Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
3 erthygl ar y dudalen hon
Cuddio Rhestr Erthyglau
3 erthygl ar y dudalen hon
CYFARFOD CHWARTEEOL ARFON.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
CYFARFOD CHWARTEEOL ARFON. Cynaliwyd y Cyfarfod uchod y tro diwedd- af yn Bryngwyn, Llanrug, ar y dyddian Mercher a Iau, Meh. 19eg a'r 20fed, 1878. Y Gynadledd am 10 boreu lau. Cadeirydd, Mr. Roberts Ty Mawr, Llanddeiniolen; ac yr oedd hefyd yn bresenol y Parchn. E. Herber Evans, Caernarfon; R. W. Griffith, Bethel; D. S. Davies, Bangor; J. E. Owen, Llanberis R. M. Jones, Dolyddelen; G. Thomas, Llanrug; O. Jones, Ebenezer; R. Rowlands, Trefiys; T. J. Teynon, Cwmyglo; R. P. Williams, Waenfawr; L. Williams, Bontnewydd; R. T. Jones, Pantteg, Morgan wg; J. Price Jones, Wisconsin, America. Pregethwyr-Mri. J. Thomas, Genedl Office, Caernarfon ac E. Roberts, Llanberis. Diaconiaid a chenadau yr eglwysi-Mri. G. B. Thomas, Caernarfon; J. Jones, eto; W. J. Williams, eto; O. Williams, Bethel; T. Williams, etc W. Roberts, eto; G. Williams, Ebenezer W. J. Parry, Bethesda R. Davies, etc G. Edwards, eto; D. Parry, Amana R. Owen, leu., Tyddyn Mawr; E. Williams, Llanfairfechan H. Jones, Gerizim 0 Jones, Bozra; D. Prosser, Board School, Penisar- waen; J. D. Evans, Waenfawr; J. Williams, Pentir; I. Davies, Llanberis T. Roberts, Port Dinorwig; J. C. Jones, fto W. Rogers, Saron O. Jones, Cwmyglo R. Griffith, eto; G. Owen, Llanrug; E. Williams, eto; T. Owell, eto; A. Davies, eto. &c., &c. 1. Darllenwyd cofnodion y eyfarfod blaenorol, a chadarn- hawyd hwynt. 2. MabwHiadodd y gynadledd y cyntaf o ivelliantin Mr. Owen. Llanberis; sef, Ar fod ibrogeth ar bwnc neillduol gael ei thraddodi yn mhob cyfarfod chwarterol o hyn allan. Y gweddill o'r gwelliant.au yn cael on gadael at farn a theimlad y gwahanol eglwysi yr ymwelai y cyfarfod it hwy o bryd i hryd. 8. Hysbyswyd o Pentir, fod y cyfeillion yno yn derbyn challenge y .£5 a'r £50, ond yn dymuno cael estyniad yn yr amser i ddeudreg mis, o'r pryd hwn, sef hyd mis Mehefin y flwyddyn nesaf, yr hyn a gahiatawyd gyda phob rhwydd- ineb. Amlygwyd hefyd, oherwdd hir aliechyd Mr. Roberts y gweinidog, nad yw yr areithfa yn cael ei llanw ond yn Bed fylchog yn awr; ac nad yw rhai o'r ordinhadau wedi ell gweinyddii yno er's misoedd la.wer. G-ofidiai y gynhadledd yn ddirfawr oblegid hyn. to anogwvd ar fod i Mr. Roberts, Ty mawr, a Mr. Parry, Bethesda, wneud eu goreu i gvnorth- wyo y frawdoliaeth yno, i gtel pethau i symud yn mlaen yn eu gweddnodau arferol; gan ddwyn adroddiad o'r pethau hyn i'r cyfarfod neHaf. 4. Hysbyswyd fod Jubili capel newydd Crafnant, Trefriwi i gymeryd lie yn mhen ychydig ddyddiau. 5. Cyfeiriwyd at ymsefydliad Mr. John Thomas yn Nghaernarfon. Y mae Mr. Thomas yn wr ieuanc o gymer- iad pur a dichlynaidd, ac yn bregethwr rhagorol. Cyfeirier liythyrau ato fel y canlyn—Mr. J. Thomas, Genedl Office, Carnarvon. 6. Pasiwyd penderfyniad o gydymdeimlod y gynadledd a Mri. Smith, Bettwsycoed, a Roberts, Pentir, yn ngwynob eu cystuddiau hliti, gyda dymuniad am eu buan a'u llwyr ad- fetiad i'w north a'u cryfder arforol. 7. Mewn cyfeirind at '"Drysorfa gynorthwyol acliosioh gweiniaid sir Gaernarfon," dywedwyd mai ychydig mown oymhariaeth sydd wedi ei wneud at y Drysorfa hon, ond y gobeithid y bvddai y cyfundeb yn fnan yn alluog i dalu iddi y sylw priodol; ac anogwyd bawb a allai i ddwyn eu rhodd- ion alu casgliadau gyda hwy i'r G-ymanfa. 8. Penodwyd Mr. Williams, Bontnewydd, yn drysorydd casgliadan yr Achosion Seisnig, iddo ef gan hyny yr antonir y cyfraniadau. 9. Galwyd sylw at y ffitith fod adeg y Gymanfa gerllaw. Cynelir hi yn y Pavilion, yn Nghaernarfon, enwyd y gweini- dogion fydd ya gwoiayddu. CymbeUwyd ei cbyboeddi y» i ngliapolau yr holl gyfundeb y Sabbath blaenorol, a rhodd iddi bob ccfnogaeth sydd yn bosibl, yn neillduol cymhellwyd ar fod taor wedd'iau yn oael eu hoffrymu am dywalltiad lielaeth o'r Glan ar y nltill a'r llall o gyfarfodydd y 10. Y cyfarfod nesaf i fod yn Gm-izim, Penmaenmawr, yn mis Hydref. Mr. Thonws, Llanrug, i bregethu ar y pwne gosodedig—Yr Yagol Sabbutliol. 11. Derbyniwyd casgliadau yr eglwysi, zC5 7s. 6c. 12. Y Parch. J. Price Jones, Wisconsin, America, oedd yn bresenol yn y gyn.idledd, ac a gyflwynodd i'r cadeirydd el lyt-hyr cymeradwyaeth oddiwrth Gymanfa Talaeth Wiscon- sin, America, a darllena fel y caUiyn :—Bydded hysbys fod y Parchudig frawd J. Price Jones, yn aelod rheolaidd a gwir gymoradwy o'n Cymanfa, a sltif, o ran ei gyraeriad at alluoedd, yn y dosbarth blaenaf o weision ei Arglwydd, fel na wna Uuosogi geirian a brawddegau, fel y gwneir weith- i m, uurhyw leaad idito e'. Y mae y brawd wedi bod yn aelod eymem(lwy o'n Cymanfa amy 25 mlynedd diweddaf, a chalnnog gymeiadwyir ef i sylw ein chwiorydd eglwysi yn hoff wJad ein genedigaeth. Arwyddwyd dros y Gymanfa gan IVatertown, Hyd. 1877. TIMOTHY JONEB, Ysg. Mr. P. ice Jones a ddywedodd fod yn dda iawn gaiKido gael y fraint a'r cyfleusdra o ymweled a, Chyinru a sir Gaernarfon, gwlad ei enedigaeth; ac yn neillduol dyfod i Bethel a 0 y Llanr ug, o herwydd yn Bethel y dechreuasai bregetliu, rhyw bvmtheg mlynedd a'r hngain yn ol ac yn Llanrug y pregetliodd gyntaf oddieartrtf. Cufiai yn dda am y tro, o her- wydd arosodd chwech" yn ol yu y society. Wedi hyny, yr oedd wedi teithio a phregetbu llawer yu Nghymrtt ac yn America ac yr oedd yn aros hyd yr awr hon yn golofn o ddaioni a chat edigrwydd y Brenin Mawr. TeitLlai ar y naill law yn alarus wrtn feddwi fod cynifer o'r tadau a'r mamau yn Israel wedi myned; ar y Haw arall teimlai yn llaweuydd yn ugwyneb y fath arwvddioii fod. ysbryd yr Arglwydd yn aros, yn cartrefu, ac yn teyinasu yn eu plitn. Teithiasai ryw bed- air mil a haner o filldiroedd mewn trefn i fod YIIO y boreu hwnw; ac nid oedd yn edifar gMiiddo. Hyderai, yn ystod ei arosiad yn Nghymru, y byddai yn alluog, nid yn unig i ddeibyn, ond hefyd i wneuthur, ac i gyfranu rhyw gymaint o ddaioni. Mr. Roberts, Ty Mawr, a Mr. Owen Wil- liams, Bethel, a ddilynasant fel hen gyfeillion a chyfoedion, ac yr oedd eu geiriau yn disgyn yn dan byw ar deimladau pawb oil. Y Mri. Evans, Caernarfon; Davies, Bangor; a Griffith, Bethel, fu yn cynyg, yn cefnogi, ac yn cadainhau penderfyniad yn datgan teimlad- au o lawenydd wrth gyfarfod a Mr. Price Jones, ac yn dymuno iddo bob cysur a llwydd- iant yn ystod tymhor ei arosiad yn y wlad hon. Yn sicr, y mae gweled a chlywed ein brawd yn pregethu mor gryf a hyfedr, a hyny mewn "Cymmeg g'an gloetv," yn achos o syndod i in, pan y cotiwii ei fod wedi bod yn pregethu flynyddnedd i Saesdll ac i Indiaid Americunaidd. Behlaw hyny, y mae efe wtdi bod mewn stad bron o gwbl ddallin^b am wyth mlynedd. Yn wyneb y pethau hyn jc ydym yn barod i ryfeddu; ac nid yu unig hyny, and hefyd i ddweyd yn ngeiriau yr an- farwol Ualedf, yn- "Ptt wlad wedi Y siarad sydd Mor lan a Chymru lonydd." Pregethwyd tran y Paiclin. M. Jones, Dolyddelen; R. Rowlaids, Trellys; J. Price .Jolle"l. America Davies, Bangor Williams, Bontnewydd a Jnnps, Pantteg, Morganwg, i gynulleidfaoedd lluos g a pbarchus iawn. Gwnaeth Mr. Thomas a pbobl ei ofal (ac y maeut yn preswylio mewn capel nodedig o brydferth), yr hyn oil oedd o fewn eu gallu i roddi i'r irweinidogion a chenhadon yr pglwysi y dvi liyiii-id mwyaf cronsawgar a chaloiioL'. 11. W. GRIFFITH, }'•>< »
* PENCADER.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
PENCADER. Dydd Gwener, Meh. 14eg, cynaliwyd eisteddfod yn y lie uchod, sef y gyntaf erioed a gynaliwyd yn y lie. Y cadeirydd oedd J. Jones, ficer, Llan- lihangcil-ar-artli; a'r arwoinydd oedd R. P. Jones, Penca.der. Beirniaid y gerddoriaeth oedd Mri. Peters, A bar Bank; a Kichard, Commercial Traveller; a D. James, Beillibedw, yn beirniadu y rhyddiaeth, ac E. Ellis Evans, Capel Dewi, Llandysul, yn lieiruiadu y farddoniaetli. Gwas- traff ar ofod fyddaicyhoeddi enwau y buddugwyr, gan na fyddai hyny o fudd i neb. Digon yw dweyd ein bod wedi cael eisteddfod ragorol yn mhob ystyr, a throdd allan yn dra llwyddianus. DEMOPHOON.
BANGOR-IS-Y-COED.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
wnaeth hyny ridiin niwed i neb ond iddo ef ei bun—y gall dvii ymgndw rhag pechu, a byw yn ddllwiol hell ras Duw. Ar system Pilagiuf y sylfaeivid James Arniin ei athrawiaetli, fel ag y sylfaenoda John Calfin ei atlii-awiaelh ar svniadau Awstin, esgob Hippo. Gad aw odd Pelagius ei wlad ei hun pun "edd yn lied Îemwc, ac aeth i'r Dwyrain. Agricola a gyhoeddodd athrawiath Pelagius gyntaf yn y wlad lion. Nis gaUasai y Cymry ei gwrthsefyll, felly anfonasant am help rhai o'n cydgene <1 ot-dd yn byw yn Llydaw, yn Ffiainc, a daeth Garmon, a Lupus drosodd. Glaniasant. yn Llundain, a daethant yn mlaen tua Chymru. Dywedir iddynt fod yn ardal Cropsyswaitt. a phan oedd rhyw ddyn yn cabin at,htawiaeth gnu; ac yn difenwi y gwyr da. yn duisyniwyth dyna'r ddaear yn suddo o dan ei balas, ac yn y fau aeth yn llyn d IVfr, a gelwir y lie hyd y dydd hwn yn Llynelys Hyddaf yu meddwl am Garmon a Lupus bob tro y byddaf yn mvned drwy y station h6no. Ma,e lie gerllaw y Wyddgrug, a adnabyddir w th yr enw Maes Garmon, hyd heddyw oblegid i'r ddau esgob hyn galouogi'r Cymry me wn b wydr yn erbyn y Picts a'r Scots, a chael buddugnliaeth arnynt. Daw y lie uchod o dan ein sylw yn y lie nesaf niewn cysylltiad ag Awstin Fynach. Ar ot i'r Saeson drawsfeddianu coron Lloegr, anfonodd y Pab, Gregoii Fawr, Awstin yma i begethu yr efengyl i'r Saeson ar gais Berths, fel mae yn ymddang"s, gwraig Ethelbert, Brenin Kent, a merch Cherebert, brenin Paris. Vr oedd hi yn wraig Gristion- ogoL Daeth yma yn y fl. 596. Yr oedd Rhufain wedi ymlygru yn fawr erbyn hyn. Honai esgob Rhufain awdurdod ar bawb. Greogri Fawr a, sefydlodd y Canon of the Mass" fel y gelwir ef. Yr oedd y" purdan," yr halen swynedig," "y croel"au a'r delwau," gweddio ar seintiau," &c., wedi dod i fewn erbyn hyn. Awstin Fynach ddaeth a Phab- yddiaeth gyntaf erioed i'r wlad hon. Gwnaeth y Pab ef yn arches-gob Prydain. Pan y cafodd ef y dyrchafiad hwn, anfonodd at esgobion y Cymru i ofyn a wuaent hwy gydnabod y Pab yn ben bngail, ac yntau yn archesgob. Yr oedd saith o e-gobion yn N ghymru-psgob Caerwrangan, Henffordd, Handaf, Llanbadatnfawr, Bang- >r, Llanelwy, a Chaergvbi—yr oil o honynt o dan ly Nùd- raeth kichesgob Caerlleon-ar-Wysg, A Dun- awd abid Bangor-is-y-coed a atebodd Awstin yn ddifloesgni, na. wnelent hwy gydnabod y Pab, nac yntau, ond y parchent bob Cristion yn ol ei radd. Ar hyn ffromodd Awstin yn fawr, a chyffrndd Ethelbert ac Elifred i gynull byddin yn erbyn y Cymry. Aeth Awstin gyda'r ddau frenin a'r fyddin tua Cuaerlleon Gawr, ac o fewn milldir i'r ddinas cyfarfu a hwy Brochwel Ysgythrog. Yr oedd byddin Brochwel yn llai o lawer, ac oblegid hyny deisyfodd amodau lied dwell, ond ni wnaent. A' hyn ciliodd Brochwei tua Bangor-is-y-cred iyrnýI v Fynach log, lie yr oedd dros ddwy fil o fynachod—gw^i duwi d Did oedd dim yn debyg iddynt i fyuachod Rhufaiu. Ar waith byddin y Saeson yn dynesuatynt, aeth y mynachoo allan i gytal f.d Brochwel i'w galonogi. Pan ganfu un o freninoedd y Saeson y gwýr hyn, gofynndd pwy oeddynt atebwyd ef mai offeiriaid y Duw gotuchaf, wedi dod allan i weddio am lwyddiant eu cydwladwyr. Pan ddeallodd hyn, digilonodd yn aruthr, ac a orchymynodd ruthro arnynt hwy yn gyntaf ac fe ferthyrwyd o weini- dogion Crist yn awr ddeuddeg cant niewn gwaed ner. heb fod ganddyot arfau na dim i'w hainddiffyn, ac Awstin Fynach yn sefyll gerllaw yn cydsynio i'w lladti. Cymerodd y gyflafan ofnadwy h'lll le yn y flwyddyn 601. Dymit'r engraifft gyntaf o'r Bwystfil Rhn- feiuig yn gosod ei ddanedd haiarn yn lighnawd tngolion y wlad. Dylai sir Flint yn anad yr un sir yn Nghymru, osod ei gwyneb fel callestr yn erbyn Pabyddiaeth, ond mae lie i ofni mai fel aralt y mae pethau yn bod-y bydd sir Fflint wedi ei henill i gyd at Babyddiaeth yu fuan, oni ddeffroa yr enwadau crefyddol. Creulon yw y Bwystfil yn n)hob oes ac yn mhQb mau. Gwaed lawer a dywalltodd, a ihyfeloedd mawrion a. wnaeth" yn erbyn pawb nad ymostvngai iddo ef. Nid oes genym hanes i Bang'»r-is-y-eoed, mamaeth pob (lysgt-idiaeth yn yr ainser gynt, godi i'w mawredd cyntefig byth ar ol yr amgylchiad uch 'd. Wrth fwrw golwg orns y lie pan yno, daeth yr ynradrodd hwnw gyda nei th i fy meddwl: Ewch i Siloli, ac ediychwch beth a wnaethum i hwnw." Fe fu Siloh am dros dri chan mlynedd yn brif og miant Palestina, ond coliodd ei gogoniant felly Bangor-is-y- coed, mae y lhayoriaeth oedd yndai wedi myned yniaith. Er fod y dorf oedd yma gynt oil vii dda, eto nid oedd yn iawn i gymaint 0 rai da fod yn yr un fan. Halen yw Cristion- ogion i fod, felly mae eisieu en gwasgaru mewlI trefn id-iynt fod fel haleu i atal llygredd yn mhob man fel en gilydd. Am- call wyd igael y" lwn system yn Trefeca, yn amser Howel Harries, ond nid oedd yn gweithio. Nid yw dyn i fyw mewn hen fynachlog, gan gadw ei hun oddiwrth y byd ond mae i fyw i gymdeithas, ac i wneud lies i'r byd. MAELOR.