Y Celt

BRYNG-WYN, GEE PONTROBERT. Ymgrogiad.—D wg genym hysbysu ddar- fod i diiyu o'r t mv J-ohn Evans, oddevitu 29ain oed, gyfiawni hunanladdiad trwy ymgrogi yn ysgubor y lie uchod ar y 3ydd o 1:1 Fai, a chynhaliwyd trengholiad ar ei govff ddydd Sadwrn y 4edd. Hebryngwyd ei porff gun dyrfa luosog ddydd LI mi canlynol i Fynwent y Methodistiaid Calfiuaidd yn Mliuntrobert. Ymddengys fod y trancedig er ys peth amser yn dyoeddef oddiwrth isel- dei- met Id wl. Gadavvodd weddw a dau o blant mewn profedigaeth chwerwar ei ol. JOHN JONES. YR OEDEINIAD YN HAWEN A BRYN- GWENITH. Y laf o Fai, 187S, o foreu aymunol! Ymae anian drwyddi oil yn fyw. Tua wyth o'r gloch yn y boreu, yr ydym yn crosi pont Henllan, yr hon sydd dros y Teifi. Y mae yr olygfa y ffordd hon yn rhamantus dros bea. Y tu ol i ni y mae palasdy Llys Fewydd; ac o'n blaen ychydig ar y dde i ni y mae Brunwydd, ond nid awn i ymdroi. Cyrl iaeddas. m Pantygwenith yn ddiogel. Dyma lety fforddolion mown gwirionedd. Y mac can- ocdd o weision Duw wedi eu croesawu. gan y teulu dedwydd hwn. Clywsom son am yr "ystafeil ar y mur i'r hen broi!\vyd. Wei, yr oedd gan Mrs. Evans hefyd ystafeil hynod o gyflens i ddarparu Uuniaeth ar gyfer y dyeithrinid. Taled yr Arglwydd iddynt am cu carcdignvydd. Y cyntaf a ddaeth yno atom ydoedd y Parch. D. Adams, B.A., vr hwn oedd i gael ei ordeinio ar yr egiwysi yn Bryngwenith a Hawen tranoeth. Fef' yr oedd hi yn dynesu t'ua chanol dydd, yr oedd y brodyr Yjl dyfod i'r lie. I ddechreu, daçw Jonathan a Dafydd sir Aberteifi, set Trydderdi, Wern, a Jones, Llwyncelyn yn dyfod. Hoi, daew yr Esgob o Aberaeron hefyd yn canJyn, 0! ie, dacw Mr. Thomas, Brynmair, hefvd yn dod, ar gefll ei anifuil, yr hen oruehwyliaet.il o deithio. Yn nesaf, dacw Evans, Drewen, ac Owens, Glan- dwr. Yn awr y mae yn dynesu tua dau o'r gloch. Ithaic1 n^yned i'r oapei i Bryngwenitli, oblegid-y jnae yma bregethu am ddau o'r gloch. Dechrea- wyd y cyfarfod gan Jones, Pencader, a phregeth- wyd gan Owens, Glandwr, a PrydderGb, Wern, yn rhagorol o dda. Yr oedd pob un o honynt yn arddercliog yn ei ffordd ei hun. Am chwech yn yr hwyr yr oeddis i ymwahanu. Yr oedd pregetliu yn y gwabanol gapelydd cylch- ynol. Yn y Bryn, pregetbodd Davies, Talybont, a Jones, Llwyncelyn; yn Salem, capel y Method- istiaid, ar yr un adeg, pregethodd Evans, Drewen, a Jones, Pencader; yn Hawen, pregcthwyd gan Owens, Glandwr, a Principal Edwards, Prif Ysgol Aberystwyth ac yn Glynarthen, Rees, Llechryd. Ac yn ol y dystiolaeth a gawsom, cafwyd oedfaon rhagorol yn y lleoedd oil. Boreu dydd Iau, yr 2fed o Fai, yn ymagor eto yr un mor ddymunol. Yr ydys yn myned i Hawen, yno y mae'r ordination i gymeryd lie. Nid oedd genym bellder mawr i deithio; ond meddianid ni gan deimladau bynod iawn pan In gweled yr heolydd yn ddu gan ddynion yn cyfeirio eu bwynebau at yr addoldy. Yr oedd yn hawdd fOvybod ei bod hi yn ddiwrnod mawr yn y wlad. Dechreuwyd y cwrdd am 9 o'r gloeh. Rhoddwyd yr emynau allan gan Jones, Gwernllwyn. Dar- llenwyd a gweddiwyd yn afaeJgar dros ben gan Phillips, Horeb. Pregethwyd ar Natur Eglwys gan Evans, Aberaeion, yn eglur ac yn gryf, fel y mae efe yu arfer. Gofynwyd y cwestiwn arferol av amgylchiad fel hwn, yn nghydag arwydd oddi- wrth y naill blaid a'r llall gan Thomas, Brynmair. Efe a dderbyniodd Mr. Adams yn aelod yn Taly- bont Cafwyd atebion priodd dros ben. Gweddi- wyd JT. urdd wedJi gan Davies, Talyb.-mt, yn biiodol iawn. Yn nesaf, cafwyd charge, i'r gwein- uiog leuane gan y Principal Edwards, University, Aberystwyth. Oawboni fwynhad anarferol wrth wrando hon. Pe buasai gofod yn caniatau, buasem yn ei dodi i lawr; ond gwyddom ei fod yn brin. Yn wir, yr oedd hi yn dda. Drachefn, daeth yr Esgob o Maenygroes, Mr. Eees, i roddi charge i'r eglwys, yr Ijyn a wnaeth yn ei ddnll neillduol ac arbenig ei bun. Felly, aeth cwrdd y boreu dros- °"d—cwrdd da anarferol; ond fod y lie yn hynod o lawn, a'r bobl mewn cryn anfnntais i wrando. Yr oedd digonedd o luniaeth wedi ei barotoi yh y fan, fel yr oedd yn bynod o gyfleus. Dechreuwyd oedfali- prydnawn gan Griffiths, gweinidog y Bed- yddwyr yn Castellnewydd Emlvn; ond yr oedd yn hawdd canfod erbyn hyn nad oedd yn ddichon- adwy i haner y bobl ddod i mewn i'r capel. Pen- aerfynwyd gan hyny i ddau frawd fyned i o^egethu i'r ysgoldy. Felly fu; pregethodd Morris, Aberteifi, a'Jones, Oastellnewvdd: a'r un r » — J-JL^JUU. t.&.a.LV adeg yn y capel gan Beynon, Aberteifi, a Jones, Pencader. Nis gwelsom odid o waith erioed gynulleidfa yn gwrando mor astud o dan y fath amgylchiadau anlfafriol. Yr oedd y tyndra a'r gwres yn annyoddefol bron. Yn yr hwyr yr oedd i bregethu yn Hawen, Owens, Glandwr; Davies, Talybont; a Phillips, Llandyeul; 'ac yn Brynfewenith, ar yr un adeg, Griffiths, Castellnewydd, a Jones, Llwyncelyn. Gorfodwyd ni ymadael cyn clywed ycyfeillion uchod; ond yn ol ein hadnabyddiaeth ni o hon- ynt, yr ydym yn sicr ddarfod iddynt gael oedeuon da. r Nis gallwn ymatal heb ddweyd- gair neu ddau eto cyn terfynu. Yr oedd yn llawen iawn genym weled y Principal Edwards yno. Yr oedd ei bres- enoldeb yn arwydd er daioni. Profa liyn tin bod ni fel enwad yn ddigon galluog i werthfawrogi mawredd y tu allan i gylch ein henwad ein hun- ain, a phrawf hefyd fed Mr. Edwards yn feddian- ol ar ddigon o ryddfrydigrwydd ysbryd i ymgy- mysgu a brodyr o enwadau eraill. Bychander sydd yn ccnfigenu: Da hefyd oedd genym weled Owen, Glandwr, yn bresenol. Chwareu teg i Hawen ani-anrhydeddu ei plilant ei hun; ond, ïe, y mae yntau yn un gwerth iddi ei anrhydeddu. Eled yn mlaen. Llongyfarchwn Mr. Adams yn ei .y faes gweinidogaethol. Y mae yna le campus i .weithio. Llongyfarchwn yr eglwys ar ei gweinid- og. Cofiweh NveddYo Ililwor clrosto; byddweh fyw i fyny a'i weinidogaeth; byddweh yn gynorthwy iddo yn mhob peth y mae arno angen am gy- northwy. Parhaed yr undeb yn hirv a bydded yn un dedwydd iawn. BEOKWYBD. YSTRAD, CEREDIGION. Dymunaf longyfarch y CELT ar y cylchrediad helaeth sydd iddo yn yr ardal hon eisioes. Y mae liron, osnael yn hollol, wedi cyrhaedd y safle bwysig o feddu y greatest circulation. Gobeithio yteimla yntau yn briodol ei gyfrifoldeb felprif newyddiadur ein, oyrnydogaoth,, ae mai nid an- .ioddlun fydd ganddo, yn awr ac yn y man, wneuthur ei hun yn gyfrwng hysbysrwydd i'r byd Oeltaidd on prif symudiadau yn yr ardal hon. Bwriadwyf, Mr. Gol. i'r uchod wasanaethu fel rhagymadroddd, nid' i'm gohebiaeth bresenol, ond o leiaf byd y llwyddyn 1900. Y-rnae yr adeg bresenol, yn TJII o adegau prys- ,uraf y flw.yddyn yn y gymydogaeh hon, nid yn unig mewn cysylltiaid a hau tatws" a thrin y ddaear ddaearol, ond hefyd gyda golwg ar ddiw- ylliad y ddaear ddeallol a moesol. Dyma yr adeg y mae Arholwr ei Mawrhydi yn gwneud ei ymweliad blynyddol a'n hysgolion dyddiol. Da genym allu hysbysu, or awdurdod dda, ys dywed y Special Correspondents fod ein hysgolion wedi dyfod drwy eu prawf mewn modd sydd yn adlewyrchu anrhydedd ar y gymydogaeth. Deall- ed y trethdalwyr mai mymryn o ymdrech ar eu hochr hwy sydd eisieu yn awr tuag at wneyd yr ysgolion hyn yn hunan-gynhaliol. Y maent wedi eu cario yn mlaen, a'u dwyn i'w sefyllfa bresenol heb ddefnyddiad y gallu gorfodol, a bai ychydig o rieni gwyrgam eu syniadau, a'u harferion, fydd ef, os bydd yn rhaid defnyddio y gallu hwnw i'w screivo i'w lie. 'Cynhaliodd Ty'nygwndwo, a Bhydygwin eu gwyliau blynyddol, mewn cysylltiad a'u Hysgol- golion Sabbotliol o fewn yr wythnos ddiweddaf. Bu y rhan fwyaf o foneddigesau yr ardal, yn profi o'r drafferth a'r mwynhad o ddarparu a hulio byrddeidiau blasus ar gyfer y plant, yn un o'r manau uchod. Diameu y maddeuant i mi am beidio rhoddi eu henwau ar dalcen y CELT, gan eu bod yn teimlo fod eu gwobr yn eu gwaith. Yn yr hwyr, cynaliwyd cyfarfodydd i adrodd, canu, dadleu, ac areithio. Dangosai y cyfarfod- ydd ol llawer o. lafur a thipyn o chwaeth. Canwyd ynddynt rai darnau ag y byddai yn werth myned bum' milldir o ffordd i wrandaw arnynt. Adroddwyd ambell ddarn difyr ac adeiladol. Canwyd ac adroddwyd darnau, yn mhob un o'r ddau gyfarfod, ag y byddai yn well. gadael iddynt. Ai tybed na byddai yn bosibl gwneutliur y cyfarfodydd byn yn gyfryngau i dynu allan alluoedd deallgar ac ymresymgar yr ieuenctyd i raddeu mwy, ac nid aros yn unig gyda gweithredoedd y c6f? Dim ond awgrym. Maddeued yr awdurdodau goruchel fy hyfdra. JOHN CLOKE. LLANBRYNMAIR Dycld Gwener diweddaf, yn Ysgoldy Brutanaidd y lie uchod, am 3 o'r gloch, daeth nifer lied dda o bobl yn nghyd ar yr achlysus o gyflwyno yn anrheg i Mrs Pughe, Brynllys, Tea and Coffee Servies arian, ar yr amgylchiad diweddar o'i (j phriodas a Mr Pughe, GornchwyliwrSyr Watkin yn. y He, gwerth y rhai oedd flOO "a hefyd cyf- lwynwyd iddi lyfr o'r lath harddaf yn cynwys enwau y Tanysgrifwyr, yr hwn oedd yn werth JE3. Llywyddwyd yn y cyfarfod gan Mr. G. Griffiths, Machynlleth, yr hwii a wnaeth' araeth for fel agoriaid i'r cyfarfod, yna caed auercliiadau gan Mri. J. Breese,. Bryndderwen; G. Williams, Tymawr Iun J. Williams, B. S. D. Peate, Glanllyn R.Owen, Penybontr R. Jones, Ysw. Machynlleth; M. Jones, Ysw., Cyfreitliiwr, Trallwm y Parch. Edwards. Llanfiangel, ger Towyn, yr hwn a cyflwynodd yr anrheg i Mrs Pughe. Yna cyfododd Mr Pughe i fyny, a diolch- odd yn gynes dros Mrs. Pughe am y fath amlyg- iad o garedigrwydd y tenantiaid ac- eraill, ar ei ran ef a'i briod-ei fod yn Llanbrynmair er's .tua 18 ml., a'i fod bob amser wedi cael pawb yn garedig, a'i fod yntau yn meddwl ei fod yn gwneud ei oreu cyd-rhwng y tenantiaid a'r meistr tir, ac hefyd y gwnai yr un fath ac efallai yn well. Felly ynnidawyd gyda rhoddi diolcliiadau i'r cyfeillion o Machynlleth, ac eraill, roddodd eu presenoldeb yn y cyfarfod a gobeitbiüy bydd i'r fath amiygiad gynyrohn teimladau a cliysyllt- iadau da yn: naill tuag at y llall or dosbarthiad- au mewn c-ymdeithas. # G. AB GOMER. 1.0 ABERDAR Fvydnawn Sadwrn. NEWYDD DA 0 ABERDAR. Mae yn ddfi genym roddi y penawd ucllOdnwch ben ein gobebiaeth yr wythnos1 hon. Bydd yn dda iawn gan filoedd glywed fod. dealltwriaeth terfynol wedi ei gyrhaedd gan gwitini o Scotch, g, chwmni o foneddigion o Llundain yn nghydch gweithiau glo, ac haiarn '.yu-4berdar d!: Phjvioath new Company. Maent i fod dan. oruehwyliaetli newydd ar ol 30ain or mis nesaf. Bydd yma Oruehwyliwr newydd o'r enw Simpson,, boheddwr o Scotland yn ymgymeryd ao arolygu y owbl ar y dydd cyntaf o Orphenaf nesaf. Mae yu ddiamau genym y bydd yma rai cyfnewidiadau, ac yr ydym yn hyderu yn cryf y bydd y cwbl er lies a llwyddiant masnachol y lie. Gwyr pawb ac'sydd yn aifer darllen y newyddiaduroii fod y gweithiau haiarn sydd yma yn segur er's tua dwy llynedd bellach, a hyny yn ddiau genym sydd yn brif achos ei chaledi mawr sydd -wedi, ac eto i raddau yn cael ei oèldéf yma. Dichon na welir y gweith- iau haiarn yn cyehvyyn ar radd helaeth, mae hyny yn anhebygol ynbresenol tra pery yr haiarn mor isel yn y farchnad,;ond byddai yn fraint fawr i weled ryw ran o honynt yn myn'd. Pa, fodd bynag nid ydym yn proffesu gwy.be d pa cynllyn a fabwysiadir gan Mr. Simpson, end credir yn gyff- redin fod arwyddion gwell yn y golwg yn Aberdar. NEWYDD DRWG 0 ABEEDAB. Ie yn wir a drwg iawn hefyd, dynes or enw Eliza- beth Mathews yn cael ei gwysio yr wythnos hon o flaen yr ynadon am feddwi. Cafodd yr hedd- geidwad Williams hi ar ei thraed. Yr oedd wedi syrthio a thori ei gwyneb nes oedd ei gwaed yn ffrydio'r lie. Profwyd ei br d wedi ei gwysio o flaen yr ynadon chwech gwaith o'r blaen am yr un trosedd. Dywcdai ei gwr yr hwn oedd yn y llys, ei fod wedi talu £10 yn barod mewn dirwy- on i'w chael yn rhydd rhag myned i'r carchar. Dywedodd- Mr. Bishop y prifynad, fod yn ddrwg iawn ganddo weled natur mor garedig yn cael ei threulio allan ac os-buasai y gwr yn cymeryd ei cyngor ef, na thaiai ddim yn ychwaneg. Ded- frydwyd hi i ddau fis o lafur caled, neu dalu dir- wy o £2.. a'r treuliau; ac i'r carchar y cafodd fyn'd. Drwg iawn genym ddweyd mai Cymraes oedd hi, a Chymraes wedi bod mewn sefyllia gys- urus iawn. Gallem nodi rhaienghreifftiau Ðruiil o feddwi, yma, ond nid ydym am lychwiuo ych- waneg a'r wyneb y CELT a'r fath hanesion. CANU MAWR. Yr ydym yn dysgwyl cael canti mawr, a chanu rhagorol hefyd, yma ddydd Llun nesaf, sef y 6ed o Fai. Mae cymynfa gerddorol gan y Methodist- tiaid yn gael ei chynal; mae. eglwys HirwaSfi, Llwydcoch, a Heol y felyn yn uno a'i gilydd i'w chynal, ganddynt yn-Moriah, Llwydcoed Carmel am 2, a Bryn Seion am 6. Tonau Cynulleidfaol Ieuan Gwyllt a genir. Mae Cymanfa ganu a'r yr un dydd gan amryw o egiwysi Annibyhol y lie, sefCwmdar, Trecynon, Siloah, Soar, Cwmaman. ac Aberaman, mae yr odfeuon i gael eu cynal yn Bethel, Siloah, ac Aberaman, ddiau genym y bydd yma ganu bendi- gedig.' Da genym weled y fath gyffroad gyda y canu cynulleidfaol yn nghwm Aberdar. GoniiBi'.nD..