Y Celt

YMWELIAD GWEINIDOG O'R AMER- ICA A CHYMRU. MR. GOL. Bydd yn dda gan bawb oeddynt yn ei adnabod, a di Lu genym gau y rhai nad oedd- ynt, pan y cant g/fleusdia i'w w rain law, ddeall fod y PARCH. JOHN PRICE JONES, A Daiaetlx Wisconsin, America, yn bwi-la, I u, talu ymweliad a'r hen wlad yn ystod yr bat hwn. Y mae Mr. Jones yn enedigol o ardal Felin Lleli, neu Pnrth Dinorwic, Sir Gaer- narfon. Dechreuodd bregethu yn eglwys y diweddar haedd-barch D. Griffith, Betbel, Os nad ydym yn carasynied, bu yn mvfyrio dan addysg y diwt ddar hybarch Dr. Aitbur J°ne;S yn Mangor, ya fkenorol i'w dderbyn- iad i Goleg Aberhouddu. Orddwyd ef yn Rhymney, sir Fynwy. Ymfudodd i'r Amer- ica tua 30 mlynedd yn ol, He y mae wedi bod yn weithgar, cymcradwy, a llwyddianus yn y weinido^aeth byth ei- hyny gyda'r Annibyn- wyr. Y mae Mr. Jones yn bregethwr liiogorol. Diau v croesawir ef i'w hen wlad a breichiau ac a chalon agored. Jj vriada gychwyu o New York tua clianol mis Mai: dymunwn iddo fordaith ddyogel a chysurus, a bendithion fyrdd a ddilyno ei 1afnr tra yn ein gwlad. TJ"rexham. DAVID ROBERTS. YMWELIAD AG A'DEHDAR. M Cefais y fraint yr wythnos ddiweddaf o dalu ymweliad ag Aberdar. Y mae rhai blynyddau oddiar pan y bum i yno o'r blaen, ae yn ystod yr amser y mae llawer o gyfnowidiadau wedi cymer- yd He. Tawel a difywyd iawn. yw masnaeh yma fel pob lie arall. Y mae yr olwg ddigyffro a welir ar y gweithfeydd ha.Ia.rn mawrion—Aber- nant a'r Gacilys-yli olygfa ag y teimlir hi gan y lie a'r cwm yn gyffredinol—y rhai oedd i'w gweled er's ychydid amser yn ol yn taflu eu pelydrau tanbaid, ae yn oreu bywiawgrwydd drwy yr hall Ie. Ond nid yw y t rigolion wedi hollol ddigaloni er cynddrwg yr amseroedd—y. maent. yn byw mown gobaith bod amser gwell i ddyfod. Daethum i'r lie nos Sadwrn, a chan fod genyf Sabbath i'w dreulio yno, penderlynais, os oedd yn bosibl, i gael clywed. Mr. Price, Siloa, yn pregethu. Yr oeddwn wedi cly wed llawer o son am dano ef, ei gape], a'i gynulleidfa; ac nid oeddwn yn meddwl ymadael a'r lie heb gael y fraint oi wrando. Aethum i Siloa. i'r oedfa chwech o'r gloch, ond cefais fy siomi yn fy nysgwyliadau am weled a chlywed Mr. Price. Bacbgen ieuanc o'r enw Mr. Thomas oedd yno- un o tglwys barchus Nebo, Hirwain, ond yn awr mewn ysgol ragbarotoawl yn y He; a dywedent wrthyf ei fod yn paratoi ar gyfer New College, ac yn bwriadu myned yno yr haf hwn. Yr oedd gan- ddo bregeth dda, acyr oedd ynrauyn ei thraddodi yn feistrolgar gyda dylanwad mawr. Cefais fy moddhau yn fawr yn ei sylwadau, yn nghyda'i ffordd ef o'u gosod allan; ac yr oedd ym- ddangosiad y gynulleidfa fawr yn gwrndo mor astud, yn ymddnngos i mi eu bod hwythau yn teimlo yr un peth. Ar ddiwedd yr oedfa cafwyd canu rbagorol fel ymbaroto:id ar gyfer y L!un canlynol, gan gantorion gwahanol gapelau Annibynol y Cwm, yn cael eu harwain gan Dr. Parry, Aberystwyth. Yr oedd y capel eang yn llawn o bobl erbyn wyth o'r gloch. A chaf- wyd cann swynol iawn, y fath ag oedd yn gwefr- eiddio teimladau tyneraf y galon, ac yn peri fod pawb yn teimlo awydd gweled dvdd Liun ya gwawrio er cael mwynhau y gymanfa gerddorol. Perthynai y Gymanfa hon i gynulleidfaodd Elim Cwmdar, Bethel, Siloa, Abernant, Soar, Saron, a Moriah Aman. Cynaliwyd yr oedfaon yn Bethel am ddeg, Saron am ddau, a Siloa am hanner awr wedi cliwech. Cafwyd araeth dda rhagorol yn llawn o bethau eisiau eu gwyhod mewn cysylltiad a'r canu gan y cadeirydd parcli- us, Mr. Davies, Maesyffynon, yn oedfa'r borsu, a gwnaeth waith cadeirydd—yn deilwng o'r gadair, o'r gymanfa, ac o hono ei hUlJan drwy yr holl gyfarfodydd. Yr oedd dysgwyl mawr gan lawer am weled Dr. Parry yn arwain yn y cymanfa hon, a chredaf na chafod neb ei siomi yn eu dysgwyliadau. Cafwyd canu bendigedig drwy yr holl gymanfa, yr oedd yno deimlad addolgar drwy yr holl gyfarfod, a chredaf nad canu a'r dcall yn unig yr oeddynt ond a'r ysbryd hefyd. Gwnaeth Dr. Parry lawey o sylwadau gwir dda mewn perthynas i'r canu cynulleidfaol. Dywed- ai ei fod ef o'r farn y dyliii cael anthem i'w ,'hanu yn oedfaon y Sabbath, un ag y byddai yr holl gynulleidfa yn gallu yn hails ymuno a'r cor. Credai v buasai hynyn welliant miAvr. Canwyd un anthem, o'r fath yn y gymanfa ar y geiriau hyny, -1 Ar lan lorddonen ddofn," &c a chredaf fod canu hon wedi cael cymaint, os nid rnwy, o efta,ith nag un o'r tcmau eraill. Dywedai un o'r siaradwyr ei bod yn cael cymaint o effaith arno, nes oedd yn agos a dymuno ar iddynt orphen ei thanu, gun ei bod hraidd yn anriyoddefadwy i'w deimladan, a diameu fod pawb yn teimlo yr un fath; ae os ydyw y rhai eraill o anttn'mau Dr. Parry cystal a hon, sict- yw eu hod yn werth eu dysgn, ac y bydd iles mawr yn deilliaw o'u rami. Gobeithioy gwna cynulleidfaoedd Cvmru gvmeryd at y gwaith yn fuan.. Dywedai hntyd ei fod et'yn benderfynol o hyn allan, i roddi y rban flaenaf o'i sylw i ganindiietb y cysegr; ilwyddiant mawr iddo yn y cyfeiriad yma, a hir ous i wasanaethu ei gehedl. Cafwyd anevrhiadau pwrpasol iawn yn y gwahanol oedfaon gan wahanol weinidogion y perthynai y gyrmmfa iddynt, a chau Mr. Parr, gweinidog yr Annibynwyr Seisonig. Yr oedd y cynulloidfaoedd yn Uuosog iawn— Siloa yn llawer rhy fychan i ddal y bob] a ddeuai yuo uos Lun. Dau^osai hyn fod yno atdyniad mawr, gall fod yr hiu dipyn yn annymuiiol, a chymanfa o'r faLh gan y Methodistiaid yr un dydd, ac yn yr un lie. Credaf fod v symudiad yma yn un fydd yn sicr o eJfeithio yn dda ar y Cwm, yn foddion i ddwyn ieuenctyd a chanol oed i dalu mwy o sylw i ganu y cysegr, a 11 ai i'r canu eisteddfodol. Y mae yr olaf wedi bod yn nodnuog am fiynyddau yn ylle Ilwyddiant mawr i'r blaenaf ddyfod yn fwy blod- euog yn y dyfodol. Gwelais a chlywais bethau eraill gwerth i'w hysgrifenu, ond y mae y llith yn rhy faith eisoes. YMWKLYDD. AT EGLWYSI ANNIBYNOL SfROEDD DINBYCH A FFLINT. ANWYL FRODYR A CHWIORYDD.—Teimlid er's blynyrkl .edd fod amryw eglwysi yn y Cyfundeb hwn yn rhy wall i dd wyu eu treul- iita en hnnain, a bod Annibyniaeth o'r her- wydd yn colli tir mewn rhai cymydogaetliau. Ar ol llawer o ymddyddan a chynllunio yn Nghynadleddau Gyfarfodydd Ch.wart.eirl, a. Chymanfaoedd, penderfynwyd yn Nghynad- ledd Cymanfa Llangollen 187(5, i sefydlu Cymdeithas Genhadol Gat trefol, i geisiocasglu tiysorfa er eu cynorthwyo, a chaniataodd y cyfeillion yn Llangollen i gasgl.'ad gael ei wneud yn y Gyinant'a i'w cliychwyn. Hwyr- ach y bydd yn foddlonrwydd i chwi gael gwybod beth sydd wedi. ei W) eud er yr adeg honu:— £ s. c. £ s. c. Cym. Llan- G1. Conwy 0 8 0 gollen 10 18 0 "Newmarket 0 10 0 Dinbych 3 0 0 "Mostyn.. 0 5 0 "Treffynon 1 10 0 Llog yn y Wrexham 0 15 0 Dane 0 5 6 "Bagillt 0 15 0 "Nanerch.. 0 3 0 £27 16 3 "C.)edpoetb 0 14 ;1 Llangwyfan 0 10 0 TALWYD. Soar 0 8 0 G'an C mwy 8 0 0 Brymbo 0 4 0 Llynhelig 8 0 0 C. Garmon 0 5 0 Connah'sQuey 8 0 0 Abergele ..040 Treuliau Ys- "Ruthin a grifenvdd y Private 1 10 0 Cyf. Chwar- "Brynsiondo 0 2 6 terol, y Rliesyeae.. 0 8 0 Parch. E. "Pentre'r- T. Davies. 2 2 9 foelas 3 5 0 TraulyParch Llanarmon D. Oliver, i a Blaenau 0 6 6 fyaedirAm- Jerusalem 0 3 0 wythig 1 0 0 Sarn ..086 Llynhelig 0 13 0 £ 27 2 9 Sian.. 0 5 0 Nid oes ond ycliydig iawn wedi dyfod i law ar gyfer y flwyddyn hon, tra y mae yr apel- iadau am gymorth yn ychwanegu. Ai ni ddylid myned o amgylch i gasgln at y Gym- deithas hOD; fel at y Genhadaeth Dramor1 Credir yn ormodol fod pregethu Crist i bagan- iaid duon yn IAV^ sicach nag i rai gwynion. £ s. e. Gweddill er y flwyddyn o'r blaen 0 13 6 Gwecldill arian Cyinanfa'r Wyddgrtig.. 2 10 0 Bhuthin 0 10 0 Frodsham St., Caer 0 11 4 Rhosymedre 0 5 6 Fron 0 4 6 Earlestown, dau gasgliad 0 8 0 Treffynon, ond hob ddlod i law. 2 0 0 £ 7 2 10 Ymddiriedwyd y gwaith i bwyllgor o bump o bersonau, ond cyn diwedd y tlwyddyn gyntaf yr oedd un, Mr. Williams, Ooedpoeth, yn ei fedd; penodwyd Mr. A. Rowlands, Rhyl, yn ei Ie, ond o herwydd ei amgylchiadau, nis gallodd fod yn bres tiol mewn un Cyfarfod Chwai ter ar hyd y fl wyddyn. lJrin yr oedd em yn dechreu ar eiii haii flwyddyn, nad oedd yr ysgrifenydd, Mr. Morris, i,langollen, yn hwylio i symud i undeb arall. Nid yw ieqh- yd Mr. Roberta, Dinbych, wedi bod yn dda drwy y flwyddyn; ac erbyn Cyfarfod Chwar- teroi Coedpoeth, yr oedd M,. John Hnghes, Treffynon, wedi cyfarfod a darnwain, fd na chawsom gyfarfod uawaitU ar hyd y flwydd- yn, i gynllanio beth i wneud er cael arian. i'r drysorfa. Hyderwn y cydynideimlwch a, ni yn yr amgylchiadau hyn, ac yr aafonwch y casgliadau mor fuan ag y byddo modd i law y trysorydd, Mr. N. Roberts, Henllan, Din- bych. Mae amryw eglwysi wedi allfon en ceisiadau i fewn am gymorth, rhai ItUl gym- orth idalu llog y ddyled sydd ar eu capeli, eraill am gymorth i gynal y weinidogaeth: a gawn ni ofyri i chwi sydd yn grytion i gofio fod rhoddi yn llawer gwell na derbyn. Mae llawer o siarad wedi bod o dro i dro am ranu y Cyfundeb hwn yn ddau, a dygid yn miaen lawer o resymau o blaid ac yn erbyn hyny; ond ymddengys fod pethau wedi addfedu cryn lawer yn y cyfeiriad hwnw, ac y byddai pawb yn fwy b jddlon i ranu heddyw nag oeddent dair blynedd yn ol. Yr amser hwnw, byddai yr eglwysi, lie y cynhelid y cyfarfodydd, yn talu treuliau teithio y gwein- idogion yn ol a blaen o ba herwydd yr oedd ofn y Cyfarfod Chwarter ar yr eglwysi, fel mai mawr y gwaith crefu fyddai arnynt i'w gymeryd, a bu agos iddo drengu am na cheid neb i agor y drws i'w dderbyn. Ond er sef- ydliad y Gymdeithas uchod, mae pob un ond yr ysgrifenydd, yn gorfod talu ei dreulion ei hun, fel y mae y gweinidogion erbyn byn wedi myned i ofni y Cyfarfod Chwatter, fel yr ofnai yr eglwysi ef gyut. Gwn fod llawer o bobl dda yn y ddwy sir, yn teimlo fod eisieu cyfnewid a diwygio llawer ar y Cyfarfod Chwarterol yn y Cyfundeb hwn, yn sicr os yw yn werth i ni ei gael o gwbl, byddai yn werth i ni ei gael yn y ffordd oreu. Os na ellir ei g.ynal fel ag i enill yr eglwysi i gymeryd dyddordeb ynddo, ac i deimlo fod rhyw les i achos y Gwaiedwr yn deillio o hono, waeth i ni hebddo. Orid y mae absenoldeb cynifer o weinidogion o dro i dro, yn dangos, feddyliwn, nad ydynt yn gweled y Cyfarfodydd hyn o werth i wario arian a cholli amser i fyned iddynt: felly, nis gellir dysgwyl i'r bobl foddloni i ni osod beich- iau ar eu hysgwyddau, tra yn dangos eubod yn thy drymion i ni eu dwyn ein hunain. Yr wyf wedi gofyn mewn dau Gyfarfod Chwarterol, beth yw terfynau a hawlia'u y gwahanol Gyfundebau Annibynol? A'oes rhywbeth i'w enill drwy fod yn aelodaii o honynt, neu rywbeth i'w golli drwy beidio bod? A oes hawl gan y gynhadledd i ymyryd ag amgylchiadau gweinidog yn ei berthynas a'i eglvrys, neu ag eglwys yn ei pherthynas a'i gweinidog, neu a'r naill weinidog yn ei berthynas a'r llall? Carwn hefyd gael gwybod ai nid yw Cyf- arfod Chwarterol, wedi ei-alw yn rbeolaidd gan yr ysgrifenydd, pe na byddai ond pnmp ynddo, yn meddu yr un awdurdod a phe byddai cant ynddo ? Mostyn. E. P. JONAS.