Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
2 erthygl ar y dudalen hon
Cuddio Rhestr Erthyglau
2 erthygl ar y dudalen hon
GWEITHWYR LE'RPWL A EIIYFEL.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
GWEITHWYR LE'RPWL A EIIYFEL. Akfo>'wyd oylflilyHv.'rau at gynrvchiol- oJ. wvr y gwut-hwyr i gy far fod mown cvnad- leud yn Conceit Hal, ar no a W ener, v 3\ dd i gymerwl i vstyriaeth v mater pwvsii! uchod. pryd v darllemvyd y Uythyr ca ivnoi oddiwrfh Mr. Gladstone. Pywed fod yn dda ganddo fod v fath gyfaribd i gaei ei ^ynal yn Le'rpwl, v lie o i- hoH d'etydd mawrion sydd wedi gwnend Jlpiat gvda golwg ar y ewesti wn hwn. Yn unol a'cb cais, meddai, yr wyf g)da pharodruydd vn an fOIl i chwi air o gvdyindnnihid. Mae setyiiia potbau vn Cora (tltr¡iol. Cymi raf vr ohvg oreu ar y mater. Nï doywedaf fod y Llywodraeth yn beiaderfym>l o f> ned i rvfel, ohjegicl haeiaut Ilad yoynt. Ueir ganddvnt rai areithian heddychol, ond y niae uaw o bob deg o honynt yn arvvain yn utiiorigyrciiol i ryfel, ac wedi achosi i holl Ewrop gredu eu b«>d yn oenderfvno] i ryfel.. Os dyog- elir heddweh, ni tydd y dhdrh lleiaf yn ddy ledus i'n Llywodraeth am hyny. Cedwir heddweh, nid trwy eu trefnjant hwy, ond er eu gwaethaf. Os nad ynt yn golygu rhyfel, ueth maent yn olygu ? Pabam Y lUae diwydrwydd wedi ei bar- lysu, cyialaf umr Honvdd, trethoedd wedi cynyduu, a chynydd buan eto yn sicr, Ewrup a'n gwlad em bun murgyflVous yn dysgwvl am y gwaethaf? Paham yr ydyrn yn eynyddu mewn llygredd drwy ofyn o ddydd i ddydd, Pwy sydd dros ryfel a pbwy sydd yn ei erbyn, fel pe b'ai myned i ryfel yn annibynol ar yr achos yn beth y mae genym hawl i ddewis, a dweyd ie neu nage, yn union fel y dywed- wn "hectds o), Y r ateb yw, 0 herwydd y myn ein Llywodraeth adael y llwybr dyogel, a'n harwain hyd ymylon. Sicrhant ni nad ydynt yn bwriadu ein lluchio i lawr, tra, ar yr un pryd, yr ar- weiniaut ni yn nes, nes i'r ymylon. Yr wyf yn gobeithio na chawn ryfel, ond gobeithiaf hyny er gwaethaf ymddygiad ein Llywodraeth, yr hyn sydd yn gor- bwyso yn ddirfavvr eu gwag broffes o heddsveb. Yr wyt'.yn gobeithio am nad oes genym achos i fyned i ryfeJ-am nad oes genym bleidwyr—am ei bud yn an- hawdd gweled pa fodd y gallwn daro ergvd efTeithiol ar y gelyu—am fori llvwodraet-h a pbobl RWRSla yu dvoddef yn bresenol, a-f. nad oes yn eu plith v graddau o ffoiiucb a theimlad drwg agsydd yu 11) wodraethll, Did, mae ) n wir, y rhan luosocaf o'ti cenedl. ond eto, rhan bwysig; ac yn ddi- weddaf, am f..d ein Llywodraeth yn gwel- ed nad y'm yn unol, ond yn rhanedig, fel teyrnas. Ond erbyn oil, nis gall y gubaith fod ond yn ansicr, tra y myn ein Llywodraeth rodio gyda'i ftaglen o gylch yr yntort'a pylor. Mae yn rhywyr i chwi dd'huno ati, tel y gwnaeth y wiad ddwy- waitb o'r blaen i rwysstro y Llywodraeth megys y gwnaeth vn ngwyneb atebiad v Llywodraeth yn 187G o barthed i'r ci-eu- londerau yn Bulgaria, ac oddeutu pedwar mis yn ol, pan y gorfuwyd v Llywodraeth i weitbredu modd y gallai Arglwyddi Carnarvon a Derby gydweifhio a hwy, hyd ues y gwelwyd fod ton a rhif y cynrycliiolwyr Seneddol y fath a'i gwnai yu ddyogel i gael gwared o'r ddan. Yr hyn wyf yn olygu ydych yn fwriadu wneud yw, (I), Protestio yn erbyn rhyfel. (2), Argymhell i roddi heibio rhyw goeg resymau yn erbyn i G-yaadledd gyfarfod. Yr wyf yn gnlw y rhesymau a roddir gyda ei in enw Eiurop yn goeg, ond nid yw, ac ni wna Ewrop uno a ni yn hyn. Yr hyn sydd i ni i'w wr.end yw cadw gwyliadwr- iaeth eiddigus dros ryddid yn y Dwyran?, a gwylio symudiadau Rwssia ac Awstrit, a'u gwrthwyiiebu pan f'QDt allan o Ie. Ni5* gall nn gnlln yn Ewrop wneud hyn. Y n3 a yn mlaen i ddangos nas gallwn ni sydd wecli gwrt-hod dweyd gair effeithiol dros ryddid, ac Wtdi YlIlfuclJluui ar ysgrif- enu liu o wrihdvstion, IIHd vdynt erbyn hyn yn werth y papyr yr ysgrifenwyd Z7, hwy arnynt. Mae ymddygiad ein Llyw- odraeth yn arwain yn uniongyrchol i adnewyduiad cytundeb cydrbwng y tair ytrberodraeth. set Germani, Rwssia, ac Awstria; ac hwyraeh mai y peth cyntal welir fydd Awstria mewu meddiant o Bosnia a Herzegovina. Pan yu gofyn am resymau dros ei ymddygiad, ni cheir ond atebion gwag ac amwys. Morgyinewid- iol ydynt! Yn awr, amddiffyn a dyogelu yr "ymherodraeth Dyrcaidd," yna "dyog- elu buduianau Prydeinig," ond yn awr y cri yw "arndditfYIl cytundebau," tra ni ein hunain vn eu tori drwy anfon ein llynges i GlIlfor Marmora yn amser hedd- wch Pe y dywedunt yn bendant beth y maent am wneud, yna byddai yn bawdd gwybod pa t'odd i ymddwyn atynt. Fy nghyngor, meddai, yw i chwi ei siarad allan, a hyny yn fuan, os ydych am am> ddilfyn eich enw da a'cb gwlad. Mae ein sefyllfa dynthorol, meddai, yn bwysig. Cyfnod rhyfel gododd brisoedd ein bara a'u cig, &c. Edrychwch allan am ragof o drethoedd. Diangasoch chwi, y gweith- wyr, y tro yma yn o rad ond daw arnoch chwithau. Daeth y Llywodraeth uchel a balch hon i mewn gyda'r broffes o dalu dyled y Groron, ond yn hytrach na hyna, dewisa adael i'n holafiaid diniwed swm chwanegol i'w dalu. Am danaf fy hun, yr wyf yn benderfynol i wrthwynebu hyd y dhvedd ymddygiad frol ac annynol ein Llywodraeth. J. M. P.
CYFARFODYDD MIS MAI.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
CYFARFODYDD MIS MAI. YMATELIAIS rhag vsgrifenu fy llith yn gynt gan fttddwl rlioddi adolvgiad cyffredinnl ar y cyfarfoiiydii a gyuelir ,yn v dref hon yn mis Mai. Mae v ''cHriafiha-n gwynion" a welir hyd yr heolydd, a'r gwynebau mor annbebyg i wynpbau "Londoners" yn dweyd fod rhyw- beth yn b'»d.' Oynaliwyd llaaws o gyfarfod- ydd, ond y mat-at "wed{ ea cyfrif gyda'r pethau a fu" erbyn hyn. Y mae mis Mai drosodd-mis yr wyl yn Jerusalem, a hyder- wn fod benlfith y lief ai- y gWc1.ith a. wnaed. Cynaliwyd c\fa.ifod }I' I ndeb Cynufleid- faol, pryd y penderfynwyd y pwnc o "Gym- undeb Urdyddul," ac yu ruba uu yr aeth ein cydwladwyr pnwng D. Ppe, Abettawe, a Herbei a'r lie "by storm." Nid oeddym wedi nael y fraint o glywed Herber ertoed yn siarad yn iaith y Saeson, ond clywsom ei fod i siarad yn ngyfarfod y GYMDEITHAS EFENGYLAIDD GYFANDllWL, ag ymaith a. ni i gapel Dr. Allon, Islington, lie y cynaliwyd y cyfarfod. Cymerwyd y eadair gan John Guntiffe, Esq. Agorwyd y eyfarfod drwy g.inn erayn, a gweddiwj-l gan Dr. Allon. Y cadei ydd a ddyvvedodd :— Fod ago: iadau i yr efeu^yl yn codi ar bob llaw, a bod Firainc Babyddol, o fewn y blynyddoedd diineddaf, wedi rhoddi p"b rhyddid i'r ihai oeduynt yn Je,is i gydym- gynull i addofi Duw yn ,,1 eu cydwybod. Yna galwodd ar yr ysgrifenycid, y Parch. R. S. Ash ton, i ddarllen yr adroddiad. Caf- wyd adroddiad calonr-gnl i'1wn am lwyddiant y Gymdeiihas i iedaemi yr Ysgrythyrau, ond bod y swm a dderbyniwyd yn annigonol i gyfarfod a'r treuliau. Yr <?^d d y derbyniadau + yn cyibaedd y swm o £ 3.3%4, a'r t euliau yn £:3,764, ieily gwt::lir fo £ 379 yn ddyledus i'r T y6f.'iydvi. (Jynygiod 1 y Parch. Mr. Hershell, Fod yr adn.dd ad yi: u>el ei ddeib^n, ei a gratia, a'i gvhoedoi yn ol penderfyniad y Pwylluor. E li.vyd y .cyuvgiad gan y Parch. JJerber Evan-, Cite narlon, yr hwn a ddywedai:— "Yn y -11 wyddyn 1874, dae h fy nghyfaill Mr. Asht n i'r Umltb Cynulleidfa"! a jjyn=diwyd yn Mertbyr y pry,l liyuy, a daiilenodd bapyr ar sefyIda i'ot-sul y i^ljaaAiaid, a gofynodd, ai ni alleni ni gymeryd mewn llaw a gwueud Cfnh;)d:!et)i i L'yd.-iw, am fod y bubl, os nad yn G\ miy, yn (jdtiaid? Dywedodd fod t>i iniad y gon iau yu y i lydawaeg yn proti tu hod yn ha mi o iia,ith y Oynny—y iaith ai-- dderchocaf yn ein hyd ni (chwertbin). Gallaf ddwt-yd Jlynyn h.\ f," meddai, am nad ots nt b yma a ddysga'i iaith mor diwyadl fel ag i ddwej d yn fy erbyn (chweithin rnawr), oud y pwnc oedd, p'le ceid dynioll i'r g" aith 1 Mewu ychydigo fisoedti, cyuygiodd dau ddyn ieu.iuc — Mr. T. Thomas o Golt-g y Bala, a. Mr. Da vies, o Goleg Springhill, eu gwasan- aelh. Y mae y dyniou hyn yn ddynion o nerth, ac yr wyf yn cwbl credn, os anfonir hwviit allan, y bydd,tl,t yn an:ljydedd i'n civfydd a'n Pioiesr.aniaeth. (Cymeradwyaeth) Nid ydym am iddynt fyned i ymryson ag yinddadleu â Puabyddiaeth—nid ydym yn cre/iu yn hyny—yr ydych wedi dysgn fforclcl fwyihagorol. (Cym.) Yr ydym wedi dysgu yn Nghyinru mat y ffordd oreu yw, nid i erlid cyfeilioruad, ond i bregethu'r gwirion- edc. (Clywuh). Y inae'r adi-oddiad yn dweyd fod y Pabyddion yn myn'd a phethau yn mlaen fel y ruynant. Y maent hwy yn defnyd.tio eu cyrn. Y mae hyn yn fy adgoffa am lien weinidog Cymreig a ddywedodd wrthyf y dydd c'r blaen, ei fod wedi eyfarfod a ffarmwr w th deithio Dyffiyn Clwyd, yr hwn oedd birchen ar ddefaid yn y dyffryn ac yn y mynydd. Gofynodd y gweiuidug i'r ffarmwr, iieth yw'r gwahaniaeth rhwng defaid y dyffryn a defaid y mynydd] 0, ebe'r ffarmwr, Ar y defaid sy'n pori yn y dyffryn y mae'r cig goreu, tra ar y defaid sy'n pori "yu y mynydd y mae'r cyrn goreu. (Chwerthin.) 'Nawr yr ydwyf yn teimlo pan y mae dynion yn barod i ddefnyddio eu cyrn, eu bod yu byw ar dir sal. (Chwerthin mawr). Yr ydym ni yn Nghymra wedi cael y fuddug- oliaeth ar Babyddiaeth drwy bregethu'r efengvl a darllen y Beibl. Y mae yn berffaith deg os ydyni ni yn Nghyinru yn cael hyd i'r dyni"ii, i chwi yael hyd irftoidd o'u hanf'iu hwyiit nlh'ii. A. dd\w> wi it- withyi t nas gaiiwn eu Lanfou Ulti nad oes genyrn mian ? BAd ai hyny yn warlh i ni, a thrwy hyny gwn-ieui ga.Li a'r dyni"n ieuaiuc. Y mae Cyf- unJtb sir Ditfaldwyn yn foddlawu gwiund casiiliad, os g«uea' Lyny gan yr holl gyfuu- dehlU, Y mae un neu ddan o foneddigion wedi a11 daw £ ,') am dair bl. nedd at yr achos, ac f. lly os gall vn ga. 1 ycbyd g dauyss/i ifiaiiau, gwnawn rxwbeth gudi y dyn on truenus yn Llydaw, ,t'U gwaiedu o iau Pahvddiaeth, It- gwnni.. dyuiun o honynt." (Uchel gymerad- wyaetli). G^iwyd yn nesaf ar y Parch. G. P. Da vies, Berlin, yr hwn a ddesgritiodd yn helaeth wyflwr anfy^ol Germaui. Hhüddwyd y cyn- nygiad i'r eyfarfod, a phasiwvd ef yn unfydol. (yn\ aiodd Dr. Frnser fod etholiad y swyddoi/i' n a', pwyl'gorau am y tlwvddva ddyf"d'>l j gi-l ei w,'end. Viii, yd tf gan Dr. i iScii, o Paris, yr hwn mewn araeth hyawdl a ddy",edai Pe na buasai y GYllJ- deithas Gyfaudirol mewu bod, n awr buasai'r amser i'w dech eu, o herwydd rhaid edrych ar arwyddion yr amsera'% y rhai yn Ffrainc sydd yn edrych j n fwy gobeithiol nag a fuont erioed o'r blaen. (¡nid oedd yn barotoad dirfawr i'rgAaith fpd miliynau o srofi'an o'r Ysgrythyiau wedi eu gwerthn yr Ffrainc, ac hefyd yn Geneva, ean y Feibl Gyy-ocleithas I Yr oedd Firainc wedi cael ei daroetwng drwy R^gluniaeth Duw, ac yr oedd yn awr yn deyrnas newvdd—nid yn newydd i'r efengyl, ond yr oedd yn rlecnren ctisio yr Ysgrythyr, ac nid oedd pfe yn fwy diolchgar i Dduw eiioad am ei fod yn Ffrancwr. nag ydoedd yn yy amotjr pre&enol. (Cymeradwyaeth). Yr