Y Celt

BTRKENTTEAD. Pryrlnawn Sa.bb.tb, Ehrill 2S, cvnalhvvd cyfa fod Ysgo!, yn ngltH|.el yr Ann bymx yr, yn Oliver St. Llywyddwyd vii fedrus yan y y Cadei"fa.dd, Gwilym\ IItw. n. C.tfwyd ancrehladau campus ^an Mr. J.. Willininy a Mrs. A. D:ivie«. Testyn Mr. William* y l- oedd, "Awhebgorioi. atluaw d;i." Nuiiodd dri o bethau et-boil feiiy—Duwi Idph, G-vy- b dae'h, a Difnf«rch- Pwc IVtrs levies ydoedd, "Y Bt"bl a'i ..fe" àmryw sytwadnu pwertlifawr a buddiol er cyni^ll i fvvy o weithljrlw h a tt'y IdLnd. b o blaid yr Ysgol Sabb .thob H.»lwy,| y plallt ar "Hynodion y !!eibf," tvin Mi. W. j on- a chaed att bion sii iol nros ben. Cauwyd iiui yw dfiNaa yan y plant yn swyn«I ai.ohyffr. (f n. Ac ar y diwedd, c.dw)d ycliy<iig ►•irian ym- arferol a phwrpasol gan y Parch. 1J. J..ne< Auogai y e:tdeiry<ld y prif athraw i g;,el ryf- Itrfod o'r fath yn fuan toto. Bydd yn llawenydd i'r rhai hyny o ddar- Uenwyt- y Chr/r. sydd yn b'vi iudu d d i'r Eisteddfod G^nedla^thol, dd«nll fod yma Station newydd, eang a chyflet.s, wdi ei lia,gi,r er y iiiib tJ,i w,.dJut, Yr oedd wi'r angen am un hefyd. Yr oedd yr hen Stht) n yn dwll o le, au iu.u 11.n an«liyfl«\i8. ac \u hollol anbeilwnff o dref hwysig fe] Biiken- Ileal; i,ii(i iiiat-'r ui, nt-wxdd yn bobpr'.h allesid ddymuno. a-^ mewn ¡¡:,fIt, brvdfeith a hyfiyd. (Jlywai* fod pwyllg .r yr Ei»teddf<>cl am adeilailu Paviliwu inewn liian yn yiuyl y St-ition; bvdd tVlly vn hynod o gyfleus i'r miloedd ddi(4){wylÍl' yma .0' livii wlad i flld yu hresenol yn yr Eisteddfod bvdd \n lla>vn mor ^vflens i Gymru Ijivei-jKMil hftyd, tr wy fod y Ft-r- y a'r Station yn N i- nn man. Myu llawer gledn fod y "Caiubnans" yn bwriadu ymgystadln yn yr Eil'\t(.dl}(,.d.'f)oellJ dim gwii yn hyny. Maent yn awr yn p..)',mr barotoi ar gyfer oau yr Eiliteddfd a diau y ceir cami teilwng o'r safle anrhydedd- us y mae y "Cambrians" ynddo er's bhnydd- oedd bellach, DYFRYDOG. BODEDEYRN. Bu y Parch. R. Parry (Gwalcbrnai), yn y lie liwn yn darlithio, nos LUll y Palllc, ar yr "Hyuareh J. Eliaa o Cafwy.1 gwlodd o'r fath oreu. Y mae yn mryd y eyfedlion Annibynol yma i gael llvfrgell per hynol i'r Yxgol Sabbathot; ac i'r ainemi hwnw y tros- tflwyddwyd yr elw. Jdanwyd y gadair g:m y Parch. E. Evans, (M.C.) GLANDWR PENFRO A'R AMGYLCH. UEDD. Flair Orymmych.—Y mae y lie yma wedi dyfod yn nodedig am ei ifeiriau, ac yn <d yr hanes, y maent yn iteiriau gwir ragorol ain brisoedd da. Am hyn y mae pawb o'r am- aethwyr cylchyn-1 yn llawenychu, ac nid ydynt i'w beio am byny ychwaith, oblegyd rhaid cael. pres cyn amaethuyn dref nun a destlus. Nid ychydig yw nifer y pyrsan ceg- agored sydd yu gwaeddi, moes, maes, ar bwrs yr amaethwr, yn y dyddiaa p. esenoi. Y llIae yn syndod fod yr amaeibwr yu gallu dal cystal yn nflwyneb y godio parhans l'Iydd. ar ei'bwis. Digon dyniuuol iddo ef fydoai cael ffeiriau n. marchnadoedd da yu wastad; ac "ni bai yr hen greaduriaid cynfFon-drwst yna sydd boff gatiddynt ryfel, bnasai yn lied uy- surus ar yr amaetbwr. Cyhyd ag y byddant hwy byw, gobaith gwan sydd iddo am es- mwythad a dyddanwch. Reilffordd i A.berteiji.- Yr wyf yn meddwl mai yr uchod ydyw yr nuig dref siriol yn y Dywysogaeth sydd hyd yma heb reilffordd yu rhedeg iddi. Olld yn awr, y mae y wawr wedi tori, a gobaith da i Aberteifi gael gweled a chlywed y "march tan" yn yuidynu ar ei oreu glas i'w gwasanaethu gyda phob parod- rwydd. Y mae y mesurwyr wedi bod yn mesnr o'r cyfeiriad hwn. ac yna o'r cyfeiriad at all er ys blynyddau beJlach; ond ymddengys yn awr eu bod wedi penderfynu arei chael o'r Crymmych. Yn ol yr hanes, y mae y cwmni wedi pwrcasu cledrau gan Waith Haiarn Dowlais, ac y mae tunelli lawer o honynt ar eu hynt dros y mor i Aberteifi. Daw reil- ffordd i Aberteifi yn ffaith yn fuan,-CELYNOG.

Alberico gyrchu ychydig o ddwfr at rywbeth, ymddangosai yntau yn hollol anfoddlon i ufudd- hau, ac ar hyny tarawodd Hugo ef ar ei wyneb am ei anufudd-dod, yr hyn a chwerwodd ysbryd Alberico i'r gwaelodion, a'r noson hono fe ym- unodd mwy na haner y ddinas ag ef i godi yn erbyn Hugo a Marozia ac er fod ei ganlynwyr wedi eu harfogi yn ddigon gwael, eto llwydd- asant i gymeryd castell St. Angelo, a gwneud Marozia a'i mab, sef y Pab John xi, yn garchar- orion, ond diangodd Hugo dros y mar. Fe ddygwyddodd hyn yn 933, no am yr 21 mlynedd dilynol bu Alberico a Theodora yn llywodraethu Rhufain yn hollol yn ol eu hewyllys eu hunain, er yn gorfod gosod rhyw un i fyny dan yr enw Pab, ac yn enw hwn y byddai Alberico yn cyhoeddi ei holl gyfreithiau. Y cyntaf o'r rhith-babau hyn oedd John xi, sef ei haner brawd, yr hwn er ei fod yn gwisgo'r enw Pab. a fu yn garcharor byd ei farwolaeth yn y flwyddyn 936; yr oedd Marozia wedi ei gwenwyno yn mhell cyn hyny. Ar ol John xi, gosododd Alberico Stephen viii, ar orsedd St. Pedr, heb gymaint a ffugio ym- gynghori a'r bobl am offeiriad. Pan fu Stephen farw yn 942, gosodwyd Martin ii. ar yr orsedd, yr hwn a Ja byw hyd 946. Ar ei ol ef daeth Agabet ii. Yr oedd Alberico yn gofalu peidio caniatau dim awdurdod i'r Pabau hyn yn anibynol arno ef yr oedd pob awdurdod yn gorfforedig ynddo ef, a galwai ei hun yn Dywysog a Seneddwr i'r holl Rufeiniaid." Pan fu farw Alberico, gellid tybied y buasai Agabet yn defnyddio'r awdurdod oedd ef yn gynrychioli mewn enw, gan ei fod yn nghanol ei ddyddiau, ac yn ei gyflawn nerth ond fel ei ragflaenoriaid yr oedd wedi ymarfer a'r iau, ac yn analluog i ddefnyddio ei ryddid pan yn ei feddiant. Ac nid oedd Agabet erioed wedi arfer meddwl am ddim yn ei oriau hamddenol, ond yfed gwirodydd, a gamblo, a chyflawni drygau eraill mwy anuwiol fyth. Yn y cyfamser fe lwyddodd mab Alberico a Theodora, (llanc tua 18 mlwydd oed) i gymeryd moddiant o Gastell St. Angelo, a pharodd iddynt ei ethol ef yn Bab dan yr enw John xii.; ac hwyrach na fuasem yn dweyd gormod pe dywed- asem iddo brofi ei hun yr adyn gwaethaf a fu yn llygru daear Duw erioed. Nid oedd y Palas Pahaidd yn amser John xii. yn ddim amgen na rhyw seraglio (puteindy) anferth. Yn mhlith ei orddechadon yr oedd dwy o'i chwiorydd ef ei hun, ac un o orddechadon ei dad, ac hyd yn nod ei fain ei hunan, sef Theodora; a dyna i ni ddolen deilwng yn yr Olyniaeth Apostolaidd! Rhoddent yr eglwysi i fyny i gynal gwleddoedd a chanu maswedd a dawnsio, yn He addoli Duw mewn purdeb. Yr oedd John hefyd yn heliwr cadarn, cadwui ddwy fil o geffylau, y rhai a borthid ag almonau a ffigys wedi eu gwlychu mewn gwin. Dych- ymyger y gwastraff I Rhwng pob peth yr oedd enw Rhufain wedi myned yn warth i'r byd Cristionogol; yr oedd y ffieidd-dra a'r gorthrymder digyffeJyb a deyrn- asai YDO y pryd hwnw, yn ymddangos fel pe wedi cyrhaedd y climax, ac nad oedd yn bosibl i'r ddynoliaeth fyned yn is mewn drygioni. Tua'r adeg yma clywodd Ymerawdwr Germany am sefyllfa pethau yn Rhufain, a phenderfynodd groesi mynyddoedd yr Alps gyda'i fyddin, er mwyn adferu trefn yno, a cheryddu tipyn ar y Pab am ei afradlonrwydd. Ac wedi gorchfygu rhai o'r Tywysogion gailuocaf yn Ngogledd Itali, fe aeth yr Ymerawdwr a'i fyddin i fewn yn fuddugoliaethus i Rufain ac y mae'r Pab yn gorfod ymostwng a choroni ei Fawrhydi yn Ym- erawdwr yn Itali. Yr oedd yr Ymerawdwr yn barod i faddeu llawer iawn i'r Pab y tro yma wrth ystyried ei ieuenctyd, ac wedi cael addewidion teg gan John am well trefn yn y dyfodol," dychwelodd ef a'i fyddin dros yr Alps yn eu hoi; ond nid cynt nag yr ymunodd John a rhai o Dywysogion Gogledd Itali er taflu iau'r Germaniaid i ffwrdd wed'yn, a darostwng Rhufain i'r un anrhefn yn hollol ag o'r blaen. Parodd hyn i'r Ymerawdwr ymweled a Rhufain yr ail waith ac wedi'r Pab ysbeilio gymaint a fedrai o'r trysorau o St. Pedr, ffodd am ei einioes o'r ddinas, a danfonodd at yr Ymerawdwr i ddymuno am faddeuant wed'yn; ond gwelodd Otho mai ffoliaeb oedd gwastraffu maddeuant," a phenderfynodd alw cynadledd i wneud ym- chwiliad i achos John, ac yn ystod y prawf dygwyd y fath ffeithiau damniol i oleuni gan y cardinaliaid yn ogystal a chan y gwyr lleyg, fel ag y buasai adroddiad o honynt yn ddigon i beri i waed pob dyn ystyriol rewi yn ei wthienau: ft'r canlyniad fu diorseddu John, a gosod Leo viii. ,Î ar yr orsedd, pryd yr adferwyd trefn rmwaith yn rhngor yn Rhufain, a rlychwelodd yr Ymerawdwr i Germany. Ond cyn gynted ag y tiodd yr Ymerawdwr ei flefn, llwyddortd pertlivnftl.all lluosog John yn rnhlith y teulnoedd cyfoethocaf yn y dref, yn nghyda lluaws y merched a'r gwragedd a hiraethant am y llawenvdd gynt i greu chwildroad yn y ddinas, a gorfu i Leo ffoi am ei einioes, a gosodwyd John xii. yn ben ar yr eghvys un waith yn chwaneg Un o'i weithredoedd cyntaf ar ol ei adferift(I oedd dial ar bleidwyr Leo. Pnrodd fflangellu Otgar, esgob Spires i farwolaeth, a thorodd ymaith drwynau, dwylaw, a thnfodnu dan gar- dinal arall o'r enwau Azo a Johannes ond yr oedd y drygau hyn bron yn mhlith ei rai olaf oblegid yn fuan ar ol nyny. daliodd l'hyw Rufeinwr ei wraig yn mreichian y tad santaidd. a thrvwanodd ef drwy ei imlon. Fellv v bu farw John xii. yn brin 25 oed, ac yn gorfforiad o lygredigaeth y Babaeth. DIONYSIUS.