Y Celt

LLYTHYR LLUNDAIN. OANOL Y FFORDD. 2 mis, 10/ed, 1879. Dywedodd Gladstone yn ei araethfawr yn Woolwich ei bod yn ddeddf anochel. idwy yn llywodraetli foesol y bydysawd t gosp gaulyn pechod; ac nid oes dim yn ymddangos yn fwy eglur i mi na fydd yn rhaid i'r wlad bon ddyoddef yn drwm oherwydd pechodau y Weinyddiaeth bre- senol. Gallwn fod yn ddigon sicr na fedrwn ddianc rhag y fsrn am ddilyn llwybr sydd wedi darostwng cyfiawnder i drais a gormes, wedi lledu esgyll coeg- wychder rhwysg a balchder, ac wedi gadael achos trueiniaid oedd yn ymegnio am eu rhyddid, or mwyn purhau a bytboli trawsarglwycldiaeth anghyfiawn a. dryg- ionus, Pachas Twrei. Yn wlr, gellir dy-- wedyd fod dydd y cyfrif wedi dyfod eisioes, oblegyd y mae em gwlad yn dioddef mwy o lawer nag mae cyfeillion y Llywodraeth yn foddlawn i gydnabod. Rhaid rhocldi y bai ar blunders Gweinyddiaeth Arglwydd Beaconsfield. Cystal fyddai ceisio gwadtl nad oes dylanwad gan chwyldroadau cen- edlaethol ar y farchnad arian, neu y stoclc market, a dywedyd nad yw y cynllun fab- wysiadodd ein. Llywodraetli mewn cysyllt- ■ iad a "Phwnc y Dwyrain" wedi dylan- wadu ar fasnach ein gwlad. Y mae y caledi wedi ymledu dtos bob cwr o'r deyrnas. Ac mae fel pe bai yn cynyddu yn barhaus. Cydnabyddir hyn yn gyff- redinol. Yn Adroddiad Ariandy Cenedi- aethol a Hialaethol Lloegr (National and ] Provincial Bank of England)—ac nid oes neb eto Wedi cyhuddo Llywodraetli wyryr ariandy hwnw o ddibenion politicaidd— ond yn eu Hadroddiad am y flwyddyn ddiwedclaf, dywedodd — 11 The general stagnation in trade s lltided to in the last Annual Report has continued, caused no doubt in some measure by the war between Russia ond Turkey, and the poli- tical uneasiness consequent thereon." Ac eto, mae r-hai o gyfeillion ac amddiffyn- wyr y Llywodraeth yn ceisio baeru fod rbyfel yn hyrwyddo masnach! Yn ystod y flwyddyn ddiweddaf aeth rhwng tri a phedwar cant o gwmniau sydd yn dal cysylltiad a'r fasnach haiarn i- wel (rhaid i mi beidio defnyddio geiriau bryntion), i'r 'Gazette!' Os oes tuedd mown rhyfol i fywiogi masnach, onid yw yn syndod na fycldai rhyw arwyddioti o adfywiad yn y fasnach haiarn o leiaf ? Ond nid y fasnach haiarn yn unig sydd yn dioddef. Mae pob masnach yn teimlo -y glo, y copr, y llechi, y cottwm, y gwlan, &c. ac mae hen amaethwyr mawr- ion, Toriaidd, a diymenydd Lloegr, yn awr yn dechreu teimlo rhyw ychydig o'r wasgfa gyffredinol. Yr wythnos ddiwedd- of yr oedd Ardalydd Huntly yn llywyddu yn Nghyfarfod Cyngrair Amaethyddol Canolog, a darluniai sefyllfa bresenol amaetkyddiaeth mewn iaith ddigalon iawn "nis gwyr y tirfeddianwyr na'r tenantiaid sat i wella pethau," meddai; "ac nis gallant ddirnad beth fydd y pen. draw." Mae yr ariandai yn methu, a masnach fel pe wedi ei syfrdanu. Ariandy arall eto jvedi gorfod cau ei ddrws yn Cornwall. Mae yr olwg ar-bethau yn ddifi-ifol iawn. Yr unig gvsur i'r tlawd ydyw fod defnydd bara yn rhad iawn. Cyfar- taledd pri3 y gwenith am yr wythnos ddiweddaf oedd 388 4c y chwarter. Yr oedd yn 51s lie y chwarter yn yr wyth- nos gyferbyniol o'r flwyddyn ddiweddaf— llai o 138 7c. I fasnach rydd y mae'r diolch am hyny ao nicl i-rToriaid ac Inae rhy sisial at hyd y brif-ddinas yma fod yn mrydrhai o brif aelodaa y Weinyddiaeth bresenol i lyffetheirio masnach ryddyn ystod eisteddiad dyfodol y Senedd. Amser a ddengys paun a feiddient wneyd hyny neu beidio. Os oes eisieu rhagor o brofion o sefyllfa d menus eiu gwlad ceir hwynt yn yr Ad- roddiad.gylioeddwyd yn ddiweddar o nifer y personau sydd yn derbyn cynorthwy plwyfol yn y deyrnas. Am y chwaiter oedd yn terfynu ar (Tdiwedd y flwyddyn diweddaf yr oedd en nifer yn 736,340. Am y chwarter cyferbyniol ynl877, nid ocdd- ynt ond 685,218, ac yn 1876 eu rhifoedd 674,183. Gwelir felly eu bod yn cynyddu yn barhaus y naill flwyddyn ar ol y Hall, ac os na thry yr olwyn yn fuan byddwn oil yn y tylotty cyn pen ychydig flynydd- au, ac yna "daw y diwedd." Nid cad- wyno masnach rydd yw y ffordd oreu i wella pethau. Yr hyn sydd eisiau ar yr amaethwr yw tenant right hyny yw, caniatad i fedi lie y mae wedi hau, a chasglu lie y mae wedi gwasgaru. c ♦ Yn ddiweddar llosgwyd Llyfrfa tivf Birmingham, a darfu i un o "offeiriaid" y dref wedi hyny gymeryd mantais ar y tan drwy gyfansoddi pregeth ar achos y ddamwain. Welo engraifft o lioni i ddar- llenwyr y Celt: Nid oedd y peth yn ddim mwy na llai na barn Duw ar y dref am yr addysg ddi-dduw gyfrenir yn Ysgolfbn y Bwrdd drwy waliardd dysgu y Beibl yno. Nid ydynt yn dysgu y Deg Gorcliyrifyn i'r plant rhag ofn y byddant yn dysgu y Beibl iddynt ac nid ydynt yn egwyddori y plant yn yr hyn sydd yn dangos y gvvahaniaeth rhwng da a drwg!! Nid bai pobl y nwy (gas) oedd i'r ad- eilad fyned ar dan ond gwynt Dnw chwythodd yr ysglodyn yn groes i'r fflam, ac a roddodd dan yn yr ysglod ereill nes achosi y danllwyth, ac felly ddangos digofaint a barn Duw drwy ddifodi llyfrau dynion, oherwydd nad oedd ei Lyfr Ef yn cael ei ddysgu yn Ysgolion y Bwrdd." Ymddengys, pa fodd bynag, nad oes ZIY gwaharddiad i ddysgu y Beibl yn ysgolion Bwrdd Ysgol Birmingham; ond fod per- ffaith ryddid hyd yn nod i'r offeiriad gyfansoddodd yr ucliod i fyned i mewn iddynt i hyfforddi y plant, A dywedir ei fod yntau yn gwybod hyny pan yn cyf- ansoddi ei bregeth! Dywedir fod y Weinyddiaeth yn bwr- iadu sefydlu Prifysgol Babyddol yn yr Iwerddon a'i gwaddoli ag arian yr Eglwys Wyddelig! Eu hamcan yn ddiamheu I yclyw boddloni y Pabyddion er mwyn sicrhau eu pleidleisian erbyn yr ctholiad cyff ledinol sydd beb fod yn mhcll! A dyma y bobl oedd yn gwaeddi Pabydd ar ol Gladstone pan oedd with y gwaith o Ddadsefydlu a Dadwaddoli yr Eglwys Wyddelig, dyma hwy Yilawr yn bwriadu defnyddio arian yr Eglwys ddadwaddol- edig hono, hyny yw, arian y genedl, tuag at waddoli Prifysgol at wasanaeth Pab- yddion yn unig » Mae y si wedi cyrhaedd Llundain fod etliolwyr Rhyddfrydig sir Gaernarfon ar fedr danfon cais at Watkin Williams i ddyfod allan fel ymgeisydd 'am gynrych- tY iolaeth y sir yn yr etholiad cyffredinol nesaf. Yr pedd yn liynod dda genyf glywed y newydd, oblegid nid yn ami y gallent gael gwell cynrychiolwr, na neb m vy ffyddlon i'w geneJl. Yr wyf wedi bod yn tiarad a mwy nag un o'i frodyr yn y Senedd, a'u tystiolaetk un- fiydcl yw y bydd ei golli o Dy y Cyffredin, yn golled genedlaethol i Gymru. Ystyrir ef yn un o'r aelodau mwyaf galluog yn mysg y Rhyddfryd- wyr, ac, mae yn ddiamheu ol y caiff ryw swydd o bwys dan y weinyddiaeth Ryddfrydig nesaf; a bydd hyny yn an- rhydedd mawr i ni fel cenedl fechan sydd braidd wedi ein gadael allan o blith cenhedloedd ereill, y byd. Mae wedi gweithio yn gated iawn, ac wedi gwas- anaethu ei genedl yn y Senedd yn ffyddlon iawn am dros ddeng mlynedd. Nid ychydig o beth ydyw ymladd dwy frwydr etholiadol. Mae treuliau ethol- iad Aelod Seneddol uwchlaw dirnadaeth dyn cyffredin, ac mae y curo parbaus sydd wrth ddrws ei logell o wahanol gyfeiriadau yn aruthrol, fel y mae braidd yn anmhosibl .i ddyn o amgylchiadau cyffredin alln fforddio cynyg am yr anrhydedd. Nid wyf wrth ddywodyd hyn am awgrymu mai hyny yw yr achos fod Watkin Williams yn dewis tori ei gysylltiad a bwrdms d-ei fDinbych. Na, gwn yn walianol, ond y mae yn ddi- amheuol, fod y dreth ar arian ac amser rhai o'n tlaelodau Seneddol yn rhy drwm iddynt allueu thalu yri hir. Ai gormod fyddai gofyn i Ryddfrydwyr Arfon i d iyfod allan amunwaith gyda'u gilydd fel un gwr a chario Watkin Williams yn ddidraul ar eu hysgwyddau i'r Senedd fel y gwna etholwyr Merthyr Tydfil a Henry Richard? Pe gwnaent hyny byddai yn anrhydedd mawr iddynt, oblegid nid oes yr un sir arall yn y deyrnas yn gwneutlliir hyny. Y rheswm • pa-ham mae Watkin Williams yn bwriadu