Y Celt

Da chwi, Mr. Gol., peidiwch rhoddi gormod o raff i "John y Clociau." Windiwch ei gloc ef i fyny weithiau. Ba yn danod ei allu bwytaol i ryw frawd adnabyddus yn y CELT cyn y diweddaf. -Efallai y ebfia. dau neu dri, gyda fy hunan, am ei allu ef ei hun yn y cyf- eiriad yma. Yr oeddwn ar yr un bwrdd ag ef unwaith. Ar ol gwneud yn dda gyda "thatws a cliig," daeth. meistres y ty a'r dwmplins" i'r bwrdd.. Cwyuai John Gloc yn enbyd ei fod wedi rhagymadroddi yn dra iielaeth, a theimlai yn ddig braidd ria fuasai Z, rhywnn wedi awgrymu iddo fod rhagor i dd'od ond heb fanylu, pan oedd John yn ymafiyd yn No. 3, gwaeddai allan yn bsegeth- wrol iawn, Yn dry dydd ac yn olcfl." Beth ddywed eich darllenwyr am hyna? We], gwell tewi yu bresenol. Mae MOE.TH- WYL mawr y gymydogaeth yn euro yn urwm amaf y dyddiau iliai'n. PEN EOSSER. AGORIAD YSGOLDY NEWYDD BEECHFA. Pentref byeban tlws, yn ymgladdu yn dcj.wfii yn mynwes cylehres o fryniau -gerilaw yr afon Cothi, yw Brechfa. Sajf yn y pellder o 12 miildir o Gaerfyrddin, ar y fforddsydd yn arwain i Abergorlech a LTansawel. Yr oedd yma ysgoldy cenedlaethol bychaii errs blynyddoedd, ond yr oecld yn rhy gyfyiigir preswyl wyr dan ddylanwad deddfau newydd addysg. Unwyd plwyf bach Brechfa a phlwyf mawr Llanegwad a'u gilydd er hyrwvddo cerbyd addysg. Etholwyd Bwrdd o naw, yn cynwys y boneddigion canlynol, i edrych ar ol addysg y ddau blwyf unedig, sef y Parch. J. B. Nieholl; I>. Davies, Cefh J. Williams, Tirljach J. James, Ffynongollen; Thos. Davies, Lhvyngwyn J. Rees, Llwynffort-un; J. Simpson, Cwm; D. Evans, Brechfa; a Mr. Kirkby, Pantglas Arms a gwna-ed y pedwar plwyf canlynol ag oedd yn ffinio yn gyfran- yddion iddo, set Lhmnhangel-Rbosycorn; Llaufihangel-ar-arth, Llangathen, a Llaii- fynydd. Yr aelodau cyfranyddol ar y Bwrdd unedig ydynt, dros Llanfihangel-Rhosycorn, y Parch. T. G. Jones, Gwernogle, a Daniel Jones, Garth; Llangathen, Mri. Evans, Mil- ton Court, a Phillips, 'Rofawr a Llan- fynydd, Mri. W. Lloyd, Goitre, a T. Thomas, Glansanan. Felly, mae Bwrdd dosran undeb- 01 Llanegwad a Brechfa yn gynwysedig o 15 o aelodau, a phe b'ai Bvvrdd Ysgol- Llanfi- hangel-ar-a! th end dewis anfon dau gynrych- iolwr, byddai yn cynwys 17 o aelodau. Dyma efallai, y Bwrdd lluosocaf o ddigon ag y gwyddom ni am dano yn Nghymru, yn enwedig mewn lie gwledig. Mae y Bwrdd eisoes wedi darparu dau ysgoldy ab. yr ysgol- ion ag oedd yn cael eu defnyddio yn barod yn y dosran, sef un yn Court Henry, a'r Hall yn Brechfa. Mae un arall eto i gael ei adeiladu yn Felingwm. Ond âg. ysgoldy newydd Brechfa mae a fynom fwyaf yn bresenol. Agorwyd ef ar y 15fed o'r.mis hwn. Yr oedd amryw ddyeithriaid yn bresenol heblaw aelod- au a chyfeillion y gymydogaeth. Gwelsom J. W. Gwynne Hughes, Ysw., o Tregib, yno; a J. M. Davies, Ysw., o Froodvale yn n&hyd»'r Parch. R. P. Jones o Pencader. I ddeclneu, 0 gwmpas 2 o'r gloch yn y pryd- nawn, cafwyd digonedd o de a bar,, brioth gau wragedd caiedig yr ardal. Wedi clirio y bvrddau, tua 4 o'r gloch cafwyd cwrdd cy- hoeddus dan lywyddiaeth Mr. Davies, Frood- vale. Cafwyd anerchiad hyawdl i ddechreu gan y c;)deirydd, yr hwn a wuaeth sylwadau miniogjir werth divr -a sebon fel m odd ion rhagorol i bnro a glauhau croen, yn nghyda'r pwysigrwydu i'r rhieni i ddwyn en plant i fyny yn deilwng o'r adeilad ardderchog oedd ganddynt, a'r addysg dda obeitbiai fyddai yn cael ei cliyfranu yno. Yna galwodd ar y ;Parch. D. Richards, curad, Brechfa, i siarad, ac yn olynolar Mr. D. Davies, Cefn, isgadeir- ydd y Hwrdd, yn nghyda'r Parchn. Mr. Price, Rose Cottage, a Mr. Jones, Pencader, yr hwn a wnaeth sylwadau tarawiadol iawt! ar ddy- lanwad dysgyblaethol adeilad da ar foesau ac arferion dynion a Mri. D. Evans, Union Hall; D. Jones, Garth; a'r Parch. T. G. Jones, Gwernogle. Canwyd amryw ddarnau yn berseiniol gan blant yr ysgol, dan arwein- yddiaeth Mr. Thos. Eosser, yr ysgolfeistr. Hefyd, fe gauoddMr. Thos. Jones, ysgolfeistr, Gwernogle, yn ardderchog" The beautiful Isle of the Sea.' Yn olaf, cawsom araeth gan etifedd ieuanc Tregib —J. W. Gwynne Hugbes, Ysw., ar derfyn pa un y cyhoedd- .odd yr ysgoldy yn agored. Mae teulu Tregib wedi bod yn ymwelwyr cyson a pharhaus a Brechfa er's cenedlaetliau bellach, a gobeithio na fydd y, gwr ieuanc presertol yn ol i neb o'i deidiau mewn defnydd- ioldeb a pharchusrwydd. Cynllunydd yr ysgoldy oedd Mr. Morgan, King St., Gaerfyrddin. Y contractor oedd Mr. D. L. Jones, Alltwalis, a gwnaeth ei waith i. gynawn foddlonrwydcl y Bwrdd-y cwbi yn deg a dihoced. Diau fod dyfodol liwydciianus o'i flaen fel adeiladydd. Ar y diwedd, cynygiodd y Parch. T. G. Jones, ac eiliodd y Parch. B. P. Jones, fod diolchgarwch y delf yn cael ei roddi i'r boneddigesau am ddarparu y tO. Cynygiwyd hefyd fod diolch- garwch gwresocaf y cyfarfcd yn cael ei roddi I'r boneddigiou canlyiiol am ddyfod Fn cy- northwyo ar ddydd yr agoriad, sef J. W. Gwynne Hughes, Ysw., o Tregib J. M. Davies, Ysw., o Froodvale a'r Parch. R. P. Jones, Pencader. Ar ol,y diolchiadau arferol i'r cadeirydd, ymadawodd pawb weeli en Ilwyr foddioni. hir,huiii>-rh O'M CABAN AR BENPYCH. Wrth edrych i lawr dros y clogwyn yma, gwelaf olygfeydd prydferth dros ben. Mae yr Arglwydd wedi gweled yn dda i lwytho meusydd Mr. Mor- gan, Tyrie-wydd, a Mr. Rowlands, Glyngwyn, i1 ■chnwd o wair. na welwyd ei fatli yn y gymydog- aeth hon er's liawer blwyddyn, ac wedi rhoddi iddynt bin ddymiinol; ac y maent fel dynion doeth wedi gwneud exi goreu i gael eu cnydau toreitbiog i ddiddosrwydd, ac y maegolwg ysgafn ar y meusycld ynawr wedi i'w beichiau gasl eu symudymaitli. .1 rai Mae y glofeydd yma wedi bod yn segur rai dyddiau yr wythnos hon, ond nid yw y bobl yil achwyn llrmer eto. Hwyrach mai un peth sydd yn cyfrif am hyn yw, fod y tywydd mor braf, a'r gweitbwyr yn medru mwynhau eu hunain ond, yn daiameu, buasai yn well gan bawb gael gweithio bob dydd, a chael ychydig bunoedd'yn weddill, pe b'ai bosibl, iddynt gael myned am change of air. Pe b'ai gwr dyeithr yn ymweled a Blaenrbon- dda y dyddiau hyn, byddai yn debyg iawn o holi, "Paham y mae cymaint o'r bobl yma yn edrych mor llawen ?" Mae yna wen siriol i'w-gweled ar eu gwynebau oil, ac mae yn debyg iawn mai yr hyn sydd yn cyfrif am beth felly yn awr yw, fod plans y capel wedi eu cwlplbau, a hwythau wedi eu gweled, ac wedi eullwyr foddloni ynddynt. Wrth basio trwy y lie y dydd o'r blaen i ddyfod yn ol i'm caban, bum yn holi .ychydig o bertbynas i'r capel, ae yr wyf wedi cael gwybod beth yw ei faint i fod. Bydd yn clair troedfedd a deugain wrth unarbymtheg ar kugain o fewn y muriati, ac fe fydd, meddai rbywun ddylai fod yn gwybod, yn ddigon mawr i 500 o bobl addoli yn gysurus. Os felly, bydd nid ychydig yn fwy na chapel y Methodistiaid sydd yn y lie yn baroTl. Dim ond i'n brodyr y Bedyddwyr benderfynu etc i gael capel, bydd yn y Ile agos ddigon oleoedd addoli am ychydig o amser beth bynag. Clywais hefyd L fod amryw gontractors yn meddwl am y gorchwyl o adeiladu. Da iawn; bydd hyny yn fantais i'r brodyr gael eu capel am bris rhesymol. Hefyd, wrth fyned i'm caban, deuais i gyffyrdd- iad a group o bob!. Gwneis fy hun yn eofn i ofyn sut yr oeddynt, &c. Atebodd pob un yh siriol gan ddweyd, Da iawn; sut y'ch chwi yn teimlo?" "Da iawn, diolch i chwi," ebo finau, pa newydd da sydd i'w gael." Dim un newydd yn wir," ebe un o honynt, ond y mae genym newydd annymunol." Beth yw'r new- ydd ? ebe finau. Y'ch chwi yn adnabod hwn a hwn, mae yn byw. yn y fan draw, ar y llechwedd y naill oehr i ysgoldy yr Annibynwyr ? » Yd- wyf yn eithaf," ebe finau, beth am dano ? Bu yn ymladd yn y gwaith y dydd o'r blaen." A phwy," ebe finau. "A'r haulier," oedd yr ateb. Dear me," ebe finau, "mae yn aelod crefyddol yn Ebenezer, Tynewydd, onid yw?" Ydyw." Too bad yn wir fod un aelod crefyddol yn methu dal ei ddyrnau, beth bynag. Tebyg iawn y gofala y brodyr yn Ebenezer am alw y llanc gerbron, ac y dangosant nad ydynt yn medd- wl cadw pugilists yn yr eglwys. Nos Iau, bu Dr. Parry a'i barti yn Treherbert yn perfformio "Blodwen," ac yr oedd-pawb yn teimlo mai gwledd ger.ddorol o'r fath oreu gafwyd, ac ystyried mai opera oedd. Eos Morlais yn ei ogoniant, a Miss Hattie Davies yr un fath; pob un, yn wir, yn ei fan goreu. Clywaf fod y brodyr yn Carmel wedi penderfynu adgyweirio eu hflddoldý. Clywais eu bod yn myned i ail wneud y tfi, gwneud rbyw gyfnewid- iadau pwysig tu mewn, a(loil,adii vest),y, a gosod front y capel i edi,yeli yii b'tttifttl. Well done hoys, go on. GOHEBYDD PBNPYOH. GLANDWE PENFEO, A'R AMGYLGHOEDD. Cyfarfocl Chwarterol jjr Ysgol, Sabbathol.— Pryduawn dydd Sabbath, y Meg cyxisol, cynal- iocld Ysgol Sftbbatbol '? lao d> >r ci chyfarfod chwarterol* Y mae y cyl." fodydd yma wedi eu cychwyn er's ysbaid bellach, ac y maent oil wedi bod yn foddion i dynu allan uolentau, ac i wr- teithio erail].^ Yn y cyfarfod uchod, adroddwyd a chanwyd darnau swjnol a tbeirnladol iawn. Hcfyd" clarllenwyd amryw draetbodau gan yadal,1 ryw, ac yr oeddynt oil yn dda ac ystyricdyman- teision. Ar ddiwedd y cyfarfod, canwyd ganyr holl dyrfa, ddvvy emyn wedi eu cyfansoddi erbyn yr achlysur gan un o aelodau yr Ysgol. Ystorni o feW a tharanau.—Nos Wener duvedd- af, ymwelwycl a'r anigylcboedd yma gan ystorm ddyclnynllyd o fellt a y fatbna clywyd ei cbyflelyb gan neb o'r hen bobl yma.. Yr oedd yn wir ofnadwy—ymwibiai ac ymSacluaiymellt fel pe yn wallgof wyllt," a chroohruai y Laranau mor nertbol, lies ymsiglo o bonynt yr boil da'i i'w sylfeini. Ac fel y gellid disgwyl, rid aoth drosodd hob adael ei hollYlGWn r. :vyw tanau i— llacYlvji c Jo! j Ow."1*1, ri-> sr. irrwaen • drylli* + r Lryu; mal- uriT 1 i a 1 i Mr.. William Eees, Ffy oi, gyrwyd 11 y Wb-itland Cardigan Rail > 1' l o c r l'osgwyd tas'. gir Arberoli; a didowyd iai a tliaflwyd hi y iau i lawr" ger Clarbeston Road. Diau iddi A U bur liawer yn ychwaneg o alanastra, ond hynyna ydym wedi gael o banes yn atsrr. Yn ffodus'ni cbollwyd bywyddynol yn y parthau yma, er mor ofnadwy ydoedd. Mewn rhai parthau gwnaeth llifogydd mawnon,.a rhwygwyd y ffyrdd yn erwin. CELXJJOG. GAJR 0 HWLFFOliDD. YCHYDIG amser yn ol, ysgrifenais air atoch yn nghyleh crefydd yn y rhan Saesoneg o sir Benfro, ond am ryw achos neu gilydd, ni cbafodd yni- ddangos; er hyny, nid wyf wedi digaloni, nac wedi ildio nad allaf wneud yn hysbys i bob Cymro trwy Gymru, mor ddigrefydd. ydyw y Saeson- Cymraeg. Yn wir, yr wyfyn ysgrifenu o deimlad calon; a phwy na theimla wrth weled crefydd mor farwaidd ag un o'r cysgaduron yn y gauaf ? tra y mae annuwioldeb yn llawn bywyd, fel march yn carlamu n'i phrwyn ar ei war, heb neb yn ei rwystro; ïe, gweled diafol fel Goliath mawr yn arwain ei fyddin, heb neb o fyddiu Iesu yn beiddio codi llaw yn ei erbyn. Gwyn fyd pe bai rhyw eneiniog yr Arglwydd yn^dyfod gyda fioBr daft yr ysbryd, a cheryg llymiori Gair Diiw, a'i daro yn ei dalcen nes ei ladd,, ac iddo beido blihb Israel mwy^ch.( Mewn gwirionedd, y mae crefydd yn beth sydd islaw sylw ar ryw olwg, nid islaw sylw chwaith, ond yn beth ag y mao y rhan fwyaf o'r trigolion yn talu y gwawd- mwyaf iddi a fedr y natux ddynol wneud. Trueni meddwl fod y fath dy- wyllwcb yn yniyl canol dydd 'goleu, a chymaint yn feirw mewn pecnod a charnwedd. Anadl nefol, tyred, cliwyth ar y lladdedigion hyn. Efallai eich-bod chwi, Mr. 'Gol., yn rbyfeddu wrih fy mod yn dweyd fod gweinidog parchus a chyfrifol o Gymro yn cynal, cymundeb yn y rh-an Saesoneg un tro; wedi gorphen pregetbu, aeth y gwrandavvyr aHan, a thra yr oedd y gweinidog a'r ychydig nifer oedcl or ol, yn cofio am farwolaeth eu Ceidwad, rhyfedd y fath fwstwr gadwodd y rhai aethent allan o amgyleh y capel, gan edrych ly i fewn trwy'r ffonostri. Pryd arall ceir gweled ar dywydd sych, fwy tu allan i'r capel, na thu fewn ar amser y gwasanaeth., Bydd eraill. ar y meus- ydd yn chwareu, eraill gyda'u goruchwylioB, eraill yn ymweled a'u cyfeillion, ac eraill yn eu tai yncysgu; mewn gair, gwnant y Sabbathyfi was bach i bob peth. Nid ambell un cofier, ond y rhan fwyaf o'r trigolion. Wrth bob arwyddian sydd yn awr, yn mhen ychydig amser eto, bydd crefydd wedi diflanu'n hollol o'r ardal hon, oddi- eithr i ryw ddiwygiad gymeryd lie heb fod yn faith. Terfynaf mewn gweddi am i'T Arglwydd ymweled a'i bobl yn y rhan hon o'r wlad. • Q. XJfiNBxTH THOMAS.