Y Celt

ac y mae yn fwy na thebyg y caiff ychwan- eg etc ond yn wir, yn wir, bydd yn well gan ei galon, yn ei hoed a'i phrofiad pre- senol, gael censure na chamuoliaeth ambell i gynhadledd. Pe gofynid, Pwy oedd yn blaenori yn y gynhadledd olaf a enwyd, sef Cynhadledd Fawr Arfon, i gyboeddi y vote of censure ar y prif-athraw ? Gellir ateb mai dau frawd hyfion, ihwysgfawr, uchelfrig, ydynt wedi gwneyd yr oil a fedcaut) a byny am flynyddoedd i gydweithio a'r glymblaid ddoniol, Lerpwlaidd, Rhondduaidd, ydynt wedi gosod eu holl ymroad i geisio di- raddio a diswyddo y pr;f -atbraw a nychu y coleg a feithrinoedd i'r fath ddefnydd- ioldeb. Y mao llawer iawn o'u hystryw- iau yn hollol adnabyddus, nid yu unig i'r ysgrifenydd, ond ifiloedd drwy bob parth o Gymru, ac o Liverpool fawr hefyd. Pe gofynid pwy oedd y gwr mawr blaenaf ar ei bedion yn Nghynadledd Fawr Arfon, i gynyg y vote of censure, ar brif-athraw y Bala am arfer geiriau geirwon? Gellir ateb iiiii yr Yswain enwog fu'n enllibio S. n. yn yr iaith fwyaf bustlaidd a ddef- nyddiwyd erioed mewn unrbyw Billings- gate. *Am nas medrai cydwybod S. R. ymollwng gyda'r II Glymblaid i geisio gwthio M. D. Jones o'r neilldu, darfu i'r Yswain ystwyth o Bethesdn, ei ncd weddu drwy y wasg Gymreig, fel cyw potiwrs, 0. In fel ymgeisydd am arolygiaeth carthffosydd Patagonia, fel king of the speculative tramps, tel un gafodd M.A.gan Spregleg, fel oraclgwerinol tiabenaethol Tennessee, fel unig benaeth Pwyllgorau y Bala, fel Harapha Philistaidd Milton, fel cefnOgwr caethfasnach mewn gwlad bell, fel gorth- rymydd caethesau er porthi ei nwydau af- lywodraethus, ac fel ysbeilydd eiddo achos- ion gweiniaid. Buasai yn bur hawdd i'r ben S. R. ei lusgo i lys cyfraith i ateb am gyboeddi y fath gadweno libels- bryntion, a gallasai yn ol barn rhai o gyfreithwyr blaenaf y d-yrnas gael very heavy dama- ges allan o hono; ond nid oedd yn dewis taflu Yswain ieuanc gobeithiol i draulo ryW fil o bunnau neu ychwaneg; ond yr oedd am faddeu iddo, gan obeithio y buasai byny yn ei dyneru a'i foneddig- eiddio ond yr Yswain enwog hwnw fu'R plethu y fath gadwen o libels ar gymeriad ei hen gyfaill S. R. Hwnw, ie hwnw, oedd yn hwyliog gynyg y Vote of Censure ar y prif-athraw am arfer iaith gref ac eglur pan yn ei amddiffyn eihun yn erbyn pontyrau y enllibiau bryntaf a gyhoeddwyd erioed. Hoffwn yn fawr i'r Yswain uchel- frig o Arfon newid ei ysbryd a'i flfordd, a dyfod yn tldefnyddiol a brawdQl, ac en- wog ac anwyl; ond dywedaf yn hyf a di- bctrus wrtho ei fod wedi troseddu cyt- rcithiau ei wlad yn yr ysbryd a'r dull gwylltaf drwy enllibio ei hen gyfaiil yn y dull a'r iaith a nodwyd: a'i fod hefyd wedi trOseddu, nid yn unig- ddefau good man ners, ond cyfreithiau ei wlad, a'i fod drwy hyny wedi arwain ei blaid i blunders dychrynllyd yn eu hanwybodaeth, neu yn eu nwydau poethwyllt, wrtli droi ei hen gyfaiil allan o bwyllgor, piyd yr oedd 0 ganddo gryfach a gloewach a gonestach titlau i fed ynddo nag oedd gan yr un Yswain na'r un Doctor oedd yno. Gall yr Yswain wylltio a gwingo, a neidio ar dbedion a bloeddio, ond nid all bythbyth- oedd gyfiawnhau ei ymddygiadau. Y mae ef a'i Glymblaid" wedi gwneyd eu goreu i rwygo yr eglwysi" a'r Ellwad yn Nghymru. Orybwyllwyd wrthynt yn garedig y perygl, a gostyngedig erfynwyd y arnynt arafu, ond ofer oedd pob cais am hyny. Yr oedd eu i hwysg rnor fawredig ac mor uchel fel y tybiasant na safai dim o'u blaen; ond y maent yn awr mewn pembleth dyrus, nid yn unig drwy irregu- larity rhyfyg eu liunanoldeb, ond drwy il- legality cywilyddus amryw o'u gweithred- iadau. Y mae yn alarus genyffeddwl am lawer o frodyr a allasent fod yn ddefnydd- iol a hawddgar, ac enwog ao anwyl, wedi ymroddi i geisio eu lienwogi eu hunain mewn ftyrdd mor anghyfreitlilawn, wedi meddwl ceisio eu hanrhydeddu eu hunain drwy bleidio yr erledigaethau bryntaf a welwyd erioed mewn unrhyw gyfundeb crefyddol. Y mae eu hymddyg- iadan bradwrus tuag at brif-athraw y Bala, a rhai o'i lien gyfeillion, wedi bod yn hollol annheilwng nid yn unig o Gristion- ogaeth ond o ddynoliaeth. Yr oedd S. H. am ollwng dros gof scandalous libels," ac illegal rosolations," a "Billingsgate Bullyings yr Yswain uchelfrig a doniol, am y gwyddai yn ddt mat awydd i fod yn enwog fel tywysog clymblaid, fel oracl cynhadleddau,fel king of cardinals, ydoedd ei nod, ac yr oedd S.R. yn tosturio wrth ei wendidau a'i nwydau naturiol, ac am faddeu iddo; ond fel mat hywei enaid manvr ef, ac enaid uchel brawdol ei gym- ydog parchedig, os parhant i gyhoeddi eu Votes of Censure yn eu cynhadleddau, cant rywrai cryfach nag S. H. i sefyll ar yr amddiffyniad, oblegid yn wir, ni oddefir iddynt farchogaeth eu Hundebau Vu Cynhadleddau fel Gardinaliaid gwaeth na Rhufeinig, er ceisio lladd annibyniaeth eu heglwysi; oblegid, trwy drugaredd, y mae gormod o Gynnulleidfaoliaeth eto yn ein heglwysi i gymeryd eu traws-reoli felly gan gynnadleddau o gardinaliaid. Diolch i Raglimiaeth y nef fod goruchwyliaeth cardinaliaid dyddiau Mari a Betty wedi myned heibio, er fod rbai ohonynt yn ein hamser ni yn gwingo yn ofnadwy am gadw rhwysg eu cadeiriau ac y mae l'hai yn gwingo yn fwy cynddeiriog yn ngwer- sylloedd Annibyniaeth nag yn llysoedd y Vatican. Ond cymerwn gysur. Os ydym yn credu fod trefn fawr brawdgarwch a rbyddid yr efengyl o'r nef, y mae gormes gwarthus penaduiiaid ein cynliadleddau i ddarfod. Medr S.Il. cdmygu rhai pethau yn y brodyr doniol, dysgedig, mawrfryd- ig, a. du wiolfrydig o. Benfro. a.Rhondda, a Bethesda, a Lerpwl, ac y mae yn gwresog ddymuno eu defnyddioldeb n'u dedwydd- wch; ond yn wir, yn wir, rhaid iddynt newid eu ffyrdd, a hyny ar unwaith; a dadymbabeiddio, a chydymroi i ymfon- eddigeiddio, ac ymfrawdoli, ac ymgristion- eiddio, neu ynte byddy canlyniadau yn boenns i'w teimladau, ac yn warth i'w coffadwriaeth. S. R. 0. Y.—Ar ol ysgrifenu y nodiadau blaenorol, gwelsom fod Oynhadledd Cyf- arfod Chwarterol Maldwyn wedi cyhoeddi y porderfyniad canlynol—" Fod y Gyn- hadledd hon wedi yr ystyriaeth fwyaf pwyllog, yn teimlo fod parch i grefydd, ac anrhydedd yr Enwad y perthynwn iddo, yn galw arnom i dlbtganyn y modd mwyaf difrifol, ein hanghymeradwyaetli lwyraf o ysgi-ifau camliwiol a gwarthus y Parch M. D. Jones, yn ei ymosodiadaii disail yn y Celt,' ar eglwysi a gweinidog- ion, yn gystat a phersonau ereill perthyn- ol yn enwedig i'r cyfundeb hwn, mewn cysylltiad ii Choleg y Bala, ac yn teimlo yn ofidus oblegid effeithiau niweidiol y gwaradwydd hwn." Cafodd Gol. y I Celt,' pan yn America ryw ddeuddeng mlynedd yn ol, gyfle i wybod barn Ynad Heddwch mawr o Fal- dwyn am "Michael D. Jones o'r Bala," a gwyr befyd yn bur dda beth ydoedd cynllun yr Ynad enwog hwnw a'i gyfaill mawr o Lerpwl, i orgamsio yr Enwad An- nibynol, fel y gallent ddiraddio neu d erchafu, urddo neu ddiswyddo, unrhyw weinidog neu unrhyw atbraw yn ol" trefn" eu hewyllys, neu ddedryd eu horganisa- tion. Os bydd y boneddwyr enwog yn dewis, gall Gol. y Gelt esbonio iddynt. y cynllun anwyh oedd ganddynt yn eu calon hyd yn nod y pryd hyny. Un o'r penau blaenaf yn eu programme oedd symud Michael o^rffordd, cael II uncoleg" i Gymru, a chael "un gynhadledd fawr" i oruwchreoli. yr hell eglwysi. Ymddengys r, NVYS IIYS gwemidogaeth oleu anrhydeddus enllib- 0 e wyr y H Celloedd Cudd," a bradwyr y ffugenwau ydoedd y cynllun diweddaf i n geisio lladd Coleg y Bala, ond meddylir fod ei elynion yn awr yn ystyried fod gweinidogaeth dduwiol y Cynhadleddau yn fwy gwerinol ac yn fwy effeithiol.