Y Celt

CODI ESGYRN Y MARW ER LLADD Y BYW." MR GOT,— Nid ydym yn cofioi ni weled gwell erthygl er's dyddiau lawer, na'r un a ddaeth allan yn y CELT am y 14eg o Chwefror, ar y testun uchod. Mewn gwirionedd, cawsom wledd lenyddol yn yr ychydig golofnau hyny a roddwyd i'w hymddangosiad. Yr oedd yn orlawn o'r iaith ddwfn, a phrydferth yna, a ddefnyddir mor felstrolgar gan rai o'n cydwlad- wyr hynaws, ac adlewyrcliai yn helaeth ar gy- meriad, gallu, a bwriad ein cyfaill goleuedig S. R. Darnodiad lied hapus o'i eiddo, oedd yr un yn nghylch yr hunt rodresgar hyny, yr hon a fumor "hwyliog" unwaith, nes i'r "doctoriaid" dori aUan mewn bloedd uchel, "gwraig a'i lladdodd ef." Ond er eu holl 'hue and cry," da genym gael ar ddeall fod Mr. Reynard" yn mwynhau ei hun yn l'hagoral wrth gemeryd retrospect o holl fudiadau ei elynion, pan wrth ei hunan ar gopa bryn y CELT. Drwg genym, yn wir yw darllen Uithiau ein gweinidogion yn y papyrau enwadol yma o wyth- nos i wythnos, ar y cwestiwn pwysig yna yn nghylch y Coleg; ond nid oes dim i'w wneyd ond gobeithio y daw y cyfan i derfyniad heddychlon yn fuan. Yr ydym, heb yr un petrusdar, yn barod i gyhoeddi anethema uwch ben. y dynion yna, os yn deilwng o'r fath appellation, a wnant ddefnydd mor eang o'r a.rfa,u cyssegredig,—esgyrn y marw, z;1 9 i ymdrechu sicrhau iddynt eu hnnain fuddugoli- aeth warthns dros y byw. Ai nid gwir yr heu ddihareb, "Example is better than precept' Tybed ei bod yn llawn bryd i'w gweinidogion ddeffro at eu gvasmaeth o ddifrif, a gosod esiampl ger bron eu cynulleidfaoedd, ac nid en mynych gynghor. Mae y wlad yn dechreu agor eu llygaid ar hyn o beth. Os ymgecraeth a chribo eu gilydd, yw prif waith ein bugeiliaid duwiol- frydus, lJa beth a ddysgwylir oddiwrth eu praidd ? Gobeithio, ddarllenwyr hawddgar, y caiff hyn o eiriau eich sylw dyladwy, ac y bydd i rai o hon- och chwithau draethu eich barn yh eglur yn nghylch ymddygiad anweddaidd y section yna o'n gweinidogion, i ba un y rhoddwn yn bresenol yr epithet pendefiglywiolj "Llys Helwriaethol," PENCADER D. LL « BALA. Cyfar fod ymadowl Mr Thomas Rowlands, cenhndwr sydd ar gychwyn i Madagascar;— Cynnalwyd y cyfarfod liwn yn nghapel yr Anni- lbynwyr yn y lie uchod nos Wener Chwefror 2 lain o dan lynyddiaeth fedrus y Parchedig R. Thomas (Ap Vychad), Wedi canu emyn Gynull- eidfaol, aed yn mlaen gyda gwaith y cyfarfod, yr hvvn oedd reI y ea,nlyn:— 1. Anerchaid gan y Llywydd, yr hwn a ddywe- dodd mai y Cymru agafodd y fraint o ddechreu gyda'r Geneadaeth yn Madagascar, ae nad yw eto i fod heb Gymro," ac yr oedd yn dda ganddo ef weled awydd am fyned i'r holl fyd yn mysg rhai o'n pobl ieuanc, yn ol y gorchymyn "Eweh i'e holl fyd-a phregethwch yr efengyl i bob creadur, Mae un o'r myfyrwyr eisioes wedi cychwyn i China, ac yn ddiameu wedi cyrhaedd yno erbyn hyn, 2, Anerehiadau gan y beirdd sef, Mri, C. Tawelfryn Thomas, D, Gwenffrwd Evans a Davi d Davies, Myfywyr, 3. Canig gan y Parti "Y Ffrwd.' 4. Traddod- odd Mr. H. Evans. myfyrwir, anerchiad ar ran y myfyrwyr, yn yr hon yr andygai eu teimlad hwy, on parch cynesaf ato, a'u dymuniadau goreu ar iddo fod yn llwyddianus yn ei faes newydd, a'u llawenhad ar ei ymadawiad wrth feddwl y bydd hyny yn fantais i craill. Amlygai en bed hwy fel myfyrwyr yn awyddus am ei anrhegu, ag anrheg fel arwydd o'u serchiadau cynesaf tuag ato, ag y byddai hyny yn cael ei wneyd ar ddydd ei urddiad 5. Yn nesaf daetli Mr. Jacob Jones, Cambrian House yn mlaen ar &1 Temlwyr Da y dref, i gyfiwyno i Mr. Rowlands dair cyfrol o lyfrau", hefyd dywedixld fod Mr. Rowlands wedi bod yn ffyddlawn anghyffrediii gyda'r TemiAvn- Da, a llawenydd oedd n eldvvl fod Temlwr Da o'r Bala yn myned i Madascar, a sichrai ei fod yn ymadael gyda dymuniadau goreu y Temlwyr Da ar iddo gael taith gysurus, a bod yn llwyddianus yn ei faes newydd, a gobeithiaiy cyn e"ai y myfyrwyr ac ydynt yn bresenol yn y Coleg, esiampl odd- iwrth Mr. Rowlands, i weithio yn erbyn y gelyn meddwdod ac. s,) dd mor ben uchel ynawrynein gwlad. (i, a :h Roger Hughes, Ysw., meddyg, yn mlaen a,c,.a ddywedodd, fod yn arw ganddo ef nad oedd ef yn cynrychioli nathemlnasynagog, ond yn cynyrchioli ei hunan. Dywedai, ei fod ers peth amser bellacli wedi cael mantais i adnabod Mr. Rowlands. Yna aeth yn mlaen gan roddi esboniad y boneddwr a ddylasai fod wrth lyw ein gwlad yn bresenol (ond fod y wlad wedi cael ei tharo a rhyw benfedd-dod—a phan ddaw allan o hono, y bydd yn ei lepriodol) ar y gair Gwron, sef y dyn hwnw fig sydd yn awyddus am wneyd lies i eraill, ac nia enill enw iddo ei hunan. Ac os oes athrylith mewn dyn mewn gwirionedd, ei fod yn cymeryd trafferthi wneyd daron i. Dywedai fod yn rhaid iddo fod yn athrouydd, ac mai dawn athronydd oeddmedduaramynedd, credu yn nerth y gwirionedd. Mae hyny yn sicr o'i ddal yn mlaen, a chyda y rhai hyny maeyn ofynol iddo ddyfal barhau, y mae yn ofynol iddo hefyd fod yn feddiannol ar barcliedigaeth, ac ar gyfer y cwbl y maeyn anghenrheidiolcaelcalon dda. Dylwn hysbysu hefyd tod y boneddwr uchod yn anhegu Mr. Rowlands a Medicine Chcet hardd ar ddydd ei urddiad, yr hon fydd yn ddiameu yn wasanaeth nid bychan iddo yn Madagascar 7.—Cafwyd anerchiad gan y Proffeswr T. Lewis, yn yr hon y dywedai fod Madagascar yn anwyl iawn yn ngolwg llawer iawn o'r Cymry, ac yn sicr y bydd yn fwy felly o lawer o hyn allan nag y bu erioed. Dywedai fod Mr. Rowlands yn un ag sydd yn gweithio a'i lioll egni, a hyny am y rheswm ei fod yn caru gweitliio, a'u barn fel y rhai ag oedd yn ei adnabod yn dda, ydyw ei fod yn meddu ar y eYlllhwysderau hyny ag sydd yn angenrheidiol i fod yn genhadwr yn Madagascar, a dywedai wrtho, IIEweli, mae genych hen efengyl ogoneddus i'w chyhoeddi, ewch, y mae y Com- mission genych. 8.—Ton, "Ymadawiad y Cenhadwr," gan y Parti. 9.-Proffeswr M. D. Jones a ddywedodd, "Yr wyf yn cydweled yn hollol a'r hyn sydd wedi cael ei ddweyd yma heno. Y mae bod yn feddianol ar ysbryd yr efengyl, yn gymorth mawr i fyned at y bobl i'w chynyg hi iddynt. Nid ydym yn danfon ein cenhadon ananas gallant gaeIlle yn Nghymru, ond fel rheol yr ydym yn anfon y dynion goreu a feddwn. Gltallaf fentro dweyd am Mr. Rowlands ei fod yn un o'r myfyrwyr goreu a feddwn, ac y mae hefyd wedi bod yn ddyn gweithgar,, ac yn Gristion disglaer tra bu yn y Coleg. Bydded i Mr. Rowlands edrych i fyny i'r nefoedd am ei gymhorth a'i gyfarwyddyd 10.—Ton, "Ffarwel iti Gymru fad," gan y Parti 11.—Cynygiodd Mr. Parry, Grocer, gynygiad, yr hwn oedd i'r perwyl a ganlyn Ein bod fel cyfarfod yn amlygu ein teimlad luraetldawn ar ymadawiad Mr. Rowlands, ond yn llawenhau wrth feddwl ei fod yn ymroddi ei hunan i wasanaeth yr lesu, ac yn dymuno hir oes iddo wncud llawer dros ei Waredwr yn Madagascar," a chyda hyn dywedodd fod yn dda ganddo ddwyn tyst- iolaeth i Mr. Rowlends fel gweithiwr difefl gyda phob achos da, yn ystod ei arosiad yn y Bala. Eiliwyd y cynygiad yn wresog gan Mr. H. P. Jenkyn, Myfyriwr, a phasiwyd ef yn unfryd. 12.—Cyflwynodd Mr. Moses Roberts, Diacon, ar ran yr eglwys yn y lie, i Mr. Rowlands, bwrs yn cynwys aur ac arian, fel cydnabyddiaeth c i weithgarwch a'i ffyddlondeb tra yn eu plith. Mr. Rowlands mewn ychydig o eiriau a am- lygodd ei ddiolchgarwch i bawb yn gyffredinol, ac yn neillduol i firm Hughes & Edwards, medd- ygon, gan na arbedasant ddim trafferth mew modd yn y byd fel ag i'w alluogi i ddyfod yn mlaen, ac i wneyd y defnydd priodol or Medicine Chest, a hyny mewTi amser mor fyr. 12.—Cyfansoddodd Ap Vychan dri o benjllion ar gyfer yr amgylcbiad, pa rai a ganwyd yn effeithiol ar yr hen don 1 Bethel," yr hyn a derfynodd un o'r cyfarfodydd goreu y buom ynddo erioed. Gresyii na buasai ychwaneg o drigolion y dref wedi cymeryd mantais ar y eyfarfod rhagorol hwn.

sereb ar y pethau sydd uchod, ac edrychir ar y pethau a welirac nid ar y pethac. ni welir. Mae y crefyddwyr hyn yn rhodio wrth olwg ac nid wrth ffydd; am hyny maent yn rby wan i sefyll yn eibyn firwd bydolrwydd. Mae y byd yn bwrw allan grefydd o'i serch Mae dylanwad y byd yn trechu dy- lanwad crefydd, ond y mae rbai yn gorchfygu y byd, am eu bod yn rhodio wrth ffydd ac nid wrth olwg. Y maent yn tori drwy bob dalfa ac yn myned ir eyfarfodydd wythnosol. Mae llif crefydd yn rhedeg mor nerthol nes myned yn gryfach na flrwd y byd. Mae y cyfryw yn derbyn gwir les yn y cwrdd. Y mae yn ddrwg meddwl fod rhai fuont yn ffyddion wedi oeri. Gwelid hwy yn bresenol yn mhob cwrdd gweddi, a phdb cyfeillach ond y mae eu He yn wsSg yn y cyfarfodydd hyn yn awr Maent wedi ymadael a'u cariad cyntat; mae flynhonell ufudd-dod wedi ei chau, a'u cariad wedi oeri. O'r ochr arall y rhai sydd yn gofalu am gyfariodydd wythnosol eglwysig, ydynt befyd y rhaimwyaf oyson yn moddion y Sabboth. Maent yn yr ysbryd yn moliannu Duw. Mae eu gweddiau yn help nrawr i waith y Sibboth. Maent wedi bod yn ym- wneyd a'r moddion i feithrin crefydd a chynyrchu teimlaJau crefyddol ar hyd yr wythnos. Yn y deml 'roedd Simeon pan y cafodd lesu Grist i'w freichiau. Ac efe a ddaeth trwy yr ysbryd i'r deml Ac yr oeddynt yn wattad yn y deml yn moli ac yn bendithio Duw." Aeth Simeon yno i ddisgwyl am yr iachawdwriaeth, a'r apostolion i ddysgwyl am gyflawniad addewid y Tad Am hyny, Bydd ffyddion byd angeu a mi a rhoddaf i ti goron y byw yd." BERWIKFAB.