Y Celt

Y GOLOFN DDIRWESTOL. Y CYFYNGDER MASNACHOL. (Parhad o'r rhifyn diweddaf.) RHYDDGYFIETHIAD 0 HOYLE GAN D. S. DA VIES, BANGOK. Dywedais y byddai iawn ddefnyddiad o gyf- logau neu enillion yn creu y fatli alwad ar ol hyny fel y byddai yn ein cadw mewn gwaith cysonnes y byddni cyryngder masnachol mewn gwirionedd yn annichonadwy. Yn awr gellir gofyn, pa beth yw iawn ddef- nyddiad o enillion ? Ymdrechaf ddangos. Y mae tair ffordd i ddcfnyddio arian- 1. Fel y dygo ffrwythau da yn ol. 2. Fel na ddygo ddim ffrwyth. 3. Fel y dygo ffrwythau drwg. I I egluro byn meddyliwn am dri dyn yn enill bob un 30s yr wythnos. Y mae y cyntaf yn byw ar 20s, ac yn arbed 10s, yr hyn a esyd mewn cymdeifchag adeiladu, lie, gyda chynilion ereill, y defnyddir hwynt ar unwaith i godi tai newyddion neu adeiladau ereill. Derbynia y dyn log o 5 y cant, a chyda'r Hog a'r adlog bydd y dyn yii mhen pum' mlynedd yn berchen £ 150. Gyda hyny pryna un o dai y' gymdeithas, neu fe ddicbou yr adeilada dy iddo ei hun, ac am hwnw ca 4s yr wythnos yn rhydd. Dodir y 4s hyn at y 30s-ei gyflog wythnosol, a bydd derbyniadau y dyn yn 34s yn lie 30s yr wythnos. Y mae yr ail yn ddyn ffusiynol. Rbaid iddo ef gael ffou. a phen arian iddi, a phar neill- duol o ddillad bob chwarter, i ddal gyda'r ffasiwn, ac feallai bar newydd bob mis 6 fenyg croen myn, ac y mae yn rhaid iddo gadw ei ystafelloedd yii ffasiynol. Ar ben y pum' mlynedd y mae bwn heb ddim. Y mae y trydydd liefyd yn enill 30s yr wyth- nos pan fydd wrth ei waitli, ond gwaria 10s ohonynt mewn yfed. Aiff adref yn feddw un- waith neu ddwywaith yr wythnos. Ac feallai y bydd yn esgeuluso ei waith dro neu ddau yn y mis. A dichon y bydd yn myned at ei waith droion creill mewn cyflwr anghymwys i wneuthur ei ddyledswydd, a dichon y bydd yn peri colled. Y mae ei angbymedroldeb yn niweidio ei iechyd, ac ambell dro bydd yn methu myned at ei waith gan afiechyd, ac y mae arno ddyled i'r meddyg, ac y mae'n hosibi iddo golli ei fywyd drwy rliyw ddalnwain oddhntfl ei anghymedroldetJ. Rhwng y cyntaf a'r ail y mae y dylanwad uniongyrehol a'r fasnach yr un peth, ond fod y cyntaf yn defnyddio ei arian mewn ifordd adgynyrchiol ac felly yn cynyddu, ac arian yr ail yn cynyddu dim; ac ar ben y pum' mlynedd y mae gan y cyntaf dy, a Cfean yr ail ddim. Ar ben y pum' mlynedd bydd y cyntaf yn gallu cynilo 14s yr wythnos yn lie 10s, yr hyn mewn pam' mlynedd gyda llogau, &c., fydd yn y man lleiaf yn B200. Pryna. dy arall, ca 5s yr wythnoa am hwnw, yr hyn eyda'i gyflog a Hog y ty arall, a wna ei en- illion yn 39s yr wythno?, yn lle'r 30s ar y cyntaf. Ar ben y deng mlynedd bydd y dyn cyntaf yn perchen JE350, a'r ail ddyn, a chyf- rif nad aeth i ddyled wrth borthi ei chvvaeth goegfalch a blysig, ar ben y deng mlynedd, heb ddim i'w ddangos. Y mae'r trydydd yn gwario ei arian nid yn anghynyrchiol ond yn ddinystriol, oblegid dyfethir bwyd i wneyd y ddiod y mae ofe yn ei dita, a gwastraffiriechyd ac amser a. chymeriad wrth ei hyfed; yn ei feddwdod dichoa y gwna rhyw drosedd, ao oherwydd dylanwad syfrdanol ei ddiod bydd rhaid cael swyddogion gwladol i gadw'r heddweh. Ac felly y pair nid yn unig golled a niwaid union- gyrchol, ond llawer o golledion a beichiau yn syrthio ar bobl eraill, yr hyn, drwy dynu eu harian, sydd yn nychu ac yn dinystrio roas- nach. Dengys y tri hyn y gwahanol ddosbarth- iadau mewn cymdeithas. Y mae y cyntaf a'r ail yn cynorthwyo maSr nach, ond, trwy^ei gy#ildeb, ar ben y (Jeng mlynedd bydd gan y cyntaf tua 30 y cant yn fwy o allu masriachu nag a fydd gan yr ail, a bydd masnach wedi cynyddu eyrnaint a hyny. Gyda'r trydydd y mae pob peth yn hollol wabanol. Nidyw efe yn dylanwadu yn dda ar fasnach yn fuan nac yn hwyr, oherwydd o'r 10s a wariodd ar yfed nid oes mwy na 3c neu 4c yngallu myned i farchnad llafur. A mwy na hyny, fel y gwelsom, y mae niweidiau eang a barant golledion a threthiadau, yrhyn sydd 1 yngyfartali'r arian awariwydgyntat, felar ben y deng mlynedd tra y byddai L350 gan y dyn cyntaf, y mae'r trydydd nid yn unig heb ddim ond y mae ei gamarferiad o'i eiddo wedi peri colled i'r wlad gymaint ag a wariodd ef yn ofer, ac felly dyna'r trydydd yn dylotach o f,350 na'r cyntaf, a'r wlad hefyd yn dylotach o 1-350. Y mae'r dyn a wariodd 10s yr wythnos ar yfed mewn deng mlynedd yn peri colled tripMyg ;—y golled uniongyrehol i farchnad llafur, a'r ariau a gollwyd trwy beidio ei def- Dyddio yn gynyrchiol ac adgynyrchiol, a'r golled a ddeillia o'r niweidia oedd yn ei ganlyn. Os ystyriwn y gwabanol effeithiau sydd gan y tri dosbarth hwn ar fasnacb, a ebyfrif pa nifer o'r dosbarth olaf sydd trwy yr holl deyrnas, ac os coflwn fod yr un ffrwythau drwg y canlyn camdre iiad enillion a derbyniadau dosbarth canol a dosbarth uchaf cymdeithas, gallwn felly gael rhyw syniad gwan am eangdery niwaid i fasnach a ddeillia o'r dylanwadau a,, enwais. Am y swm o arian a werir yn ddiangenrhaid gan addolwyr y ffasiwn, &c., nid, oes genym fodd i wybod. Ond y mae lie i ofni ei fod yn ynfyd o afradlon, ac o angcnrbeidrwydd, fel y gwelsom yn dylanwadu yn llesteiriol ar ein llwyddiant masnachol. Am yr arian a werir ar wirodydd, nid ydym yn vr tin ansicrwydd gyda golwg ar y swm na'i dylanwadau niweidiol ar ein masnach, oblegid fel y dangoswyd, y mae yn, ddinystriol.