Y Celt

HANES BYWYD JOHN B. GOUGU. Ganwyd ef mewn gentref bychan prydferth o'r enw Sandgate, swydd Kent, yn Awst, 1817; felly y mae yn awr yn tynu ar ei 62 oed. Mae y ffaith fod dyn o'i oedran ef wedi cruesi mor mawr y Werydd i'r diben i ym- gymeryd a thaith drwy Loegr, ac areithio braidd bob nos, yn dipyn o wert-h i'r achos dirwestol. Tua'r amser y cafodd ei eni yr oedd ei dad yn derbyn blwydd-dal o JE20 oddiwrfch y Llywodraeth, am ei wasanaeth fel milwr yn rhyfetgyrch yr Orynys(1808-18U:) a lie y cafodd ei glwyfo; dyben pa un oedd di- orseddu Joseph, brawd Napoleon. Nid yw Gough yn son oud ychydig iawn am ei dad, ond cyfeiria yn barchus a thyner iawn at ei fam, Dywed "Fod ei chalon fel y ffynon, obaun ni I-hallaffrydiau o ddyfroedd pur cariad redeg." Yn mlien blynyddau, pan oedd y mab yn arwain bywyd pcchadqrus, yn mhell o dir ei wlad, rhedai ei feddwl yn ami yn ol at ddyddiau dedwydd boreu oes, ac at eiriau eariacHawn a gofal tyncr el fam Gristionogol. Yr oeddgallddo chwaer hefyd ddwy flynedd yn ieuengach nag ef. Ei fam ydoedd ysgolfeistres ypentref, ac oddiwrthi hi y derbyniodd ei wersi cyntaf. rolhyny aeth i ysgol arall, lie y cafodd ei benodi yn Athraw cynorthwyol pan yn 10 oed. Gorfu iddo ynmdael o'r ysgol pan yn 11 oed, ac ni dderbyniodd ychwaneg o addysg. Er hyny, yr oedd yn ddarllenwr vhagorol. Pan yn 8 oed, cafodd ei alw i ddarllen 0 flacn. yr enwog William Wilber- force, yr Irwn oedd ar ymweliad a'r gym- ydogaeth. Cafodd y dyngorwr mawr hwnw ei foddhau gymaint fel y rhoddodd anrheg o^lyfr iddo. Fel yr oedd yn eistedd i ddarllen i'w fam, ymdyrai y pentrefwyr o amgylch drws eu bwthyn, a gelwid ar y bachgen yn ami i ddarllen yn llyfrgell y pentref i'r ymwelwyr oedd, yn cyrchu i'r lie yn yr haf. Cafodd ddihangfa gyfyng rhag mnrwol aeth odedutu yr adeg hon. Tarawyd ef yn ddaniweiniol ar ei ben gan ddyn oedd yn cloddio ffos. Darfu i effeithiau yr ergyd ddangos eu hunain yn acblysurol arnn byth oddiar byny. Yr oedd rhieni John yn proffesii crefydd— ei dad gyda'r Wesleyaid, a'r fam gyda'r Bed. yddwyr. Gwnaetbant eu goreu i blanu egwyddorion crefydd yn.eu plant. Yr oedd yn ei tbeimlo yn galed iawn fel llaweroedd ereill, i gael dau pen y llinyn yn nghyd, a darfu i'w dad ymofyn gwaith gyda boneddwr oedd yn byw pa yr ardal; ac yr oedd ei fam, heblaw cadw ysgol., yn gwneuthur lace, pa un a werthai yn nhref gymydogaethol Dover. Ar un achlysur, aeth Mrs Gough ac ychydig lace ganddi i'r dref, ond methodd ei werthu, a dychwelodd i'w chartref yn fliDedig, a'i chalon ar dori. Yn ystod ei habsenoldeb, galwyd ar John i ddarllen yn y Ddarllenfa; a darfu i ryw foneddwr oedd yn eistedd yno gael ei foddhjm i'r fath raddau fel y rhoddodd goron iddo-y swm mwyaf o arian fu yn ei feddiant erioeci. 'Ar ol dychwelyd adref, cafodd ei fam yu ei dagrau-nid oedd wedi gwerthu dim. Rhoddadd John y dernyn arian yn ei Haw, ymostyngodd y ddau ar eu gliniau, a diolchodd y fam i Dduw am Ei ddaioni annisgwyliadwy. Pan yn fachgenyn, yr oedd John yn hoff, iawn o ddynwared offeiriad, ac yr oedd ei cbwaeryn gwisgo d dolls erffurfio ei gyn- ulleidfa Yr oedd hefyd yn bnr hoff o gell. wair a dywedyd pethau digrif, yr byn a'i dygai yn ami i dipyn o helbul. Mae y duedd hon wedi glyou wrtho i raddau drwy ei fywyd. Pan oedd y bachgen tua 12 mlwydd oed, gwnacth ei dad gytHndeb a theulu oedd ar ymfudo i'r America yn ol pa un yr oeddynt i dderbyn deg gini, cymerwyd John gyda hwynt, dysgu crefit iddo, a darbod ar ei gyfer hyd nes y cyrhaeddai 21 oed. Yr oedd yr ymadawiad a'i rieni a'i chwaer yn effeithiol iawn. Yn Mehefin 1829, evehwynodd am Lundain ar ei daith tua New York. Angorodd y llqng gyfojhyu a Sandgate oherwyd fod y gwynt dipyn yn groes, a dacth tad, mam, a chwaer John i'r bwrdd i roddi y ffarwel olaf iddo. Glaniodd yn ddiogei yn Efrog Newydd, ac hrosodd y teulu yno am ddau fis, yna aethant i dyddyn yn swvdd Oneida. Yn ystod y ddwy flynedd y bu Johh yn aros yn y lie, cadwodd ohebiaeth barhaus a'i gyfeillion yn Lloegr. Yr oedd yn teimlo 9 yn annedwydd iawn gyda theulu ei feistr, a gofynodd ganiatad ei dad i iyned i Efrog Newydd i ddysgu crefft. Ar ol derbyn ilytbyr yn arwyddo cydsyniad, gadawodd John, Oneida, a chyrhaeddodd Efrog Newydd heb ond haner dollar (2s 1 c) yn ei logell, ac ychydig bpthau yn ei gist. Nid oedd y pryd hwnw ond 14 oed, ac yn blentyn dieithr mewn dinas fawr. Cafodd swydd reI negesydd mewn Llyfr-dy perthynol i'r Methodistiaid Wesley- aidd. Nid oedd ei gyflog ond rh) w ddau dollar a chwarter (9s 3c) yr wythnos. Treuliodd y noson gynttlf yn bur anghysurus mewn llety isel. Rboddwyd ef i gftu gy<" a Gwyddel claf, yr hwn fu farw yn ystod y cos. Fel yr oedd yn wylo boreu dranoeth pan wrth ei waith, sylwodd boncdJiges jeuane arno, ac ar ol clywed am ei helbulon, llwydd- odd i gael gan ei mam gymeryd trngaredd arno. Ymunodd a'r Eglwys Fethodistiad, a Iletyai gyda'i athraw. Cynygiodd rhyw foneddwyr i ddwyn traul ei addysg er ei barotoi at waith y weinidogaeth; ond cyn i hyn ddyfod oddiamgylch ymadawodd John a'r Eglwys, ac aeth i weithio i rywle arall. Ysgrifenodd at ei rieni i ddymuno arnynt i ddyfod ato i'r America; ac yn y mis Awst, 1853, g'aniodd eifam a'i chwaer yno. Dewis- odd ei dad aros gartref oherwydd bnasai wrth ymfudo yn fforffedio ei flwydd-dal. Yn fiahen tri mis ar ol hyn, collodd John ei swydd, ac yna daeth tymor o galedi mawr. Dioddefodd y fam a'i dau blentyn lawer iawn o eisieu ymborth a thanwydd. Arferai John redeg allan o'r ddinas a dychwelai a chymaiht o gyaud (coed tan) ag a tedrai gasglu ar hyd y ffyrdd. Tua'r gwanwyn cafodd ef a'i chwaer waith, a gwawriodd amser gwell ar y teulu bychan. Ond yr oedd trailed mwy o'u blaen nag oeddynt wedi weled eto. 'Ryw ioreu taa diwedd yr haf, lei yr oedd John yn dyfod adref oddiwrth ei waith, dyma ei chwaer yn ei gyfarfod gyda'r geiriau, JOHN, MAE MAM WEDI MARW!" Yroedd yr ergyd yn drwm, a theimlodd y brawd a'r chwaer y golled yn fawr. Aeth John ar ymweliad a thenlu y tyddyn yn Oneida, ac arosodd yno tua dau fis, ac aeth ei chwaer i fyw i'r ty lie yr oedd yn gweithio. Dyctfwelodd John i New York a dechreuodd ar ei yrfa lygredig Graddol t)ede ei gwyrn p. Daeth i boffi mynychu y chwareudai; ac anghofiodd y gwersi ddysgodd ei fam iddo Bob yn dipyn, collodd bob bias ar grefydd, ac wedi disgyn ychydig o raddau ar y ffordd lydan sydd yn arwain i ddinvstr daetli arferion drwg yn gyflym iawn yn drech na phob dylanwad da. Dechreuodd yfed y diodydd a'r gwirodydd medd^ ol, a suddodd i ddyled, er ei iod yn enill pum' dollar yr w ythnos. Gadawodd ei ieistr, ymenodd a haid o chwareu.wyr (actors), trodd yr anturiaeth hono allan yn fcthiant, collodd yntau ei waith, cynyddodd ei syched am y gwlybyroedd dieflig, dechreuodd fyw ar ryw- fath o oruchwylion illai gael, yma 4a thraw aeth i'r mor, dychwelodd ile o'r enw Newbury Port, a phan oddeutu 21ain oed priododd. Priododd ei chwaer hefyd; ac yr oedd yn byw yn Providence. (ymerwyd hi yn glaf ac aeth gwraig John i weini ami. Yn y cyfamser, treuliodd John ei amser o'r naill dafarn i'r llall, mewn cyflwr trnenus o feddw- dod. Un noson rhoddodd ei wely rr dan, a chafwyd cryn drafferth i'w waredu rhag llosgf i farwolaeth, Y canlyniad fu y gwallgofrwydd medd wol a adwaenir wrth yr enw de&rium

y moddion i feithrin crefydd ac ysbryd addolij oblegid nid oes lie y gellir dywedyd am dano. Nid yw Daw yma nae., un amser na chyfnod y gellid dywedyd. Nid oes gan Dduw bawl yn ein gwasanaeth. Y mae efe yn ein gweied ar bob moment, yn mhob He, a chyda phob gorchwyL—Nid peth cyfyngedig i'r Sabbofh yw crefydd, ond dylai gael ei harfer bob amser; yn y dirgel ac yn y teulu nid yno yn unig, or.d yn y ty hefyd, Bar ty yr Arglwydd. Gwasanaethwch yr Arglwydd mewn llawenydd, deuwch ger ei fron ef a chan-ewch i mewn i'w byrth ef a diolch c i'w gynfceddau a mawl." Mac yr hwn sydd gyda Duw yn y dirgel, ao yn cadw addoliad teuluaidd, yn boffi bod gyda phobl yr Arglwydd yn ei dy bob amser. III. Dylai proffeswyr fodyn y eyfarfodydd eglwysig er mwyn tynu sylw y byd at grefydd. Pan fyddo yr eglwys yn myned yn gryno a ehyson, tynant ereill yno. Ychydig o wrandawyr yr efengyl sydd yn cyrchu i gyfarfodydd yr wytbnos. Nid oes ond ychydig ohonynt yn gofalu dim am wrando pregeth yn yr wytbnos, a llai na byny sydd yn myned i'r cwrdd gweddi. Gofyuir beth yw yr achos o hyn. Gellir dyweyd fod hyn i'w briodoli yn benaf i galedrwydd eu calonau, a diffyg cariad at Dduw a'i bethau ond efallai fod yna achos arall, sef difaterwch proffeswyr yn nghylch eyfarfodydd a moddion yr wythnos. Gan fod mor lleied o'r rhai a bvoffesanfe, yn myned i'r cyfarfodydd wyth- nosol; am hyny nid oes nerth ynddynt i dynu gwrandawyr iddynt. [Oherwydd nad ydyw gofod yn caniatau, bu gorfod arnom adael y rhan olaf o'r traeth- awd hwn hyd ein rhifyn nesaf.—GOL.]