Y Celt

CAPEL LANDDERFEL. Adeiladwyd y capel uchod yn y fl. 1868, yn gapel goffadwriaethol am y bobl a fu farw mewn canlyniad i'r erledigaeth a fu yn sir Feirionydd wrth geisio rhyddhau y sir oddiwrth lywodraeth a chynrychiolaeth Toriaeth ac Uchel-eglwysydd- iaeth. Trowyd llr.aws o'u tiroedd, a chwalwyd en teuluoedd. am eu bod yn rhy gydwybodol, er mwyn budd, i fynegu eu bod yn Doriaid, a hwyth- au yn Rhyddfrydwyr, drwy bleidleisio gyda'r ym- geisydd Toriaidd. Costiodd y capel tua £1.400, no y mae y ddyled wedi ei thynn i lawr i £650. Drwy fod gofalon eolegawl a gweinidogol yn fawr, nid oeddwn fel gweinidog yr eglwys Annibynol yn Llandtierfel yn gallu gwneud cymaint at symud y ddyled a phe buasai llai o waith mewn llaw. Yr wyf yn rhwymedig iawn am yr help a gefais gan fy mrodyr hoff, Mri. J. R. Williams a Thomas 0. Jones, drwy gymorth y rhai y mae y dd/led wedi ei lleihau gymaint. Yr wyf wedi gweinidogaethu am flynyddoedd lawer yn Llandderlel yn ddidal er mwyn diddy- ledu yr addoldy. Bwriadaf yn ystod y flwyddyn hon wneud ymdrech arbenig i leihau y ddyled, ae os oes modd, i'w llwyr ddileu. Nid yw eglwys Llandderfe), yr hon sydd yn brin o 100 o nifer, yn alluog i wneud hyn heb gymorth lawer oddi- allan. Byddai yn llawenydd mawr i ni oil fel pleidwyr yr achos yn Llandderfel i allu cyhoeddi fod ein jubili eleni. Yn Meirionydd y dechreuwyd y raudiad di- weddar o sefyll hyd at wied dros foesoldeb yr egwyddor o bleidleisio yn ol cydwybtfd, fel dros lefaru'r gwiriouedd, yr hyn a ddilynwyd wedi hypy yn siroedd Caerlyrddin ac Aberteifi, a man- au eraill. Gan ty mod yn ystod mis Mehefin a rhan o Orphenaf yn bwriadu ymweled a chynulleidfa- oedd yn y De ar ran yr aohos hwu, diolchaf yn fawr am bob cymorth i gael yr amoan uchod i ben. Hysbysiadir yr holl gyfnmiadau yn y CELT. CASGLIADAU AT GAPEL LLANDDERFEL. Soar:—Wm. Jones, Tyddyntyfod, 5s. Mary Rowlands, Is.; Simon Jones, Tai.isa, 2s. 6c.; Tlios. Rowland, Is.; Evan Evans, Hafod, Is.; Margaret Arthur, Is. Robert Huws, Ty'nywaen', 2a. Ge.; Humphrey Williams, Ty'nypistyll, Ic.; Ed. Roberts, eto, 2s. 6c.; John Jones, Braichdu, 3s.; John Edwards, Bryndei w, 2s.; Susanah Edwards, eto. 9c.; Gwen Parry, Soar, 6c loan Richards, Gwernhrychdwr, 10rf.; E. Jones, Glan- afon, Is.; Lewis Jones, Taimawr, 5s.; Robert Lewis, eto, Is.; Jane Hughes, eto, Is.; Owen Owens, Tytandderwen, 2s.; William Jones, Tan- yffordd, 2s. 6c.; John Jones, Pentrellawen, Is.; Mrs. Williams, Gaer, 15s.; Y Plant, 5s.; LI. Williams, 5s.; Sem Edwards, Brynderw, Is.; Owen Jones, Ty'nyrerw, 6c.; Robert Jones, Wenallt, 2s. 6c.

Holloway t Pills, In the complains peculiar to females these Pills are unrivalled. Their use by the fair sex has become so constant for the removal of their ailments that barley a toilet is without thonj. Amongst all clashes, from the domestic servant to the peeress, universal favour is secorde(I to these renovating Pills their invigorating and purifying properties render them safe and invaluable in all ça .es tliey may be taken by femules of all ages for any disorganization of irregularity of the system, speedily re- moving the cause and restori 'g the sufferer to robust health. As a family medicine they are invaluable for subduing mala4ioo of yotiu^ acd otd.

nisgwyliadwy. a gofidus Mr. P. M. Evans, Treffynon. Y mae rhywbeth yn anghymod- lawn yn y wedd hon ar fanvoheth., Y mae cystudd—rhagymadrodd marwolaeth, i'r per- thynasau yu fwy dymnnol na'r syniudiad di- rybudd fel yr uchod. Y mae'n bawdd genym gredu fod ei farwolaeth wedi peri diflasdod ar yr holl gyfarfodydd. Bydded Duw yn nodded ac amddiffyn ar bawb flydd yn dal cysylltiad ag ef. Yr wyf yn gweled fod mawolaetbau sydyn yn lied fynych y dyddiau hyn. Dygwyddiad difrifol yn ein senedd-dy ddydd Gwener oedd marwolaeth sydyn Mr. Wykeham Martin, A.S. Rhyddftydol dros Rochester. Bu farw yn sydyn yn llyfrgell y t^, o glefyd y galon. Yr oedd yu un a berchid yn fawr. Y mae'n debyg mai efe yw'r unigun a fu farw yn y ty, y mae'n wir ddarfod i Percival gael ei saethu yn y t', ond os nad ydym yn camgymeryd, cymerwyd ef oddiyno cyn iddo farw. Y mae marwolaeth yn peri difrifoldeb yn mhob lie; ac y mae yn dda genym fedd wI fod y ty wedi cyfodi tua phump o'r gloch ddydd G wener mewn canlyniad i fatwolaeth Mr. Martyn. Buasai yn annaturiol ac yn annynol iddynt fyned yn mlaen gyda gwaith y ty wedi i'r fath ddygwyddiad pwysig gymeryd lie. Yr ydym yn deall fod y rhai oedd yn adnabod y diweddar fonediwr yn siarad yn uchel am dano. Cofied etholwyr Rochester anfon olyn- ydd teilwng iddo i'w cynrychioli yn y senedd, pan y cant gyfleusdra i hyny. Tra yr ydym gyda'r mater o farwolaethau, nig gallwn ymadael beb ddweyd gair am seneddwr arall sydd wedi ein gadael, sef IARLL RUSSEL. Diameu y bydd genych chwi, Mr. Gol. lawer i'w ddweyd am yr enwog hwn. Y mae yn wir fod ei farwolaeth ef megia yn cael ei disgwyl er's amser, oiid er hyny y mae ei symudiad yn deffroi yn ein mynwes deim- ladau neillduol, ac yn cymhell y meddwl i fyned yn ol at adegau pwysiaj a chynhyrfus ofnadwy yn hanes Prydain Fawr—at hanes mesurau a brofasant o fudd a lies anbraethol i'r wlad. 0 fywyd Hawn oedd ei fywyd ef Y fath gyfnewidiadau y bu yn llygad-dyst o honynt, a'r fath frwydrau a ymladdodd. Gofod a balla i ni i gyfeirio at ddim o'r mes- urau hyny y bu ganddo ef law yn eu paaio. Yn sicr yr oedd hwn yn teilyngu cael bedd yn mysg enwogion y genedl. A llawen oedd genym feddwl fod yn mwriad y rhai oedd a hawl i hyny ei gladdu yn Westminster Abbey. Ond nid felly y bydd, a hyny oblegid y dar- pariadau oedd efe ei hun wedi ei wneud yn ei ewyllys. Wel, nid yw o lawer o bwys yn *mha le y'i claddir, bydd njan fechan ei fedd yn gysegredig !!U,ll nioedd, a throsglwyddir ei enw o geuhedlaeth i genlit dlaeth, mewn per- arogl fel cymwynaswi nitwi i'w oes. Hedd- wch i'w lwch, a uhyfod-d llnwvr eto tebyg iddo at ei ol. Yr wyf yn gweled futi gwerthu ana;ferol heddyw ar y papyrau dyddiol, a dynion yn ymdyru at eu gilydd er clywed yr hanes. Yr hyn sydd yn enill aylw yw'r ddnntwa n fawr fu mewn cysylltiad ag un o longau rhyfel Germany. Y mae yn ddifrifol meddwl fod rhywle tua 340 o fywydau wedi eu colli mewn dyfrllyd fedd, a hyny ar ddiwrnod tawel a theg, a chan uu o'i chyd-longau; y mae yn "haid fod yno rliyw esgeulusdra lien gaiu- tldealltwriaeth ofnadwy wedi Sod. Y mae yn rhy fuau i gael y manvlion yn awr. Y mae yn YOldcl:ongos i mi en bud yn gwneud y llongau rhyfel yn awr o'r ftth faiutioli, fel y maeut yn anhawdd i'w llywodi aethu ond beth am allu eu llywodraethu yn nghanol yr ystorm a phoethder lines y frwydr ? Un g.<ir arall cyn terfynu. Pan yncroesio sir Gaer i sir Aberteiti, cyfeiriodd y gwas yma fy sylw at lechryn rhamantus a dymunol dros ben oedd yn union odditanom ar y pry i. Nid oeddwn wedi gweled y lie erioed o'r blaen, t-, t rbyn i mi graffu, yr oeddym yn gweled fo 1 yno gapel, a'r bobl yn ymdyru yno o bob cyfeiriad. Pend^i-fynasom ddisgyn i lawr er gweled beth oedd yn cymeryd lie yno, ac nid hir y buom cyn gweled mai cyruallfa yfig d on oedd yno. Yr oedd pump yagol wedi dyfod yn nghyd. Ptndetfynas m itrud i fwynhau'r cyfarfvdydd, ac yn sicr i chwi, Syr, ni a gawsom wledd. Yr oedd yr ysgolion yn arddangos llafur neilldu 1; ond hwyrach na ddigia yr nn o honyiit am i mi ddweyd am Horeb, Ti a ragoraist arnynt oil, ac yn enwedig ar y cauu. Bydd genym ychwaneg eto i'w ddweyd am gymantaoedd yltgolion pan gawn hamdden i draethu ein llin. Dymunwn o galon lwyddiant mawr i'n cyfaill carelig Jones, Gwernogle, jn nghyda phobl ei ofal, y mae ef yn esgob yr holl wlad. Dywed Robin yma fod yr amser i fynn. Rhaid cychwyn eto, tua'r Gogledd mae ein cyfeiiiad. Cewch air eto'r wyl.hnot nenaf, ond nis gallaf ddweyd yn y byd o ba le. Haf dymunol i c'iwi oil. 'Nawr Ro )in gollwng i fyny—good bye.