Y Celt

yn mhob modd. Y mae yn awr oddeutu 40 o fyfyrwyr a etaff o dri athraw. 3. Y mae Cymdeithas y Tanysgrifwyr yn awr droa bedair mil o rifedi, yn preswylio mcwn amrywiol fanau yn Lloegr a Chymru. Ni byddai yn gyfleus i'r fath Gymdeithas luosog a gwasgarcdig gynal Cyfarfodydd BIyriyddol i ddewis ei Phwyllgor Gweithiol, See. Cyfar- fyddir yr anhawsder yma gan Ail Reol y Gym- deithas, yr hon a ddarpara fod i'r'Pwvllgor am unrhyw flwyddyn fod yn gynwysedig o (1) Holl Aelodau y Gymdeithas y rhai a gyfranant 5s. ac uchod (ara y flwyddyn hono), a (2) Chynrycbiolwyr yCynnlleidfaocdd a gasglant (yn ystod yr un amser) £ 1 ac ucbod at y Drysorfa. 4. Y mae Adroddiad argraffedig y Pwyllgor am y flwyddyn 1875-76, yr hwn a gynwys y Rheolau a'r Trefniadan, mewn eysylltiad â'r Achos hwn (accompanies this Case). 5. Rai blynyddau yn ol, oherwydd llwydd parhaoly Coleg, meddyliodd y Prif athraw am godi Sawd er adeiladu Colegdy, cynwysedig o Class Rooms eang ac iachus, Darllenfa, Ystafell Myfyrwyr, a Thai Athrawon, y cyfryw adeilad ag a gydmarai yn flafriol a Choleg y Methodist- iaid gerllaw. Er cario allan y meddylddrych yna, casglwyd Trysorfa Adeiladu o amryw fil- oedd o bunnau yn Ameriea a'r wlad hon drwy ymdrechion yehydig gyfeillion selog., 6. Y mae Adroddiad argraftedig y Drysorfa Adeiladu o 1870 hyd Hydref 187G yn perthyn i'r Case hwn. 7. Dylid øylwi fod y Drysorfa Adeiladu wedi ei chasglu heb unrhyw rybudd nac aw- grym Ð amean i newid cyfansoddiad rhydd a haelfrydig y Coleg. Nid oedd y fath fwriad yn mcddwl neb y pryd hwnw hyd y gwyddys; ond wedi hyny gwnaed ymdreeh i wtbio ar y gymdeithas a'i heiddo gyfansoddiad tra gwa- hanol i'r hwn y casglwyd yr arian dano, ac ar yr ymlyniad wrth yr bwn y rhoddwyd y eyr- raniadau. 8. Anfonir document a elwir "Y Cyfansodd- iad Ncwydd" gyda'r Case hwn at wasmaeth y Bargyfreithiwr. 9. Gwelirfod "Y Cyfansoddiad Newydd" yn arosod Cyffes a Testfel cymhwysder i swydd. Gellir gorfodi unrhyw Aclod o'r Gymdeithas a hawlia bleidlafs yn Nghyfarfod y Pwyllgor i fyned drwy Lys o Arholiad (Inquisition) yn nghyJch ei Gredo Crefyddol. Oellir gofyniddo y cwestiwn Ritualaidd a ydyw yn gyfreithlawn Bedyddio Baban? Os ymostynga efe i ateb it dweyd "Nac ydyw," neu "Yr wyf yn amheu," troir ef allau o'r cyfarfod, er y gall fod y cyf; ranwr mwyaf a phrif gynhalydd Eglwys Anni- bynol; os <}tyb "Ydyw," gelllr gofyn iddo yn mhellach a jrymerodd efe y Cymundeb? ac os na wnaeth, nis gall fod yn Drysorydd, nac Ys- grifenydd, nac Archwiawr, nac Aelod o'r Pwyllgor. Y mae y rheol hon yn adlun (counterpart) eywir o'r Ted and Corparation Acts o ddirmygedig goffadwriaetb. Y mae "Y Cyfansoddiad Newydd" yn mhellach yn eynyg amddifadu Cymdeithas o Danyagrifwyr gwir- foddol o'r Uywodracth dros ei harian a'i ham- gylchiadau ei hun drwy roddi i gynnulliadau eardinlllaidd o honiadau hanner-offeiriadol a elwir Undebau Sirol (a gall nad oes yr un o honynt yn Danysgrifiwr) bawl i enwi tts bwyllgor Gweithiol y Gymdeithas, y rhai a wisgir a gallu unbenaethol i atal yr athrawon wrth eu bewyllys, a chyda hawliau anghyll- redin ereill. 10. Y mae yn sicr na cbyfranasai llawer o'r Tanysgrifwyr at y Drysorfa Adeiladu ddim at y 0 y Goleg newyddyn medda cyfansoddiad mor aj.r, Ho vi" bon 11. Y mae plaid fechan ond cref yn mhlith yr Annibynwyr y rhai sydd yn selog am ganoliad (centralization). Y mae arnynt eisieu ystumio galluoedd yr Enwad fel ag i ddwyn pobpcth dan reolacthawdurdod ganolog (yn groes i egwyddorion sjIfacnol Cynulleid- faoliaeth) ac fel cam yn y cyfeiriad hwn ni cholhuit un cyfle i roddi pwysigrwydd ac awdurdod i'r Undebau Sirol, a cheisio addysgu y Lleygwyr i ymostwng i awdurdod y Cyrph hunan-etholedig hyny. Drwy byny gwenieithir 0 y t, i'w balchder, a mwyhcir eu pwysigrwydd. Y cinlytiiad ydyw fod cynlluaiau ysturaiol yr ycbydig wyr uchelgeisiol yn bobiogaidd yn mysg llawer o frodyr gweiniaid. 12. Yr hyn a elwir yn "Gyfansoddiad Newydd y Coleg" (wedi ei lunio yn amlwg yn ffafr canolbwyntiad) a gyflwynwyd yn sryiitaf i gyfarfod ogynrychiolwyr o'r Undebau Sirol, ac a ddcrbyniwyd ganddynt. Eglnrir yn yr adraUfganlycol pa fodd y dygwyd hyn oddiamgylch. 13. Mewn Cyfarfod o Bwyllgor y Colcg (h.y., Pwyllgor Gweithiol Cymdeithas y Tanysgrifwyr) cynygiwyd Penderfyniad i drosglwyddo axngylchiadau y Coleg i Bwyll- gor arall cynwysedig o gynryehiohvyr. ethol- edig gan yr Undebau Sirol y cyfciriwyd atynt uchod. Kid ocs dim a fyno yr Undebau hyny a'r Coleg, at ni feddant hawl i reoli nnc ythyraeth a. chyfraniadau Cymdeithas o Dan- ysgrifwyr Gwirfoddjl. Gwrthdystiwyd yn erbyn trosglwyddo gwaith y Pwyllgor iddynt hwy, ond cariwyd y Penderfyniad- Derbyniodd yr Undebau eu swydd yn awclius, ac yn ddilynol cyfarfu eu cyn. rychiolwyr dewisedig ar ddydd penodedig yn yr Amwythig, ac yno, ar y pryd bwnw, y C, flurfiwyd Cyfansoddiad Newydd y Coleg, a chariwyd of drwy fwyafrif. 14. Golyga y "Cyfansoddiad Newydd," yn ei ad ran olaf a gorphenol, roddi gallu di- derfyn i'r Pwyllgor incwid Enw a Lleoliad y Coleg wrth ci ewyllys, byny yw, rhoddi iddo all-u i ddileu a diffodd yr hen Sefydliad i'r arian agasglwyd ato, a sefydlu un arall yn Aberhonddu, Liverpool, Llunda'n, neu un- rhyw le arall. i 15. Wedi cario y Cyfansoddiad Newydd, gan Gynrycliiohvyr yr Undebau yn Amwythig, dygwyd cf i gyfarfod Pwyllgor y Coleg yn y Bala i'r diben o gael ei fabwysiadu ganddynt. Yr oedd y cyfarfod hwnw yn gynulliad lluosog, cynhyrfus, a therfysglyd. Ar ol brwydr galed cafwyd mwyafrif bycbanyn ffafr y Cyfansoddiad Newydd. Ond bernir fod holl weitbrediadau y Pwyllgor yn y cyfarfod hwnw yn ddirym. 1(5. Yn nechrcu y cyfarfod trowyd nifer o Danysgrifwyr allan drwy orchymyn y Cad- eirydd, ar y tir nad oedd eu tanysgrifiadau (er yn cael eu cydnabod gan y Trysorydd, yr hwn oedd yn bresenol) yn gynwysedig yn Adroddiad y flwyddyn ddiweddaf; a throwyd allan un boneddwr, y Parch Samuel Roberts, er ei fod wedi tanysgrifio dros £ 40 i'r Sawd Adeiladu, tra y goctdefid i lawer ereill bleid- leisi J ar bwnc y Sawd Adeiladu y rhai na chyfranascntswilt tuag ati. Dymuna amryw Aelodau o'r Pwyllgor a'r Tanysgrifwyr at y Sawd Adeiladau gael cynghor Bar-gyfreithiwr ar y pynciau can- lvnol' Gof. 1 Yn ol Ilheol II o'r hyn a elwir Yr Hen Gyfansoddiad" pa fodd a pba bryd y mae Tanysgrifiwr yn dyfodyn Aelod i'r Pwyllgor?, At £ b 1. Yr wyf o'r farnmai y foment y e 0 telir ac y derbynir Tanysgrifiad y mae y rboddwr yn dyfod yn aelod o'r Gymdeithas ac os bydd ei Danysgrifiad yn 58 ac uchod, ei fod yn dyfod yr un pryd yn Aelod o'r Pwyllgor. Nid yw yn annatnriol i Gym- deitbaaau Gwirfoddol i amodi y Rheol sydd yri cyfansoddi aelodaeth drwy ddarpariaeth nad oes gan neb hawl i blcidlcisio byd nes y byddo yn Dauysgrifiwr am flwyddyn neu ddwy. Yn absenoldeb y cyfryw dlarpariaeth y mae gan Danysgrifiwr hawl ar unwaith. GOF. 2. A oes rhywbeth yn y Rheolau i gau allan Danysgrifwyr rhag pleidleisio hyd nes y byddo ca Tanysgrifiadau wedi ymddangos yn 0 y yr Adroddiad Argraffedig diweddaf? ATElJ 2. Y mae Rheol felly yn y Cyfan- soddiad Newydd;" ond pan dtowyd yr Aelodau hyny allan o'r Cyfarfed nid oc Id y Cjfamoddiad Newydd wedi ei fabwysiadu. Nis gellir rhoi rheol mewn grym cyn ei pbasio. GOF. 3. Os troir nifer o Aelodau allan n gyfarfod pwysig, o dan y dybiaeth gyfeil- iornus nad" ydynt yn Aelodau, a ydyw ett. troad allan anghyfiawn yn efleithio ar gad- CTnid y gweitbrediadau dilynol ? ATEB 3. Ydyw yn- ddiddadl. GOF. 4. Os oedd gan y boneddigion hyny a drowyd allan o Bwyllgor y Bala yr un hawl i fod yno a'r rhai oeddynt mor awyddus am fwyafrif yn ffafr y "Cyfansoddiad Newydd," a ydyw y Penderfyniadau a basiwyd yn eu habsenoldeb yn rhwymedig ar y Pwyllgor, neu ar Gymdeithis y Tanysgrifwyr? ATlm 4. Yr wyf yn hollol o'r farn nad yw y Pcndcrfyniadau a basiwyd ar ol troad allan rr aelodau hyny yn rhwymedig ar y Pwyllgor nac ar y Symdeithas a wasmaethant. GoF. 5. Gan fod y Bawd Adeiladu wedi ei chasglu yn beoodol at Goleg Annibynol y Bala o dan yr Hen Gyfansoddiad, a ellir ei chymhwyso yn gyfreithlawn a theg at Sefydl- iad fel yr hwn y bwriedir ei flurfio drwy y "Cyfansoddiad Newydd?" ATEB 5. Yr wyf yn meddwl nad ellir. Y mae yr enw Coleg Annibynol y Bala, a gry. bwyllir yn Rheol gynhf yr Hen Gyfansoddiad, yn mynegu, yn ol fy marn i, amcan gwreiddiol y Gymdeithas; ond drwy Reol Olaf y Cyfan- soddiad Newydd gellir troi Coleg y Bala ar unwaith yn "Sefydliad Cenbadol Manchester," neu "Athrofa Gynulleidfaol Caerfynldin," neu "Ysgol Dduwinyddol Exeter," a symud y Sawd Adeiladu i'r cyfryw leoedd. Nis gallai yr un barnwr cvmwys ddweyd y gellid gwneud hyny yn ^yfre thlawn. Nis gallai y Pwyllgor drwy Benderfyniadau, pa mor unfrydol bynag, roddi iddynt y fath allu ysgubol ag a fynegir sydd yn cael eu rhoddi yn ol y "Cyfansoddiad Ne.wydd." Galiasai y Gymdeithas chwalu, ae yna ail uno i gyftelyb amcanion gydag unrhyw alluoedd y tytunill arnynt; ond wedi i Goleg Annibynol y Bala gael ei waddoli, y mae yn chy ddiweddar i newid ei gyfansoddiad i'r grad .dau helaeth y bwriadwyd. GOF. 6. A ydyw y Trysorwyr a'r Trustees yn hollol ddiogel wrth gyflwyno yr eiddo yn ol y "Cyfansoddiad Newydd ?" ATEB 6. Gan eu bod wedi derbyn ymddir- iedaetb (trust) rhaid iddynt ei chaxio allan yn ol gwir fwriadau y rhai a gyfranasant. Dylai y rhai a roddsisant X5 gael eu parchu gystal a'r rhai a rodidasant .£500, os oes rhai felly. Gor. 7 Pa flordd ymarferol sydd allan o'r dyryswch presenol? ATEB. 7. Gall cyfarfod o'r Gymdeitbas wneyd y gwaith yn effeithipl, gwrthod Penderfyniad- au euPwylIgor o berthynas i'r "Cyfansodd- iad Newydd," neu gall eyfarfod o'r Pwyllgor, wedi ei alw yn briodol, ryddhau ei hun o'r dyrswch drwyy benderfyniad.