Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
2 erthygl ar y dudalen hon
Cuddio Rhestr Erthyglau
2 erthygl ar y dudalen hon
COLOFN DIRWEST.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
COLOFN DIRWEST. (GAN Y PARCH. D. S. DAVIES). Y MAE yr argraff ar feddwl llawer o ddi- otwyr selog y deyrnas hon fod deddf atal- iol Maine yn fethiant hollol yn y dalaeth hono. Nid llwyddiant neu afiioyddiant mewn amser byr yw'r prawf goreu o un- iondeb a gwerth unrhyw symudiad. Dylid penderfynu hyny wrth egwyddorion eraill. Nid oes neb o honom yn ameu mai Crist. ionogaeth yw y gyfundrefn oreu ar y ddaear; a chredwn nad oes neb yn mhlitb annuwiolion ein tir yn ewyllysio gweled Mahometaniaeth, neu Hindwaeth, neu rhyw gyfundrefn gyffelyb yn llwyddo i ymlid Cristionogaeth o'n gwlad. Ond y mae Cristionogaeth yn ymddangos yn fethiant mewn llawer man, ac wedi cael ei llygru yn druenus mewn rhai gwledydd, a cholli tir mewn llawer man ar ol bod yn hir yn ei enill. Er hyny y mae yn hawdd profi nad oes ar y ddaear gyfundrefn i'w chymharu a Christionogaeth mewn eglur- der, dyfnder, a goludoedd ei dylanwad da. Mae cosbi llym am ladrad yn Mhryd- ain, ac y mae llawer o ladron yn y deyrn- as er hyny. Ai methiant gan hyny yw'r ddeddf yn erbyn lladron P Cymhwyser yr ymresymiad hwn at ddeddfau yn erbyn troseddwyr eraill. A yw y ffaith fod mwy neu lai o bob math o droseddau yn bod yn ein gwlad yn profi mai methiant yw holl gyfreithiau'r deyrnas ? Na, pe byddai troseddiad yn llawer lluosocach nag ydynt, byddai hyny yn argyhoeddi'r wlad yn fwy fyth o'r angen am ddeddfau llymion eto cewch glywed y diotwyr yn gwaeddi yn uchel fod y ddeddf ataliol yn fethiant yn Maine am fod sicrwydd fod yno werthu diodydd meddwol yn llechwr- aidd. Fel y gwelsom uchod gall deddf fod yn llwyddiant, hyd nod lie byddo llawer yn ei throseddu; ond y mae yn dda genym gael gosod o flaen ein darllen- wyr, dystiolaeth y cawr dirwestol, Neal Dow, mewn llytbyr at olygydd y New Yorh Tribune:- "Syr, yr wyf yn boff iawn o'r Tribune. Cefais ganddo lawer iawn o wybodaeth an- mhrisiadwy, heblaw difyrwch mewn llawer ffordd. Byddai yn well genyf fod heb fy nghinio, na bod heb ymweliadau cyson y Tribune, y rhai sy'n llawer mwy o werth na'u pris. Gwyr y Tribune lawer iawn o bethau, ac y mae rbai pethau ar nas gwyr, ac un o honynt yw sefyllfa y gred gyhoeddus yn Maine ar y fasnach feddwol. Mewn ffordd dyner, awgrymodd y Tribune i mi-fel pe nas gwyddwn-fod gwasgu deddf yn mhell tu hwnt i'r hyn y mae y gred gyhoeddus yn ei ofyn, yn sicr o arwain i wrthweithiad yn ein holl ymgyrch yn erbyn y grog-shops. Yr oedd y gwirionedd hwn bob amser yn ein golwg, ac felly buom yn ofalus i barotoi meddwl y cyhoedd erbyn pob symudiad newydd yn mlaen. Gwnaethom byny cyn ceisio'r ddeddf ataliol gyntaf yn Maine. Mae'r ddeddf yn llawer llymach yn awr na'r pryd hwnw. Pasiwyd y ddeddf wreiddiol yn y Ty trwy bleidlais 86 yn erbyn 40 yn y Senedd o 18 yn erbyn 10; ac yn Ionawr 1877 pasiwyd cyfraith lawer iawn llymach na dim a fuasai o'i blaen, heb gymaint a phleidlais wrthwynebol yn un o'r ddau Dy. Yr oedd hono yn gwahardd gwneuthuriad pob diod feddwol ond cider, dan benyd o X200 o ddir- wy, a thri mis o garchar am bob diwrnod y rhedai distylldy neu ddarllawdy. Ar y 12fed o Fawrth diweddaf (1877)ydiffoddwyd ytaaau yn mhob un o'r lleoedd hyny yn Maine; ac y mae'r gweithrediad hwn wedi cael ei gadarn- hau gan y ddwy blaid wleidyddol (y Gwerin- wyr a'r Democratiaid)—Rhyddfrydwyr a Thorïaid yr Unol Daleithiau) yn eu Cynghorau Talaethol. Mae'r fasnach fedd- wol yn gohoetial eto yn Maine, yn ddirgel- aidd: yn eiu diuasoedd a'n trefydd mawtion yn cael ei dwyn yn mlaen bron yn hollol -• gan yr iselaf Wr aflanaf o'n poblogaeth dramor, ac yr ydym yn penderfynu ei diddymu. Gwir a ddywedwch fodpwy llgor y Ty o'r farn y byddai deddfu pellach yn anfuddiol (inexpedient). Gwnaeth pwyllgor arall yn union yr un peth yn 1866 pan ofynais am ddeddf i gau y distylldai, darllawdai, a'r gwindai, ond yn 1877 bu i'r Ddeddf wrafa ei ■ ganiatau yn unfrydol. Y flwyddyn hon gof- ynais am gosbau digonol i gau flfeuau whiskey y Gwyddelod, ond nid wyf yn eu cael. Y flwyddyn nesaf, ceisiwn eto. Nac anghofied y Tribune ein bod yn deall yn berffaith mor angenrheidiol yw peidio rhydynu y gred gyhoeddus. NEAL Dow. Portland, Maine, Matorth10, 1878." Credwn y byddai yn well i ni lenwi y golofn ddirwestcl y tro hwn a phethau Neal Dow. Ysgrifenodd un T. White o Bangor, Maine, i bapyr masnachol yn New York fod Deddf Maine yn fethiant, yn nychu masnach, wedi gosod llawer o westdai (llwyddianus gynt), dan forthwyl y sirydd, fod cymaint o ddiodydd medd- wol yn cael eu gwerthu ag erioed, ac wedi gosod y ddinas dan ddyled, &c., &c., &c. Ysgrifenodd un W. C. King am eglurhad, a chafwyd llythyr maith oddiwrth Mr. Dow. Dyfynwn ychydig ohono:— "Wrth ymddyddan a'r cyfryw, clywais hwynt lawer gwaith yn taeru fod Deddf Maine yn fethiant hollol, a bod dani gymaint wirod yn cael ei werthu yn y Dalaeth ag erioed. A chlywais lawer eraill o honynt yn dweyd fod y ddeddf drwy yru y gwirodydd allan o'r Dalaeth, wedi gyru allan lawer o fasnach gyfreithlon o elw mawr, na ddychwel byth, er niwed mawr i'r dalaeth. A chlywais hefyd yr un personau, ar wahanol adegau, yn gwneud y ddau fath o haeriadau; ac un- w&ith clywais ddyn deallus yn gwneud y ddau haeriad yn yr un ymddyddan a ddygai yn mlaen yn mhresenoldeb dyeithriaid. Ym- yrais inau gan ddweyd nas gallai ei chael y ddwy ffordd, h.y., 'Cymaint o wirod yn cael ei werthu ag erioed,' ac yna, 'prinder gwir- odydd yn gyru masnach allan p'r Dalaeth.' "Y mae Cwestdai Bangor, wrth gwrs, mewn ffordd ddrwg; ni byddent felly, pe caent werthu gwirodydd yn ddirwystr. Ond y bobl fyddai yn ei chael yn ddrwg wedyn, yn enwedig y gwyr ieuainc, tra byddai y gwirod-dai yn nofio mewn llwyddiant, gan ysgubo i mewn arian y bobl yn gyfnewid am dylodi, cardotiaeth, gwarth, carpiau, gwall- gofrwydd, ac angau anamaerol. Mae'r gwestdai yn llawer rhy fawr, ac yn rhy ddrud i'w rhedeg w rth hyny o fasnach gyfreith- lon ag sydd yn Bangor. Pe caniateid iddynt gadw ystafelloedd gamblio a phuteiniaid gallent Iwyddo, efallai, heb werthu gwirodydd, ond y mae'r olaf ynlwaeth na'r lleill, mewn gwirionedd, yn arweiniad iddynt, tra y mae y rhai hyny yn ddrygau anfesurol wrthynt eu hunain. Mae llawer o bobl, pa un bynag ai doeth ai annpeth, yn credu fod alcohol mewn rhyw ffurf neu gilydd, yn ddefnyddiol, os nad yn angen- rheidiol fel meddyginiaeth. I gyfarfod a'r syniad hwn, y mae gan bob tref a dinas awdurdod i sef- ydlu goruchwyliwr' i werthu gwirod i ddybenion meddygol a chelfyddydol. Eiddo y dref yw'r oruchwyliaeth hon, a ebyflog y goruchwyliwr yn sefydledig—yn dibynu dim ar y swm o wirod a werthir. Y mae'r oruchwyliaeth hon yn Bangor yn ddiau wedi cael ei chamarfer, am fod y gor- uchwyliwr yno yn elyn i 'Ddeddf Maine,' ac y byddai yn dda ganddo ei dwyn i ddianrhydedd. "Nid gwirionyn yw Mr. White, ar lawer o beth- au, ond beth arall ydyw pan awgryma fod atal y gwastraff annhraethol o arian ac amser, ac iechyd a bywyd ar alcohol, yn cael effaith ddrwg ar fas- nach? Ar gyfartaledd byddai cyfran Maine o'r ddyled genedlaethol am yfed tua C2,600,000, ac ynyblynyddoeddgynt yr oeddem yntreulio ein cyfran yn llawn. Dywedais lawer gwaith ar y llwyfan a thrwy'r wasg, y byddai can' mil o bun- au yn ddigon i guddio ein treuliau diotawl, ac nid oes neb wedi cynyg gwadu hyny. Y mae'r gwahaniaeth yn cael ei gynilo i'r dalaeth drwy Ddeddf Maine,' ac nig gall y £ 2,500,000 a enill- wn, ac nid a wariwn ar wirod, gael effaith ddrwg ar fasnach." Da genym, gan hyny, fod y ddeddf ataliol yn uuril Maine mor llwyddianus ag unrhyw gyfraith ag sydd Y14 ein gwUid ninau.
ODDIWRTH EIN GOHEBYDD CYFFREDINOL.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Gaernarfon yn syfrdanu miloedd Exeter Hall. Yr oedd ei gyfeiriad medrus at yr hyn a wnaeth y Beibl i Gymru, yn gwag- hau a difodi ei charcharau, yn annesgrif- iadwy o effeithiol. Maddeuer i ni am ddweyd fod yn falch genym mai gweinidog Annibynol yn nhref Caernarfon yw y dyn mwyaf ei ddoniau yn yr holl deyrnas. Dangosodd Mr. Evans yn eglur pa mor ddyledus yw Cymru i'r Beibl; a gobeithio y bydd dylanwad daionus yr "Un Llyfr" yn para i gynyddu yn ein gwlad. Amser a ballai i ni grybwyll am yr Undeb Cyn- ulleidfaol, ac am y dadleu a fu yno yn nghylch "y ffydd a roddwyd unwaith i'r saint." Ac nis gallwn aros i sylwi ar areithiau hwyliog cyfarfod mawr Cym- deithas Rhyddhad Crefydd, yn nghapel Spurgeon. ond yn unig ddweyd ei fod yn unnodedigofrwdfrydig a lluosog, ac yn dangos yn eglur na-j ydvw hyd y nod pynciau pwysig y Dwyrain yn llwyr-dynu meddyliau y dadgysylltwyr oddiwrth yr achos sydd mor agos at eu calon. Y mae yn dda genym weled yr awyr yn clirio ychydig ar bwnc y rhyfel, rhwng y wlad hon a Rwssia. Yr ydyin yn gobeith- io yn gryf, drwy ddoethineb dynion a rheolaeth rhagluniaeth Duw, y cawn ni heddwch ar y ddaear eto. Yr oedd sylw- adau anatebadwy John Bright ar gyfrifol- deb gwlad Gristionogol fel Brydain i gario rhyfel yn mlaen ar dri cbyfandir ar unwaith yn ofnadwy ddifrifol. Ni chafodd Beacons- field mo'i rostio mor ddiseremoni gan neb eto ag a gafodd gan John Bright. Caffed yr araeth anfarwol hono-yn yr hon yr oedd holl ogoniant areithyddol Bright yn tanbeidio-ei dylanwad priodol ar y wlad. Un o'r pethau sydd wedi bod yn ein synu ni fwyaf yr wythnosau diweddaf yn ei gysylltiad a phwnc y Dwyrain yw, fod Llundain yn ymddang-os mor ffafriol i ryfel. Llundain, y ddinas fawr, ryddfrydol, prif ddinas fasnachol yr holl fyd, ac un y buasai rhyfel yn ei handwyo; yr oedd clywed Llundain, yn anad un man yn y deyrnas, yn codi ei lief o blaid rhyfel yn ein synu yn lan. Ond y mae ein cyd- wladwr galluog Henry Richards, A.S., yn ei araeth yn nghyfarfod y Dadgysylltiad yn Llundain, wrth grybwyll am y rhyfel, yn eg'luro y pwnc. Dywed efe mai gwe- hilioo Llundain-pobl heb gymeriad na meddianau-yw y rhai sydd yn ffafriol i ryfel; ond fod cyfan-gorff pobl Llundain fel arall. Dyma rydd-gyfieithiad o'i eiriau- Yr wyf yn oredu ein bod wedi cael ein twyllo gyda golwg ar Lundain; y mae terfysgwyr baldorddus wedi eu galw i'r front, ac wedi ein camarwain gyda golwg ar bobl y ddinas hon. Yn awr, yr wyf yn meddwl y gallaf anturio dweyd, pan gawn ni y bobl iawn yn nghyd—preswylwyr difrifol, crefyddol, meddylgar y brif ddinas fawr hon-y cawn ni weled fod Llundain ar bwnc rhyfel neu heddwch yn iach i waelod ei chalon." Ac ar hyny cyfododd y gynulleidfa fawr ar ei thraed, i ddang'os ei chymeradwyaeth. Yr ydym yn credu yn sicr fod Henry Richards yn iawn. Yr ydym yn deall nad all Mr. Gladstone, o herwydd prysurdeb gyda phethau eraill, ddyfod i Gaernarfon ar hyn o bryd; ond coleddir gobaith cryf y ceir ef o hyn i ddi- wedd yr haf, wedi i brysurdeb materion Seneddol fyned drosodd. Cofied y Celtiaid oil ddyfod yno yn holl frwdfrydedd eu gwaed Cymreig i roddi croesaw calon iddo. Ond nis gwyddom pa fodd y gall yntau fod yn arweinydd y blaid ryddfrydigyn y dyfodol, heb ddyfod yn ddadgysylltwr.