Y Celt

ODDIWRTH EIN GOHEBYDD CYFFREDINOL. G WELAF oddiwrth y papyrau Cymraeg a Saesonaeg, fod Temlwyr Da Cymru wedi cynal cyfarfodydd blynyddol yr Dweh Demi, elehi, yn Mhorthmadog, a bod yno gryn rwysg yn nygiad yn mlaen y ser- emoniau. Tipyn o urddas ar gyfarfodydd yr Uwch Denil Gymreig oedd cael pres- enoldeb dau o svuyddogion- pluog TTwcli Deilwng Brif Demi y byd ynddynt, sef y brawd W. Ross o Scotland, a'r brawd Joseph Malins o Birmingham. Rhodd- wyd iddynt y derbyniad mwyaf brwd- y I frydig gan eu brodyr temlyddol Cymreig; a chawsant le amlwg yn y cyfarfodydd cyhoeddus. Ac wrth son am y cyfarfod- ydd, y mae yn dda genym ddeall eu bod yn lluosog anghyffredin, a bod areithiaa galluog a dylanwadol wedi cael eu tra- ddodi ynddynt. Y mae cryn ragfarn yn erbyn Temlyddiaeth, o herwydd ei defod- a'i chyfrinion ac y mae arnryw o hen ddirwestwyr yn sefyll draw oddi wrthi o herwydd y pethau hyn. Dichon y gellid gwneud ar lai o'r cyfryw bethau. Ond dylid ymdrechu edrych drwy y pethau bychan ar ameanion mawrion Temlydd- iaeth, ac ar yr elfenau hyny sydd yn hanfodol i'w bywyd. Dylid edrych arni fel cymdeithas ddirwestol gref a llwydd- laniis, a'i humcau i sobri y byd; ac er ei holl ddiffygion, y hi yw y gymdeithas ddirwestol oreu a welodd y byd eto. Ac megys y mae defodau yr Hen Oruchwyl- iaeth wedi eu dileu i roddi lie i un well,-a hyny o fywyd oedd ynddi wedi ei lyncu i fyny i Gristionogaeth; felly hefyd y gall hanfod Temlyddiaeth fodoli yn annibynol ar yr holl seremoniau sydd o'i chwmpas. Dywedaf o eigion calon, llwydd mawr i Demlyddiaeth. Pa bryd daw gwawr o'r dwyrain? Torodd gwawr o'r dwyrain filiynau o weithiau ar feibion dynion, nes dywedyd o honynt, "melus yn ddiau yw y goleuni, a hyfryd yw i'r ilygad weled yr haul." A byddai yn felus iawn i ni oil gael pel- ydryn o oleuni gwleidyddol o'r dwyrain y dyddiau hyn. Ond tywyllu, yn hytrach na goleuo, y mae hi yn y dwyrain pan yr ydym yn ysgrifenu. Bu yn arwyddo ychydig oleuni ychydig ddyddiau yn ol; ond galwodd ein llywodraeth ni am y locustiaid o India, a duodd yr awyr yn eu dyfodiad i For y Canoldir, nes oedd yn dywyllwch, fel tywyllweh yr Aipht gynt. Wel, dyma y tal y mae Sion Bwl yn gael am gymeryd y gweision presenol i'w wasanaeth. Y maent yn gwybod sut i bluo yr hen wr yn iawn. Y mae Ar- glwydd Beaconsfield-yr hyn o'i gyfieithu yw Arglwydd Cae'rmochyn--yn gwybod yn dda sut i drin yr hen frawd. Y mae o yn brolio dewrder yr hen Johny Bwl, ac yn dweyd y medr o guro dau neu dri o'r dynion goreu y naill ar ol y llall; dyry botelaid o frandi o'i flaen, a rhwng y gweniaith a'r breci y mae yr hen ddyn yn anghofio ei fod ef ei hun yn myned yn hen, a bod yr hogiau ieuaine oedd yn hawdd iddo fo guro gynt, wedi dyfod i gyflawn faintioli gwyr erbyn hyn. Ac wedi cael yr hen Sion, druan, i'r agwedd meddwl yma, ca Arglwydd Cae'rmochyn wario ei arian am oferedd fel Ilif yr afon. Ac wrth weled Cae'rmochyn yn chwareu pranciau mor anheilwng o'i swydd uchel fel pen gwas, y mae dau o'r gweision mwyaf cydwybodol wedi ymadael cyn pen eu tymor. Ac er pan y mae Cae'rmochyn mewn swydd, ni chafodd erioed y. fath driniaeth ag a gafodd gan Derby, pan oedd yn rhoi ei resymau dros roi ei Ie i fyny yn y weinyddiaeth. Y mae yr araeth ofnadwy hono—araeth na seiniodd rhwng muriau Ty yr Arglwyddi, ond anfynych, ei ehyffelyb-heb ei hateb eto; ac heb ei hateb y bydd hi byth. Dyged Gladstone a Bright a Richards eu holl resymau cryfion yn erbyn rhyfel, nid yw yn efteithio dim ar Cae'rmocbyn a'i deulu, rhyfel fynant hwy: ystwythed Rwssia Fawr i ddyfod i gyfarfod eu gel- ynion yn mhob peth rhesymol, wna hyny mo'r tro, rhaid iddynt hwy lusgo y wlad i ryfel. Y mae rhyfel yn eu calon. Go- beithio y gweryd y nefoedd ni rhag y fath drychineb. Ond os llwyddant i llusgo y wlad hon i ryfel, heb ddim achos am dano, ac yn ngwyneb sefyllfa farwaidd masnach yn ein plith, yr ydym yn proffwydo y dygir ein teyrnas i ddinystr nad esgorir mo hono yn yr oes hon, ac hwyrach am oesau dyfodol. Peth sobr i wlad bechu nodded rhagluniaeth oddi wrthi. Ac y mae meddwl am greulonderau anfad y Saeson, yn nghyda'r gwastraff dychrynllyd sydd yn y wlad hon yn awr yn ddigon a pheri i bob dyn ystyriol ofni nad yw yr amser hwnw yn'bell. Ai tybed mai yr un gweision a ddewisa Bwl eto pan ddaw eu tymor i fyny ? Cawn weled. [Dylasai yr uchod ymddangos dro ynol.— I • GOL]

Y GOLOFN DDIRWESTOL. (GAN Y PARCH. D. S. DAYIES). PROFEDIGAETH YN Y CYMUNDEB. (Gan J. B. T. Marsh, yn yr Advance.) DYLEM ddweyd am awdwr y llythyr hwn, fod ei dystiolaeth yn ddiamheuol. Efe yn hir iawn oedd colofn yr achos dirwestol, lieu yn fwy manol, y wasg ddirwestol yn America. Nid oes neb wedi gwneud cymaint ag ef i ddyrcliafu a chyfoethogi llenyddiaethddir- westol y w lad. hono. "Yn mhlith y dychweledigion, yn nghyfar- fodydd Mr. Moody, yn Philadelphia, yr oedd gweithiwr afuam amser maitli yn gaethwaa i'r ddiod gadarn. Yn ei oriau goreu, yr oedd ei gad wynau yn ei ysu yn annyoddefol. Gwn- aethai lawer ymdrech ffyrnig, ond ofer, i'w dryllio. Nid oedd ond yr un chwedl o analla penderfyniad dynol yn unig i feistroli y blys am wirod. Ond daeth yn Gristion: ac fel canoedd o feddwon eraill a arweiniwyd at Grist gan Mr. Moody, cafoddwaredigaeth. fendigedig o'i gaethiwed. Yr oedd ei nerth. newydd yn ddyogelwch perffaith rhag tem- tasiynau cyfeddachol y dafarn, y rhai a'i gorchfygasant bob tro yn ei ymdrechion byr- hoedlog blaenorol at ddiwygiad. Ymunodd a'r eglwys; ac yr oedd ei deulu a'i gymydog- ion yn llawenhau am yr hyn oedd yn yni- ddangos yn adferiad trwyadl-ei fuddugol- iaethddeublyg. Oud yn y benod arswydlawn sy'n cofnodi y siomedigaethau a'r gwaeau a achoswyd gan wirod, ymddengys i ni na ysgrifenwyd hanes mwy galarus na'r eiddo ef. Unboreu Sab- bath, yn ei ddillad a'i iawn bwyll, aeth i'r eglwys fechan faesdrefol, a'i derbyniasai i'w chymdeithas, i eistedd am y tro Cyntaf wrth fwrdd ei ehymundeb. Fel y rhan fwyaf o eglwysi, defnyddient win oedd yri mygu o darth alcoholaidd. Arunnyma.id/ail'asiwyd ei gadwynau toredig yn gryfach nag erioed. Yn gynddeiriog gan ei hen syched, aeth ar ei union o ddrws yr addoldy i'rgwifod-ty—ar ei union i loddest o hir barhad. Duw yn unig a wyr a oes gobaith am dano yn awr. Mae ganddo gymydegion, addolwyr o'r un gynulleidfa, wedi cael eu brawychu gan y fath brofiad ofnadwy, na byddai yn hawddach ganddynt eistedd wrth y bwrdd hwnw eto na chyflawni llofruddiaeth, tra bJ ddo cwpan. y cymundeb hwnw yn gwpan temtiad i un o'r rhai gwanaf o eiddo Crist. Onid eithafol o resynus yw gweled pobl ddirwestol yn difa eu nerth mewn man ddad- leuon a'u gilydd ar y pwnc, A-yw alcohol yn fwyd, neu a ddefnyddiodd yr Arglwydd lesa win epleaedig yn y swper olaf ? Yn'wyneb truenus ganlyniadau anghymedroldeb, pa bwys sydd mewn holi a yw gwirodydd weithiau, i ryw raddau, yn faethlon ai nid ydynt? Pe ceid fod unrhyw ddefnydd o ym- borth yn gwneud haner cj^maint o ddrwg a'r ddiod gadarn, oni wnelem oil .ar drawiad amrant ei ysgubo allan o'n tai? Pa wahan- iaeth i ni, paun a wnaeth neu a ddefnyddiodd Crist win eplesedig ai peidio, mewn amgylch- iadau hollol wahanol i'r eiddom ni? Ayw ton y rhai a ddywedant'Os had ydynt yn ddigon cryf i ddyfod at fwrdd y cymundeb, bydded iddynt arcs Ii ffwrdd,' yn swnio yn debyg i'r acenion tyner 'Deuwch ataf n,' a'r rhai yr oedd Crist yn tynu y crynedig ato ei hun? Gallem ddymuno i'r amgylchiad crybwyll- edig fod mor eithriadol ac y mae rhai yn sicr o ddweyd ei fod. Ond y mae yr eglwys, diolch i Dduw, yn rhifo yn mhlith ei haelodau. lawer ag sydd trwy ei ras ef, wedi cael eu cipio o grafanc y chwant rheibus hwn. Mae'r blys am bethau meddwol wedi dyfod yn etifeddol i lawer o Gristionogion; ac ynddynt hwy y mae'r blys hwnw fel dywalgi wrth gad wen: ni feiddiant gellwair ag ef, ond ar berygl eu henaid. Nid oes nemaw-r eglwy yn y wlad nad oes ynddirywun >ag y byddai dim ond arogli tawch y gwin alcoholaidd yu brofedigaeth ofnadwy iddo, ac un Uymaid o ¡ hono yn debyg a fodyu. wreiehionen o dan i

wrth weled colli ein cenedl o'r gwledydd lie y bu yn trigianu unwaith, heb ddim yn aros ond rhai o'i geiriau. Tarawn wrthynt yn Ffrainc ac Itali, ar lan y Mor Du a glenydd y Danube fawr. Y Celt- iaid biau y Halcan, yr enw ar y mynydd- oedd lie y darfu i lawer o'r Rwssiaid sythu a marw yn y rhew a than yr eira wrth eu croesi i gyfarfod a'r Tyrciaid amser byr yn ol. Yn Bulgaria ni a gawn "Tir Newydd a Ciliau Isa" mewn Cymraeg eglur. I'r un iaith y perthyn Trenova (Trenewydd') yn Servia, a Beucesci a Caracol (Cacrau yolcii), yn Wallachia, ar Ian yr un afon gref. Mor dda fuasai genym glywed fod Salmau, a hymnau, ac odlau ysprydol" o fawl i Grist yn cael eu cannogylch y Mor Asoph a'r" Mor Du, yn Servia a Bulgaria, a glan y Marmora, yn yr hen Geltaeg, a bod yr haul yn dysgleirio ar gysegroedd Cristionogol Celtaidd yn N ghaercystenyn- oblegid buont hwy yn cyrchu y ffordd yna ys llawer dydd— yn lie ar minarets temlau Islam Ond nid oes genym ond cwyno. Ni ddaw ddoe byth yn ol. Yr wyf yn mawr obeithio y bydd i'r CELT ieuane sydd newydd dd'od i'r Bala, ac sydd oddiyno yn meddwl teithio y wlad yn rhagorach na llawer o'i hynafiaid, ac y bydd yn hoff ganddo, yn ol ei fedr, i roi addysg a phob cymhelliad at dda. Os gwna ofalu at ei ddyledswydd ei hun gyda phob heddychlonrwydd, heb ymyraeth a busnes pobl eraill, a pheri tymherau a tbafod drwg, mi a'i canmolaf wrth bawb a welaf. G-an ddymuno ei lwyddiant, a'ch llwyddiant chwithau, anwyl Olygydd, a llwyddiant yr holl Geltau yn N ghymru ac yn mhob gwlad arall, y gorphwysaf, Yr eiddoch, S. LL.