'm cyfeillion goreu, a noddwyr penaf y Gymdeithas, yn wir ofidus y pryd llyny, a llawer gwaitb wedi hyuy, oblegid lluddiodd yr anghydwelediad hwnw (ltr "later dibwys), lesbad y llaweroedd. Digalon- wyd. fi gymaint y pryd hyny, gan anobaith y cawswn byth weled y Cymry vn ymddeffro o'u cysgadrwydd, ac yu ymroddi yn unol a pbenderfynol i sicrbau iddynt eu hunain a'u plant fanteisiou y wlad fawr, a'r llywodraeth ddynyarol hon: a hyuy oblegid diffyghyder yn eu blaenoriaid mwyaf gonest, doeth, dysg-dig, » cheiiedrgarol; a hunauoldeb yr an- *ybodusio!:i mwyaf yn eu plitli, a'u gorchwant am yflaenoriaetb." Dyna y gwir A bu, ao y inao hYIlY yn ddinystriol i lwyddiant, dyktnwad, ac anrhydedd ein cenedl. Dirlethwyd fy meddwl mor fawr y pryd llyny, fel nl1 thoimlais nerth ynwyf hyd yu awr i yagrifenn ua cbyhoeddi dim ar y pwnc pwysig, sef '-Ymfudiad y Cymru;" yr hwti yw y pwnc gsvleidyddol mwyaf l'heidiol iddynt ei ystyried yn ddifrifol. Os myu dyn derfyn da Myfyried am ei fara." Mae ei gysur ei hunan, ei ddedwyddwch teuluaidd ei ddylanwad gwladwriaethol, a'i ddefnyddioldeb crefyddol, yn yniddibyuu llawer ar hyny. Yn fy Barlithiau ar "Ymfudiaeth," a draddodais yn y Sefydiiadau Cymreig yn Peunsylvania a,c Ohio yn 1868—70, dyiyeduis yn ddigon eglur, yn nglilyw y mjlloedd Cymry, fod gormod o weithwyr, o un ran o e leiaf, yn y gweitbiap gle a Ivaiarn, pryd hyny, yn Pennsylvania ac Ohio—a bod hyny yn' sisr o fod yn effeitkiol i ostwng eu cyflogau, a nkveidio eu hamgylchiadau; ac y buasai yn llawer gwell iddynt ymfudo o'r gweitlifoydd hyny, a sefydlu ar diroedd ffrwythlawn fel ftmaethwyr, pan oe-dd gan- ddynt allu i yrnfudo, ac i brynu tiroedd, ac i'w llafnrio. Ond ni fynai lluoedd gvedu hyuy y pryd hyny. Gorfodwyd bwy wedi hyny i gredu, trwy brofiadau ehwerwon o drais eu ineistriaid, ac ychwaneg o or- lanwad y gweithwyr, ac o wasgfeuon angen a thylcdi. Deallwyf fod lluoedd o weithwyr Cymreig yn Penn- sylvania ac Ohio, wedi dyoddef llawer yn ystod y tair blynedd d'iweddaf, oblegyd prinder gwaith, iselder y cyflogau, a'r strikes annoeth, cynhyrfiol, hirfeithion, ac andwyol. Dros y dosbarth hyny y teimlwyf fwyaf; ac er mwyn y rhai hyny, ac eraill sydd mewn cylfelyb amgylchiadau, ac yn analluog i yrnfudo, y dylid flurfi6 Cymcldthas Ymfudol Gymreig—er i'asglu trysorfa ariauol i'w cynorthwyo i brynu tir- oedd, a sefydlu arnynt. Credwyf fod digon o allu a haelfrydedd yn Nghymry cyfocthog America a Gwalia i wnettd hyny, pe trofnid cynllun iawn, a phe gwneid cais atynt. Onid yw yn llawn bryd i ni wneyd ym- drech at hyny? Bydd tiroedd rhad y -Llywodraeth hon, yn y Talaethau mwyaf ffrwythlon, a chyfleus i fasnacb. wedi eu cymeryd gan genedlocud erniil, tra y bydd y Cymry yn siarad ne yn ysgrjfeHIl, neu yn ymddadlcu, neu yn ey"gu mewn difatovwch. Nis gellir cael y ynawr yn y "Falaeihau Dwyreiniol na Deheuol; nae ond ycbydig yn Ohio, Indiana,. Michigan.. Illinois, Wisconsin, Missouri, ac Iowa a bydd holl diroedd rbad v Llywodraeth yn Kansas. Nebraska, Minnesota, Arkansas, a Texas, wedi eu poblogi cyn hir, gan wahanol gonedloedd: cyfandiroedd Kwrop, Asia, nc Affriea. I bn. le v gail y Cymry ytnfudo wedi hyny? Gallant, a rbald fydd iddyut yrnfudo i'r tiriogaethau oddomtu y liocky Mountains, neu i'r Talaethau ar Ianau y Tawolfor, neu i'r Talaethau Deheuol, neu i Patagonia. Y 6EFYDLIAD CYMHHIG NffiWYPT) GEIt KNOXVILLE, EAST TENNfiSSliS. Diau y bydd yn dda gan lawer o Gymiy.sydd yn bwriadu yrnfudo o'r Hen Wind, ac o'r Talaethau Dw.vtviniol' yn America, glywed am ddechreuad y Sefycllilld Cymreig Newydd uohod. Er nad yw-ei ,Y ddecliriaiad ond bychau, gall gyuyddu, yn gyflym, a dyfod yn s(dydliad cryf o Uymry parelins acliyfoetfiog. Nid yw dan arolygiaeth uu inath o Gymdeitbas; ot:d hydll pob un at ei ryddid i ddewis a pinyiiu ei dyddyn ei hunan, gilD yr lien scfydhvyrnydd er ys blynyddau yn byw av y tirordd, llawer o'r rhai sydd yn awyddus am wertbu eu tyddynau Jlaf'l]'(:dig,gyda'r adeiiadau sydd arnynt. a'u stock, hefyd, am brisiau rliesymol—' o 20 i 30 doler yr erw, yn ol fel y hyldo). diwylliad, a'r a'r cyileusderau. Saif y Sefydliad o wytli i ddeng luilldtr i'r Gogledd-orllewi-n o ddinas (awr Knoxville, ar, ac odde.utu y Black Oak Ilidge, yr Hind's Valley, a'r Grassey Valley—He y geliir iiy r i u diwyllio y tin>edd gydag ychydigj) draul er.cyuyrohu pob math, oydau yri '.doreithiog"-indrawn, gwenith, ceireb, haidd, gwair, clover, tatws. See: Ac y mae jn un o'r manau goreu yn Knox. Co. am erddi a pber- llanau. lie y gweHr y cuedydd yn oi4,vytliog o hob math -o afalau, qlliucies, peaches, pears, plums, grapes, &<• ac y mae cyflawnder o goedydd gwerth- fawr yn tyiu ar y tiroedd -oak, chesiiut, pine, hickory, &e. Ac y mae yn gyfleus i farchnad ragorol Knoxville, lie y ceir pris da bob dydd am bob peth a gynyrchir ar Y tyddynau. Mac yr ardal yn un o'r manau tobycaf i rai o ardaloedd Cymru, a welsom erioed; yn cynwys gwastadeddau bychain rhwng bryniau 'coediog, ond tra ffrwythlon wedi iddynt gael eu diwyllio. Mae hefyd yn gorwedd rhvyng dwy o brif reilffyrdd Tennessee, o fewn tair milldir i Station Ebeni zer ar yr "East Tennessee, Virginia, and Georgia llailway," yr hwn sydd yn rhedeg o New York, tiwy Philadelphia, Baltimore, Washing- ton, Alexandria, Lynohburgh, Bristol, Knoxville, Chattanooga, i New Orleans, a Texas,—ac o fewn 6 milldir i Powell's Station, ar y Knoxville and Ohio Railway," gy'n rhedeg o Knoxville trwy Clinton, a Ooar Croek i Gu-reyville, .lie mae gweithfejdd glo lliagorol. a llawer o Gymry yn gweithio Mae afon- ydd grisialaidd, ac aberoedd tryioyvvcyfj. yn rhedeg o'u bryniau trwy eu dvffrynoedd. Ceir y golygfeydd mwyaf ardderqiiog o r tyddynau ffrwyiliion sydd ar eu bryniau, ar fynyddau xicbel y "Cumberlaud Mountains," i'r Gogledd-orllewin; ac. ar fynyddau banog North a South Carolina, i'r Da-ddwyrain! Tebyg iawn i'r golygfeydd a welir o Sir Ddlnbych ar greigiau Arfon, yn Nghymru.;—a gwnant i galon y Cymro deimlo yu llawen, gan dybied ar y pryd ei fod yn sefyli yn Hou Wiad ei Dadau." Ac am yr hinsawdd (climate) East Tennessee y mae yn nodedig hyfryd, haf a gauaf hefyd-flllhawdtl yw cael ei well. Nid yw mor wresog yma yn misoedd yr haf ag yw yn New York ac Ohio; ac yn yr arnser poothaf; ceir yma awelon oerion ac adfywiol. Mae y gannf yma hefyd yn fy*, ac yu dra thyinherus; gall y tyddyuwr lafurio ■ei day broa dwvv y fiwyddyn; a phleuir y geyJdi Oiewa Ù,¡;Ú maufwl yma ytJ i*wed-d Chwefnor,; 4 gwelir y eoedydd iMact/cs yn eu liawa -tiodau yn. ff^haubl mis iiaw*tn. Yn gyffredin, nid yw y rbew y-n gale-d )'om!)., ae, an a nil y gwelir eira yn sefyli ond am ychydig ddyddiau. Ni laun yn anadlu aWJr mor iachus yn un man arall erioed; ao erfy mod wedi dyoddef cymaint oddiwrth y Cryd Mud yn Columbus, Ohio, lies fy ngyru brol1- i ymyl angau a'r bedd, yr .wyf heddyw, ar ol byw ond chwo' mis yn Knoxville, wedi fy adferu i'm cynefmol iecliyd, ac yn teimlo yti ddedwydd. "Heb iechyd, baich yw bxwyd." Mae llawer o diroedd ffrwythlon yn y Talaethau Dwyrein- iol, end nis geliir eu prynu heb dalu yn dd, ud iawn am danynt; acnis geliir prynu tiroedd o fewn deng milidir i Columbus, Ohio. heb dalu o 60 i 75 toiler yr erw am danynt! Diau fod tiroedd rhad y Llywod- raeth eto i'w cael mewn Ilawer o'r Talaethau Gor- llewinol, yn enwedig yn Kansas, Nebraska, a Minue- sola, &o. Ond mae yno ddiffyg coedydd, a dyfrocdd iachus, mewn llawer o fanau; a diau fod lla,wer o'u tiroedd yn llawer mwy cynyrchiol na llawer o diroedd East Tennessee;, end y mae ansicrwydd eu cynyrch- ion, a'r ystorrnydci arswydol o ruthrwyntoedd, o fellt a tharanau, o ei.ra a gwlaw, yn ami yn port colledion trymion i'r tyddynwyr, a'r grass hoppers yn difa ffrwythau y ddaear, a'r Cryd a'r Mwyth yn dihoeni eu preswylwyr. Pe gwyddai y miloedd sydd wedi cyriefino a byw yn nghanol y rhew a'r eira yn Nhalaethau Vermont, a New York, a Pennsylvania, ac Ohio, ac Illinois, a Michigan, a Wisconsin, a Minnesota, &c am yr hyfryd weh o fyw yn hinsawdd iachus East Tenessee, yn enwedig yn Knox, Co., cynbyrfid hwy i yrnfudo yma heb osdiad. Mae amryw o Gymry parchus a clirefyddol wedi prynu tyddynau da yn y sefydliad eisioes. a rhai wedi sefydlu arnynt; ac amryw eraill yn bwriadu gwneud felly. Yn awryw yr adeg t'wyaf mantcisiol i brynu, gan fod real estute mor rhad yma, mown cymhariaeth i'r pcth yw yn y Goglodd a'r Ihvyrain; ae am fad llawer or hen sefydlwyr'(.y Tennessiaid) yma, yn rliy weiniaid ac anfedrus i lafurio eu tyddyn- au mawrion. ac yn awyddus am eu gwerthu, er mwyn cael avian i'w galluogi i fyned i Texas, a manau eraill, lie gallant gael tiroedd rhad Llywodraeth. Geliir prynu tiroedd da yma yn awrgydag arian parod (re-idj i cash), am oddeutu 20 non '25 ddolor yr erw, a geliir cael tyddynau rhagorol am tua 30 doler yr ;erw, trwy d ilu un ran o dair i lawr, a chael amser i dalu y gweddil], gyda Hog cyÍl'eithlo¡¡; l1.gaJ1¡¡i dYIl da, gweithgar gael farm ar Hut. isel, os byddai ya alluog i dalu am ei stock. &c. Ond colier, nad ellir cael dim tiroedd rhad yLJywodmdh yu un man yn Nlwlneth Tennessee; ac rhai aU;r fyddai i neb feddwl am sefydlu gyda ni yma, os na fyddai gaxiddo 0 ddiry tili dair o ddolcn. Dyna y dosbarth a allent sievhuu w iddynt eu hunain a'u plant gartrefi ffrwythlon a cj,pdwyddol yma. Mae amrai o fwnwyr gweitligAr yn alluog i wneud hyny; a llawer mwy o dyddynwyr a aUent felly sicrbau cartrcil eyioetbog, a'i plant felly, yn y wlad fwy hyfryd o ran Hi hiusawdd. Yn awr yw yr adeg oreu i Iol'ynu y tvddynau. ar ddechreuad y sufydiiad. Lied deUyg y bydd. b: anch. o'r Cincinnati and Southeni Hallway, yn rhedeg lieibio cu sefydliad i Knoxville in fdan; ac ymdrechwn gael addoldy a pliregethu cyson yno cyn hir. Yna nis gall neb brynu tiroadd yno am 40 doler yr erw. Pwy byuag a ewyllysio gaol ychwaneg o lianes ein sefydliad, gall gael hyny mewn llythyr, ond iddo aufori 5 doler i mi mewn Post Office Order, am nad yw fy atnser naa'm hamgylcliiadau yn caniatau i mi i wheud hyny heb dal na diolcli.—EOBEKX D. THOMAS, Knoxville, Knox. Co., Tennessee. AR YR AWE GINIAW. MB. GOL.,— Efallai mai nid annyddorol gan eich lluaws dar- llenwyr fyddai cael goleu dydd ar ychydig o'n hym- ddyddanion ar yr awr grybwylledig. Gan fod cynifer o honom ni fel chwarel'wyr yn symud o'r naill fan i'r Ual-1, a hyny yn ami o dan lawer math o amgylchiad- an, efaUai y gwna cyhoeddiad rhai o'n fiylwsdau ar yr aw uehod atda y dyben sydd mewn golwg, sef ein lies a'n llwyddiant fel dosbarth o weithwyr drwy Ogledd anDeheudir Cymru.. Mae yn wybvddus i ysgrifenydd hyn o linollau mai ofor ydyw i chwarelwyr y Dohoudir ymgais tuag at fod o fewn rliwymyn Undeb Chwarelwyr Gogledd Cymru," o herwydd fe omeddwyd hyny bedair blyn- edd i'r hat' dyfodol, am ba reswrn nis gwn, os nad ydyw chwarelwyr y North yn ystyried eu hllnain, yn Ilwch o ran eu gallu a'u medrusrwydd na chwarelwyr y South yma. Os felly, y maent yn camsynied am y vheswm mai Gogledd wyr wedi eu dwyn i fyny. yn lieeh-chwarelau Arfon a Meirion ydyw cliwcrelwyr y Deheudir, oddigerth eithriad; ac ar yr awr giniaw fe ddvwedodd Jack un diwrnod yn y HIUÛ," ei fod ef o'r farn fod dyn wedi gweithio mewn amryw lecli- fOini, a tiiaki ycLyuig syiw iddynt, yn Íwy profiadol 0 IAISSER JW'/ t^n F*y<ID VU tiv.qli.o ei oes yn yr u« num." Pa us uitit'o \3da- £ pd Aa,i YD feimb a^sydd i .sym«d, 111Al buasei^ hlithdni- phlith £ eih gilydtl, a'n. cyflogau yn jneaaf path i ddim. Ond y peth a drafodir genym yn IIoml EOr yr awr giniaw ydyw, y sylw a'r parch (yr anmharch ddylas,- wn ddwoyd), a delir i'r cyfryw, sef i'r rhai a fyddoyn symud o'r naill fan i'r Hall i weithio. Gelwir y dos- barth symudpl yma fynychaf wrtb yr onw irampers, ae odrychir arnynt gan lawer fol dosbarth israddol mewn gwaith a chymdeithas, pryd, mewn gwirionedd, eu bod yn uwch o'u hysgwyddau i fyny gyda y naill a'r Hall na'r hunanymln\nwyr a'u gwawdiant. Cofus gonyf i mi fod yn gweithio ychydig flynyddau yn ol yn y Deheudir yma, heb f"d yn mheil o sir Prych- einiog. Pan fyddai un neu _ddau yn ymadael o'r chwarel, gan nad pa gymeriad a fyddai y rhai a ddeuent yn en lie, trampers a fyddent, ac wedi cyf- lawni rhyw aufad weiihredoedd, a diengyd. Dyna farn trigolion y lie, er iddyut fod yn cldynion gonest