Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
3 erthygl ar y dudalen hon
Cuddio Rhestr Erthyglau
3 erthygl ar y dudalen hon
CRUGYBAR.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
CRUGYBAR. €yf&rfod Llmyddol Cystadleuol.- Y mae tlawer o longyfarchiadau wedi eu rhoddi o dro i AM i'ch newyddiadur clodwiw, ond gall- Sinat g welsant y mellt fel adenydd o dan yn lied fan o u deutu, a chlywsant y taranau yn ihu'> lies y curai y creijjiau oesol eu gliniau y naill withy Hall. Onciynnghanolyddrycin wele r pregethwr yu gadael y mynydd teirnlad- wy oedd yn llosgi gan dan, ac yn ymsefydlu <ir fyuydd arall wedi ei fedyddio a gwaed, ac yn daugos "hwrdd yu y drysni"—" Oeu Duw i dynu ymaith bechodau y byd." Torodd y wawr, dysgleiriodd goleuni o'r nef, ffodd y bwganod, dystawodd adar y cyrff a'r ceiliogod, <laeth Duw i'r maes (Iw barhau). CRUGYBAR. €yf&rfod Llmyddol CystadleuoL—Y mae tlawer o longyfarchiadau wedi eu rhoddi o dro i i'ch newyddiadur elodwiw, ond gall- atf eich sicrhau nad oes neb pwy bynag yn' teiaalo ym wresocach nac yn falchach o'r CELT na phobl dda Crugybar. Gwir nad ydynt wedi ei loaagyfarch, na datgan dim o'u teiml- ladau tuag ato mewn ysgrifen fel llawer, ond y rheswra ana hyny ydy w, eu bod yn credu mai y llongyfarchiad goreu fedrant hwy roddi iddo ydyw ei dderbyn a'i ddarllen, a rhoddi &ddo 'bob cefnogaeth ac felly y maent yn jgwiaemd. Y mae i'r CELT bhddwyr selog a •Sei'Vyuwyr cyson \n Nghrugybar, a'u dytuuii- iiad ydyw am idd) lw.ddo i euill calon ein •cenrdl, drwy bachu rhmwedd a nioesoldeb, ;gweithio all an egwydd^riou t^gwch a chyf- iiawnder, dadlu ac amdditfyn rhyddid gwladol a. dw^fyddol, acha«iw ei golot'nau yn lan oddi- 'wat'li 1>yb ditrmetli a checraeth. Prydnawn a nos Luu, y 17eg o Meli., cynnliwyd cyfarfod lleuyddol cystadleu il yn JSJghrugybar. Llyw- jddwyd yu dueheuig a ciiaumolad wy iawn "M,a y I>. Richards, y gweinidog, a chlorianwyd yr ymgeiswyr a/ y gwahauol destynau gau Mti. T. Edwards (t^rwerth), Llandilo a D. Lewis (Eos Dyfe ,), YstaJy- fera. C=tfwy t cyfa>fod da; pawb yn teirulo wrth eu bodd. Ofer fydd .i i ni gaiuuol llawvr ar y d.iau feirniad. Nid rha.id iddyut wrth ein caniuohaeth ui; ond gailwii ddweyd hyn, iddylit wneud eu rlian yn matroroi. Yr oedd lorwerth yn ei h wyiiau goreu; ni chly w- 8om ef erioed yn well. JL»iau y cotir ei an- ■-erchiad ar ddechi eu y cyfarfo i hwyrol gan llawer am amser maith. Yr oedd Eos Dyfed :yu ei fan goreu hefyd. Aeth yntau ti wy ei txau yn fuddbaol i bawb—peth na wneir yn ami. Datganodd ami yw ddarnau yn ystod y ddau gyfarfod nes swyno y gynuiieiclfa. Diau fod dyfodol llwyddiauus o'i flaen. Y mae yn feddiauol ar alluoedii i rag' >ri. Uu achwyuiad gly w.som ui ar y cyfarfod, sef fod y till yn oruaod amfyned i mewn—chwe cheiniog i bob hyn, iddyut, wneud eu rlian yn matroroi. Yr oedd lorwerth yn ei h wyiiau goreu; ni chly w- 8om ef erioed yn well. JL»iau y cotir ei an- ■-erchiad ar ddechi eu y cyfarfo i hwyrol gan llawer am amser maith. Yr oedd Eos Dyfed :yu ei fan goreu hefyd. Aeth yntau ti wy ei txau yn fuddbaol i bawb—peth na wneir yn ami. Datganodd ami yw ddarnau yn ystod y ddau gyfarfod nes swyno y gynuiieiclfa. Diau fod dyfodol llwyddiauus o'i flaen. Y mae yn feddiauol ar alluoedii i rag' >ri. Uu achwyuiad gly w.som ui ar y cyfarfod, sef fod y till yn oruaod amfyned i mewn—chwe cheiniog i bob cwidd ond pobl na fuant yn y cyfarfod oedd y rhai yna, a phobl nad oeddynt yn gweled dim gwerth yu y bwyd a ddarparwyd ar eu .cyfer. Cafodd pob un oedd vn y cyfarfod, hyd y gwelsom ni, eu llwyr foddloni, a hoffent gael cyfarfod tebyg etoyn fnan, pe ceid lie cyfleus heb dt addoliad i'w gynal. Credwn nad- ydyw ty Dduw ddim ynlIe i gynal cyfar- fodydd o?r fath, er nad oes dim yn llghoed a cheryg y ty ynddynt eu hunain, ac er nad oes dim yn y cyfarfodydd eu hunain i luddias hyuy. S UN OEDD YNO. f :"11 EISTEDDFOD NARBERTH. Cynaliwyd yr Eisteddfod hon ar gae gerllaw y Plain Dealings road, mewn pabell eang, Mehefiu 18, 1878. Beirniaid y canu oedd Owain Ataw ac Eos Morlais. Y rhyddiaeth a'r farddoniaeth, Proff. Edwards. B.A. (Loginfab). Galwodd yr arweinydd--Y Parch. B. Thomas (Myfyr Einlynj, ac yn wir arweinydd da neillduol ydyw (ail Myn- yddog), ar J. B. Bowen, Ysw., A.S cadeirydd y boreu, i ddechreu ar ei waith, yr hyn a wnaeth mewn modd arabaidd iawn. Y peth cyntaf oedd anerchiadau gan y beirdd. Ymddangosodd dau, Mr. F. Morgans, Lan. Lampeter; a Mr. W. Edwards, Haverfordwest College. Cystadleuaeth ar ganu Mentra Gwen, gwobr 10/6, 6 yn cystadlu, goreu Elizabeth Morris, Llanllydwen. Y Gan Ddigrif oreu, 7 yn cystadlu, goreu Joseph Spurry, Caerfyrddin. Y gan oreu i Efordd haiarn Maen- clochog, Jgwobr 10/6, 3 yn cystadlu, goreu Mrs. Howell (Ceridwen Dyfed), Dinas Cross. Canu y Triaw.l, "Arnat ti y gorphwys pob enaid," 2 harti yn cystadlu, goreu y tri Cerddor. Ehoddodd Madame Edith Wynne wobr o 10s. i Miss M. A. Jones, St Peter's St., Caerfyrddin, un o'r parti cyntaf-yr oedd y gantores enwog yn gweled teil- yngdod yn Miss Jones. I'r cor o blant a ganont oreu "The Sleigling Glee," gwobr £ 2 2s, g6reu cor Nrrberth; gwobrwywyd yr arweinydd gan Miss Maltby Cheltenham. Canodd Madame Edith Wynne yn swynol a theimladol dros ben. Beirniadaeth ar y Farwnad oreu i'r diwdddar Barch. B. Thomas, Narberth, givobrk.1 ls,, 4 yn y gystadleuaeth hon,r hanwyd ywobr rhwng E. T. John (Ieuan Dyfed), Merthyr, a W, Beavan, Clydach, Swansea. Gwobrwywyd yr ysgrifenydd D. Fisher, gan Miss Thomas, wyres i'r diweddar Barch. B. Thomas. Cystadleuaeth" Storm the Fort of Sin," gwobr E2 2s., (y cyfansoddwr W. T. Samuel, 14 Nott Square, Caefyrddin), l5 yn cys- tadlu, goren cor Pembroke Dock; gwobrwywyd Mr. Davies, yr arweinydd, gan Mrs. W. R. H. Powell. Cyfarfod y Prydnawn. Cadeirydd W. Davies, Ysw., Haverfordwest. Cystadleuaeth ar brif ddernyn y dydd, 0! mor fawr yw y dyfnder." gwobr £20, a. medal arian i'r arweinydd, 4 c6r yn cystadlu, goreu Pembroke Dock, ail oreu C6r Undebol Caerfyrddin. Gwobrwywyd yr arwein- ydd, Mr. David Andrews, gan Miss Davies, Spring Gardens, Htverfordwest, sef unig ferch y Parch- edig Gadeirydd; a Mr. D. Francis, Morriston, Swansea, gan Mrs. Rock, Ashdale, ail wobr E5, (y rhtiswin fod y prif ddarn yn c'tel ei obirio hyd y prydnawn oedd absenoldeb Eos Morlais, ond cyrhaeddodd gyda'r Train 12 o Bristol). Beirn- iadaeth ar y Farwnad oreu i'r diwedaar Barch. W. Lloyd, Narberth, dwy yn y gystadleuaeth, goreu Cleridwen Dyfed. Oystadleuaeth yr unawd Deuorol, o ddewisiad y Dadgauwr, gwobr 10/6, 7 yn cystadlu, goreu F. E. Wade, Swansea, Am y denawd goreu, "I've wandered in dreamed," gwobr 10/6, un parti ddaeth yn mlaen, ac yr oedd yn deilwng o'r wobr. I'r cor o'r un gynulieidta a ganont oreu "Trinity," gwobr £ 2 2s. goreu cor Presby teraidd, Tenby; gwobrwywyd yr arweinydd, Mr. Roberts, gan Mrs. Brewer. Am y pedwarawd goreu, Taflaf fy meichiau ar yr Arglwydd," gwobr £ 1 Is., 2 barti yn cystadlu, rhanwyd y wohr rhyngddynt; y ddau barti o Gaerfyrddin. Beirniadaeth ar y Traetuawd goreu ar Hanes Hen Gastell Narbertli, 4 yn cystadlu, goreu Mr. Evan Davies, Compton House, Fishguard. Can- wvd v Softly Sighs, gnn Madltme Edith Wynne, yn ddylanwadol neillduol. Am yr Araeth Ddi- fyfyroreu, gwobr 5s. rhanwyd ywobr rawng J. M. Henry, Athrofa Aunibynol y Bala, a J. Salmon, Nebo. Rliedeg ton ar y Tonic Solfa ar yr olwg gyntaf, gwobr 5s., 9 yn cystadlu, goreu J. B. Arthur, Caerfyrddin. Callu Gwalia Wen, goreu cor St. Clears; gwobrwywyd Mr. James Davies, yr arweinydd, gan Mrs. Powell. Cafwyd cyngherdd ardderchog yn yr hwyr, pryd y canwyd, ac yr aii-ganwyd, amryw donau. Caf- wyd diwrncd da yn ngwir ystyr y gair, yn gerdd- orol, barddonol, traethodol, ac areithyddol, fel. y mae ein meddwl yn sychedu am y fath wledd eto. Ascanas.
PENYGROES.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Boddodd llanc yn Ffestiniog y Sul divveddaf tra j yn ymdruuhi. Rhybudd eto i dorvvyr y Sabbath. j PENYGROES. Cyngherdd. Nos Sadwrn, Meh. 30, cynal- iwyd yr uchod tnag at gynorthwyo gweddw y diweddar R. 1. Jones, yr hon sydd wedi ei gadael yu amddifad o briod, gyda 4 o rai bM" ond nid yw pobl Peiiygroes wedi anghofto dwyn beicbiau eu gilydd." Llywyddwyd y cyfarfod gan y Parch. J. C. Jones, ac arwein* iwyd gan Llew Llwyfo. Y peth cyntaf oedd ton gan y band, yn hynod dda, y rhai a waa- auaetheut yn rhad; 2 Anerchiad gan y llyw. ydd, yn fyr a phwrpaaol iawn 3 Can gan LI. Jones; 4 Ton gan y Cor o dan arweiniad H. Joues; 5 Can gan Miss Morris, Penygroes, yn swynol iawn; 6 Ton gan y band yn dda fel arfer; 7 Can gan LI. Jones yn ardderchog iawn; 8 Ciingan Llew Llwyfo yn ei hwyl oreu; 9 Beirniadapth ar y Beddargraff i R. I. Jones, goreu o bentwr anferth oedd Mawrth- fab; 10 Deuawd gau LI. Jones a Miss Morris; 11 Deuawd ar y piano gan Miss Mellor a J. Roberts o Gaernarfon; 12 Can gan LI. Jones; 13 Ton gan y Cor dan arwelniad W. Thomas. Terfynwyd y cyfarfod trwy datn diolchgarwch i'r rhai a wasanaethodd. Cafwyd cyfarfod rhagorol, a chynulliad da. R. R. JONES CLARACH. Nos Fawrth diweddaf oedd y noson benodedig i Ossian Davies draddodi ei ddarlith benigamp ar Babyddiaeth, neu ys geilw efe hi "Y Bwyst- fil Rhufeinig." Trwy garedigrwydd y brodyr e" y Methodistaidd yn Penygarn, cafwyd benthyg. Y" eu haddoldy eang i gynal y cyfarfod. Etholwyd Mr. James, (xlanffrwd, i'r gadair. Dywedai Mr. James fod llawer ofwysttilod yn bod, ond nad oedd yr un gwaeth, mwy ysglyfaethus a. gwaedlyd na'r "Bwystfil Rhufeinig." Ynåi galwodd ar Mr. Davies i draddodi ei ddarlith. Gosodasom. ni ein bucket o dan y tap, gan fedd- wl mai o bibell y disgynai i ni ei lonaid; ond cyn ein bod wedi cymwys leoli ein hunain i wrandaw, wele ffynonau dyfnder mawr ath.. rylith a hyawdledd yn ymrwygo, a ffenestri y nefoedd yn vmagor, a'r rhaiadrau chwyrnlifol yn ysgubo y bwced bychan o'i flaen i ganol moroedd darfelydd mewn mynyd, gan ein gad- ael yn nghanol diluw o'r ymadroddion mwyaf barddonol, darluniadol, ac effeithioi a glywsom erioed. Nid rhyfedd genym yn awr fod Mr. Davies yn cael ei wahodd i gyfarfodydd mawr- ion a blynyddol. Ynfydrwydd fyddai ceisio rhoddi darnodiad o'i ddarlith. Yr oedd ei an- athemas ar y "Bwystfil Rhufeinig" yn nerthol a chwir iawn. Da oedd genym ei glywed yn rhoddi sgwrfa i'r Pabyddion Protestanaidd sydd dra lluosog yn ein dyddiau ni. bywed- odd air gwerthfawr wrth y gwragedd a'r gwyr- yfon a wisgant groesau ar en cyrtt'. Dywedai eu bod wrtfi eu harfer yn rhoddi He i'r thin edge* o Babyddiaeth ddod i mewn. Ymaith a'r crpesau, ferched allwyl. Yr oedd ei araeth yn wir ymatferol a phwrpasol, ac yn cael ei thraddodi yn frwdfrydig o dda. Ymadawodd p iwb o dan arwyddion o lwyr foddlonrwydd. Rhwyrld hynt i Mr. Davies. Aberystwyth. lOAN DDERWEN o Fox. ■■i-iv i LLANBEDR PONTSTEPHAN. v Cynaliodd yr Aunibyuwyr eu Cymatifa Ysgolion eleui yn S >ar, Llanbedv, pryd yr ymgaBglodd torf yn ri^'hyd, no 'yr oedd y dydd yn hynod ffafriol. D"eth 6 yBgol yn Jighyd, set Elpenezer, LlunfairCapel yr eriy, Batliel, a lSoar; a'r holwyr oeddynt y Parchn. Jones, Puntycolyn, ao Edwards, Llanhad- arn. Declireuwyd cyfarfod y liorou am 8-30, ac adroddodd ysgol Bothel benod o'r Ephesuaid, a holwyd hwynt gan Kd- wards, Llanliadara, ac yna canasaut d6n oSwp y Jnbili 1"u ail adroddodd ysgol Capel yr trw y burned benod o'r Actati a holwyd hwy gan Jones, Pantcelyn, ac yna canasaht yr anthem Llawenychwn, aorfoleddwn. Ynolat adrvddodd ysgol Jjlah- fair 2 Cor. ii., a howyd hwy gan Mr. Jones, ac yna oanasant yr aathem, Molwoh yr Arglwydd. Yll y prydnawn daeth ysgol Ebenezer yn mlaen ac adrodd- as ant Luc xv., a holwyd hwy gan Mr. Jones, ac yna oanasant yRequiem er cof am Ieuan Gwyllt. Arweiniwyd hwy yn feistrolgar dros ben. Yna daeth ysgol Soar yn mlaen ac ad- roddasant Dat, iii., a holwyd hwy gan Mr. Edwards eyn dechreu y benod canaaant Dyddiau Hyfryd, ac aroi gorphen Molwch yr Arglwyd(l. Am ehweeh yn yr hwyr pregethwyd gnu Jones ac Edwards yn hynod effeithioi. Y tonan a gan- wyd oeddynt Brooklyn, Alma, Lyons, a Glanyralon. Mor hyfryd oedd gweted cynulleidfa mbr tuosog o aelodau Ysgol Sabbitthol Wedi ymdrechu gyda l' adrodd a'r oanu. Gobeithio y gwneir mwy t) ymdrech o blaid yr Ysgol Sabbatol rhagllaw. BpdilicuL Dychrynwyd y druf hon yn fawr dydd Mawrth, M«h. 25, oddsntu 3 o'rgloch, drwy son fod John Priee, baeh- g«n oddeutu 18 bed, mab John a Mary Price, Mountain, ger y dref hou, wedi boddi wrth ymdrochi yn afon Teiii. Teliygol na fedrai nolio fawr, ac iddo tyued i bwll rhy ddwfn i ddod o hono. Buwyd am gryn amsor yu msthu a chael y corff, ond o'r diwedd llwyddodd Mr. Evan Davies i'w gael. Y malp, ei deulu mewn hiraeth mtwr ar ei ol. Gladdwyd ef ydYdll Gwtiuer caulauol ju Lta&todr.
O'N LLUESTDY AR ODREU HIRAETHOG.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
-c lad offeiriad gyda'r aracan o ddysgu'r gwlad- fawyr i datiu tnaen.a throsol yu beth anrhyd- eddus, ond yr oedd hyny i beidio "A'r an- wastad yu wnstadedd." Y mae boreu bendi- gedig ymweliad y "garpg a dorwyd o'r tuyuydd" gerllaw, ac y mae uieirw ysbrydol y myoydd-dir hwii i glywed lleferydd Mab Duw drvy weinidogaeth afaelgar, ysgrythyr- ol, a didderbynwyneb rhyw Thomas Ellis (O ,anfarwol goffadwriaeth), wrth y drws, ac ym- •ddengys rhyw Williams o'r Weru fel angel yr Arglwydd oflaen yravdalwyr anwybodus hyn cyu hir; ac felly, mae geuym rywbeth gwell .a rhagorach i'w ddweyd am v lie liwn erbyn heddy w. Toiniiodti ami un o'r brodorion o dan weiu- ldogaefch y tad a'r mab teilwng a fu'n eu ougeilio, a'r eiddo Mr. Edwards, yr hwu, yn rgliy(la Mr. Ellis o Langwrn, o gynweinidog- Jon y He, ydynt yn aros hyd heddy w, a gair ua iddyut gan bawb, a chan y gwirionedd ei hunan. ac nid llai ei barch a'i ddylanwad ydyw y gweinidog llafurus presenol, Mr. John. Teimlodd lluaws mawr ag sydd erbyn heddyw wedi gadael yr anial yu Hin," o dan ddylanwad eu gweinidogaeth gleddyf yr ysbryd yn tori trwodd hyd wahaniad yr enaid ar ysbryd. Dygwyd hwy i grynu at odreu Sinat g welsant y mellt fel adenydd o dan yn lied fan o u deutu, a chlywsant y taranau yn ihu'> lies y curai y creijjiau oesol eu gliniau y naill withy Hall. Ond yn nghanol y ddrycin wele r pregethwr yu gadael y mynydd teirnlad- wy oedd yn llosgi gan dan, ac yn ymsefydlu <ir fyuydd arall wedi ei fedyddio a gwaed, ac yn daugos "hwrdd yu y drysni"—" Oeu Duw i dynu ymaith bechodau y byd." Torodd y wawr, dysgleiriodd goleuni o'r nef, ffodd y bwganod, dystawodd adar y cyrff a'r ceiliogod, daetb Duw i'rmaes (Iw barhau).