Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
3 erthygl ar y dudalen hon
Cuddio Rhestr Erthyglau
3 erthygl ar y dudalen hon
COLEG ANNIBYNOL Y BALA.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
COLEG ANNIBYNOL Y BALA. Un o egwyddorion sylfaenol pob cymdeithas wladol a chrefyddol ydyw fod i'r bobl sydd yn cyiranu at ei chynal gael pleidlais yn ei Ilywodraetbiad. Ar yr egwyddor yna y mae Senedd Prydain yn gystal ag enwadau cref- yddol yn arier gweithreda ar yr egwyddor yna y cerid yn mlaen holl weitbrediadau Coleg y Bala cyn i'r Glymblaid ddecbreu ymyraeth nri lywodraethiad. Mynodd y Glymblaid, er yr holl renymiad teg a ddygwyd yn eu herbyn, drosglwyddo llywodraeth ac amgylchiadau y Coleg o ddwylaw y Pwyllgor rheolaidd i ofal' etholedigion y Cyfarfodydd Chwarterol. Myn- asant Bwyllgor i ymgynull yn yr Arnwythig wedi ei ddewis gan y gwahanol Undebau Sirol. Rhybuddiwyd hwy yn Mhwyllgor y Bala y gallai y Cyfarfodydd Chwarterol anfon dynion i Bwyllgor yr Amwythig na feddent bleidlais reolaidd yn Mhwyllgor y Bala; ond atebwyd y gofalai y Cyfariodydd Chwarter pwy a ddewisent yn well na hyny. Ond y ffaith. yw yr oedd yno amryw yn Mhwyllgor yr Arnwythig nad oedd ganddynt bawl i MeidtaM yo y Bala ar Bwyllgor y Coleg; dengys hyny pa faint o ofal a gymerodd y Cyfarfodydd Sirol pwy a anfonent i Bwyllgor yr Amwytbig. Pobl heb bleidlais yn myned i benderfynu rbcolaeth y Coleg! Ac et9 dyma'r bobl in yn tynu allan Gyfansoddiad Newydd Coleg y Bala. A oddefid peth fel hyn mewn vestry bhvyfol neu etholiad seneddol ? Na wneid byth. l'nhara ynte y rhaid i gymdeithas grefyddol fod yn fwy llygredig na cbymdeithasau gwladol ? Ond sut yr ymddygodd y bobl hyn-amryw o'r rhai ni feddent bleidlais—yn Mhwyllgor yr Amwythig ? Rhwystrasant M. D. Jones i fewn a throisant Ap Vycban allan! Y mae rbeswm a rheol yn dyweyd fod gan AthrawOn y Coleg-yn rhinwedd en swydd-hawl i fod yn mhob Pwyllgor perthynol iddo; ac os nad ydynt hwy yn teimlo llawn cymaint o ddydd- ordeb ynddo a neb arall nid ydynt yn deilwng o'r cadeiriau.a lanwant. Oai fyddai yn beth gwrtbnn i ddieithriaid fyned i lywodraethu amgylchiadau teulu a chau y pen-tculu allan, tra y byddo y cyfryw dculu yn gallu talu on ftordd a llvwodraethu eu hachosion eu hunain? Peth cyflelyb i hyny a wnaed yn Amwythig. Cauwyd y drws yn erbyn y Parch M D. Jones, gwr oedd wedi cyflwyno ei dalentau disglaer i wasanaethu y Coleg am bum' nilynedd ar hugain; a throwyd allan Ap V ychan, tywysog beirdd, pregethwyr, a duwinyddion y wlad, a gwr y buasai ei ddocthineb a'i gynghor o werth dirfawr i wyr yr Amwythig. Gwahoddasid y Parch E. Williams, Dinas, a minau yno i roddi eglurhad ar bethau fyddai yn dywyll i wyr oedd mor ddieithr i Goleg y Bala. Yr oedd perffaith ryddid i Mr Williams siarad yn helaetb, ond pl0 gylolwn i i ddyweyd gair, ceisiwyd fy nystewi Iwy nag nnwaitb, a dywedodd y Dr. rhwysgfawr o Liverpool nad oedd yn iawn i neb siarad ond acloiau y PwyllgOr. Onid oedd Mr Williams a minau yn gystal aelodau o'r Pwyllgor a neb oedd yno, gan ein bjd wedi ein dewis drwy awdurdod anvraùadwy Cy- manfa Arfen ? Ond gwyddid fy mod i yn gyfaill i'r Michael oeddid am grogi; a bod Mr Williams, yn ddiweddar, wedi troi yn elyn iddo; Ond dylasai Pwyllgor yr Arnwythig fynu clywed y ddau du i'r ddalen cyn myned yn mlaen. Elfen arall oedd yn amlwg yn Mhwyllgor yr Amwythigoedd hon :-Pan y I el wahoddid Is-bwyllgor i.fyned o'r neilldu am ychydig i dynu allan reolau newyddion, gofelid yn wastad fod y mwyafrif ohonynt yn gyfeillion y Glymblaid. Dan amgylchiadau felly y ffurfiwyd rheolau y Cyfansoddiad Newydd; galwyd rhyw haner dwsin o'r neilldu am ryw baner awr—a dyna Gyfan- soddiad Newydd i'r Coleg allan! Y fath ddynion talentog y rhaid eu bod! A oes rhyw reswm mewn rhuthro i dynu Cyfan- soddiad i Galeg dan amgylchiadau o'r fath? Dyma ddeddfwyr! Pe caem ni y rhai hyn i'r Senedd, gwnelent ddigon o ddeddfan i holl wledydd y byd mewn ychydig oriau. Trueni na wyddai y byd am y fath ddoethineb. Ond os oedd blaenoriaid y Gb mbiaid—fet y dy- wedir yn awr-wedi bod yn ei gyfansoddi am fisoedd, yr oedd haner awr yn ddigon at y gwaith, ond cael pobl digon ystwyth i'w ddcrbyn. Deuwyd a phenderfyniadau yr Arnwythig i Bwyllgor y Bala, a chasglodd y Glymblaid eu holl alluocdd yn nghyd er ceisio eu pasio yno. Yn nechrcu y Pwyllgor ymddygasant yn haerllug ac afreolaidd drwy droi allan bleidleiswyr rheolaidd ar yr esgus nad oedd eu henwau yn yr Adroddiad diweddaf, er nad oedd ganddynt ar y pryd yr un reol o'u plaid; er fod rheol felly yn y Cyfansoddiad Newydd yr oedd hwnw eto heb gael ei ddwyn o flaen y cyfarfod. Gwrthdystiwyd yn eu herbyn ar y pryd, ond yr un peth fuasai gwrthdystio yn erbyn barbarbid gwallgof. Yr oedd amryw o'r blaid arall cisieu myned allan a gadael idtut, a, dichon mai dyna fuasai oreu yn ngwyneb y fath afreoleidd-dra. Cafwyd mwyafrif bychan, ar ol troi amryw bleidleiswyr allan, yn ffafr y ,Cyiansoddiad Newydd. Dadleuwyd yn gryf yn erbyn y dull Presbytcraidd a roddihawf i'r Cyfarfod- ydd Chwarterol ddewis Pwyllgor Gweithiol y Coleg; a pban ranwyd ar y mater, ni chafodd y Glymblaid ond pump o fwyafrif. Ac er fod y penderfyniad yn myned o dan wraidd Cynulleidfaoliaeth a thegweh-drwy osod dynion nad ydynt yn danysgrifwyr i lywodr- aethu arian pobl ereill -ae nad oedd y mwy. afrif ond pump mewn Pwyllgor o wyth-'jgain, eto, glynodd y Glymblaid mor dyn wrth y penderfyniad a phe buaaai yn hollol gyd. naws ag Annibyniaeth, ac wedi ei basio yn unfrydol. Dyma ferthyru Cynulleidfaoliaeth yn ei thy ei hun. Ond sut y mae y Cyfarfodydd Chwarterol yn dewis y cynrycliiolwyr hyn ar Bwyllgor y Bala ? Yn ddigon ditun fel pawb gyda gwaith newydd. Nis gwn lawer am gyfun- debau ereill, ond yr un person sydd wedi bod yn eu dewis er y dechreu yn Ngbyfundeb Arfon. Ein brawd y Parch R. S. Williams, Bethesda, a ddewisfldd y ddau i fyned i'r Amwythig; efe, wedi hyny, flwyddyn i Ion-, awr diweddaf, a ddewisodd ddau i fyned i'r Bala; ac eleni eto yn Treflys, efe a gynyg. iodd ein bod yn ail ddewis Mr Parry. Dan- ododd y brawd D. S. Davies iddq y llynedd nad oedd yn deg i'r un person ddewis y ddau gyurycbiolydd at awgrymodd un arall nad oedd yn deg ddewis dau o ochr y Glymblaid —y buasai un o bob ochr yn decach—ond rhyw ganolig yr oedd Mr Williams yn hoffi rhyw hyfdra felly. Nid oes ci siriolach yn ei gymdcithas, na'i garedicach yn ei dy, a hyderwn na fydd arno eisicu mwy o lywodr- aeth na'i frodyr am ei fod yn weinidog ar yr Eglwys Atinibynol fwyaf yn y Gogledd. Drwy gydnabod Esgob Rhufain-am ei bod yn brif-ddinas—yn uwch na'i frodyr y dechreuodd Pabyddiiith; ond credwn fod yn Mr Williams ormod o natur dda, a chariadlat Gynulleidfaoliaeth i awyddu am fod yn Esgob. Y mae natur wedi bod yn hael wrtho, ac wedi rboddi digon o ettenan dylanwad iddo heblaw dylanwad swyddol. Eto. Gyda phob dyledus barch i'r ddau frawd sydd yn Cynrychioli Cyfundeb Arfon ar Bwyllgor y Bala, geliirdyweyd nad ellid cael yr un dau arall yn y Cyfundeb yn Glym- bleidwyr mor cithafola hwy. A ydyw ethol y cyfryw yn deg a doeth o dan yr amgylchiadau presenol? Ai fel hyn y dewlsir y. Cynrych- iolwyr o bob Cyfundeb? Nis gwyddom. Ymddengys nad yw hyny yn anmhosibl. Dychwelwn at y Cyfarfodydd Chwarterol cto yr wythnos nesaf, os byw ac iach. R. MAWDDWT JONES. Dolyddeler.
PWYLLGOR COLEG Y BALA.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
PWYLLGOR COLEG Y BALA. Deisyfir ar gynifer ag a gymeradwyant y penderfyniad isod i'w liarwyddo, ac yu arbenig i roddi eu presenoldeb yn Mhwyll- gor Coleg y Bala, Ma/\vith 26ain, yn ol y lhybudd yn y CELT. 1.—Ein bod yn ystyried y "Cyfansodd- iad Newydd" a dynwyd allan yn yr Arn- wythig yn ddirym, ac na alwyd y Pwyllgor hwnw yn rheolaidd, ac nad oedd amryw o'r personau oedd ynddo yti meddu pleid- lais reolaidd yn Mhwyllgor Coleg y Bala, 2.—Mai y Cyfarfod Biynyddol sydd i ddewis Pwyllgor Gweithiol (os oes angen am un), ao yr ydym yn gwrthdystio yn erbyn y dull Ilenaduriaethol o'i ddewis gan, y Cyfarfodydd Chwarterol. 3.—Ein bod yn mawr-lawonhau yn nghynydd sefydlog Cjleg y Bala, er yr holl ymosod a fa arno er's 25 mlynedd, yn arbenig ar y Prifathraw yn ddiweddar. 4.—Fod y nifer isod o Danysgrifwyr yn galw am fod Pwyllgor Mawrth i gaei ei gynal yn y Bala, ac yn unol a hyny yn ymrwymo d'od yno. v Griffith Griffiths (Gutyn Ebrill), Voel- gron, Festiniog. William Roberts, eto. Griffith Davies, eto. Hii*h Jones, eto. Cadwaladr Thomas, etc. Cadwaladr Jones, Cynfal terrace, diacon-. Robert Griffiths, eto. Owen Roberts, Wilken street. Francis Evans, Station road. William Roberts, 1'enybryn. Joseph Owen, Cynfal terrace. Edward Joues, Saron, diacon. E. Steven Roberts, Ffestiniog. Robert Williams, Cynfal terrace., David Owen, Sun street. Arthur Jones, Ffestiniog. Matthew Evans, F. & B. Railwa William E. Jones, Pantllwyd.
GWRTHDYSTIAD YN ERBYN AAYGRYMI…
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
GWRTHDYSTIAD YN ERBYN AAYGRYMI A.D AU YN Y <CELT" HYDRDEF 18FED, 1878.* Yr ydym ni, y rhai y mae ein hcnwau i. ed,. y rbai a ymsefydlasom yn y gwiibanol E> lwysi o Goleg y Bala yn absenoideb y Parch M. D. Jones, yn Leimlo ei bod yn ddyledswydd orphwysiedig arnotu luagafc goffadwriaeth y rnat-w-coffadwriaeth un oedd yn anwj-1 iawn genym oil, a« yn Avir, tuagatom ein hunain heryd, wneyd gwrthdystiad, mewn modd, eyhoeddus, yn erbyn awgrymiadau y Parch I. M. D. Jones, mewn llylhyr o'i eiddo yn y CEI-T am "Hydref 18fed, 1878.