Y Celt

ydyw gwastraffu doniau i'w chancuol hi. Digon i'w dyweyd ei bod yn ei hwyliall goren-yn oann nes gwefreiddio gwyr da y Dyffryn.-R. 0. HWLFFOEDD.—Bazaars sydd yn myned a hi gyda thrigolion y dref hon y dyddiau presenol. Mae pob en wad yn eu tro, yn meddwl nad yw pobpeth yn dda os na bydd ganddynt un o'r cyfryw tung at ryw ddyben neu gilydd wrth reswm. Ond mae'n debyg mai eiddo y Bedyddwyr a'r Annibynwyr sydd yn dwyn mwyaf o elw. Ffordd ryfedd i geisio arian yw hon. Pa both a ddaw yn nesaf tybed ? Hela llwynog fydd yn cael sylw a myfyrdod Ilawer ereill o drigolion y lie. Gan mor fywiog so ymdrechgar ydynt gyda hyn, gallem feddwl mai dyma y ffordd y maent yn bwriadu oyraedd y bywyd! Y mae tri o enwogion sir Benfro wedi en henwi fel rhai teilwng i lenwi y swydd o uchel.sirydd, sef Mri C. E. G. Phillips, Picton Castle; M. J. Saurin, Orielton a J. Taylor, Ynys Caldy. LITTLE HAVEN.—Cymerodd amgylchiad galarus le yma dydd Gwener, mewn oysylltiad a phys- gotwyr y lie bach hwn. Aeth pedwar o honynt i'r mor mewn cwch er gosod rhwydau i lawr i ddal penwaig, ond wrth iddynt geisio hwylio o amgylch y pentir sydd yn y lie, daliwyd hwy gan chwa di- symwth o wynt, a dymchwelodd eu cwch, a bodd. odd tri o honynt. Daliodd y Hall wrth ben ol y cwoh o'r boreu hyd yn hwyr y prydnawn, pryd ei gwelwyd ef gan bysgotwyr ereill. PORTH, CWMRHGNDDA.-Nos Fawrth, Tachwedd 22, bn y Parch D. S. Davies, Bangor' yn traddodi ei ddarlith ar Patagonia yn y lie uchod. Daeth llawer yn nghyd i'w gwrando, mwy nag fu mewn un ddarlith yn y capel uobod o'r blaen. Gwelsom amryw weinidogion yn y gynulleidfa; rhoddodd Mr Davies foddlonrwydd cyffredinol, ao mae awydd mewn llawer am e i g'.ywed yn fuan eto. Diau ei fod yn nn o'r siaradwyr gorea a. fedd ein cenedl. Gobeithio gwnaiff ymweled a'r Cwm hwn heb fod yn faith, a'r Parch M. D. Jones gydag ef. Eid i mewn trwy doeynau Is a 6c yr un.-Nathan. PENRHIWLLAN.-Dydd Iau y 17, dychrynwyd yr ardal hon gan y newydd galarns fod Thos. Jones, Penrhiwllan, cylohwr, wedi ymgrogi yn ei dy ei hun, yohydig funudau wedi i'w wraig fyned allan ar neges i dy cymydog. Ei ferch fechan unarddeg oed, a'i canfu gyntaf, ond cyn fod yno un cynorth- wy, yr oedd wedi marw. Oynaliwyd trengholiad arno, a'r rheithfarn ydoedd, mae mewn anmhwyll- edd y cyflawnodd y weithred. Yr oedd efe yn afiach er ys amser, ac yn ddarostyngedig i lewygon er's blynyddoedd, a phe buasid yn ei gael wedi marw mewn llewyg, ni fnasai mor syn genym, ond y ffordd a gymerodd efe ni ragdybiodd neb. Prydnawn dydd Sadwrn, bu y claddedigaeth, pryd y gweinyddwyd yn y ty, a phregethwyd ar yr achlysur yn gymhwys dros ben, gan y Paroh T. P. Phillips, o Horeb, oddiar Job vii. 15, 16, gyda'r hwn yr oedd yr ymadawedig yn aelod, a hebryng- wyd ei gorff yntan i gladdfa Llanfairorllwyn, a gweinyddwyd gan y Parch D. Jenkins. Bydded Duw yn nodded i'w weddw ali phedwar plentyn amddifad. RHYMNI-Damwain Angeuol.—Nos Fercher di- weddaf, fel yr oedd un Edmund Thomas, wrth ei orchwyl yn ngwaith dur Rhymni, aeth rhwng y trycian, a gwasgwyd ef mor ofnadwy fel y bu farw y boren canlynol. Cyfarfod y Diaconivid.—Cynaliwyd cyfarfod nos Fawrth diweddaf gan ddiaconiaid y Bedyddwyr a'r Annibynwyr. Amcan y cyfarfod oedd cymeryd i ystyriaeth y cyhuddiad sydd yn cael ei ddwyn yn en herbyn, gan ryw ohebydd a eilw ei bun" Ap Didymus" yn y S6ren, bef, eu bod hwy y diacon- iaid, yn achos o ymadawiad agos yr holl weinidog- ion o Rhymni, yn ystod yr ugain mlynedd diwedd- af. Cybuddiad difrifol, ond y mae yn rhaid cyfaddef fod Hawer iawn o wirionedd ynddo. Nid oeddent yn teimlo y gallasent anfon gwrthdystiad i'r Seren, heb yn gyntaf gael cydsyniad yr eglwysi. Felly, fe ddaw y pwno o flaen y gwahanol gynull- eidfaoedd. Eithaf teg fuasai newid y diaconiaid bob tair blynedd, yn enwedig He y maent yn tra. arglwyddiaethu, fel ag y maent tua S-n. Mynant rhai y gwelant hwy yn dda i supplio (Cyfansoddiad Newydd wrth gwrs, er bod haner yr eglwys yn Hen Gyfansoddiad), oddiar ymadawiad y diweddar weinidog parchus. Nid yn fuan yr anghofia yr eglwys y modd yr ymddygodd y diaconiaid hyn tuag ato. Pur debyg y buasai yma yn awr oni bai hwy. Hyn yma am y sprats chwedl y doniol Shadrach Davies. Tysteb. — Cyflwynir tysteb i'r Parch W. G. Williams, nos Fawrth, Rhagfyr 6ed, Disgwylir cael cyfarfod ymadawol o'r fath oreu. Asaph Glyn Elyrch. YSTALYFERA.-Nos Fercher, Tachwedc 23, tra- ddododd y Parch D. S. Davies, Bangor, ei ddarlith yn nghapel y Wern. Y testyn oedd Ymfudiaeth. Oymerwyd y gadair gan Mr Roger Williams, Pen y Wern, Adolphus. Dechreuwyd trwy ganu, ac wedi hyny cawsom ychydig eiriau gan y cadeirydd i bwrpas. Yna galwyd ar Mr Davies at ei waith, pryd y cawsom ef yn ei hwyliau goreu. Cadwodd y gynulleidfa i wrando yn astud am yn agos i ddwy awr. Wedi talu y diolchiadau arferol, aeth pawb gartref wedi eu llwyr foddloni, gan ddywedyd, melus, moes eto. Cynaliodd ysgol Babbothol y Wern ei gwyl de flynyddol eleni dydd Iau, Tachwedd 24. Cafodd pawb ddigon o'r hyn oedd wedi ei ddarparu ar gyfer en cyrff, sef to a bara brith; ae yn yr hwyr, cawsom wledd i'r meddwl, trwy gynal cyfarfod adloniadol mewn canu, adrodd, a dadleu, pryd y gwasanaethodd rhai o brif gantorion y lie.— Gwilym. Dywed gohebydd arall o'r un Ile Yr oeddem wedi darllen gryn dipyn yn nghylcb y Wladfa o bryd i bryd, y naill ffordd a'r llall, ao yn credu rhai o'r tystiolaethau, ac yn gwrthod ereill, nes oeddem o'r diwedd yn teimlo awydd neillduol i weled rhywun oedd wedi bed yno, a chael siarad wyneb yn wyneb ar y mater. WeI, cawsom ein dymuniad, a chawsom ein boddhau yn fawr hefyd, fel yr ydym bellach wedi penderfynu mai yn naear Patagonia (os Duw a'i myn), y mae man fechan ein bedd. Ond cofier y carem gael hir ddyddiau i fwynhau y breintiau Patagonaidd cyn ein daearu yno. Dichon Mr Gol., yr esgusodir fi genych am ddyweyd rhyw air o'm profiad fel yma yn gymysg ag hanes y ddarlith. We], dymunwyf ddyweyd mai nid lies personol yn gyfangwbl sydd mewn golwg wrth geisio chwilio am fan cyfleus i wneyd cartref cysurus ynddo, ond lies ein teulu anwyl yn y dyfodol. Y mae genym denlu lluosog, ao maent yn agos at ein calon, ao wrth feddwl mor llawn o drigolion yw y wlad yma, nes ydym yn sangn ar draed ein gilydd, ac yn gorfod dyoddef cymaint o drais a gormes, ac heb un gobaith am ddim gwa- hanol. Yr ydym yn credu mai ein dyledswydd yw ymysgwyd o'r llwch a gwneyd ein rhan dros ein teulnoedd, ein cenedl, a'n hegwyddorion, a cheisio gwlad yn yr hon y gallom gyda'n hanwyliaid, fyw mewn heddwch a llawnder. Onid dyledswydd arnom fel penan tenluoedd, ydyw astudio mesurau fyddo yn debyg o effeithio er Ilesoli ein hamgylch- iadan ? Mae yr hwn nad yw yn gofaln am am- gylohiadau ei deulu ei hnn, yn waeth na'r diffydd. Felly, yn annibynol ar un egwyddor geDadlgarol,y mae ein rhwymedigaeth an personol a theuluol yn ein gorfodi i wneyd a allom tuag at hunan- ddyrchafiad. Gobeithio nad ydyw y dyddiau yn mhell pan fydd y cwestiwn Patagonaidd fel cartref i'r Cymry, wedi d'od tu hwnt i bob amheuaith, ac y gwel yr hen dad M. D. Jones, ie, tad y Wladfa Gymreig, lawer o ffrwyth ei lafar caled ac egwydd- orol, cyn ei fyned ao na byddo mwy. Yn ol yr hyn a glywsom, y mae yn mwriad llawer yn y cylchoedd hyn i sefydlu cymdeithas ymfudol, ao i fod (os yn yn bosibl), mewn oysylltiad ag un Ffestiniog. Dichon y cawn ymdrafodaeth ar y mater hyn rhyw dro eto.-Patagonwr. YNYS MEUDWY.—Pan yn ddiweddar ar daith fas- naohol yn agos i'r lie hwn, goddiweddwyd fi gan ddyn mewn man lie yr oedd un heol yn troi oddiar y llall, a gofynodd, Pa un o'r ddwy hyn sydd vn myned i Ynys Meudwy ? A fy ateb iddo oedd, am iddo ganlyn yr un oadd arni yn barod. A gofyn- ais, ai chwi sydd yn pregethu heno yn Bethesda, pryd yr atebodd yn gadarnhaol, a'i fod yn casglu dros athrofa y Cyfansoddiad newydd. Yn wir yr ydych wedi dyfod ar noswaith anfanteisiol i hyny, meddwn, gan fod cyngerdd yn dygwydd fod yn y Tabernaol, Pontardawe. Heblaw hyny, mae yr eglwysi oil trfc^y Cwmtawe, oddieithr y gweinidog- ion, yn bleidioi i'r Hen, ac yn ol a ddarllenais, y mae angen arian ar eich ysgol chwi, gan ei bod mewn dyled o dros 800p. Yna cymerodd arno i ddangos i mi mai camgymeriad oedd meddwl fod yr eglwysi fel y nodais, onide ni fuasai ef wedi llwyddo i gasglu ynddynt heibio i 50p. Ac am ddyled yr athrofa, mai anwiredd oedd ei gelynion yn ei daenu er ei niweidio oedd hyny, a buasai Dr Thomas cyn pen mis wedi trefnu ffordd i wastad- hau y cwbl. Wrth ymadael, gofynodd os gallaswn ei gyfarwyddo i ryw anedd i aros hyd amser yr oedfa. Cyfarwyddais ef i siop, fod y siopwr yn ddiacon yn yr eglwys, ao yn danysgrifi wr i'r Cyf- ansoddiad Newydd. Cyn cychwyn o'r oedfa, gofynodd un o'r swyddogion iddo, Os oedd rhywun wedi dyweyd wrtho at bwy yr oedd yn myned i letya'r noswaith hono, pryd yr atebodd, fod gan- ddo gyfeillion yn Ystalyfera, a'i fod yn rhwym o fyned atynt, ao ymaith ag ef, gyda diolch am y tal a gafodd am bregethu, a'r croesaw a dderbyniodd yn eu plith. Mewn ychydig o ddyddiau, clywsom ei fod yn aohwyn wrth ei gyfeillion yn Ystalyfera, ar y Meudwyaid, gan ddweyd, na welodd erioed fodau mor anynol a hwy yn actio tuav ato ef. Iddo gael myned allan i'r heol neb i neb ofyn i ba le yr w °edd yn myned i gysgu y noson hono. Yn awr,Mr Gol., er tegwch a ni, yr ychydig grefyddwyr sydd yn trigianu yn yr Ynys, yr ydym am hysbysu i'r cyhoedd, mai nid gwir y cyhuddiad a ddwg y ysgolor hwn i'n herbyn. Gwna'r gwir i ddal y wyntyll, Chwyth arno 'n unrhyw lys, Pryd cliria 'r awel g-, O'i blaen yn llwyr fel as A daliwn ni'r Meudwyaid, Tra fyddo mor a thir, Heb gym'ryd ein gwarthruddo, A ninau ur y gwir.—Masnachivr Cnm.