Y Celt

y Dr. am y fasnach ofnadwy yma sydd ynmeddwi a gwallgofi dynion i'r trueni, ac y bydd ei gefn ati o hyn allan, ac nid ei wyneb siriol. Ar ei ol cafwyd anerchiad maith a phwrpasol gan Mr. Fowler, yr hwn sydd yn ynad heddwch cyflogedig i'r dref. Yr oedd y cynrychiolwyr yn teimlo, yn lied sicr genyf, wrth ei glywed yn siarad mor hyf a nerthol dros gael yr ysgolion. Pywedai oddiar brofiad dyddiol am drueni y dos- barth isel, ac nad oedd ganddynt yn bresenol yr un lie i aufon y plant yma iddynt; ond ar ol iddynt gael sefydliad priodol, y buasai ganddynt galon wedi hyny i ddanfon ar eu hoi i'r prif- Hyrdd a'r caeau. ac i ystrydoedd a chonglau heol- ydd ein trefydd, a'u denu i mewn i gael cartref cysurus, i'w dysgu a'u hyfforddi mewn pethau gonest a gweithgar gogyfer a dyfodol Ilwyddianus bywyd. Ar ei ol siaradodd ein cydwladwr parchus ac anrhydeddus, Mr. Williams, Gwaelodygarth, mewn araeth lawn o gydymdeimlad, ac anarferol o awyddus i gael y sefydliad yn ffaith, er codi y tlawd o'r llwch a'r anghenus o'r domen. Gyda hyn dodwyd y cynygiad i fyny, a phasiwyd ef yn unfrydol, sef Bod Ysgol Weithgar arall i sir Forganwg a'r cylchoedd yn angenrheidiol." Wed'yn pasiwyd amryw benderfyniadau eraill, a siaradwyd arnynt gan Mri. Bell. C. V. Crabbe, Jones, a'r cadeirydd; a dymuniad mwyaf trwyadl y gynadledd oecfd i gychwyn yr ysgolion, er mwyn cael lie i ddysgu arabiaid ein trefydd poblog. Gohirlwyd y gynadledd hyd ddydd Llun, y 15fed o Gorphenaf, er cael cyfarfod lluosocach a barn addfed i ddechreu y gwaith. SEFYDLIAD T DEILLION. CynaHodd y sefydliad uchod ei gyfarfod blyn- yddol eleni yn y Music Hall, nosLun, Meh. 17eg, o dan Iywyddiaeth y Maer, Mr. Thomas. Ar yr esgynlawr yr oedd y Parchn. Dr. Rees. W. Jones, J. G. Gauntlett, W. A. M'Allan, Dr. E. Davies, Mri. C. R. Daniel a Joseph Hall, yr ysgrifenydd. Cafwyd anerchiad agoriadol rhagorolgan y Maer, pan y cyfeiriodd yn dyner at sefyllfa y deillion, nad oeddynt hwy yn medru gweled harddwch a phrydferthwch natur, a gebeithiai y byddai hyny yn ddigon i dynu allan gynorthwy a chydymdeim- lad oddiwrth bawb all, er rhoddi addysg i'r plant deillion a chynorthwy i eraill. Yna darllenodd yr ysgrifenydd y cyfrifon a'r adroddiad am y fl. Ar y cyfan yr oedd yn adroddiad da iawn, pan yr ystyriom fod yn ddyledus i'r trysorydd £ 369. Er dechreu y flwyddyn talwyd ymaith o'r ddyled oedd yn sefyll £236 3/0, yn nghyda phob treuliau perthynol iddi am y 12 mis diweddaf, fel nad oes yn aros ond X132 17/0 yn bresenol. Felly, gobeithio y bydd i'r eglwysi a'r dyngarwyr glirio ymaith y gweddill o'r ddyled, er i'r deillion, druain, gael eu ty yn rhydd. Cynygiwyd gan y Parch. J. G. Gauntlett fod i'r cyfrifon a'r adrodd- iad gael eu hargraffu, a'u dosbarthu i'r tanysgrif- wyr ac eraill, fel y byddai y pwyllgor yn gweled oreu. Dywedai y dylasai Ý gwyr ieuainc ddyfod allan i gymeryd rhan yn yr achos bellach—ei fod ef wedi bod er's blynyddoedd ar yr esgynlawr yn eymell am roddion a help at y sefydliad. Eiliwyd ef gan y Parch. W. A. M'Allan gyda nerth, ac speliad dwys am fwy o haelioni yn y dyfodol. Hefyd siaradodd Dr. Bees, Dr. Davies, W. Jones, ac eraill, yn yr un cyfeiriad, gyda dymuniadau taer a gweddïau am lwyddiant ar ran y deillion. Canodd cor y deillion yn f endigedig amryw donau yn ystod y cyfarfod, ac ar y diwedd casglwyd at y drysorfa. PEOFFESWE PARRY. Bwriedid cynal daugyngherddmawreddog yn y Music Hall dydd Iau, Meh. 20, gan Dr. Parry chor detholedig o Aberdar, yn nghyda'r myfyr- wyr o'r Brifysgol, a'r boneddigesau enwog Miss Hattie Davies a Miss Lizzie Evans, a'r enwogion Eos Morlais, Mr. Lucas Williams, a Mr. R. C. Williams, yn nghydag amryw grythwyr proffes- edig. Dyna ddigon o sicrwydd am gyngherddau tuhwnt i feirniadaeth y llymaf. Da oedd gftn bawb o'r lie yma, a phob lie arall o ran hyny, weled Proff. Parry wedi cael ei ddyrchafu a'i an- rbydeddu i fod o hyn allan yn Ddoctor Derdd- enaeth," a dymuniad ei gyfeillion yma, ydyw iddo eto fyned uwch, uwch hyd nes cyrhaedd y gradd o archddoctor, os oes y fath radd i'w gael, fel sydd gan Eglwys Loegr o archddiacon ae archesgob. Hir oes gaffo y Dr. i wisgo yr an- rhydedd a enillodd trwy lafur caled llawer o flyn- yddoedd, a bydded iddo fod o fendith anrhaethol i gerddoriaeth foesol a chrefyddol y cysegr. Gwnaeth yr oil o'r cantorion ychwanegu y waith hon eto at eu poblogrwydd blaenorol. Clywsom un sydd yn ystyried ei hun yn gryn gerddor yn dweyd na chlywodd well canu erioed. Trueni fod cynulliad y prydnawn mor fychan. Y darn a fwriedid ganu yn y prydnawn ydoedd "Jeru- 9 salem," ond gan na ddaeth ond tua 50 yn nghyd ni aed yn mlaen ond am ychydig. Ar ol iddynt ganu am beth amser, rhoddodd Dr. Parry o flaen yr ychydig oedd yn bresenol y priodoldeb o beidio myned yn mhellach felly unwyd, a chadd pawb eu harian yn ol ond y rhai oedd yn dod i'r cynull- iad hwyrol. Trueni na fuasai y cyfeillion hyny oedd a llaw yn y gwaith yn rhoddi yr un cyhoedd- usrwydd i'r cyngherdd cyntaf ae a roddasant i'r diweddaf yn yr hysbysleni a osodwyd ar y mur- iau. Trwy yr anffawd collodd ein trefwyr wledd o'r fath oreu yn ngholli Jerusalem; ond er- byn cyfarfod yr hwyr, cafwyd yr Hall wedi ei llenwi, pryd yr aed trwy Blodwen." Ystyrir Jerusalem a Blodwen yn ddau gampwaith y Dr. Bydded i lu mawr o'n cydwladwyr osod eu nod ar fod yn Ddr., a phenderfynu ei feddianu. W. D. LLANFAIRCAEREINION. Diau y bydd lluaws o ddarllenwyr y CELT, Mr. Gol., yn barod i ofyn wrth weled yr uchod; Y cyfaill, pa fodd y daethost ti yma ? o herwydd mai anfynych yr ymddengys ar ddalenau unrhyw newyddiadur; ond er hyny, y mae yn gyfryw ac y byddai gair yn awr ac eilwaith oddiyma yn foddhaol. Saif Llanfair tua clianol sir Drefald- wyn, wyth milldir o'r Trallwm, ar lan y Verniew, (yr hon a lifa trwy y dref), ac amgylchynir y dref gan fryniau lied uchel, pa rai a chwanegant at brydferthwch y lie, ac a wnant y goIygfeydd yn. rhamantus. Y mae yn dref henafol. Arweinia ei hanesiaeth yn bell iawn, ond ni chaniata eich gofod i ni wneud sylwadau arnynt. Mse y dref hon yn ystod y blynyddoedd diweddaf wedi myned dan welliantau dirfawr, ac wrth gwrs, fel Ilawer o drefydd eraill, yn agored eto i lawer yn y dyfodol. Ac er mwyn gwneud un gwelliant, sef cael lampau ar hyd yr heolydd, cynaliwyd :is! ■IJ CYNGHEEDD MAWEEDDOG yn y Board School, pryd y cymerwyd rhan ynddo gan gor y lie, dan arweinyddiaeth Mr. J. P. Harris, yr hwn a wnaeth ei waith yn ganmolad- wy. Cafwyd dwy neu dair o ddeuawdau (duets) gan y Mri. C. Gittins a T. Evans, a chan E. Griffiths a Miss Ellis. Chwareuwyd y p-iano gan Miss Richards yn rhagorol o drefnus. Cadeiriwyd gan F. B. Jones, Ysw., Pentre, yr h;wn a wnaeth sylwadau byr ond pwrpasol. Cynygiwyd diolch- garwch i'r cadeirydd gan Dr. Evans, ac eiliwyd gan J. Richards, Excise Officer, yna ymadawyd, a phawb yn ddiameu yn dymuno cael cyfarfod o'r un natur yn fuan eto. GWYL AGORIADOL SILOH. Addoldy perthynol i'r Annibynwyr, yn nghylch- daith Llanfair, ac o dan weinidogaeth y Parch. D. S. Thomas, yw yr uchod. Penderfynodd yr eglwys hon dynu i lawr yr hen addoldy, ac adeil- adu un mwy eyfleus. Ymddiriedwyd y gwaith i Mr. D. Humphreys, adeiladydd, yr hwn hefyd oedd y cynllunydd, a gorphenodd ei waith yn dra chanmoladwy. Ac ar y dyddiau Mercher a Iau, Meh. 19eg a'r 20fed, cynaliwyd yr wyl agoriadol, pryd y daeth y gweinidogion canlynol i'n gwasan- aethu yn yr ArglwyddParchn. J. R. Roberts, Aberhosan; Owen Evans, Llanbrynmair; Josiah Jones, Machynlleth; a John Rbberts (J. R.), Conwy, Parch. J. R. Roberts, Aberhosan. Pregethwr teimladwy, a meddai iaith goeth, blethedig, sylwadau cryno a nerthol, ac yr oedd yn traddodi hefyd gyda nerth yn yr addoldy ac ar y maes, yn gryf ac yn beroriaethus a diameu genyf y bydd mewn ychydig o amser yn un o enwogion cyman- faoedd y Cymry. Parch. Owen Evans, Llanbrynmair. Meddyl- iwr cryf, ieithwr da, traddodwr blasus a theimlad- wy, a diau y bydd ei gynghorion a'i sylwadau yn adseinio am amser maith yn nghlustiau y rhai a'i clywsant. Parch. Josiah Jones, Machynlleth. Pregeth- wr mwyn, effeithiol, a dylanwadol. Pregeth gywrain, ysgrythyrol, ac yn orlawn o'r tan cref- yddol; ieithwr cywir, heb fod yn farddonol a chlogyrnaidd; ac yn ddiameu, bydd ei wasanaeth Ily yn dderbyniol ac yn gymeradwy gan breswylwyr yr ardaloedd hyn eto yn y dyfodol, a hir y cofir am ei bregethau coeth. Parch. John Roberts (J. R.), Conwy. Ni raid i J. R. wrth lytbyr canmoliaeth, am fod ei enw eisoes yn household, 'woTd trwy Dde a Gogledd Cymru, a'i weithiau yn adnabyddus i hen ac ieuanc. Diddadl ei fod yn un o'r rhai mwyaf derbyniol yn y partbau hyn. Yr oedd ei bregeth- au yn goeth, manwl, a didderbynwyneb; ac fe fydd adgofion am y cyfarfodydd hyn eto yn fen- digedig. 0 bosibl y dylaswn grybwyll Lfod y Parchn, Josiah Jones, Machynlleth, a John Roberti-, Conwy, wedi pregethu yn ystod y cyfarfodydd ya Seisnig, am y rheswm fod llawer yn y cymydog* aethau byn wedi dyfod o Loegr, ac wedi eu b.am" ddifadu o'u manteision, ac felly trefnwyd darpai » iaeth ar eu cyfer; ao y mae y Parch. D. Thomas, y gweinidog, yn bwriadu o hyn allv, cael Seisnig yn fisol. Dechreuwyd y gwahanol oedfaon gan Evanili Llanbrynmair Roberts, Aberhosan; J. R.; Q Mr. E. Morris, Plasiolyn. Rhoddwyd yr emyna- allan gan y gweinidog. Cafwyd oedfaon gogOE* eddus trwyddynt, cynulleidfaoedd da, pregetbac da, tywydd da, a chasgliadau da, a derbyniwyd caredigrwydd neillduol oddiar ddwylaw yr aelod- au. Gobeithiwn y bydd y eyfarfodydd byn yR. perarogli trwy yr holl ardaloedd, ac y bydd yit had yn cael dyfnder daear, ac yn dwyn ffrwyth i fywyd tragwyddol. W. PARRY. HYN A'R LLALL 0 GEREDIGION. Cymanfa Ysgolion y Bedyddwyr,—Cynaliwyd1 j gymanfa uchod eleni yn Llwyndafydd, a Cej. newydd, dydd Llun y Sulgwyn. Adroddwyd, Q chanwyd yn bur dda, gan yr ysgolion canlynol-- Ceinewydd, Aberaeron, Cwrtnewydd, Brynhafod, a Llwyndafydd. Yr arholwyr oedd y Parchn, Hughes, Rhandir; Roderick, Ceinewydd; H Da-vies, Llanddyssil. Gofynodd Mr. Daviesi Ysgol Cwrtnewydd, beth oeddynt yn feddwl wrth fedyddio'n ewyllysgar ? Yr atebiad boddhaoloedd hwn, Bedyddio o'u bodd, ac nid trwy force, fel, bedyddio baban. Hefyd dywedodd Davies, mai; trochiad oedd bedydd yr "Ysbryd Glan." Dywetfi yr ysgrythyr, Ac efe a welodd Ysbryd Duw yn disgyn fel colomen, ac yn dyfod arno ef." Pa foddi y gall y brodyr trochyddol gasgla y fath syniadaa mympwyol ? Cymanfa Undebol Ysgolion yr Annibynioyr> Cynaliwyd y gymanfa uchod fel arfer yn nghapel eang Aberaeron, dydd Iau, Mehefin 13. Yn I nghanol y gwlybaniaeth a'r tywydd garw, cafwyd un o'r diwrnodau mwyaf dymunol, hyfryd, ac hafaidd. Yr oedd anian oil yn fyw, a cherddor- ion Hon y llwyni mewn rhyw adnewyddiad ys- pryd yn arllwys allan yr alawon swynol nes tanio pob calon a cherddoriaeth fyw. Daeth yr ysgol- ion oil yn nghyd fel arferNeuaddlwyd, Myd- roilyn, Llwyncelyn, Llanon, ac Aberaeron. Ac aeth yr ysgolion trwy eu gwaith yn rhagorol dda. Yr oeddwn yn meddwl wrth weled Aberaeron wedi casglu holl gerddorion y gwahanol enwadau y dref yn un c6r, y buasent yn myned trwy rhyw waith gorchestol; ond a dweyd y gwir, nid oedd- ynt fynuâ safon ein dysgwyliad. Yr oeddwn yn dysgwyl i c6r undebol fel Aberaeron ganu yr an- them fawreddog, Wylwn, Wylwn," nes gwefrei- ddio'r dorf. Clywsom lawer gor llai eu rhif a llai eu manteision na ch6r Aberaeron yn cann yr an. them uchod nes gwneud cynulleidfa yn foddfa o ddagrau. Dylem fel ysgolion wrth ganu anthem- au a thonau, nid yn unig canu a'r deall, ond gwneuthur ymdrech egniol i ganu a'r yspryd, fel byddo'r meddwl sydd yn gorwedd yn yr anthem yn cael ei drosglwyddo i'r gwrandawyr. Yr ar- holwyr oeddynt Parchn. Davies, Glynarthen; Jones, Cilcenin; Prytherch, Wern; a Jones, Llwyncelyn. Cyfarfod Chwarterol Wesleyaid Ceredigion.— A gynaliwyd yn nghapel Ficar, Mydroilyn, ar y dyddiau Mawrth a Mercher, Mehefin 18 a 19. Y Pregethwyr gwahoddedig eleni oeddent y Parchn. Davies Cilgwyn; Roberts, Ystradferia; Davies, Pontrhydygroes; a Pugh, Llanbedr. Cafwyd pregethau grymus, ac amlygrwydd helaeth o Dresenoldeb yr Arglwydd. Mydroilyn yn Brynhafod.—Dydd Sul, Mehefm 23, ymwelodd Ysgol Sabbathol Mydroilyn a'r lie uchod. Canodd y plant dair ton dan arweiniad J- Davies ac adroddasant y Pwnc bach, (Dydd y farn). Hefyd canodd yr ysgol fawr ddwy an- them dan arweiniad y cerddor galluog D. J.' Evans (Mydian), ac adroddasant y bedwaredd benod o'r Hebreaid. Arholwyd y ddwy ysgol gan. y Parch. D. Hughes, Rhandir. Aeth yr ysgolion • trwy eu gwaith yn rhagorol. OlLYNUN.