Y Celt

Dyga y Hinell gyntaf feddyliwn ddelw Sei^nig ar ei|wyneb. Beth a olygir wrth "mor o oietifii? "Pan ddaw yr haul mawrwych i dejithio y ri(>n." Pa bryd y bn'r haul heb fod yn teithio? Gofynai un i mi ei gyfnewid fel byn :— Slae'r rhosyn yn colli y gwlitbyn yn fuan, Ei leibio mae'r owfys fwaog uwchben, Y llwydwawr ymgolla pan ddelo yr huan I d'wynu canolddydd yn entryeh y nen. Ac yn niwedd y penill hwn rhoddir ei sufl,. i loan Pedr fel seren y nen, ac nid fel haul y genedl," lël yn penill 82ain. •• 39ain. Penill gwych ydyw him, gyda'r feithriad o'r chweched llinell, Yn nghwmni rhyw angel caruaidd a lloU. Prin y inae y termau yna yn gymwys i gymesuro aiigcl. A oes rbai o'r efigyl glan yn wahanol ? Geneth Ion, baban lion. Penill 40ain. "Yw'r cewri lle'r yfa dJedwvddwch byti. mwy." Nid wyf yn gallu deall y rheswm sydd mewn dweyd "Y cewri lle'r' J fa." Y ffynon lle'r yfa. Tybiwn y dylasai y g,dr cewri gael ei ganlyn gan y rhai, ac nid gan lie. Penill 4lain. Caniyddem yr eiddew heb un arwydd nycliaod, Yn tyfu yn wvrddion ar fiiriau y ty; Derbynieiu yr awgrym—ei enw ni pbydra." (?) Mae y hieddylddiych yna yn rlly arwynebol. Ty bed na chladdwyd tn-b annuwio] o'r iw ty? tyf- ai yr eiudew, ond pydrodd yr enw; a digon tebyg y cymer yr un peth le .-to. II Penill 42. Mae yr awdwr yn gweled yr aforiydd, y mynyddoedd a'r Llyn yr un fath a chynt, er fed loan l'edr wedi ei giacldu. Mae cael gan awdwr galarnad i arfer cymaint a byn o'i reswm yn fwy na geir ond anfynych. Mae y pedwar peniil diweddgloawl yn brydferth a liithrig, ac y mae ynddynt ffrydlif o drydan sydd yn medru y fforil(i ar ei union l'r galon. Pe buasai yr oil o'r gan i fyny a'r penillion byn bu- asai yn bert. Pe cymerasai yr awdwr ofal gyda threfniad ei frawddegau buasai bon lawerynwell nag ydyw. Gwelir am hell un cryno mewn dillad gwael yn edrycb yn fwy taclus na llawer un afler mewn dillad gwych; felly ymddangosai meddyl- iau bychain mewn iaitli gryno yn harddach na meddyliau mawrion mewn iaith garpiog annhrefn- us. Eiddo y Bardd GIas ddaw yn nesaf. Mostyn, Gorph. 2, 1878. E. P JONES. [Y mae yr Adolygiadnu hyn o'r Manvnadau ar ol loan Pedr yn cymeryd gormod o'n gofcd." Y prii reswm am eu cyboedcli ydyw, y gallant fod o uddysg werthfawr i feirdd a thraethodwyi- ieuainc. Hyderwn yr ystyrir awgrynmdau yr AaoJygydd gyda goJwg ar symledd a chywivdeb iaith, a cnyda golwg ar ragymadroddau ac ailadroddiad-m; ae os gwiieir effeithia liyny er daioni. Mid ydym wedi arfer rneddwl fod y beirniaid dysgedicaf bob amser yn berffaith, yn enwedig pan y byddont mewn brys neu yn o uchel eu hwyliau. Y mae y gannioliaeth a rydd E. P. J. i'r Farw- nad bon, yn y llinellau cyntaf a diweddaf o'i feirniadaetli, yn gwanychu y beio svdd ami. Y mae y Beirniad yn un o ieithwyr enwocaf Cymru ond nis gallwn gymeradwyo t-i ho i ytuadroddion. Dylasai roddi g»ir Cymraeg i ni yn lIe y bastardd '•quantity;" a buasem yn hoffi cael ycliydig o ymgom ng ef uwcbben y geiriau, Darllena yn Hyfn, tar- awiadau destlus, mydr peraidd, galareb yswil, fy mhroflad per.-onoJ, bwthynod i gael, merched i gael, llinell heini, maeaydd geirwon, dysgeidiaeth. eymesuro angol. &e. GwelHom Lyn y Bala lawer gwaith yn dawel," a diclion i'r Marwnadwr ei weled yn "duwel;" felly prin y dylasid ei reio am grybwyJl ei focI yn "dawpl." Da ar les ein ieu- enctyd ydyw "dorianu" cj-fansoddiadau o bob math, sef rliai y beirniaid yn gystal a rhai y cystadleuwyr.—GOL.] Y FARWNAD FUDDUGOL. I'w chael o'r Swycldfa hon, pris 6c. mewn amlen, a Is. mewn Llian hardd gyda darlun oy wir, yr hwn sydd yn werth 6c. Gwneler brys i'w sicrhau. GOGLEDD CEREDIGION. EISTEDDFOD PONTRIIYDTGLTOES. MR. GOL.,— Teilynga trigolion y lle glod am eu bysbryd anturiaetlius yn ymgymeryd a'r cyCrifoldeb o gynal eisteddfod—eisteddtod wirioneddol, ac nid mewn enw yit uuig. Ystyriwn mai anfri a'r gair eisteddfod ydyw ei ddefnyddio am bob cyfarfod cystadleuol. Os ydyw pwyllgor am gael yr an- rbydedd o fod yn hyrwyddwyr eisteddfod, gadiiw- er iddi fod yn eisteddfod. Onid ydyw yn wrthun, os nad yn ddirmygus, gweled hysbysiad am eisteddfod lie y cynygir coron am draeLbawd ? Ai nid oes gurinod u'r ysbryd chwyddedig, yjtiffrost- gar, yma yn cael ei ddangos genym, a hyny er niwaid i sefydliad sydd wedi gwneud cymaint o ddaioni, ae sydd a dyfodol defnyddiol a dysgiaer iddo eto ? Yr oedd y testynau yn ddetholedig. Braidd yn rhy-rhy betb ? rhy athronvddol, oedd y ddau brif destyn un y traethawd, Greddf a Deallt- wnaetb," ae un yr awdl, Anfarwoldeb yr iii! n'" i'r ymgeiswyr ar y traethawd waarllen llawer, ac anhawdd, le, anmhosibl fydd- ai iddynt ddeall y pwnc, mewn amser, pwnc na ehydolygir arno gan y prif atiiromyyr, fel ag i fod yK alluog i ysgrifenu arno yn liwylus; ac o dan yr amgylc'hiadau, ai nid tueddol fyddai iddynt dolli yn'tlrwiB ar lafur eraill, fel yr hysbysai y beirniad fod rbai wedi gwneud? Yr oedd un o bonynt bron i gyd yn lladrad. A gallwn leddwl fod testyn yr awdl liefyd allan o gylcb ehediadau y rhan fwyaf o'n beirdd. Anhawdd darlunio yr hyn nas gwelsom ond yn aneglur. Rhaid wrth aden eryr i esgyn i awyrgylch y fath destyu an- mhosibl fyddai i ddryw, heb gysgod aden eryr, Wneud dim o bono. Hapus, gallwn leddw], oedd rboddi gwobr am atehion i nifer o ofyniadan. Bai mawr ysgrifen- Wyr ydyw nyddu yn rby faiu. iYlanir y bwyd gan y eo-gydd yn lie gan y bwytawr. Llaeth geir o hyd heb neniawr o fwyd cryf. Tybed na fyddai rhoddi testynau o'r natur yma, a thuedd ynddynt i wrth- weithio y dull nojdig yma ? Yr oeddynt wedi bod yn hapus yn newisiad eu harweinydd a'u beirniaid. Y mae Mr. J. Dewi Williams. Tregaron, yn arweinyrld da. Clywsom ef o'r blaen yn Tregaron yr oedd myned arno yno, ond yr oedd yr anfarwol Mynyddog yno yn ei hwyliau digrif-ddifrifol, fel nad oedd y sereu hon yn'llewyrchu mor ddyeglaer ag yn Pontrliyd- ygroes. Nid oes angen barnu Mr. John Thomas, Llanwrtvd. Y mae ei allu a'i hawliau ef i fod ar y Uwyfan yn wybyddus. 1 .'yeitbr i ni fel beirniad oedd Glan Ystwyth. Credwn fod ynddo allu, a dichon y gellir beirniad o hono. Gorchwyl anhawdd a thyuer iawn ydyw beirn- iadu. Y mae yn gofyn gras neillduol. Nid cymysgdraeth ddylai beirniadaeth fod, ac ni ddylid ycbwaith ei chymeryd yn fantais i ddar- lithio, gorganmol, na diraddio. Addyggiadol ydyw i fod. Nid ydyw beirniaid yn anfiueledig, a da fyddai i rai ysryried hyny. Dylid hod llawn mor otalus wrth ddewis beirmuid ag wrth ddewis testynau. Nid ydyw y cystadleuwyr i gyd eto wedi cyraedd yr ystad meddwl gogoneddus y byddant ynddo ad eg y inilflwyddiant. Cerir y wobr arianol a'r clod, lawn cymaint a'r pleser o gyfansoddi. 0 ganlyniad. ffidlo i chwaeth y beirniad wneir. Yr ydym drwy hyny yn cael amrywiaeth, ond bwyd gwarj fydd gan mwyaf. Hyna yn bresenol. C. ADFYWIAD CRYFYDDOL YN WLITSH. (At Olycwys y "Celt" yn y Bala). FYNDDIOIONS,— M'ainai awudd mowr ailatrodd ym stori fyl y clwas i hi. Y neithiwr, ar ol dybeuu cwrdd blyn- yddol yn Holowei, fe' etho Iw')' y nhrwyn gita'm cyfill u.weld ben frowd lied od yn'i ffordd, er ny welais i ddim ynddo fwy ny rhyw Gristion Cym- reig nawr. Wel, rou ni wedu clwad fod rhw fath o atfywiad cryfyddol yn Nhre'r.uwbin (Woolwich), lie ma'r cartrefiu yn gwersyllu ar bun o brud, a hynu yn y T cwrdd Cymrag Ond rhag bod yn rhu faith, ro i ddim ond atebon idien frawd cyslad a ma modd u hen wr diddusc t'yl fi wnuthur, dan obitho y budd u chi ag erill u couddi o Dan i Birsheba." "Wel do bacban, fi etho trw'r storom bob cam ar weutha 'r Trysa, llychid, cenllusc a chenllif, dan ganu brotiir u mi n.'th it mlnn, Trwy ddyxnacli dwr a pliuul/liach Ag Oh! mor dda gen i mod i wedu myned, er i bod yn ddeuddeg o'r gioeii arni'n dychwelyd yn 01 wedi blino. We], rodd John Fon (Vaughan), Castellnedd, a Huw Tomos o blwyf Penegoes--ia, dyna'r bech- gin ddath u ymwascu at y duscyblon nos Iau ag yr odd yr hen feniw bono, merch An Lewus ø Facbynlleth, yno hefud mor llawen ar gog, er i bod hi'n bedwor uciu out dwy, ag yn buw yno ys petar a deugin o flynydda, heb Grist, heb Dduw, a heb obith yn y bud; ond rodd y brotur anwl Tomos Elis Jones, ar brawd o Dalesun (wi ddim yn cofio'i enw fo, ont ti wn 'i fod o ardal Oors fochno ymhenycha Sir Byrteifi, a io yw'r unig un dda'th a'i Fibil Cymrag gita fo), Huw Tomos o Fachynllath odd yn eisa-inilwi- hefnd (bachan anwl iown yw hwn). Oh! ar y wyladwraeth ou nhw byt suwr; ont rodd yno gwrnpni lluosog, a'r hen frowd Wiliam Llwyd o Ebenezer, Llyndin, yn pregethu yn wiithog a chynes iawn yno. Cyfill- ach ar ol y cwrdd, byt suwr iawn, ac ar gais y dynion ifinc, fe gouddwyd cwrdd gweddi nos Wener, a fi addas in a ofun am bob o Fibil Cym- rag uddu nhw yn yn y Bible Hows' erbun nos Iou. Wel tyswni'n gallu o rhan pooad fi fyswn yno heno, yn lie Holowei, ont fyl hun ma'i ora welu di. Wel. fl etho nol maddewid at Tomos a Beti Jones, ;>naitwn, u de. Rhai o Sir Fflint u nhw, ond wedu sudd. u ddifaterwch mavrr a gwetad y CL" lIla, ond fi lwydaVis u gal gen IPom u. fynd gmia fi ta'r cwrdd. Rodd Tomos Eiis Jones wedi bedi *n ymweled a nhw odcila. nos i rnzilr browdi hwnw yn danllud ofnadw, gyn rxji betb am Huw Tomos, Machynllath, a'r browd. 0 Gors fochno^ ont gunhw ddim mor gouddus a .Tbomos Elis.. Wei, ar ol u cwrdd, fi gyfranas :rho,dd Mr. Wii* liarns, Mount Pleasant, uddu nhw, set Efengyl loan,' a 'Llufur y Salma,' cybelled .ag etho nhw, a phethe erill hefyd odd gam. Wet. rodd rhai 0 nhw 'n holi am y CELT, odd yn wir. tom got nawr. Rodd yna un baehan lied grand 'i life a, wedu bod yn India dros saith mlynedd, a heb g Iwad gair o Gymrag yn hud yr boll amser. Baelm brafiawn yr olwg arno, os wi n cofio o ardal LI.andys.Tttl yn Sir Byrtifi ma fyata hefid. John Phylip o Benybrun yn agos i Ben en hefud odd yno, ag yn timlo awudd am 'i le yn yir >-K)iwys, er 'i fod wedu dwad lan heb 'i lythur. Nii-w- othon gita fi hud D Tom. Jones u gal goJwg ar BeLi; a thyna lie buoni yn byfad iechud da a diod :endig- edig Eden cin y codwm, obleoid cofiwchi i fnmds dderbyna i neb u eclws Dnw Santedd os na fvdda nhw yn folon matal ar hen allast y ddi, )d-na'r ewrNA, (,oehel y cwl)aii, gochel o.' Krbn .» hun rodd fy amser u ben, a rhaid i pWvVh ond u n fynd tna'r Lluest. Rwi'n suwr ny fa Pyscotwy s Gali- lea'r iod yn fwy hapus nac ou ni. 0 fel ma nghalon i'n h'^yddo gem rhyw bleser hyfru d. Oh! diolch am atepiad n'm gweddia gwal, out ieied y Ilanw 'n nw,'h, eto ma lie. Oh! no'n wir, roswch dicin bach, all a'i ddiai pei,dio Ileflii (wylo) wrth feddwl am dd'ioj li Duw trwy Iesu Grist. Rodd yno lane ifanc ucin o'd yn y cwr.dd, yn gwenu ar.tiai trw'r cwrdd bron, ne o lia ar lll'ydia, un 'o wyr y cyffyla,' a jfiua'm llycidi arno fyJ tysa ni napodl y'n ciiydd, a'i enw yw) Wiliam Lewys o Bont-y-T-pridd, ag wedu facu yn eclws Sardis, wedi muno a S-iis, rnewn shopyn Byrtawe, wedu colli 'r ffonld butli suwr, rae wedu lygru, a cholli le, a'i enw da, a chidwbod dda, cin 'i fod yn nnarbymtheg o"d !-wedi hodyn y tydd- in, yn y dre yna, am dear blynedd, heb fod yn y cwrdd Oymrag cin y nithiwr, ondma'n debig mod i ag ynta wedi cwrddud yn y gwersill, wrth mod i'n wbilo am y soldwys Cymreig yr haf dywetha; ond yr o'dd y gwalch bach wedu gwatu. fod yn Gymro wrtho'i, ond wedu rhoi enwa rbai eriii u fi yn gretig iawn. Wel. rodd hwn ar I liff I hud ddeuddeg y neithiwr. a chwedu i ni gal lie u wheula ta'n gilidd, dd\m ond y'n dou, ni ethon u garu 'n gilidtt fel mam a phlentyu. Oh! na allwn i hala at li fa;.1ll y'Mhont-y-T-Pridd, foci 'i mab cydybyced o dciw a l yn I filwi- da i lesu Grist,' er na addws o d dim bud wrtho i, ondfi wn fod yn rhaid u'r ArgJwydd wtho ynta, hefud, oblecid 'r odd 'i leferudd 'i gyhuudo. Un peth cin matel, Oh! frotur, gweddiweh drosoin. a thros Gymri Liyndin. Yr ydnm yn grvdui-iod hunaiH^J-r i;iwTn—yxi eulun- ablolwys yn y T aicyrdda, o-hiegid 'detli yw'r 'Ooffor'ilwtftwr' ond eniln gw,¡".t,hug? beth yw'r holl Lyfra Hima a Tiioua yim). out eitlunod o'r fath fwya felltigedig ? Ont ii Dduw byddo'r diollch, trw Iesu Grist y'n Harglwydd, fodWo( Iwich wedu bod yn rhu dlrtwd u gal y Coffor Mwstwr,' (air fellu Greenwich hefud), ac yno ma'r Ysbrud. GLan yn gweithio— dyna brawf o'r gair hwnw, Y rigog'oniant nus roddaf u arall, ny'm m,awl 11 ddelwa cerfiedig.' Wei, tangnefedd heno. ,Atii en." Yr odd yn ddyuddeg o-'r tlloch y 1108 pyn dy- benws rhen ffrund a'i lith.; o Oil y ma iy'n werth gw'lnos yn wir, welwchi. W ei, tyna am WIÜ, y cvvbwl su gen i. wi, RHEN Low-. GOFYNIAD. A[R. GOL. Teimlai yn ddiolchgar os byd kl i ehwi neu "ai o udaiilenwyr y CBLX roddi ateb. ad i'r gofyuiad a ganlyn:— Gosodwyd plelltyn anghyfreitl lion allan i'w fagu gydag estron, bu farw y fam, ac nid oes perthyn- asau ond y tad, yr hwn a gyffr iiodd at gynal y plentyn er pan Imed ef, ag 8\ dd yn parhau i wneud hyd yn bresenol, a'r gofyn iud yw, A oes gan y cyfryw dad hawl cyfreithiol i f;) nu y plentyn yn eiddo iddo ei h un ? YMHOLYDD.